How the heart actually pumps blood - Edmond Hui

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

For most of history,

သမိုင်းရဲ့အများစုမှာတော့၊

humans had no idea what purpose the heart served.

လူသားတွေဟာ နှလုံးသားက လုပ်ဆောင်တဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကို မသိခဲ့ကြဘူး။

In fact, the organ so confused Leonardo da Vinci,

တကယ်တော့ လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချီက  ဒါကို လေ့လာမှုကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရလောက်အောင်

that he gave up studying it.

ဒီအင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းက ရှုပ်ထွေးတယ်။  

Although everyone could feel their own heart beating,

လူတိုင်းက ကိုယ့်နှလုံးခုန်သံကို ကိုယ် ခံစားရနိုင်ပေမဲ့၊

it wasn't always clear what each thump was achieving.

ခုန်တာတစ်ခုစီက စွမ်းဆောင်နေတာက အမြဲ ရှင်းလင်းမနေဘူး။

Now we know that the heart pumps blood.

နှလုံးက သွေးတွေကို ပို့လွှတ်တာကို အခု သိကြတယ်။

But that fact wasn't always obvious,

ဒါပေမဲ့၊ ဒီအချက်က အမြဲ မသိသာတာက

because if a heart was exposed or taken out,

နှလုံးကို ဖော်ထုတ် ဒါမှမဟုတ် ထုတ်လိုက်ရင်၊

the body would perish quickly.

 ခန္ဓာကိုယ်က အမြန်ပျက်စီးမှာကြောင့်ပါ။

It's also impossible to see through the blood vessels,

သွေးကြောတွေကို ဖြတ်ပြီး ကြည့်ဖို့လည်း မဖြစ်နိုင်ဘဲ၊

and even if that were possible,

ဒါက ဖြစ်နိုင်တာတောင်၊

the blood itself is opaque,

နှလုံးကိုယ်၌က အလင်းပိတ်ဆိုတော့၊

making it difficult to see the heart valves working.

နှလုံးအဆို့ရှင်တွေ အလုပ်လုပ်ပုံကို မြင်ဖို့ ခက်ခဲစေတယ်။

Even in the 21st century,

၂၁ ရာစုမှာတောင်၊

only a few people in surgery teams

ခွဲစိတ်မှုအဖွဲ့တွေထဲက လူအနည်းငယ်ပဲ

have actually seen a working heart.

အလုပ်လုပ်နေတဲ့နှလုံး တစ်ခုကို တကယ် မြင်ခဲ့တယ်။

Internet searches for heart function,

အင်တာနက်က နှလုံးလုပ်ဆောင်မှုကို ရှာတယ်၊

ဒါက နှလုံး တကယ် အလုပ်လုပ်ပုံကို မပြတဲ့

point to crude models, diagrams

or animations that don't really show how it works.

အကြမ်းထည် ပုံစံတွေ၊ ပုံကြမ်းတွေ လှုပ်ရှားနေတဲ့ ပုံရိပ်တွေကို ညွှန်ပြတယ်။

It's as if there has been a centuries old conspiracy

နှလုံး လုပ်ဆောင်မှုကို သရုပ်မပြနိုင်တာကို လက်ခံဖို့

amongst teachers and students

ဆရာတွေနဲ့ ကျောင်းသားတွေကြားမှာ

ရာစုနှစ်ချီ သက်တမ်းရှိတဲ့ ပူးပေါင်းကြံစည်မှုတစ်ခု ရှိခဲ့သလိုပါ။

to accept that heart function cannot be demonstrated.

Meaning that the next best thing

နောက်ထပ် အကောင်းဆုံးအရာက

is simply to cut it open and label the parts.

နှလုံးကို ဖြတ်ဖွင့်ပြီး အစိတ်အပိုင်းတွေ ကို တံဆိပ်တပ်ရုံသက်သက်ပါ။

That way students might not fully grasp the way it works,

ဒီနည်းက  နှလုံး အလုပ်လုပ်ပုံကို ကျောင်းသားတွေ အပြည့်အဝ မဟုတ်ပေမဲ့၊

but can superficially understand it,

အပေါ်ယံအားဖြင့် နားလည်စေနိုင်တယ်၊

learning such concepts as

ဒီလိုမျိုး သဘောတရားတွေပေါ့၊

the heart is a four-chambered organ,

နှလုံးက အခန်း ၄ ခန်းပါတဲ့ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း

or potentially misleading statements like,

ဒါမှမဟုတ် ဒီအထင်မြင်မှားစေတာဖြစ်တဲ့

mammals have a dual-circulation:

နို့တိုက်သတ္တဝါတွေမှာ သွေးလည်ပတ်မှု ၂ ခု ရှိတယ်၊

one with blood going to the lungs and back,

သွေးက အဆုတ်ဆီသွားပြီး ပြန်လာတာတစ်ခုနဲ

ခန္ဓာကိုယ် သွားပြီး ပြန်လာတာတစ်ခုပါ။

and another to the body and back.

