Watch this if you're scared of snakes - Andrew Whitworth

Translator: Zwe Marn Reviewer: Sanntint Tint

We get it, not everyone loves snakes.

လူတိုင်းတော့ မြွေတွေကိုသဘောမကျကြတာ နားလည်ပေးလို့ရပါတယ်။

You may not want to encounter one in the wild.

မြွေတစ်ကောင်ကို ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဝင်တိုးမိချင်မှာ မဟုတ်ဘူးလေ။

To each their own!

လူတစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက်ဘယ်တူကြမလဲ။

That’s why we’re here, to take you on a world tour

ဒါ့ကြောင့် ကျွန်တော်တို့က သဘာဝရဲ့အထူးခြားဆုံး မြွေအချို့ကို

of some of nature’s most incredible snakes from the safety of your home—

သင့်အိမ်ကနေဘေးရန်မခစေဘဲ ကမ္ဘာအနှံ့ပြသပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

and with your very own intrepid guide.

သင့်ရဲ့သတ္တိခဲလမ်းပြလေးနဲ့အတူပေါ့။

All the snakes we’ll be visiting belong to a group called the vipers.

ကျွန်တော်တို့ပြသမယ့် မြွေအားလုံးက မြွေပွေး(viper) အုပ်စုမှာပါဝင်ပါတယ်။

As of 2021, there are 368 species of viper worldwide.

၂၀၂၁ ခုနှစ်အထိ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ မြွေပွေးမျိုးစိတ် ၃၆၈ မျိုးရှိပါတယ်။

The name comes from the term viviparity, which means giving birth to live young.

‘viper’ ဆိုတဲ့နာမည်က viviparity (အကောင်လိုက်မွေးခြင်း) ကနေဆင်းသက်လာတာပါ။

Unlike most snakes, which lay eggs,

အပြင်ကိုဥချမွေးတဲ့မြွေအများစုနဲ့မတူဘဲ

most vipers have eggs that hatch inside the mother,

မြွေပွေးတွေက မိခင်ဝမ်းတွင်းမှာဥ‌ဖောက်ပြီး

who then gives birth to up to dozens of tiny snakes.

အကောင်ပေါက်များစွာကိုမွေးဖွားကြပါတယ်။

Not glad you’re safe at home yet?

အိမ်မှာဘေးကင်းကင်းနဲ့နေရတာဝမ်းသာပါရဲ့လား။

Vipers are also often highly venomous,

ပုံမှန်အားဖြင့် ‌မြွေပွေးတွေက အဆိပ်အလွန်ပြင်းကြပါတယ်။

with two hollow fangs that fold flat to the roofs of their mouths.

သူတို့ပါးစပ်မှာအပြားလိုက်ခေါက်သိမ်းထားတဲ့ အခေါင်းနဲ့အစွယ်နှစ်ချောင်းကြောင့်ပေါ့။

This allows the fangs to be extra long,

အဲ့ဒါကြောင့်မြွေပွေးတစ်ကောင်ဟာ တိုက်ခိုက်ခါနီးမှာ

unfolding into imposing weapons when the viper prepares to strike.

သူ့အစွယ်တွေကိုခံ့ညားတဲ့လက်နက်တွေအဖြစ် ပုံမှန်ထက်ပိုရှည်စေနိုင်တယ်။

So how about we pay them a surprise visit?

ဒါဆိုသူတို့ဆီ အံ့အားသင့်စရာ အလည်အပတ်သွားရင်ရော။

First stop: the southeastern United States,

ပထမဆုံးနေရာကတော့ ‌US အရှေ့တောင်ပိုင်း။

where we can hear the viper before we can see it.

မြွေပွေးတစ်ကောင်ကိုမမြင်ရခင် အသံအရင်ကြားနိုင်တဲ့နေရာ။

The eastern diamondback rattlesnake is the largest of 36 species of rattlesnake.

eastern diamondback ခလောက်မြွေဟာ ခလောက်မြွေမျိုးစိတ်၃၆မျိုးမှာ အကြီးဆုံးပါ။

Rattlesnakes can shake their rattles up to 90 times per second

ခလောက်မြွေတွေကသားရဲကောင်တွေကိုနှင်ထုတ်ဖို့ နာရီပေါင်းများစွာလိုအပ်လာရင်

to warn off predators for hours if needed.

သူတို့ရဲ့ခလောက်ကို တစ်စက္ကန့်မှာအကြိမ်၉၀ထိ လှုပ်ခတ်နိုင်ကြပါတယ်။

The rattle consists of hollow, interlocked segments made of keratin,

ခလောက်ထဲမှာကျွန်တော်တို့လက်သည်းနဲ့ဆံပင် မှာပါတဲ့ keratin ဒြပ်နဲ့ပြုလုပ်ထားတဲ့

the same substance that makes our nails and hair.

