Why should you read Virgil's "Aeneid"? - Mark Robinson

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

In 19 B.C., the Roman poet Virgil was traveling from Greece to Rome

၁၉ ရာစု ဘီစီမှာ ရိုမန် ကဗျာဆရာ Virgil ဟာ ဂရိကနေ ရောမကို ဧကရာဇ် Augustus နဲ့အတူ

with the emperor Augustus.

ခရီးထွက်နေတုန်းမှာပေါ့။

On the way, he stopped to go sightseeing in Megara, a town in Greece.

လမ်းမှာ ဂရိမြို့တစ်မြို့ဖြစ်တဲ့ Megara မှာ လှည်ပတ်ကြည့်ဖို့ တစ်ထောက်နားခဲ့တယ်။

Out in the sun for too long, he suffered heatstroke

နေပူထဲမှာ အတော်ကြာသွားတာကြောင့် သူဟာ နှလုံးလေဖြတ်ခဲ့ပြီး

and died on his journey back to Italy.

အီတလီကိုပြန်တဲ့ ခရီးမှာ သေဆုံးခဲ့တယ်။

On his deathbed,

သူသေအံ့ဆဲဆဲမှာ Virgil ဟာ

Virgil thought about the manuscript he had been working on for over ten years,

သူဆယ်နှစ်ကျော်ကြာ ပြုစုနေခဲ့တဲ့ "Aeneid" လို့ခေါ်တဲ့ ကဗျာရှည်တစ်ပုဒ်ရဲ့

an epic poem that he called the "Aeneid."

စာမူအကြောင်းတွေးမိတယ်။

Unsatisfied with the final edit, he asked his friends to burn it,

နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မှုကို မကျေမနပ်ဖြစ်ကာ စာမူကို မီးရှို့ဖို့ မိတ်ဆွေတွေကို မှာတယ်။

but they refused,

ဒါပေမဲ့ သူတို့က ငြင်းဆန်းပြီး

and soon after Virgil's death, Augustus ordered it to be published.

Virgil သေပြီးမကြာခင်မှာပဲ Augustus က ဒါကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့တယ်။

Why was Augustus so interested in saving Virgil's poem?

ဘာကြောင့် Augustus ဟာ Virgil ရဲ့ကဗျာကို ချန်ထားဖို့ ဒီလောက် စိတ်ဝင်စားခဲ့တာလဲ။

The Romans had little tradition of writing serious literature

ရိုမန်တွေမှာ လေးနက်တဲ့ စာပေရေးခြင်း အစဉ်အလာမရှိသလောက်ဖြစ်ပြီး

and Virgil wanted to create a poem

Virgil ဟာ ရှေးဟာင်း ဂရိတွေရဲ့ "Iliad" နဲ့

to rival the "Iliad" and "Odyssey" of Ancient Greece.

"Odyssey"ကို ယှဉ်ဖို့ ကဗျာတစ်ပုဒ် ဖန်တီးချင်တယ်။

The "Aeneid," a 9,896 line poem, spans twelve separate sections, or books,

"Aeneid"ဟာ ၉၈၉၆ ကြောင်း၊ သီးခြား အခန်း ၁၂ ခန်း(သို့) စာအုပ်တွေပါတဲ့ ကဗျာပါ၊

the first six of which mirror the structure of the "Odyssey"

ပထမ ခြောက်ခန်းက Odyssey ရဲ့ တည်ဆောက်ပုံကို ထင်ဟပ်ပြီး

and the last six echo the "Iliad."

နောက်ဆုံး ခြောက်ခန်းက Iliad ကို သံယောင်လိုက်ထားတယ်။

Also like the Greek epics,

ပြီးတော့ ဂရိကဗျာရှည်တွေလိုပဲ

The "Aeneid" is written entirely in dactylic hexameter.

Aeneid ဟာ တစ်ပုဒ်လုံးကို အသံအချီအချ ခြောက်ပါဒနဲ့ ရေးသားပါတယ်။

In this meter, each line has six syllable groups called feet

ဒီမတြာမှာ တစ်ကြောင်းစီမှာ အခြေလို့ခေါ်တဲ့ သံရှည်၊သံတို၊သံတိုဆိုတဲ့ အချီအခချနဲ့

made up of dactyls which go long, short, short,

ရှည်ရှည်သွားတဲ့ ဖိသံတွေပေါင်းစပ်ထားတဲ့

and spondees which go long, long.

ခြောက်သံစုတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

So the famous opening line in the original Latin starts,

ဒီတော့ နာမည်ကျော် အဖွင့်စာကြောင်း မူရင်း လက်တင်ဘာသာနဲ့ စတယ်။

"Arma Virvmqve Cano,"

"Arma Virvmqve Cano,"

which can be translated as "I sing of arms and the man,"

ဒါကို ဘာသာပြန်လို့ရတာက "လက်ရုံးအဖွဲ့တွေနဲ့ လူအကြောင်း ငါသီချင်းဆိုတယ်။"

arms, meaning battles and warfare, another "Iliad" reference,

လက်ရုံးတပ်ဖွဲ့တွေဆိုတာက စစ်ပွဲတွေပါ၊ "၊Iliad "ကို မှီငြမ်းတာ နောက်တစ်ခုပါ။

and the man being the hero Aeneas.

