Insults by Shakespeare

Zniewagi Szekspira

Translator: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Kornelia Szyszka Korekta: Rysia Wand

(Muzyka)

Why do we cringe when we hear "Shakespeare?"

Czemu wzdrygamy się, słysząc nazwisko Szekspira?

If you ask me, it's usually because of his words.

Według mnie, ze względu na jego słowa.

All those thines and thous and therefores

Te wszystkie wzniosłe "twe", "tyś", "przeto",

and wherefore-art-thous can be more than a little annoying.

"czemuż to jesteś" mogą irytować.

But you have to wonder, why is he so popular?

Czemu więc jest taki popularny?

Why have his plays been made and remade more than any other playwright?

Czemu to właśnie jego sztuki

najczęściej się wystawia i przerabia?

Ze względu na jego słowa.

It's because of his words.

Back in the late 1500s and early 1600s,

Pod koniec XVI i na początku XVII wieku

that was the best tool that a person had,

słowa były najlepszym narzędziem człowieka,

and there was a lot to talk about.

a było o czym mówić.

However, most of it was pretty depressing.

Zdecydowana większość była dość przygnębiająca.

You know, with the Black Plague and all.

Czarna śmierć i jej podobne.

Shakespeare does use a lot of words.

Szekspir rzeczywiście używa wielu słów.

One of his most impressive accomplishments is his use of insults.

Jednym z jego większych osiągnięć

są przekleństwa.

They would unify the entire audience;

Jednoczyły całą widownię;

and no matter where you sat, you could laugh at what was going on onstage.

wszyscy zgodnie śmiali się z akcji na scenie.

Słowa, zwłaszcza dialogi w dramacie,

Words, specifically dialogue in a drama setting,

are used for many different reasons:

używane są z wielu powodów:

to set the mood of the scene,

żeby wprowadzić nastrój na scenie,

to give some more atmosphere to the setting,

dodać klimatu,

and to develop relationships between characters.

rozwinąć związki między postaciami.

Insults do this in a very short and sharp way.

Obelgi robią to szybko i skutecznie.

Let's first go to "Hamlet."

Zacznijmy od Hamleta.

Right before this dialogue,

Zaraz przed tym dialogiem.

Polonius is the father of Ophelia, who is in love with Prince Hamlet.

Poloniusz to ojciec Ofelii,

zakochanej w Hamlecie.

King Claudius is trying to figure out why Prince Hamlet is acting so crazy

Król Klaudiusz próbuje rozgryźć,

czemu książę zachowuje się niczym opętany

since the king married Prince Hamlet's mother.

od ślubu z matki z królem.

Polonius offers to use his daughter to get information from Prince Hamlet.

Poloniusz proponuje posłużyć się córką,

by wyciągnąć informacje od Hamleta.

Then we go into Act II Scene 2.

Następuje akt II scena 2.

Polonius: "Do you know me, my lord?"

Poloniusz: "Wieszli, kto jestem, panie?"

Hamlet: "Excellent well. You're a fishmonger."

Hamlet: " Wiem doskonale: jesteś rybak".

Polonius: "Not I, my lord."

Poloniusz: "Zaprawdę, nie jestem nim".

Hamlet: "Tym ci gorzej, rad bym,

Hamlet: "Then I would you were so honest a man."

żebyś był tak uczciwym człowiekiem".

Now, even if you did not know what "fishmonger" meant,

Nawet nie znając słowa "rybak",

you can use some contextual clues.

można użyć kilku podpowiedzi z kontekstu.

One: Polonius reacted in a negative way, so it must be bad.

Raz: Poloniusz zareagował negatywnie,

więc musi być to coś złego.

Two: Fish smell bad, so it must be bad.

Dwa: ryby śmierdzą, więc musi to być coś złego.

And three: "monger" just doesn't sound like a good word.

Trzy: "rybak" po prostu nie brzmi dobrze.

So from not even knowing the meaning,

Nawet nie znając znaczenia,

you're beginning to construct some characterization

zaczynasz tworzyć pewną charakterystykę

of the relationship between Hamlet and Polonius,

relacji pomiędzy Hamletem a Poloniuszem,

which was not good.

a nie była ona zbyt dobra.

But if you dig some more, "fishmonger" means a broker of some type,

Szukając głębiej, "rybak" to rodzaj handlarza,

and in this setting, would mean like a pimp,

a tu można rzec nawet alfonsa,

like Polonius is brokering out his daughter for money,

jakby Poloniusz oferował córkę za pieniądze,

which he is doing for the king's favor.

żeby uzyskać względy króla.

This allows you to see that Hamlet is not as crazy as he's claiming to be,

Widać więc, że Hamlet nie jest tak szalony jak twierdzi,

and intensifies the animosity between these two characters.

i wzmacnia wzajemną niechęć.

Chcesz inny przykład?

Want another example?

"Romeo and Juliet" has some of the best insults of any of Shakespeare's plays.

"Romeo i Julia" zawiera chyba najlepsze zniewagi

ze wszystkich sztuk Szekspira.

Jest to sztuka o dwóch gangach,

It's a play about two gangs,

and the star-crossed lovers that take their own lives.

i parze nieszczęsnych kochanków,

którzy odbierają sobie życie.

Well, with any fisticuffs

Żadna walka na pięści

you know that there is some serious smack talk going on.

nie obędzie się bez obelg.

And you are not disappointed.

Nie zawiedziesz się.