ဟောင်းလောင်းပေါက်အဆစ်များ တစ်ခုနဲ့တစ်ခုချိတ်ဆက်ပါရှိပါတယ်။

When the snake shakes its tail, these segments hit each other,

မြွေကအမြီးကိုလှုပ်လိုက်ရင် အဲဒီအဆစ်တွေကတစ်ခုနဲ့တစ်ခုထိမိပြီး

creating a shockingly loud noise.

အလွန်ကျယ်လောင်တဲ့အသံကို ဖြစ်‌ပေါ်စေပါတယ်။

Now onto the mountains of western Iran, where a spider crawls across a rock,

ဒီတစ်ခါတော့ အီရန်အနောက်ပိုင်းကတောင်တွေမှာ ကျောက်တုံးတစ်ခုပေါ် တွားသွားနေတဲ့

making easy prey for a passing bird— or not.

ပင့်ကူတစ်ကောင်ကို အပေါ်ကပျံသွားတဲ့ငှက်က လွယ်လွယ်နဲ့သားကောင်လုပ်နိုင်လိုက်ပါ့မလား။

The spider-tailed horned viper is perfectly camouflaged, almost invisible,

ပင့်ကူတစ်ကောင်လိုအမြီးနဲ့ မြွေပွေးက မမြင်နိုင်လောက်အောင်လုံးဝပုံဖျက်နိုင်တယ်။

except for its unique bulbous tail-tip with long drooping scales

သူ့ရဲ့ထူးခြားတဲ့ ရှည်လျားကွေးညွတ်ပြီး အဖုပုံစံရှိတဲ့အမြီးထိပ်ကလွဲရင်ပေါ့။

that look like a leggy spider.

ခြေတံရှည်ပင့်ကူတစ်ကောင်နဲ့တောင်တူပါသေးရဲ့။

Spider-tailed vipers are only about 50 centimeters long,

ဒီမြွေပွေးတွေက ၅၀စင်တီလောက်သာရှည်တာကြောင့်

သူတို့ပေါက်နိုင်တဲ့စက်ကွင်းအတွင်းမှာ ငှက်ငယ်တွေကို ဖြားယောင်းနိုင်ပါတယ်။

so they can lure small birds within striking range

without compromising their ability to squeeze into narrow rock crevices.

ကျောက်ဆောင်အက်ကြောင်းထဲကိုတိုးဝင်စရာ မလိုဘဲပေါ့။

In the rainforests of Latin America lives a viper

တောင်အမေရိကရဲ့ မိုးသစ်‌တောတွေမှာနေတဲ့

that couldn’t be more different from the spider-tailed viper—

မြွေပွေးတစ်မျိုးကတော့ သင်ရှာဖွေနိုင်မယ်ဆိုရင် ခုနကမြွေပွေးနဲ့

if you can find it.

သိပ်ပြီးမခြားနားပါဘူး။

It’s one of the most elusive snakes in the world:

အရှာရအခက်ဆုံးမြွေထဲက တစ်မျိုးဖြစ်လို့ ချုံပုတ်သခင်(bushmaster)

the bushmaster.

လို့တောင်ခေါ်ကြတယ်။

The bushmaster is a pit viper.

မျက်နှာမှာအချိုင့်ပါတဲ့မြွေ‌ပွေးဖြစ်တယ်။

Between each eye and nostril, it has a heat-sensing pit

သူ့ရဲ့မျက်လုံးနဲ့နှာပေါက်နှစ်ခုစီကြားမှာ တုံ့ပြန်စွမ်းကောင်းတဲ့အာရုံခံပါရှိတဲ့

with a membrane covered in highly sensitive receptors

အမြှေးပါးတစ်ခုနဲ့ အပူအာရုံခံအချိုင့်တစ်ခုစီရှိတယ်။

that respond to temperature changes

၄င်းကအပူချိန်ပြောင်းလဲမှုတွေကို

as small as one one-thousandth of a degree Celsius.

တစ်ဒီဂရီဆဲစီးယပ်ရဲ့ ‌တစ်ထောင်ပုံတစ်ပုံမျှ နည်းပါးတဲ့အထိ တုံ့ပြန်နိုင်တယ်။

These pits gather infrared information that is integrated with visual information

အဲဲဒီအချ်ုင့်တွေက အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုကို မြင်ကွင်းအချက်အလက်နဲ့ပေါင်းစပ်ပြီး

in the optic tectum.

ဦးနှောက်ရှိ optic tectumမှာစုစည်းပေးတယ်။

This allows the bushmaster to “see” the heat signature

အဲ့ဒါက bushmaster ကိုသူ့အနား‌ရောက်လာတဲ့ သားကောင်ရောမုဆိုးရောရဲ့

of approaching prey or predators,

ပုံသဏ္ဌာန်ကိုမြင်စေနိုင်ပြီး သူတို့ကို

helping it decide whether or not to strike and strike more accurately.

