Ancient Rome’s most notorious doctor - Ramon Glazov

Translator: Nyein Chan Ko Ko Reviewer: sann tint

In the middle of the 16th century,

၁၆ ရာစု အလယ်တုန်းက

a talented young anatomist named Andreas Vesalius made a shocking discovery:

ထက်မြက်တဲ့ ခန္ဓာဗေဒပညာရှင်လေး Andreas Vesalius က တုန်လှုပ်စရာ ရှာဖွေမှုတစ်ခုလုပ်ခဲ့တယ်

the most famous human anatomy texts in the world were wrong.

ကမ္ဘာပေါ်က အထင်ရှားဆုံး လူသား ခန္ဓာဗေဒ စာအုပ်တွေဟာ မှားယွင်းနေတယ်ဆိုတာကိုပေါ့

They not only failed to account for many details of the human body,

သူတို့က လူသားခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အသေးစိတ်တွေကို ဖော်ပြဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့ရုံသာမက

they also described the organs of apes and other mammals.

မျောက်ဝံနဲ့ အခြားနို့တိုက်သတ္တဝါတွေရဲ့ အင်္ဂါတွေကိုပါဖော်ပြခဲ့တယ်

While Vesalius knew he was right,

Vesalius က သူမှန်တဲ့ဆိုတာသိခဲ့ချိန်မှာတော့

announcing these errors would mean challenging Galen of Pergamon–

ဒီအမှားတွေကို ထုတ်ဖော်ကြေငြာတာက ဆေးပညာသမိုင်းမှာ သြဇာအကြီးမားဆုံးဖြစ်တဲ့

the most renowned physician in medical history.

Galen of Pergamon ကို စိန်ခေါ်သလိုဖြစ်ခဲ့တယ်

But who was this towering figure?

ဒါပေမယ့် ဒီလူက ဘယ်သူလဲ

And why did doctors working more than 1,300 years later so revere and fear him?

နှစ်ပေါင်း ၁၃၀၀ ကြာပြီးမှ ပေါ်လာတဲ့ ဆရာဝန် တွေက ဘာလို့ သူ့ကို ကြောက်ရွံ့လေးစားတာလဲ

Born in 129 CE,

၁၂၉ CE မှာ မွေးဖွားခဲ့တယ်

Galen left home as a teen to scour the Mediterranean for medical wisdom.

Galen က ဆယ်ကျော်သက်တည်းက အိမ်ကထွက်ပြီး ဆေးပညာ သင်ယူဖို့ မြေထဲပင်လယ်ကို သွားခဲ့တယ်

He returned home a gifted surgeon with a passion for anatomy

အိမ်ပြန်ချိန်မှာ ခန္ဓာဗေဒကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ ထူးချွန်တဲ့ ခွဲစိတ်ဆရာဝန်ဖြစ်နေပြီ

and a penchant for showmanship.

လူတွေကို ဆွဲဆောင်ရတာကိုလည်း နှစ်သက်တယ်

He gleefully entered public anatomy contests,

သူရဲ့ နောက်ပါ ဆေးပညာရှင်တွေကို ပြသဖို့

eager to show up his fellow physicians.

တက်ကြွစွာနဲ့ပဲ ခန္ဓာဗေဒ ပြိုင်ပွဲတွေကို ဝင်ပြိုင်ခဲ့တယ်

In one demonstration,

သရုပ်ပြမှုတစ်ခုမှာတော့

he caused a pig to lose its voice by tying off one of its nerves.

ဝက်တစ်ကောင်ရဲ့ အာရုံကြောတွေထဲက တစ်ခုကို ချည်ပြီး ဝက်ရဲ့အသံ ပျောက်အောင် လုပ်ခဲ့တယ်

In another, he disemboweled a monkey and challenged his colleagues to repair it.

နောက်တစ်ခုမှာ မျောက်ကို ဗိုက်ခွဲပြီး သူ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေကို ပြန်ချုပ်ဖို့ စိန်ခေါ်တယ်

When they couldn’t, he did.

