The most notorious scientific feud in history - Lukas Rieppel

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

After the California Gold Rush of 1848,

၁၈၄၈ ခုနှစ် California Gold Rush နောက်မှာ

white settlers streamed west to strike it rich.

လူဖြူ အခြေချသူတွေဟာ ချမ်းသာဖို့ အနောက်ကို တသီတတန်း သွားကြတယ်။

In addition to precious metals, they unearthed another treasure:

အဖိုးတန် ရုပ်ဝတ္ထုတွေအပြင် နောက်ထပ် ရတနာကို တူးဖော်ရရှိခဲ့တယ်။

dinosaur bones.

ဒိုင်နိုဆော အရိုးတွေပါ။

Two wealthy scientists in particular—

အထူးသဖြင့် ချမ်းသာတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင် နှစ်ဦးဖြစ်တဲ့

Othniel Charles Marsh and Edward Drinker Cope—

Othniel Charles Marsh နဲ့ Edward Drinker Cope တို့ဟာ

competed to uncover these prehistoric monsters.

ဒီသမိုင်းမတင်မီ သတ္တဝါကြီးတွေကို ဖော်ထုတ်ဖို့ ပြိုင်ဆိုင်ခဲ့ကြတယ်။

Marsh and Cope were first to describe iconic creatures

Marsh နဲ့ Cope တို့ဟာ Brontosaurus၊ Triceratops နဲ့

like Brontosaurus, Triceratops, and Stegosaurus.

Stegosaurus လို အထင်ကရ သတ္တဝါတွေကို ပထမဆုံး သရုပ်ဖော်သူတွေပါ။

But they also showcased the destructive whirlwind of profiteering and ambition

ဒါပေမဲ့ သူတို့က ၁၈၀၀ ပြည့် နှောင်းပိုင်း နှစ်တွေအတွင်း အမေရိကန်သိပ္ပံကို မီးလောင်ရာ

that fueled American science during the late 1800s.

လေပင့် အမြတ်ကြီးစားတာနဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ရဲ့ ဖျက်ဆီးတဲ့ လေပွေကိုပါ ဗန်းပြတယ်။

Their rivalry, one of the most notorious scientific feuds in history,

သူတို့ ပြိုင်ဆိုင်မှု၊သမိုင်းမှာ နာမည်ဆိုး နဲ့အကျော်ကြားဆုံး သိပ္ပံဆိုင်ရာ လိမ်ညာမှုက

became known as the Bone Wars.

အရိုး စစ်ပွဲများလို့ လူသီများလာခဲ့တယ်။

Marsh was ill-tempered and had a knack for debunking falsehoods.

Marsh က စိတ်ဆတ်ပြီး မဟုတ်မမှန်တာတွေ ဖွင့်ချတတ်တဲ့ ဉာဉ်ဆိုးတစ်ခုရှိတယ်။

One woman said that getting to know him was “like running against a pitchfork.”

သူ့ကို သိကျွမ်းရတာဟာ ကောက်ဆွနဲ့ ယှဉ်ပြေး သလိုပဲလို့ အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောတယ်။

Cope, on the other hand, was charismatic and given to bold theorizing.

တစ်ဖက်မှာ Cope က ဩဇာတိက္ကမနဲ့ ပြည့်စုံပြီး ရဲရင့်တဲ့ ထင်မြင်ချက်တွေ ပေးလေ့ရှိတယ်။

But he was also sarcastic and temperamental.

ဒါပေမဲ့ သူကလည်း ငေါ့တော့တော့နဲ့ စိတ်ဆတ်သူပါ။

By his own admission, he wasn’t

သူ့ဝန်ခံချက်အရ သူဟာ သာမညောင်ည လူတွေနဲ့

“constructed for getting along comfortably with the general run of people.”

သင့်သောင့်သက်သာ အဆင်ပြေဖို့အတွက် တည်ဆောက်ထားတာ မဟုတ်ဘူးတဲ့။

When Marsh and Cope first met in 1864, they were friendly,

၁၈၆၄ ခုနှစ်မှာ Marsh နဲ့ Cope တို့ ဆုံကြတော့ ခင်ခင်မင်မင် ဖြစ်ခဲ့ပြီး

and each named a new species in the other’s honor.