ပေါက်သင့်မပေါက်သင့် ဒါမှမဟုတ် တိတိကျကျပေါက်နိုင်ဖို့ကူညီဆုံးဖြတ်ပေးတယ်။

This comes in handy for guarding a nest—

အဲဲဒီလိုမြင်နိုင်စွမ်းက အသိုက်စောင့်ဖို့ လည်းအသုံးဝင်ပါတယ်။

unlike most other vipers, the bushmaster lays eggs

အခြားမြွေပွေးတွေနဲ့မတူဘဲ bushmaste‌r တွေက အခေါင်းပေါက်ရှိတဲ့အပင်တွေ

in hollowed out tree buttresses or burrows made by other animals.

ဒါမှမဟုတ် အခြားတိရစ္ဆာန်တွေရဲ့တွင်းတွေမှာ ဥ ဥတတ်ကြတယ်။

It must be large enough to defend its nest—

ဒါကြောင့်လည်း သူတို့အသိုက်ကိုကာကွယ်နိုင် လောက်အောင်ကြီးမှရမှာပေါ့။

in fact, the bushmaster is the largest viper in the world,

တကယ်တော့ bushmaster က ကမ္ဘ့ာ အကြီးဆုံးမြွေပွေးဖြစ်ပါတယ်။

reaching lengths of over 11 feet, with huge fangs and deadly venom.

အလျား ၁၁ပေကျော်ရှည်ပြီး ကြီးမားတဲ့အစွယ် တွေနဲ့ သေစေနိုင်လောက်တဲ့အဆိပ်ရှိပါတယ်။

Meanwhile, in the forests of sub-Saharan Africa,

အာဖရိကတိုက်ဆာဟာရတောင်ပိုင်းက သစ်တောတွေထဲမှာတော့

there’s a shorter, chunkier viper that’s even more venomous than the bushmaster.

bushmaster ထက် ပိုတိုတုတ်ပြီး အဆိပ်ပိုပြင်းတဲ့မြွေပွေးတစ်မျိုးရှိပါတယ်။

The African Gaboon viper has the longest fangs of any snake—

African Gaboon မြွေပွေးက မြွေတွေထဲမှာ အရှည်ဆုံးအစွယ်တွေပိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။

yes, all 3,879 snake species, not just vipers—

ဟုတ်ပါတယ်။မြွေပွေးမျိုးတွေထဲတင်မဟုတ်ဘဲ မြွေမျိုးစိတ် ၃,၈၇၉မျိုးလုံးထဲမှာပါ။

and can deliver 1,000 milligrams of venom in a single bite—

တစ်ခါကိုက်ရင် အဆိပ် ၁,၀၀၀ မီလီဂရမ် အထိထုတ်နိုင်တာမလို့

enough to kill ten adult humans.

အရွယ်ရောက်ပြီးသားလူ ၁၀‌ ယောက်ကို အသာလေး သတ်နိုင်ပါတယ်။

Although deadly, Gaboon vipers have a reputation

ဒီလိုသေစေနိုင်စွမ်းရှိပေမဲ့ Gaboonမြွေတွေက

for being slow-moving and placid creatures.

နှေးကွေးပြီးတည်ငြိမ်ကြတယ်လို့ နာမည်‌ဆိုးလည်းရှိပါတယ်။

When they do strike, they hold onto their rodent prey while the venom takes effect,

သူတို့ရဲ့သားကောင်ကိုပေါက်ပြီးတဲ့နောက် အဆိပ်တက်အောင်ခဲထားပြီး

then quickly swallow it down.

အကောင်လိုက်မျိုချပါတယ်။

At this point, you may be worrying about our guide— but never fear,

ဒီလောက်ဆိုကျွန်တော်တို့ရဲ့လမ်းပြလေးကိုလည်း စိုးရိမ်နေလောက်ပြီပေါ့။ ဒါပေမဲ့မပူပါနဲ့။

rodents like our little desert kangaroo rat have their own skills

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကန္တာရနေကြွက်ဖြူလေးလို ကိုက်ဖြတ်သတ္တဝါတွေက မြွေတွေရဲ့

to evade the serpent’s tooth.

အစွယ်ကိုရှောင်တိမ်းရာမှာကျွမ်းကျင်ကြပါတယ်။

They stomp their feet at rattlesnakes, kick sand towards them,

ကြွက်ဖြူတွေက ခလောက်မြွေတွေကို ခြေထောက်နဲ့ဆောင့်နင်း၊ သဲနဲ့ကန်ကျောက်ပြီး

and evade their strikes with acrobatic leaps and powerful kicks—

မြွေပေါက်ချက်တွေကို ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် အင်အားနဲ့ ခုန်လွှားရှောင်ရှားနိုင်ကြတယ်။

helping them live to guide another snake tour.

နောက်ထပ်မြွေခရီးစဉ်ကို လမ်းညွှန်ဖို့ သူတို့ကို ကူညီပေးတာပါ။