သူတို့မလုပ်နိုင်တဲ့အခါ သူလုပ်ခဲ့တယ်

These grizzly feats won him a position as surgeon to the city’s gladiators.

ဒီမိုက်ရူးရဲ လုပ်ဆောင်ချက်တွေက မြို့တော်ရဲ့ သတ်ပွဲတွေမှာ ခွဲစိတ်ဆရာဝန်အဖြစ် နေရာရခဲ့တယ်

Eventually, he would leave the arena to become the personal physician

နောက်ဆုံးတော့ သူက သတ်ကွင်းထဲကထွက်ပြီး ရောမအင်ပါယာလေးခုရဲ့

to four Roman Emperors.

မိသားစု ဆရာဝန် ဖြစ်လာခဲ့တယ်

While his peers debated symptoms and their origins,

သူ့ မိတ်ဆွေတွေက ရောဂါလက္ခဏာတွေနဲ့ ရင်းမြစ်တွေကို ငြင်းခုန်နေစဉ်မှာ

Galen obsessively studied anatomy.

Galen က ခန္ဓာဗေဒကို သဲသဲမဲမဲလေ့လာခဲ့တယ်

He was convinced that each organ had a specific function.

သူက အင်္ဂါတစ်ခုစီမှာ အထူးပြုတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေရှိတယ်လို့ယုံကြည်ခဲ့တယ်

Since the Roman government largely prohibited working with human cadavers,

ရောမ အစိုးရက လူသားအလောင်းတွေနဲ့ စမ်းသပ်ဖို့ အဓိကထားကာ တားမြစ်တာကြောင့်

Galen conducted countless dissections of animals instead.

Galenက တိရစ္ဆာန်တွေနဲဲ့ ခွဲစိတ်စမ်းသပ်မှု တွေ မရေမတွက်နိုင် အောင်ပြုလုပ်ခဲ့တယ်

Even with this constraint,

ဒီလို အကန့်အသတ်တွေရှိပေမည့်လို့

his exhaustive investigations yielded some remarkably accurate conclusions.

သူ့ရဲ့ မောပန်းဖွယ် လေ့လာမှုတွေက တိကျတဲ့ ကောက်ချက်ချမှုတချို့ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့တယ်

One of Galen’s most important contributions

Galenရဲ့ အရေးပါဆုံး ဖြန့်ဝေမှုတွေထဲကတစ်ခုကတော့

was the insight that the brain, not the heart, controlled the body.

ခန္ဓာကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်တာဟာ နှလုံးမဟုတ်ပဲ ဦးနှောက်ဆိုတာပါပဲ

He confirmed this theory by opening the cranium of a living cow.

သူက ဒီသီအိုရီကို နွားတကောင်ရဲ့ ခေါင်းကိုဖွင့်ပြီး အတည်ပြုပြခဲ့တယ်

By applying pressure to different parts of the brain,

နွားရဲ့ဦးနှောက် နေရာစုံကို ဖိကြည့်ရင်းကနေ

he could link various regions to specific functions.

အစိတ်အပိုင်းမျိုးစုံကို သီးခြား လုပ်ဆောင်ချက်တွေနဲ့ ချိတ်ဆက်နိုင်ခဲ့တယ်

Other experiments allowed him to distinguish sensory from motor nerves,

အခြား စမ်းသပ်ချက်တွေကတော့ အာရုံခံ နာ့ဗ်နဲ့ ကြွက်သား နာဗ့်တွေကို ခွဲခြားတတ်စေခဲ့တယ်

establish that urine was made in the kidneys,

ဆီးကို ကျောက်ကပ်ထဲမှာ ပြုလုပ်တယ်ဆိုတာ

and deduce that respiration was controlled by muscles and nerves.

အသက်ရှူတာကို ကြွက်သားနဲ့ နာဗ့်ကြောတွေက ပြုလုပ်တယ်လို့ ကောက်ချက်ချခဲ့တယ်

But these wild experiments also produced extraordinary misconceptions.