In reality, mammals have a figure-eight circulation.

တကယ်တော့၊ နို့တိုက်သတ္တဝါတွေမှာ 8 ပုံသဏ္ဍာန် သွေးလည်ပတ်မှုရှိတာပါ။

Blood goes from one heart pump to the lungs,

သွေးက နှလုံး ညှစ်အားတစ်ခုကနေ အဆုတ်ဆီ၊  

back to the second heart pump, which sends it to the body,

ဒုတိယ နှလုံးညှစ်အားဆီ ပြန်သွားပြီး   ဒါက ခန္ဓာကိုယ်ဆီ ပေးပို့တယ်၊

and then back to the first pump.

ဒီနောက် ပထမညှစ်အားဆီ ပြန်သွားတာပါ။

That's an important difference

ဒါက လုံးဝ ကွဲပြားတဲ့

because it marks two completely different morphologies.

ရုပ်သွင်ပညာနှစ်ခုကို သတ်မှတ်ပေးတာကြောင့် အရေးပါတဲ့ ခြားနားချက်တစ်ခုပါ။

This confusion makes many students

 ဒီရှုပ်ထွေးမှုတွေက ကျောင်းသားများစွာကို

wary of the heart in biology lessons,

ဇီဝဗေဒ သင်ခန်းစာတွေမှာ  သတိပြုမိစေပြီး

thinking it signals an intimidating subject

ရှုပ်ထွေးတဲ့ အမည်တွေ၊ ပုံကြမ်းတွေ ပြည့်နှက်နေတဲ့

full of complicated names and diagrams.

ထိတ်လန့်စရာ ဘာသာရပ်တစ်ခုဆိုတာကို အချက်ပြတာလို့ တွေးမိစေတယ်။

Only those who end up studying medicine

ဆေးပညာကို လေ့လာနေသူတွေပဲ ဒါအားလုံး တကယ်

compeltely understand how it all actually works.

လုပ်ဆောင်ပုံကို အပြည့်အဝ နားလည်တဲ့အဖြစ်ရောက်သွားတယ်။

That's when its functions become apparent

ဆရာဝန်တွေက နှလုံး အဆို့ရှင်တွေရဲ့

as medics get to observe the motion of the heart's valves.

ရွေ့လျားမှုကို လေ့လာခွင့်ရတဲ့အခါ၊ နှလုံးရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေက ထင်ရှားလာတယ်။

So, let's imagine you're a medic for a day.

ဒီတော့ သင်ဟာ တစ်နေ့တာ ဆရာဝန်လို့ စိတ်ကူးကြည့်ရအောင်။

What you'll need to get started is a whole fresh heart,

စတင်ဖို့ လိုအပ်တာက  သိုး ဒါမှမဟုတ် ဝက်တစ်ကောင်ဆီက

like one from a sheep or pig.

လတ်ဆတ်တဲ့ နှလုံးတစ်ခုပါ။

Immerse this heart in water

ဒီနှလုံးကို ရေထဲ စိမ်ပြီး

and you'll see that it doesn't pump when squeezed by hand.

လက်နဲ့ညှစ်လိုက်တဲ့အခါ၊ ဒါက ရေပန်းမထွက်တာကို တွေ့ရမယ်။

That's because water doesn't enter the heart cleanly enough

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရေက စုပ်ထုတ်တဲ့ ယန္တရား အလုပ်လုပ်ဖို့  ပန်းထွက်လောက်အောင်

for the pumping mechanism to work.

နှလုံးထဲကို ချောမွေ့စွာ မဝင်လို့ပါ။

We can solve this problem in an extraordinarly simple way.

ဒီပြဿနာကို ထူးထူးခြားခြား ရိုးရှင်းတဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်းနိုင်တယ်။

Simply identify the two atria and cut them off,

နှလုံးအပေါ်ခန်း နှစ်ခုကို ရှာ၊ ဒါတွေကို ဖြတ်ပြီး

trimming them down to the tops of the ventricles.

နှလုံးအောက်ခန်းတွေရဲ့ ထိပ်ဖျားတွေအထိ တိလိုက်ပါ။

This makes the heart look less complicated

ဒါက နှလုံးအပေါ်ခန်းမှာ   အဝင် သွေးပြန်ကြောတွေ

because the atria have several incoming veins attached.

တွဲနေတာကြောင့် နှလုံးကို ရှုပ်ထွေးမှု ပိုနည်းစေတယ်။

So without them there, the only vessels remaining

ဒီတော့၊ ဒါတွေ မရှိရင်၊ ကျန်ရှိနေတဲ့ သွေးကြောတွေဆိုလို့

are the two major heart arteries:

ပင်မ နှလုံးသွေးလွှတ်ကြော နှစ်ခုဖြစ်တဲ့

the aorta and pulmonary artery,

ဘယ်ဘက် သွေးလွှတ်ကြောနဲ့ အဆုတ်သွေးလွှတ်ကြောတွေပါ၊

which rise like white columns from between the ventricles.

