Ancient Rome’s most notorious doctor - Ramon Glazov

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Ozay Ozaydin

In the middle of the 16th century,

16. yüzyılın ortalarında

a talented young anatomist named Andreas Vesalius made a shocking discovery:

Andreas Vesalius adında genç ve yetenekli bir anatomist şaşırtıcı bir şey keşfetti:

the most famous human anatomy texts in the world were wrong.

Dünyadaki en ünlü insan anatomisi metinleri yanlıştı.

They not only failed to account for many details of the human body,

Tek yanlışlık insan vücudunun detayları ile ilgili değildi,

they also described the organs of apes and other mammals.

apelerin ve diğer memelilerin organları da yanlış betimlenmişti.

While Vesalius knew he was right,

Vesalius haklı olduğunu bilse de

announcing these errors would mean challenging Galen of Pergamon–

yanlışlıkları ortaya çıkarmak

tıp tarihinin en ünlü hekimi olan Bergamalı Galen'e meydan okumak demekti.

the most renowned physician in medical history.

But who was this towering figure?

Peki, kimdi bu adam?

And why did doctors working more than 1,300 years later so revere and fear him?

Neden doktorlar ölümünden 1.300 yıl sonra bile ona karşı olmaktan hala çekiniyorlar?

Born in 129 CE,

Milattan sonra 129 yılında doğan Galen

Galen left home as a teen to scour the Mediterranean for medical wisdom.

henüz gençken tıp eğitimi almak için evden ayrılıp Akdeniz'e yol aldı.

He returned home a gifted surgeon with a passion for anatomy

Eve anatomiye meraklı, yetenekli

ve gösteriye tutkun bir cerrah olarak döndü.

and a penchant for showmanship.

He gleefully entered public anatomy contests,

Neşeli bir şekilde anatomi yarışmalarına katıldı,

eager to show up his fellow physicians.

doktor arkadaşlarının yanlışlarını ortaya çıkarmaya istekliydi.

In one demonstration,

Bir ispatında bir domuzun sinirlerinden birini bağlayarak

he caused a pig to lose its voice by tying off one of its nerves.

domuzun sesini kaybetmesine neden oldu.

In another, he disemboweled a monkey and challenged his colleagues to repair it.

Bir diğerinde bir maymunun karnını deşti

ve meslektaşlarına düzeltmeleri için meydan okudu.

When they couldn’t, he did.

Yapamadıklarında ise o yaptı.

These grizzly feats won him a position as surgeon to the city’s gladiators.

Bunlar, ona şehrin gladyatörlerinin cerrahı mevkisini kazandırdı.

Eventually, he would leave the arena to become the personal physician

En sonunda arenayı terk ederek dört Roma İmparatorunun kişisel doktoru oldu.

to four Roman Emperors.

While his peers debated symptoms and their origins,

Akranları semptomları ve onların kaynağını tartışırken

Galen obsessively studied anatomy.

Galen saplantılı bir şekilde anatomi çalışıyordu.

He was convinced that each organ had a specific function.

Her organın belirli bir işlevi olduğundan emindi.

Since the Roman government largely prohibited working with human cadavers,

Roma hükümeti insan kadavralarıyla çalışmayı yasakladığından dolayı

Galen conducted countless dissections of animals instead.

Galen, yerine hayvanlar üzerinde sayısız teşrih gerçekleştirdi.

Even with this constraint,

Bu kısıtlamalarla bile

his exhaustive investigations yielded some remarkably accurate conclusions.

kapsamlı araştırmaları dikkate değer kesinlikte sonuçlara ulaşmasını sağladı.

One of Galen’s most important contributions

Galen'in en önemli katkılarından biri

was the insight that the brain, not the heart, controlled the body.

kalbin değil de beynin vücudu yönettiği düşüncesiydi.

He confirmed this theory by opening the cranium of a living cow.

Bu teorisini canlı bir ineğin kafatasını açarak doğruladı.

By applying pressure to different parts of the brain,

Beynin farklı bölümlerine baskı uygulayarak

he could link various regions to specific functions.

farklı alanlar ile belli işlevler arasında bağlantı kurdu.

Other experiments allowed him to distinguish sensory from motor nerves,

Diğer deneyler, duyusal sinirlerini motor sinirlerinden ayırt edebilmesini sağladı,

establish that urine was made in the kidneys,

idrarın böbreklerde üretildiğini kanıtladı

and deduce that respiration was controlled by muscles and nerves.

ve solunumun kaslar ve sinirler tarafından kontrol edildiğini ortaya çıkardı.

But these wild experiments also produced extraordinary misconceptions.