ဒါပေမဲ့ ဒီဖြစ်ကတတ်ဆန်း စမ်းသပ်ချက်တွေက အယူအဆမှား များစွာကို လည်း ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့တယ်

Galen never realized that blood cycles continuously throughout the body.

Galen က သွေးတွေက ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ အဆက်မပြတ် စီးဆင်းနေတယ်ဆိုတာ သဘောမပေါက်ခဲ့ဘူး

Instead, he believed the liver constantly produces an endless supply of blood,

သူယုံကြည်တာက အသည်းက မကုန်မခမ်းနိုင်တဲ့ သွေးတွေကို အဆက်မပြတ်ထုတ်ပေးပြီး

which gets entirely depleted on its one-way trip to the organs.

နောက်ဆုံးတော့ အခြားအင်္ဂါတွေကို သွားရင်း ကုန်ဆုံးသွားတယ်လို့ထင်ခဲ့တယ်

Galen is also credited with solidifying the popular theory of the Four Humours.

Galen ကို ဟစ်ပိုခရေးတီးက ရာစုနှစ်များစွာ စောပြီးမိတ်ဆက်ပေးခဲ့တဲ့လူသိများတဲ့

Introduced by Hippocrates centuries earlier,

ဓာတ်ကြီးလေးပါးသီအိုရီကို ပေါင်းစည်း ပေးခဲ့လို့ပါ အသိအမှတ်ပြုကြတယ်

this misguided hypothesis attributed most medical problems

ဒါက ဆေးပညာဆိုင်ရာ ပြဿနာအများစုဟာ

to an imbalance in four bodily fluids called humours.

ခန္ဓာကိုယ်ထဲက အရည်လေးမျိုး မညီမျှလို့ ဆိုပြီးမှား ယွင်း လမ်းပြခဲ့တယ်

To correct the balance of these fluids, doctors employed dangerous treatments

ဒီမညီမျှမှုကို ပြင်ဆင်ဖို့၊ ဆရာဝန်တွေက အန္တရာယ်များတဲ့ ကုသမှုတွေဖြစ်တဲ့

like bloodletting and purging.

သွေးဖောက်ထုတ်တာမျိုးတွေလုပ်ခဲ့ကြတယ်

Informed by his poor understanding of the circulatory system,

တခါတလေမှာ သေနိုင်လောက်တဲ့ နောက်ဆက်တွဲတွေ​ရှိပေမဲ့လို့

Galen was a strong proponent of these treatments,

Galen ရဲ့ သွေးလည်ပတ်စနစ်ပုံ နားလည်မှုအားနည်းခြင်းဟာ

despite their sometimes lethal consequences.

ဒီကုသနည်းတွေရဲ့ အမာခံ ထောက်ခံအားပေးသူဖြစ်စေခဲ့တယ်

Unfortunately, Galen’s ego drove him to believe that

ကံမကောင်းစွာနဲ့ပဲ၊ Galen ရဲ့ အတ္တဟာ သူ့ရဲ့ ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်တွေက

all his discoveries were of the utmost importance.

အလွန်အရေးပါတယ်လို့ ယုံကြည်စေခဲ့တယ်

He penned treatises on everything from anatomy to nutrition to bedside manner,

ခန္ဓာဗေဒကစလို့ ၊ အာဟာရ နဲ့ လူနာကုတင်ဘေး အပြုအမှု စတာတွေအားလုံးကို

meticulously cataloguing his writings to ensure their preservation.

အသေးစိတ် အုပ်စုခွဲပြီး ကြာရှည်ခံအောင် ကျမ်းပြုစုထားခဲ့တယ်

Over the next 13 centuries,

နောက်ထပ် ၁၃ ရာစုကျော်ကြာ

Galen’s prolific collection dominated all other schools of medical thought.

