Ancient Rome’s most notorious doctor - Ramon Glazov

Reviewer: My Den

In the middle of the 16th century,

Vào giữa thế kỷ XVI,

a talented young anatomist named Andreas Vesalius made a shocking discovery:

nhà giải phẫu học trẻ, tài năng tên là Andrés Vesalio

khám phá ra một điều gây sốc:

the most famous human anatomy texts in the world were wrong.

sách giải phẫu cơ thể người nổi tiếng nhất thế giới đã sai.

Ngoài việc thiếu sót nhiều chi tiết quan trọng của cơ thể con người,

They not only failed to account for many details of the human body,

they also described the organs of apes and other mammals.

nó còn mô tả các cơ quan của vượn và các loài động vật có vú khác.

While Vesalius knew he was right,

Trong khi Vesalius biết mình đúng,

announcing these errors would mean challenging Galen of Pergamon–

công bố những lỗi này có nghĩa là thách thức Galen của Pergamon–

the most renowned physician in medical history.

bác sĩ nổi tiếng nhất trong lịch sử y học.

But who was this towering figure?

Nhưng vị danh y vĩ đại này là ai?

And why did doctors working more than 1,300 years later so revere and fear him?

Vì sao các bác sĩ hơn 1.300 năm sau lại tôn kính và sợ hãi ông đến vậy?

Born in 129 CE,

Sinh năm 129 sau Công nguyên,

Galen left home as a teen to scour the Mediterranean for medical wisdom.

Galen rời nhà khi còn là một thiếu niên để chu du đến Địa Trung Hải để học y.

He returned home a gifted surgeon with a passion for anatomy

Ông thành danh trở về

mang theo niềm đam mê giải phẫu của mình.

and a penchant for showmanship.

He gleefully entered public anatomy contests,

Ông hồ hởi tham gia các cuộc thi giải phẫu,

eager to show up his fellow physicians.

háo hức thể hiện mình trước các đồng nghiệp.

In one demonstration,

Một lần, để minh họa,

he caused a pig to lose its voice by tying off one of its nerves.

ông ta đã khiến một con lợn mất giọng bằng cách buộc dây thần kinh của nó.

In another, he disemboweled a monkey and challenged his colleagues to repair it.

Lần khác, ông moi ruột một con khỉ và thách thức các đồng nghiệp khâu lại.

When they couldn’t, he did.

Chẳng ai làm được, nên ông đã làm.

These grizzly feats won him a position as surgeon to the city’s gladiators.

Những chiến công hiển hách này đã giúp ông trở thành

bác sĩ phẫu thuật cho các đấu sĩ của thành phố.

Eventually, he would leave the arena to become the personal physician

Nhưng cuối cùng, ông rời bỏ đấu trường, trở thành bác sĩ riêng

to four Roman Emperors.

của bốn Hoàng đế La Mã.

While his peers debated symptoms and their origins,

Khi các đồng nghiệp luôn tranh luận về nguyên nhân và các triệu chứng,

Galen obsessively studied anatomy.

Galen lại miệt mài nghiên cứu giải phẫu.

He was convinced that each organ had a specific function.

Ông tin rằng mỗi cơ quan đều có một chức năng riêng.

Since the Roman government largely prohibited working with human cadavers,

Vì chính phủ La Mã phần lớn cấm làm việc với tử thi,

Galen conducted countless dissections of animals instead.

nên Galen đã tiến hành vô số cuộc mổ xẻ trên động vật.

Even with this constraint,

Dù bị giới hạn,

his exhaustive investigations yielded some remarkably accurate conclusions.

nghiên cứu của ông đem đến nhiều kết luận chính xác đến bất ngờ.

One of Galen’s most important contributions

Một trong những cống hiến quan trọng nhất của Galen

was the insight that the brain, not the heart, controlled the body.

là cái nhìn mà bộ não, không phải trái tim, điều khiển cơ thể.

He confirmed this theory by opening the cranium of a living cow.

Để chứng minh lý thuyết này bằng cách ông mở hộp sọ của một con bò còn sống,

By applying pressure to different parts of the brain,

Bằng cách tạo áp lực lên các phần khác nhau của não,

he could link various regions to specific functions.

ông có thể chỉ ra được sự liên kết giữa từng vùng với một chức năng cụ thể.

Other experiments allowed him to distinguish sensory from motor nerves,

Các thí nghiệm khác cho phép ông phân biệt cảm giác với thần kinh vận động,

establish that urine was made in the kidneys,

rằng thận tạo ra nước tiểu,

and deduce that respiration was controlled by muscles and nerves.

và suy ra rằng hô hấp được điều khiển bởi các cơ và dây thần kinh.

But these wild experiments also produced extraordinary misconceptions.

Nhưng những thí nghiệm này cũng tạo ra những quan niệm sai lầm.