လူဆိုတာကတော့ ဇာတ်လိုက် Aeneas ပါ။

To understand the "Aeneid,"

Aeneid ကို နားလည်ဖို့က

it's necessary to examine the unsettled nature of Roman politics

ဘီစီ တစ်ရာစုရဲ့ ဒုတိယတစ်ဝက်က ရိုမန်နိုင်ငံရေးရဲ့ မပြီးပြတ်သေးတဲ့

in the second half of the 1st century B.C.

သဘာဝကို စစ်ကြောဖို့လိုပါတယ်။

In 49 B.C., Julius Caesar, Augustus's great uncle,

ဘီစီ ၄၉ မှာ Augustus ရဲ့ဦးကြီး Julius Caesar က

triggered nearly 20 years of civil war

ရိုမန်သမ္မတနိုင်ငံကိုဆန့်ကျင်တဲ့ စစ်တပ်ကို ဦးဆောင်တဲ့အခါ

when he led his army against the Roman Republic.

နှစ် ၂၀ နီးပါးကြာတဲ့ ပြည်တွင်းကို အစပျိုးခဲ့တယ်။

After introducing a dictatorship, he was assassinated.

အာဏာရှင်စနစ်ကို နိဒါန်းပျိုးပြီးနောက်မှာ သူ လုပ်ကြံခံရတယ်။

Only after Augustus's victory over Marc Antony and Cleopatra in 31 B.C.

ဘီစီ ၃၁ မှာ Marc Antony နဲ့ Cleopatra ကို အောင်နိုင်ပြီးတော့မှသာ

did peace return to Rome

ရောမမှာ ငြိမ်းချမ်းရေး ပြန်ရခဲ့ပြီး

and Augustus became the emperor.

Augustus ဟာ ဧကရာဇ်ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

Virgil aimed to capture this sense of a new era

Virgil ဟာ ဒီခေတ်သစ်နဲ့ ရိုမန်တွေ ကြံ့ကြံ့ခံခဲ့တဲ့ ကြီးမြတ်တဲ့

and of the great sacrifices that the Romans had endured.

စွန့်လွတ်မှုတွေရဲ့ သဘောကို ဖမ်းယူဖို့ ရည်ရွယ်ခဲ့တယ်။

He wanted to give the Romans a fresh sense of their origins,

ရိုမန်တွေကို သူ့တို့ရဲ့မူလ၊ သူတို့ရဲ့အတိတ်၊ သူတို့ရဲ့စွမ်းပကားရဲ့

their past,

သစ်လွင်တဲ့သဘောကို

and their potential.

By connecting the founding of Rome

ရောမတည်ထောင်ခြင်းကို သူ့ပရိတ်သတ်တွေ

to the mythological stories that his audience knew so well,

ကောင်းကောင်းသိနေတဲ့ ဒဏ္ဍာရီလာ ပုံပြင်တွေနဲ့ ဆက်စပ်ခြင်းအားဖြင့်

Virgil was able to link his hero Aeneas to the character of Augustus.

Virgil ဟာ သူ့ဇာတ်လိုက် Aeneas ကို Augustus နဲ့ ဆက်စပ်ပေးနိုင်ခဲ့တယ်။

In the epic poem, Aeneas is on a quest to establish a new home for his people.

ဒီကဗျာရှည်ထဲမှာ Aeneas ဟာ သူ့ပြည်သူတွေအတွက် နေရာသစ်တစ်ခုရှာတယ်။

This duty, or pietas as the Romans called it,

ဒီတာဝန် ရိုမန်တွေခေါ်တဲ့ pietas ဟာ

faces all kinds of obstacles.

အတားအဆီးမျိုးစုံ ကြုံရတယ်။

Aeneas risks destruction in the ruins of Troy,

Aeneas ဟာ Troy အပြိုအပျက်ကို စွန့်စားဖျက်ဆီးတယ်၊

agonizes over love when he meets the beautiful Queen of Carthage, Dido,

လှပတဲ့ ကာသေ့ ဘုရင်မ Dido နဲ့ ဆုံတော့ အချစ်အတွက် သောကရောက်ပြီး

and in one of the most vivid passages in all of ancient literature,

ရှေးဟောင်းစာပေအားလုံးထဲက အထင်ရှားဆုံး စာပိုဒ်တစ်ခုထဲမှာ

has to pass through the underworld.

အပရလောကကကို တွေ့ကြုံရတယ်။

On top of all that, he must then fight to win a homeland for his people

ဒါတွေအားလုံးအပြင် အဲဒီအချိန်က ရောမရဲ့ အနာဂတ်မြင်ကွင်းတစ်ဝိုက်က

around the future sight of Rome.

