Watch this if you're scared of snakes - Andrew Whitworth

Tłumaczenie: Przemysław Kolber Korekta: Ola Królikowska

We get it, not everyone loves snakes.

Wiadomo, nie wszyscy kochają węże.

You may not want to encounter one in the wild.

Możesz nie mieć ochoty na spotkanie z nim oko w oko

w swoim środowisku naturalnym.

To each their own!

Każdy ma swoje zdanie!

That’s why we’re here, to take you on a world tour

Dlatego zabierzemy cię w podróż dookoła świata

of some of nature’s most incredible snakes from the safety of your home—

do jednych z najbardziej wyjątkowych węży żyjących w naturalnym środowisku.

and with your very own intrepid guide.

Będzie ci towarzyszył dzielny przewodnik.

All the snakes we’ll be visiting belong to a group called the vipers.

Wszystkie węże, które odwiedzimy, należą do grupy zwanej żmijami.

As of 2021, there are 368 species of viper worldwide.

Według danych z 2021 roku na świecie żyje 368 gatunków żmij.

The name comes from the term viviparity, which means giving birth to live young.

Nazwa pochodzi od terminu “viviparity”, co oznacza “rodzenie żywych młodych”.

W przeciwieństwie do większości węży, które składają jaja,

Unlike most snakes, which lay eggs,

most vipers have eggs that hatch inside the mother,

większość żmij wykluwa się z jaj jeszcze w ciele matki,

who then gives birth to up to dozens of tiny snakes.

która rodzi nawet kilkadziesiąt małych węży.

Not glad you’re safe at home yet?

Nie cieszysz się jeszcze, że jesteś w bezpiecznym domu?

Vipers are also often highly venomous,

Żmije są też często bardzo jadowite,

with two hollow fangs that fold flat to the roofs of their mouths.

mają dwa wydrążone kły składające się równo do górnej części pyska.

This allows the fangs to be extra long,

Dzięki temu kły są wyjątkowo długie

unfolding into imposing weapons when the viper prepares to strike.

i rozciągają się w imponującą broń, kiedy żmija szykuje się do ataku.

So how about we pay them a surprise visit?

Może więc złożymy im niespodziewaną wizytę?

First stop: the southeastern United States,

Pierwszy przystanek to południowo-wschodnie Stany Zjednoczone,

where we can hear the viper before we can see it.

gdzie możemy usłyszeć żmiję, zanim ją zobaczymy.

The eastern diamondback rattlesnake is the largest of 36 species of rattlesnake.

Grzechotnik wschodni diamondback to największy z 36 gatunków grzechotników.

Rattlesnakes can shake their rattles up to 90 times per second

Żeby ostrzec drapieżniki, grzechotniki potrafią potrząsać

to warn off predators for hours if needed.

grzechotkami do 90 razy na sekundę i mogą to robić wiele godzin.

The rattle consists of hollow, interlocked segments made of keratin,

Grzechotka składa się z pustych, połączonych ze sobą segmentów z keratyny,

the same substance that makes our nails and hair.

która tworzy też nasze paznokcie i włosy.

When the snake shakes its tail, these segments hit each other,

Gdy wąż potrząsa ogonem, segmenty uderzają o siebie,

creating a shockingly loud noise.

powodując wyjątkowo głośny dźwięk.

Now onto the mountains of western Iran, where a spider crawls across a rock,

Teraz wybierzmy się w góry zachodniego Iranu, gdzie pełzający po skale pająk

making easy prey for a passing bird— or not.

jest łatwą zdobyczą dla przelatującego ptaka.

Albo i nie.

The spider-tailed horned viper is perfectly camouflaged, almost invisible,

Żmija rogata z ogonem w kształcie pająka świetnie się kamufluje.

Jest prawie niewidoczna

except for its unique bulbous tail-tip with long drooping scales

z wyjątkiem rzadkiej bulwiastej końcówki ogona z długimi, opadającymi łuskami,

that look like a leggy spider.

która wygląda jak długonogi pająk.

Spider-tailed vipers are only about 50 centimeters long,

Żmije pająkowate mają tylko około 50 centymetrów długości,

so they can lure small birds within striking range

więc mogą zwabiać małe ptaki w zasięgu wzroku

without compromising their ability to squeeze into narrow rock crevices.

bez uszczerbku dla ich zdolności wciskania się w wąskie szczeliny skalne.