Galen never realized that blood cycles continuously throughout the body.

Galen không bao giờ nhận ra rằng máu lưu thông tuần hoàn trong cơ thể,

Instead, he believed the liver constantly produces an endless supply of blood,

Thay vào đó, ông tin rằng lá gan liên tục tạo ra một nguồn máu vô tận,

which gets entirely depleted on its one-way trip to the organs.

sẽ bị cạn kiệt hoàn toàn trong chuyến đi một chiều đến các cơ quan.

Galen is also credited with solidifying the popular theory of the Four Humours.

Galen được ghi nhận là người củng cố Thuyết bốn thể dịch phổ biến.

Introduced by Hippocrates centuries earlier,

Được giới thiệu bởi Hippocrates nhiều thế kỷ trước,

this misguided hypothesis attributed most medical problems

giả thuyết sai lầm này cho rằng hầu hết các vấn đề sức khỏe

to an imbalance in four bodily fluids called humours.

do sự mất cân bằng của bốn chất lỏng trong cơ thể

gọi là thể dịch.

To correct the balance of these fluids, doctors employed dangerous treatments

Để điều chỉnh sự cân bằng của các chất lỏng này,

các bác sĩ đã áp dụng các phương pháp điều trị nguy hiểm như hút máu và tẩy.

like bloodletting and purging.

Informed by his poor understanding of the circulatory system,

Do thiếu hiểu biết về hệ tuần hoàn,

Galen was a strong proponent of these treatments,

Galen tán đồng phương pháp điều trị này,

despite their sometimes lethal consequences.

dù đôi khi dẫn đến những hậu quả chết người.

Unfortunately, Galen’s ego drove him to believe that

Thật không may, cái tôi quá lớn khiến Galen tin rằng

all his discoveries were of the utmost importance.

mọi phát hiện của ông đều quan trọng nhất.

He penned treatises on everything from anatomy to nutrition to bedside manner,

Ông viết chuyên luận về mọi thứ

từ giải phẫu, dinh dưỡng đến cách chăm sóc bệnh nhân,

meticulously cataloguing his writings to ensure their preservation.

lập danh mục tỉ mỉ các tác phẩm của ông để đảm bảo việc bảo quản chúng.

Over the next 13 centuries,

Hơn 13 thế kỷ sau,

Galen’s prolific collection dominated all other schools of medical thought.

bộ sưu tập phong phú Galen đã thống trị tất cả tư tưởng trong các trường y.

His texts became the standard works taught to new generations of doctors,

Sách của ông được dùng làm sách giáo khoa dạy cho thế hệ bác sỹ mới,

họ lại viết những bài luận tán dương các học thuyết của Galen.

who in turn, wrote new essays extolling Galen’s ideas.

Even doctors who actually dissected human cadavers

Ngay cả các bác sĩ từng mổ xẻ cơ thể người

would bafflingly repeat Galen’s mistakes,

không hiểu sao cũng lặp lại những sai lầm của Galen,

despite seeing clear evidence to the contrary.

dù thấy bằng chứng rõ ràng ngược lại.

Meanwhile, the few practitioners bold enough to offer conflicting opinions

Khi đó, một vài bác sĩ dũng cảm đưa ra ý kiến trái chiều

were either ignored or ridiculed.

đều bị phớt lờ hoặc chế giễu.

For 1,300 years, Galen’s legacy remained untouchable–

Trong 1.300 năm, di sản Galen để lại bất khả xâm phạm-

until renaissance anatomist Vesalius spoke out against him.

cho đến khi nhà giải phẫu học thời phục hưng Vesalius lên tiếng chống lại ông.

As a prominent scientist and lecturer,

Là một nhà khoa học và giảng viên xuất sắc,

his authority influenced many young doctors of his time.

ông có sức ảnh hưởng lên nhiều bác sĩ trẻ đương thời.

But even then, it took another hundred years

Dù vậy, phải mất một trăm năm,

for an accurate description of blood flow to emerge,

mới có thể mô tả chính xác dòng tuần hoàn máu,

and two hundred more for the theory of the Four Humours to fade.

và hai trăm năm để Thuyết bốn thể dịch phai mờ.

Hopefully, today we can reap the benefits of Galen’s experiments

May mắn thay, ngày nay chúng ta hưởng lợi từ các thí nghiệm của Galen

without attributing equal credence to his less accurate ideas.

không phải bận lòng đến những quan niệm sai lầm của ông.

Nhưng có lẽ sẽ là một lời nhắc nhở giá trị:

But perhaps just as valuable

is the reminder that science is an ever-evolving process,

rằng khoa học là một quá trình phát triển không ngừng

which should always place evidence above ego.

mà luôn phải đặt bằng chứng lên trên cái tôi.