ဒါတွေက အောက်ခန်းတွေကြားမှာ  အဖြူရောင်တိုင်တွေလို ထောင်နေတယ်။

It looks -- and really is -- very simple.

ကြည့်ရတာတော့၊ အတော့ကို ရှင်းပါတယ်။

If you run water into the right ventricle from a tap

ဘုံပိုင်ခေါင်းကနေ ညာဘက်   အောက်ခန်းထဲကို ရေစီးဆင်းရင်

(the left also works, but less spectacularly),

(ဘယ်ဘက်ကလည်း အလုပ်လုပ်ပေမဲ့၊ အင်မတန် နည်းပါတယ်)

you'll see that the ventricular valve

အောက်ခန်း အဆို့ရှင်က  ဝင်လာတဲ့

tries to close against the incoming stream.

စီးကြောင်းကို ပိတ်ဖို့ ကြိုးစားတာကို တွေ့ရမှာပါ။

And then ventricle inflates with water.

ဒီနောက် အောက်ခန်းက ရေတွေနဲ့ ဖောင်းလာတယ်။

Squeeze the ventricle and a stream of water

အောက်ခန်းကို ညှစ်လိုက်တော့ အဆုတ်သွေးလွှတ်ကြောကနေ

squirts out of the pulmonary artery.

 ရေစီးကြောင်းတစ်ခု ပန်းထွက်လာတယ်။

The ventricular valves, called the tricuspid in the right ventricle

အောက်ခန်းကို စည်းချက်ကျကျ  ညှစ်ထားတာကြောင့် လေထီးတွေလို ကြည်လင်တဲ့

and the mitral in the left,

ရေကို ဖွင့်လိုက်၊ ပိတ်လုပ်နေတာကနေ

can be seen through the clear water

ညာဘက် အောက်ခန်းထဲက tricuspid နဲ့

opening and closing like parachutes

ဘယ်ဘက် အောက်ခန်းက mitral လို့ ခေါ်တဲ့

as the ventricle is rhythmically squeezed.

အောက်ခန်း အဆို့ရှင်တွေကိုမြင်နိုင်တယ်။

This flow of water mimics the flow of blood in life.

ဒီရေစီးကြောင်းက အသက်သွေး စီးဆင်းမှုကို အသွင်ဆောင်တာပါ။

The valves are completely efficient.

အဆို့ရှင်တွေက  လုံးဝ ထိရောက်မှုရှိတယ်။

You'll notice they don't leak at all when the ventricles are squeezed.

အောက်ခန်းတွေကို ညှစ်လိုက်တဲ့အခါ၊ လုံးဝ မယိုစိမ့်တာကို သတိထားမိကြမှာပါ။

Over time, they also close against each other

ကြာလာတော့၊ ဒါတွေက ယိုယွင်းမှု အနည်းငယ်နဲ့အတူ

with very little wear and tear,

တစ်ခုနဲ့တစ်ခုလည်း နီးကပ်နေတယ်၊

which explains how this mechanism continues to work seamlessly

ဒါက နှလုံးသက်တမ်းအတွင်း ပေးတဲ့ နှလုံးခုန်ချက် ၂ ဘီလီယံကျော်အတွက်

ဒီယန္တရားက ချောမွေ့စွာ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပုံကို ရှင်းပြတာပါ။

for more than 2 billion beats a heart gives in its lifetime.

Now, anyone studying the heart can hold one in their hands,

အခုတော့ နှလုံးကို လေ့လာသူတိုင်း နှလုံးတစ်ခု လက်မှာ ကိုင်ထားလို့ရတယ်၊

လက်တွေ့ ညှစ်ပြီး

make it pump for real

and watch the action unfold.

လုပ်ဆောင်မှုက ဖော်ပြတာကို ကြည့်ရှုတာပါ။

So place your hand above your own

ဒီတောာ့ သင့်လက်ကို သင့်နှလုံးပေါ်မှာ ထားပြီး

and feel its rhymic beat.

နှလုံးရဲ့ စည်းချက်ကျတဲ့ ခုန်သံကို ခံစားလိုက်ပါ။

Understanding how this dependable inner pump works

ဒီအားထားရတဲ့ အတွင်းပိုင်း မှုတ်စက် အလုပ်လုပ်ပုံကို နားလည်တာက

gives new resonance to the feeling you get

အပြေးပြိုင်တဲ့အခါ၊ ကဖိန်း အလွန်အကျွံသောက်တာ၊

when you run a race,

သင် ချစ်သူတစ်ယောက်ကို

drink too much caffeine

အာရုံစိုက်မိတဲ့အခါ ရရှိတဲ့ ခံစားချက်အတွက်

or catch the eye of the one you love.

ပဲ့တင်တံအသစ်တစ်ခုကို ပေးတယ်။