In the rainforests of Latin America lives a viper

W lasach deszczowych Ameryki Łacińskiej jest żmija,

that couldn’t be more different from the spider-tailed viper—

która nie mogła się bardziej różnić od żmii pająkowatej.

if you can find it.

O ile uda ci się ją odnaleźć.

It’s one of the most elusive snakes in the world:

To jeden z najbardziej nieuchwytnych węży na świecie.

the bushmaster.

Groźnica niema.

The bushmaster is a pit viper.

Groźnica niema to żmija z rodziny grzechotnikowatych.

Between each eye and nostril, it has a heat-sensing pit

Między każdym okiem i nozdrzem ma kanał wyczuwający ciepło

with a membrane covered in highly sensitive receptors

z membraną pokrytą bardzo czułymi receptorami,

that respond to temperature changes

które reagują na zmiany temperatury

as small as one one-thousandth of a degree Celsius.

rzędu jednej tysięcznej stopnia Celsjusza.

These pits gather infrared information that is integrated with visual information

Węże z tej rodziny zbierają informacje w podczerwieni,

które uzupełniają informacje wizualne w plamce optycznej.

in the optic tectum.

This allows the bushmaster to “see” the heat signature

To pozwala groźnicy niemej “widzieć” sygnaturę cieplną

of approaching prey or predators,

zbliżającej się ofiary lub drapieżnika,

helping it decide whether or not to strike and strike more accurately.

co pomaga jej zdecydować, czy uderzyć, a jeśli tak, to jak dokładnie.

This comes in handy for guarding a nest—

Ta zdolność pomaga w ochronie gniazda.

unlike most other vipers, the bushmaster lays eggs

W przeciwieństwie do większości innych żmij groźnica niema składa jaja

in hollowed out tree buttresses or burrows made by other animals.

w wydrążonych skarpach drzew albo norach zrobionych przez inne zwierzęta.

It must be large enough to defend its nest—

Musi być dość duża, żeby bronić swojego gniazda.

in fact, the bushmaster is the largest viper in the world,

Groźnica niema to największa żmija na świecie,

reaching lengths of over 11 feet, with huge fangs and deadly venom.

z ogromnymi kłami i śmiercionośnym jadem, osiągająca długość prawie 3,5 metra.

Meanwhile, in the forests of sub-Saharan Africa,

Tymczasem w lasach Afryki Subsaharyjskiej

there’s a shorter, chunkier viper that’s even more venomous than the bushmaster.

żyje krótsza i grubsza żmija, jeszcze bardziej jadowita niż groźnica niema.

The African Gaboon viper has the longest fangs of any snake—

Afrykańska żmija gabońska ma najdłuższe kły nie tylko wśród żmij,

yes, all 3,879 snake species, not just vipers—

ale ze wszystkich 3879 gatunków węży,

and can deliver 1,000 milligrams of venom in a single bite—

i może dostarczyć tysiąc miligramów jadu podczas jednego ukąszenia,

enough to kill ten adult humans.

co wystarcza do zabicia dziesięciu dorosłych ludzi.

Although deadly, Gaboon vipers have a reputation

Chociaż są śmiertelnie niebezpieczne, żmije gabońskie mają opinię

for being slow-moving and placid creatures.

powolnych i spokojnych stworzeń.

When they do strike, they hold onto their rodent prey while the venom takes effect,

Kiedy atakują, obejmują mocno gryzonia, dopóki nie zadziała jad,

then quickly swallow it down.

a następnie szybko go połykają.

At this point, you may be worrying about our guide— but never fear,

W tym momencie możesz się obawiać o naszego przewodnika, ale nie martw się.

rodents like our little desert kangaroo rat have their own skills

Gryzonie jak nasz mały szczuroskoczek pustynny

mają własne sposoby na uniknięcie kłów węża.

to evade the serpent’s tooth.

They stomp their feet at rattlesnakes, kick sand towards them,

Tupią łapami na grzechotniki, kopią piasek w ich kierunku

oraz unikają ich ataków, wysoko skacząc i mocno kopiąc.

and evade their strikes with acrobatic leaps and powerful kicks—

helping them live to guide another snake tour.

Dzięki temu mogą przeżyć walkę i kontynować podróż po wężach.