Ancak tüm bu çılgınca deneyler beraberinde olağanüstü yanlış kanılara da neden oldu.

Galen never realized that blood cycles continuously throughout the body.

Galen kanın vücutta sürekli devir yaptığını hiçbir zaman fark etmedi.

Instead, he believed the liver constantly produces an endless supply of blood,

Onun yerine, karaciğerin sürekli sonsuz bir kan stoğu ürettiğine inandı,

which gets entirely depleted on its one-way trip to the organs.

bu stok organlara olan tek yön gezide tamamen tükeniyordu.

Galen is also credited with solidifying the popular theory of the Four Humours.

Galen ayrıca popüler Humoral Patoloji Teorisi'ni sağlamlaştırmakla da biliniyor.

Introduced by Hippocrates centuries earlier,

Yüzyıllar önce Hipokrat tarafından ortaya atılan bu yanlış hipotez

this misguided hypothesis attributed most medical problems

birçok tıbbi sorunu

to an imbalance in four bodily fluids called humours.

humoral denilen dört vücut sıvısındaki dengesizliğe dayandırıyordu.

To correct the balance of these fluids, doctors employed dangerous treatments

Doktorlar bu sıvıların dengesini düzeltmek için

kan almak ve kusmak gibi tehlikeli tedaviler uyguladı.

like bloodletting and purging.

Informed by his poor understanding of the circulatory system,

Dolaşım sistemi hakkında az bilgisi olan Galen,

Galen was a strong proponent of these treatments,

bazen ölümcül sonuçları olmasına rağmen

despite their sometimes lethal consequences.

bu tedavilerin güçlü bir destekçisiydi.

Unfortunately, Galen’s ego drove him to believe that

Maalesef, Galen'in egosu

tüm keşiflerinin son derece önemli olduğuna inanmasına neden oldu.

all his discoveries were of the utmost importance.

He penned treatises on everything from anatomy to nutrition to bedside manner,

Anatomiden beslenmeye ve doktorun hastaya yaklaşımına kadar her şeyi kaleme aldı,

meticulously cataloguing his writings to ensure their preservation.

korunmalarını sağlamak için yazılarını özenle listeledi.

Over the next 13 centuries,

Sonraki 13 yüzyıl boyunca

Galen’s prolific collection dominated all other schools of medical thought.

Galen'in üretken koleksiyonu diğer tüm tıp çalışmalarına yön verdi.

His texts became the standard works taught to new generations of doctors,

Metinleri, yeni doktor nesillerine öğretilen standart eser haline geldi,

who in turn, wrote new essays extolling Galen’s ideas.

dolayısıyla doktorlar Galen'in fikirlerini öven yeni makaleler yazdı.

Even doctors who actually dissected human cadavers

İnsan kadavralarını bizzat inceleyen doktorlar bile

would bafflingly repeat Galen’s mistakes,

tam tersini gösteren net kanıtlara rağmen

despite seeing clear evidence to the contrary.

Galen'in hatalarını şaşırtıcı bir biçimde tekrarladılar.

Meanwhile, the few practitioners bold enough to offer conflicting opinions

Bu esnada zıt fikirleri sunmaya cesareti olan birkaç doktor ise

were either ignored or ridiculed.

ya yok sayılıyor ya da onlarla alay ediliyordu.

For 1,300 years, Galen’s legacy remained untouchable–

1.300 yıl boyunca Galen'in mirası dokunulamaz kaldı–

until renaissance anatomist Vesalius spoke out against him.

ta ki Rönesans anatomisti Vesalius onun aleyhinde konuşana kadar.

As a prominent scientist and lecturer,

Önde gelen bir bilim insanı ve eğitmen olarak

his authority influenced many young doctors of his time.

otoritesi zamanındaki birçok genç doktorunu etkiledi.

But even then, it took another hundred years

Ancak bütün bunlara rağmen

kan dolaşımının doğru bir tanımının yapılması bir yüzyıl daha aldı,

for an accurate description of blood flow to emerge,

and two hundred more for the theory of the Four Humours to fade.

Humoral Patoloji Teorisi'nin zayıflaması ise üzerine iki yüzyıl daha.

Hopefully, today we can reap the benefits of Galen’s experiments

İnşallah, Galen'in deneylerinin faydasını alıp daha az doğru

without attributing equal credence to his less accurate ideas.

olanlarına eşit derecede itimat etmeyiz.

But perhaps just as valuable

Ancak bir o kadar değerli olan şey de

is the reminder that science is an ever-evolving process,

bilimin sürekli gelişen, kanıtı her zaman egonun üstünde tutması gereken

which should always place evidence above ego.

bir süreç olduğunu hatırlamaktır.