ဂုဏ်ယူကာ တစ်ယောက်ရဲ့ မျိုးစိတ်သစ်တစ်ခုကို တစ်ယောက်က အမည်ပေးတယ်။

But their relationship soon soured.

ဒါပေမဲ့ မကြာခင် သူတို့ဆက်ဆံရေးက ခွာပြဲသွားတယ်။

In 1868, Cope took Marsh to a quarry near his home in New Jersey

၁၈၆၈ မှာ Cope က Marsh ကို နယူးဂျာဆီ အိမ် နားက ကျောက်မိုင်းတစ်ခုကို ခေါ်သွားတယ်။

where one of the most complete dinosaur skeletons to date

အဲဒီမှာ မကြာသေးခင်ကမှ တွေ့ရှိတယ်လို့ သက်တမ်းမှတ်လို့ရတဲ့ အပြည့်စုံဆုံး

had recently been discovered.

ဒိုင်နိုဆော အရိုးစုတစ်ခုရှိတယ်။

Sensing an opportunity, Marsh paid the mine operators

အခွင့်အလမ်းကို သိမိရင်း စိတ်အဝင်စားဆုံး အသစ်တွေ့ရှိမှုတွေကို သူ့ဆီ

to send him the most interesting new finds.

ပို့ပေးဖို့ Marsh က မိုင်းလုပ်ငန်းရှင်တွေကို ငွေပေးတယ်။

Outraged, Cope accused Marsh of bribery.

ယမ်းပုံမီးကျဖြစ်ပြီး Cope က Marsh လာဘ်ထိုးတယ်လို့ စွပ်စွဲတယ်။

That same year, Cope showed Marsh his reconstruction of a new marine reptile

အဲဒီနှစ်မှာ Cope ကMarsh ကို Elasmosaurus ဆိုတဲ့ သူ့ရဲ့ပင်လယ် တွားသွား သတ္တဝါသစ်ကို

called Elasmosaurus.

ပြန်လည်ဆက်စပ်တာကို ပြသခဲ့တယ်။

Marsh immediately noticed that something was wrong:

တစ်ခုခု မှားနေတာကို Marsh က ချက်ခြင်း သတိထားမိတယ်။

Cope had mistaken the creature’s long neck for its tail.

Cope ဟာ သတ္တဝါရဲ့ လည်ပင်းကို အမြီးနဲ့ မှားခဲ့တာပါ။

When Cope's mentor sided with Marsh, Cope was mortified.

Cope ရဲ့ ဆရာက Marshနဲ့ သဘောတူတဲ့အခါ Cope ဟာ အရှက်ကွဲသွားတယ်။

He tried to buy and destroy every copy of the article containing his blunder,

သူ့အမှားကြီးပါတဲ့ ဆောင်းပါးအစောင်တိုင်းကို ဝယ်ပြီး ဖျက်ဆီးဖို့ ကြိုးစားခဲ့ပေမဲ့

but to no avail.

အရာမရောက်ခဲ့ဘူး။

Their mutual resentment blossomed.

သူတို့ရဲ့ နှစ်ဖက် မကျေနပ်မှုက ဖွံ့ထွားလာခဲ့တယ်။

After the transcontinental railroad was completed the following year,

နောက်နှစ် တိုက်ကျော် ရထားလမ်း ပြီးစီးသွားတဲ့နောက်မှာ

Cope and Marsh began scouring the American West for fossils.

Cope နဲ့ Marsh ဟာ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းတွေ အတွက် အနောက် အမေရိကန်ကို စလှန်လှောကြတယ်။

They found riches the likes of which neither had dreamed.

နှစ်ယောက်စလုံး အိပ်မက်မမက်ခဲ့ဖူးတဲ့ ချမ်းသာမှုတွေ တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

Relying on the help of Native American guides,

ဒေသရင်း အမေရိကန် လမ်းညွှန်တွေရဲ့ အကူအညီကို အားကိုးရင်း

Marsh made some especially significant discoveries,

Marsh ဟာ အထူး အရေးပါတဲ့ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေကို ပြုလုပ်ခဲ့တယ်

like ancient birds with teeth that are still celebrated

ဥပမာ ဒိုင်နိုဆောတွေနဲ့ ခေတ်သစ် ငှက်တွေကြားက ပျောက်ဆုံးနေတဲ့

as a missing link between dinosaurs and modern birds.