သူ့ပြည်သူတွေအတွက် နေထိုင်ရာတစ်ခုရဖို့ တိုက်ခိုက်ရမှာပါ။

Virgil presents Aeneas as a sort of model for Augustus,

Virgil ဟာ Aeneas ကို Augustus အတွက် စံနမူနာလိုမျိုး တင်ပြပြီး

and that's probably one of the reasons the emperor was so eager

ဒါက ဒီကဗျာကို ဖျက်ဆီးခြင်းကနေ ကာကွယ်ဖို့ ဧကရာဇ် စိတ်ထက်သန်တဲ့

to save the poem from destruction.

အကြောင်းရင်းတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်လောက်တယ်။

But Virgil didn't stop there.

ဒါပေမဲ့ Virgil ဟာ ဒီမှာတင် မရပ်ခဲ့ဘူး။

In some sections, Aeneas even has visions of Rome's future and of Augustus himself.

အပိုင်းတစ်ချို့မှာ Aeneas ဟာ ရောမအနာဂတ်နဲ့ သူကိုယ်တိုင် Augustus လို့တောင် အမြင်ရတယ်

Virgil presents Augustus as a victor, entering Rome in triumph

Virgil ဟာ Augustus ကို ရောမကို အောင်ပန်း ဆွတ်ဝင်လာတဲ့ အောင်နိုင်သူအဖြစ်တင်ပြပြီး

and shows him expanding the Roman Empire.

ရောမအင်ပါယာကို ချဲ့ထွင်သူလို့ပြသတယ်။

Perhaps most importantly, he's hailed as only the third Roman leader in 700 years

အရေးအကြီးဆုံးက ထာဝရ ငြိမ်းချမ်းရေး ရောက်ရှိမှုကိုပြတဲ့ Temple of Janus ရဲ့

to shut the doors of the Temple of Janus signifying the arrival of permanent peace.

တံခါးတွေပိတ်ဖို့ ကြိုဆိုခံရတဲ့ နှစ် ၇၀၀ အတွင်း တစ်ဦးတည်းသော တတိယ ရောမဧကရာဇ်ဆိုတာပါ

But there's a twist.

ဒါပေမဲ့ လှည့်ကွက်တစ်ခုရှိတယ်။

Virgil only read Augustus three selected extracts of the story

Virgil ဟာ Augustusကို ဝတ္ထုရဲ့ ရွေးထားတဲ့ ကောက်နှုတ်ချက် သုံးခုပဲ ဖတ်ခဲ့ပြီး

and that was Augustus's entire exposure to it.

ဒါဟာ Augustus ရဲ့ ထုတ်ဖော်ချက်တစ်ခုလုံးပါ။

Some of the other sections could be seen as critical,

အပိုင်းတစ်ချို့ကတော့ ဝေဖန်စရာအဖြစ် မြင်နိုင်ပါတယ်။

if not subtly subversive about the emperor's achievements.

ဧကရာဇ်ရဲ့ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုတွေအကြောင်း မနီးယိုးစွဲ အဖျက်အမှောင့်တာမဟုတ်ရင်ပေါ့်။

Aeneas, again a model for Augustus, struggles with his duty

ထပ်ပြီး Augustus အတွက် စံပြဖြစ်တဲ့ Aeneas ဟာ သူ့တာဝန်နဲ့ ရုန်းကန်နေပြီး

and often seems a reluctant hero.

ဝန်လေးနေတဲ့ သူရဲကောင်းလို့ မကြာခဏ ထင်ရတယ်။

He doesn't always live up to the behavior expected of a good Roman leader.

ရောမခေါင်းဆောင်ကောင်းလို့ မျော်လင့်ရတဲ့ အပြုအမူနဲ့ လျော်ညီအောင် အမြဲမနေဘူး။

He struggles to balance mercy and justice.

စာနာမှုနဲ့ တရာမျှမှုကို ဟန်ချက်ညီဖို့ ရုန်းကန်နေရတယ်။

By the end, the reader is left wondering about the future of Rome

အဆုံးမှာတော့ စာဖတ်သူဟာ ရောမရဲ့ အနာဂတ်နဲ့ Augustus ရဲ့ အစိုးရသစ်အကြောင်း

and the new government of Augustus.

တွေးတောရင်း ကျန်ရစ်တယ်။

Perhaps in wanting the story published,

ဖြစ်နိုင်တာက ဝတ္ထုကို ပုံနှိပ်ခြင်းမရှိတာပါ။

Augustus had been fooled by his own desire for self-promotion.

Augustus ဟာ မိမိကိုယ်ကို ကြော်ငြာလိုတဲ့ ရမ္မက်နဲ့ တစ်ပတ်ရိုက်ခံရတယ်။

As a result, Virgil's story has survived to ask questions

အကျိုးဆက်အနေနဲ့ Virgil ရဲ့ ဝတ္ထုဟာ ထိုစဉ်ကတည်းက အာဏာနဲ့

about the nature of power and authority ever since.

လုပ်ပိုင်ခွင့်အကြောင်း မေးခွန်းထုတ်ဖို့ ကြွင်းကျန်ရစ်ခဲ့တယ်။