In Act I Scene 1, right from the get-go

Zaraz w akcie 1, scenie 1

we are shown the level of distrust and hatred

widzimy poziom nieufności i nienawiści

the members of the two families, the Capulets and Montagues, meet.

między rodzinami Capulletich i Montecchich.

Grzegorz: "Zmarszczę się przechodząc,

Gregory: "I will frown as I pass by, and let them take it as they list."

i niechaj uczynią, jak zechcą".

Sampson: "Nay, as they dare, I will bite my thumb at them,

Sampson: "Nie, jak się odważą.

Zwrócę się ku nim i chwycę kciuk w zęby.

which is a disgrace to them, if they bear it."

Okryją się hańbą, jeśli to zniosą".

Enter Abraham and Balthasar.

Wchodzą Abraham i Baltazar,

Abraham: "Do you bite your thumb at us, sir?"

"Czy przeciw nam

chwyciłeś kciuk w zęby, panie?".

Sampson: "I do bite my thumb, sir."

Sampson: "Chwyciłem kciuk w zęby, panie".

Abraham: "Do you bite your thumb at us, sir?"

Abraham: "Czy przeciw nam

chwyciłeś kciuk w zęby, panie?".

Okay, so how does this development help us understand mood or character?

Jak ten rozwój wypadków

pomaga zrozumieć nastrój bądź postać?

Well, let's break it down to the insult.

Rozłóżmy to na zniewagi.

Biting your thumb today may not seem like a big deal,

Dziś gryzienie kciuka to nic szczególnego,

but Sampson says it is an insult to them.

ale Sampson mówi, że to dla nich obelga.

If they take it so, it must have been one.

Jeśli tak to odbierają, musiało tak być.

This begins to show us the level of animosity

To pokazuje poziom nienawiści

between even the men who work for the two Houses.

między służbą obu rodów.

And you normally would not do anything to someone

Zwykle robi się tak, żeby sprowokować walkę,

unless you wanted to provoke them into a fight,

which is exactly what's about to happen.

i tak się właśnie stanie.

Looking deeper, biting your thumb in the time in which the play was written

Gryzienie kciuka w czasach pisania tej sztuki

is like giving someone the finger today.

było pokazanie jak dziś środkowego palca.

Wywołuje całkiem silne emocje,

A pretty strong feeling comes with that,

i zaczynamy wyczuwać napięcie w tej scenie.

so we now are beginning to feel the tension in the scene.

Later on in the scene, Tybalt, from the House of the Capulets,

Na scenie pojawia się Tybalt, z domu Capulettich,

lays a good one on Benvolio from the House of the Montagues.

i prowokuje kłótnię z Benvoliem, z domu Montecchich.

Tybalt: "What, art thou drawn among these heartless hinds?

Tybalt: "Co, z obnażonym mieczem wśród prostaków?

Benvolio, obróć się; spójrz na śmierć swoją".

Turn thee, Benvolio, and look upon thy death."

Benvolio: "I do but keep the peace; put up thy sword,

Benvolio: "Pokój przywracam tu; włóż miecz do pochwy

or manage it to part these men with me."

Albo wraz ze mną rozdziel nim tych ludzi".

Tybalt: "What, drawn and talk of peace!

Tybalt: "Co? Gdy miecz nagi, mówisz o pokoju?!

I hate the word, as I hate hell, all Montagues, and thee.

Brzydzę się słowem tym,

jak brzydzę piekłem,

każdym z Montecchich i tobą,

Have at thee, coward!"

ty tchórzu. Broń się!".

Okay, heartless hinds.

Prostacy.

We know that once again, it's not a good thing.

Znowu wiadomo, że to nie wróży nic dobrego.

Both families hate each other, and this is just adding fuel to the fire.

Rodziny się nienawidzą, a to jest dolewanie oliwy do ognia.

Ale jak niebezpieczne jest to żądło?

But just how bad is this stinger?

A heartless hind is a coward,

Nazwać kogoś tchórzliwym prostakiem

and calling someone that in front of his own men, and the rival family,

wobec jego ludzi i wrogiej rodziny oznacza,

means there's going to be a fight.

że szykuje się walka.

Tybalt basically calls out Benvolio,

Tybalt najzwyczajniej wyzywa Benvolia.

and in order to keep his honor, Benvolio has to fight.

Żeby zachować honor, Benvolio musi walczyć.

This dialogue gives us a good look

Dialog daje nam dobry wgląd w charakterystykę tych postaci.

at the characterization between these two characters.

Tybalt thinks that the Montagues are nothing but cowardly dogs,

Tybalt uważa rodzinę Montecchich za tchórzliwe psy,

and has no respect for them.

nie ma do nich żadnego szacunku,

Once again, adding dramatic tension to the scene.

co dodaje scenie dramatycznego napięcia.

Okay, now here's a spoiler alert.

Uwaga, spojler.

Tybalt's hotheadedness and severe hatred of the Montagues

Zacietrzewienie Tybalta i nienawiść do rodziny Montecchich

is what we literature people call his hamartia,

ludzie literatury nazywają hamartią,

or what causes his downfall.

i staje się przyczyną jego upadku.

A tak. Ginie z rąk Romea.

Oh, yes.

He goes down at the hands of Romeo.

Więc kiedy patrzysz na dzieła Szekspira,

So when you're looking at Shakespeare, stop and look at the words,

przypatrz się uważnie słowom,

because they really are trying to tell you something.

bo naprawdę zamierzają ci coś powiedzieć.