ဆက်စပ်မှုတစ်ခုအဖြစ် ထင်ရှားဆဲဖြစ်တဲ့ သွားပါတဲ့ ငှက်တွေပါ။

Cope made important discoveries, too,

Cope ကလည်း အရေးပါတဲ့ ရှာဖွေတွေ လုပ်ခဲ့ပေမဲ့

but Marsh successfully invalidated many of them,

Marsh က အပိုတွေပါဆိုတာကို သိပြီးသား အခြား မျိုးစိတ်တွေနဲ့ ပြသရင်း

showing them to be redundant with other known species.

တော်တော်များကို တရားမဝင်ဖြစ်အောင်လုပ်ခဲ့တယ်။

Enraged, Cope tried to secure priority for new findings

ဒေါသထွက်ပြီး Cope ဟာ ကြေးနန်းကနေ ကြေညာရင်း တွေ့ရှိမှုအသစ်တွေအတွက်

by announcing them via telegram.

ဦးစားပေးမှုကို စိတ်ချရဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

He even purchased a respected journal

လာမည့် ထုတ်ပြန်ချက်တွေကို အမြန် ပုံနှိပ်နိုင်အောင်

so future publications could be rushed into print.

လူလေးစားတဲ့ စာစောင်တစ်ခု ကိုတောင် ဝယ်ယူခဲ့တယ်။

But Marsh used his personal fortune to gain the upper hand,

ဒါပေမဲ့ သူ့ပြိုင်ဘက်ကို အနိုင်ကြဲဖို့ ရုပ်ကြွင်း မုဆိုးတစ်ဖွဲ့ကို ငှားရင်း

hiring a small army of fossil hunters to out-compete his rival.

Marsh က အသာစီးရဖို့ သူ့ကိုယ်ပိုင် ငွေကြေးအမြောက်အများကို သုံးခဲ့တယ်။

In 1878, Marsh bought an especially promising quarry in Como Bluff, Wyoming,

၁၈၇၈ ခုနှစ်မှာ Como Bluff Wyoming က အထူး အလားအလာရှိတဲ့ ကျောက်မိုင်းတစ်ခုကို

from two frontier collectors.

နယ်ခြား အခွန်ကောက်သူနှစ်ဦးဆီက ဝယ်တယ်။

It yielded tons of fossils,

၎င်းက Brontosaurus လို့ Marsh

including the near-complete skeleton of a gigantic dinosaur

အမည်ပေးထားတဲ့ ဧရာမ ဒိုင်နိုဆောတစ်ကောင်ရဲ့ ပြည့်စုံလုနီးပါး အရိုးစုအပါအဝင်

that Marsh named Brontosaurus.

တန်ချီတဲ့ ကျောက်ဖြစ် ရုပ်ကြွင်းတွေ ထွက်ခဲ့တယ်။

Over the next 10 years, his men shipped him more than 480 boxes

နောက် ၁၀ နှစ်ကျော်မှာ သူ့လူတွေက Como တစ်နေရာတည်းက ဒိုင်နိုဆော

of dinosaur bones from Como alone.

အရိုး သေတ္တာပေါင်း ၄၈၀ ကျော်ကို သူ့ဆီ ပို့ပေးခဲ့တယ်။

Marsh named dozens of new species.

Marsh က ဒါဇင်ချီတဲ့ မျိုးစိတ်သစ်တွေကို အမည်ပေးခဲ့တယ်။

But his assistants could be ruthless in their quest

ဒါပေမဲ့ လက်ထောက်တွေက Marsh ရဲ့ သိပ္ပံရည်ရွယ်ချက်တွေကို

to further Marsh’s scientific ambitions.

ထောက်ပံ့ဖို့ သူတို့ ရှာဖွေမှုက ရက်စက်နိုင်တယ်။

They sometimes destroyed fossils just to prevent them

တစ်ခါတစ်လေ Cope ရဲ့ လက်ထဲ ရောက်မသွားအောင် တာဆီးဖို့

from falling into Cope’s hands.

ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းတွေကို ဖျက်ဆီးကြတယ်။

Desperate to catch up with Marsh,

Marsh ကို အမီလိုက်ဖို့ ထင်ရာစိုင်းတဲ့

Cope invested his dwindling fortune into silver mining.

Cope ဟာ သူ့ရဲ့လျော့ပါးလာနေတဲ့ ငွေကြေးကို ငွေသတ္တုတွင်းမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံတယ်။

The gamble failed, and he was left nearly destitute.

ဒီအရဲ့စွန့်မှုက ပျက်ပြားသွားပြီး သူဟာ ကုန်းကောက်ရလုလုဖြစ်သွားတယ်။

While Cope contemplated selling his precious collection,

Cope က သူ့ရဲ့ အဖိုးတန် စုဆောင်းမှုကို ရောင်းဖို့ ချိန်ဆနေစဉ်မှာ

Marsh was named lead paleontologist for the US Geological Survey.

Marsh ဟာ US ဘူမိ စစ်တမ်း အတွက် ဦးဆောင် ရုပ်ကြွင်းပညာရှင်အဖြစ် အမည်သွင်းခံရတယ်။

This well-funded branch of the government often sponsored Westward expeditions,

အထောက်အပံ့ကောင်းတဲ့ အစိုးရ ဌာနခွဲက မကြာခဏ Westward လေ့လာရေးခရီးတွေကို ကမကထပြုခဲ့တယ်။

giving Marsh even more resources to vanquish his rival.

သူ့ပြိုင်ဘက်ကို နှိမ်နင်းဖို့ Marsh ကို ပိုတောင်များတဲ့ ရင်းမြစ်တွေ ပေးလိုက်တာပါ။

The Bone Wars spilled into public view when Cope had a tabloid newspaper

အရိုး စစ်ပွဲတွေက အများ အမြင်မှာပျံ့သွားတာက Cope က လူပြိန်းကြိုက် သတင်းစာတစ်စောင်က

publish an article accusing Marsh of plagiarism, fraud, and corruption.

Cope ကို ကူးချမှု၊ လိမ်လည်မှု၊ခြစားမှုနဲ့ စွပ်စွဲတဲ့ ဆောင်းပါးကို ပုံနှိပ်တဲ့အခါပါ။

Marsh fired back and the two further tarnished each other’s reputations.

Marsh က ပြန်တိုက်ခိုက်တော့ နှစ်ယောက်စလုံး ရဲ့ဂုဏ်သိက္ခာက ပိုစွန်းထင်းသွားတယ်။

Neither ever relented.

တစ်ယောက်ကမှ အလျှော့မပေးခဲ့ဘူး။

When Cope died, he donated his skull to science,

Cope သေဆုံးတဲ့အခါ သူ့ဦးခေါင်းခွံကို သိပ္ပံဌာနကို လှူဒါန်းခဲ့တယ်။

hoping to prove that his brain was larger than that of his enemy.

သူ့ဦးနှောက်က သူ့ရန်သူ့ဦးနှောက်ထက် ပိုကြီးတာကို သက်သေပြဖို့ မျှော်လင့်တာပါ။

Marsh never accepted the challenge.

Marsh ဟာ စိန်ခေါ်မှုကို လုံးဝ လက်မခံခဲ့ဘူး။

Although Marsh named more species than Cope,

Marsh က မျိုးစိတ်တွေ အမည်ပေးရာမှာ Cope ထက် ပိုများပေမဲ့

both men greatly expanded our understanding of evolution.

နှစ်ယောက်စလုံးဟာ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ရဲ့ နားလည်ခြင်းကို အများကြီး တိုးချဲ့ပေးတယ်။

But their egotistical one-upmanship reminds us that,

ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့အတ္တဆန်တဲ့ အသာစီးရလိုမှုက သတိပေးလိုက်တာက

in spite of its ideals,

စံနမူနာတွေဆိုသော်လည်း

science is a personal enterprise conducted by individual—

သိပ္ပံဟာ တစ်ဦးချင်းက လုပ်ဆောင်တဲ့ တစ်ကိုယ်ရည် လုပ်ငန်းငန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး

and at times deeply flawed— human beings.

တစ်ခါတစ်ရံ နက်ရှိုင်းစွာ ချွတ်ယွင်းနေတဲ့ လူသားတွေဆိုတာပါ။