Galenရဲ့ စုဆောင်းမှုတွေက ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အမြင်တူတဲ့အဖွဲ့အားလုံးကို လွှမ်းမိုးခဲ့တယ်

His texts became the standard works taught to new generations of doctors,

မျိုးဆက်သစ်ဆရာဝန်တွေအတွက် သူ့စာအုပ်တွေက စံပြုစရာတွေဖြစ်လာတယ်

who in turn, wrote new essays extolling Galen’s ideas.

သူတို့က ပြန်ပြီး Galen ရဲ့စိတ်ကူးတွေကို အမွှမ်းတင်တဲ့ စာတမ်းတွေ ရေးခဲ့ကြတယ်

Even doctors who actually dissected human cadavers

လူသားအလောင်းတွေကို တကယ်ခွဲစိတ်ခဲ့တဲ့ ဆရာဝန်တွေကတောင်

would bafflingly repeat Galen’s mistakes,

ခြားနားမှုရဲ့ ထင်ရှားတဲ့သက်သေတွေကို မြင်နေရပေမဲ့လို့

despite seeing clear evidence to the contrary.

စိတ်ရှုပ်စွာနဲ့ပဲ Galen ရဲ့ အမှားတွေကို ထပ်လုပ်မိကြတယ်

Meanwhile, the few practitioners bold enough to offer conflicting opinions

ထိုအချိန်မှာ ၊​ ဆန့်ကျင်တဲ့ အယူအဆတွေကို ထုတ်ဖော်တဲ့ ပညာရှင်တွေဟာ

were either ignored or ridiculed.

လျစ်လျူရှခံရ လှောင်ပြောင်ခံကြရတယ်

For 1,300 years, Galen’s legacy remained untouchable–

ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရ​ေးခေတ် ခန္ဓာဗေဒပညာရှင် Vesalius က သူ့ကို ဆန့်ကျင်ထုတ်ဖော်မပြောခင်

until renaissance anatomist Vesalius spoke out against him.

နှစ်ပေါင်း ၁၃၀၀ လောက်ကြာအောင် Galenရဲ့ အမွေအနှစ်တွေကို တို့ထိလို့မရနိုင်ခဲ့ဘူး

As a prominent scientist and lecturer,

ထင်ရှားတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်နဲ့ ကထိက တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့

his authority influenced many young doctors of his time.

Vesaliusရဲ့သြဇာဟာ သူ့ခေတ်က လူငယ် ဆရာဝန်တွေပေါ် လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့တယ်

But even then, it took another hundred years

ဒါတောင်မှ၊ မှန်ကန်တဲ့ သွေးလည်ပတ်မှုအကြောင်း ဖော်ထုတ်ဖို့

for an accurate description of blood flow to emerge,

နောက်ထပ် နှစ်တွေရာနဲ့ချီကြာခဲ့တယ်

and two hundred more for the theory of the Four Humours to fade.

ဓာတ်ကြီးလေးပါး အယူအဆ ပျောက်ဖို့ကလည်း နောက်နှစ်ပေါင်း နှစ်ရာလောက်ကြာခဲ့တယ်

Hopefully, today we can reap the benefits of Galen’s experiments

ယနေ့မှာတော့ Galenရဲ့ စမ်းသပ်ချက်တွေကနေ အကျိုးကျေးဇူးတွေရပြီး

without attributing equal credence to his less accurate ideas.

သူ့ရဲ့ မတိကျတဲ့ စိတ်ကူးတွေကိုတော့ တူညီစွာ မယုံကြည်မိစေဖို့ မျှော်လင့်ရပါမယ်

But perhaps just as valuable

တန်ဖိုးရှိတာကတော့

is the reminder that science is an ever-evolving process,

သိပ္ပံပညာဆိုတာ အမြဲ ပြောင်းလဲနေတဲ့ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး

which should always place evidence above ego.

အတ္တထက် သက်သေကို ဦးစားပေးသင့်ကြောင်း သတိပေးချက်လေးပါပဲ