Why should you read Virgil's "Aeneid"? - Mark Robinson

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

["Duch porusza materię". Wergiliusz, "Eneida", Księga VI]

W 19 roku p.n.e. rzymski poeta Wergiliusz podróżował z Grecji do Rzymu

In 19 B.C., the Roman poet Virgil was traveling from Greece to Rome

with the emperor Augustus.

z cesarzem Augustem.

On the way, he stopped to go sightseeing in Megara, a town in Greece.

Po drodze zatrzymał się na zwiedzanie Megary, miasta w Grecji.

Out in the sun for too long, he suffered heatstroke

Przez zbyt długi pobyt na słońcu dostał udaru cieplnego

and died on his journey back to Italy.

i zmarł w drodze powrotnej do Rzymu.

On his deathbed,

Na łożu śmierci

Virgil thought about the manuscript he had been working on for over ten years,

Wergiliusz pomyślał o rękopisie, nad którym pracował ponad dziesięć lat,

an epic poem that he called the "Aeneid."

poemacie epickim pod tytułem "Eneida".

Unsatisfied with the final edit, he asked his friends to burn it,

Niezadowolony z ostatniej wersji poprosił przyjaciół, żeby go spalili,

but they refused,

ale ci odmówili,

and soon after Virgil's death, Augustus ordered it to be published.

a wkrótce po śmierci Wergiliusza August nakazał publikację dzieła.

Why was Augustus so interested in saving Virgil's poem?

Dlaczego Augustowi tak bardzo zależało na ocaleniu poematu Wergiliusza?

The Romans had little tradition of writing serious literature

Rzym nie miał tradycji literatury poważnej

and Virgil wanted to create a poem

i Wergiliusz chciał napisać poemat,

to rival the "Iliad" and "Odyssey" of Ancient Greece.

który mógłby rywalizować z "Iliadą" i "Odyseją" ze starożytnej Grecji.

The "Aeneid," a 9,896 line poem, spans twelve separate sections, or books,

"Eneida", poemat na 9896 wersów, składa się z dwunastu ksiąg,

the first six of which mirror the structure of the "Odyssey"

z których pierwsze sześć odzwierciedla strukturę "Odysei",

and the last six echo the "Iliad."

a drugie sześć nawiązuje do "Iliady".

Also like the Greek epics,

Podobnie jak greckie eposy,

The "Aeneid" is written entirely in dactylic hexameter.

"Eneida" została w całości napisana heksametrem daktylicznym.

In this meter, each line has six syllable groups called feet

W tym metrum każdy wers ma sześć grup sylabowych zwanych stopami,

made up of dactyls which go long, short, short,

składających się z daktyli złożonych z sylab długiej, krótkiej i krótkiej

and spondees which go long, long.

i spondejów złożonych z dwóch sylab długich.

So the famous opening line in the original Latin starts,

Oryginalną łacińską wersję rozpoczyna wers

"Arma Virvmqve Cano,"

"Arma Virumque Cano",

which can be translated as "I sing of arms and the man,"

czyli "Oręż i męża opiewam".

arms, meaning battles and warfare, another "Iliad" reference,

Oręż, symbol bitwy i wojny, to kolejne odniesienie do "Iliady",

and the man being the hero Aeneas.

a mąż to główny bohater - Eneasz.

To understand the "Aeneid,"

Żeby zrozumieć "Eneidę",

it's necessary to examine the unsettled nature of Roman politics

trzeba poznać niejednoznaczną specyfikę rzymskiej polityki

in the second half of the 1st century B.C.

w drugiej połowie I wieku p.n.e.

In 49 B.C., Julius Caesar, Augustus's great uncle,

W 49 roku p.n.e. Juliusz Cezar, stryjeczny dziadek Augusta,

triggered nearly 20 years of civil war

wywołał 20-letnią wojnę domową,

when he led his army against the Roman Republic.

prowadząc armię przeciw republice rzymskiej.

After introducing a dictatorship, he was assassinated.

Po wprowadzeniu dyktatury został zamordowany.

Only after Augustus's victory over Marc Antony and Cleopatra in 31 B.C.

Dopiero po zwycięstwie Augusta nad Markiem Antoniuszem i Kleopatrą

w 31 r. p.n.e. w Rzymie ponownie zapanował pokój,

did peace return to Rome

and Augustus became the emperor.

a August został cesarzem.

Virgil aimed to capture this sense of a new era

Wergiliusz chciał uchwycić sens nowej ery

and of the great sacrifices that the Romans had endured.

i wielkich ofiar, jakie ponieśli Rzymianie.

He wanted to give the Romans a fresh sense of their origins,

Chciał na nowo opowiedzieć Rzymianom o ich pochodzeniu,

their past,

przeszłości

and their potential.

i sile.

By connecting the founding of Rome

Łącząc powstanie Rzymu

to the mythological stories that his audience knew so well,

z mitologicznymi opowieściami, które publika doskonale znała,

Virgil was able to link his hero Aeneas to the character of Augustus.

Wergiliusz mógł przyrównać Eneasza do Augusta.

In the epic poem, Aeneas is on a quest to establish a new home for his people.

W poemacie Eneasz szuka nowego domu dla swojego ludu.

This duty, or pietas as the Romans called it,

W tej misji, czy pietas, jak nazywali ją Rzymianie,

faces all kinds of obstacles.

stawia czoła różnym przeszkodom.

Aeneas risks destruction in the ruins of Troy,

Eneasz ryzykuje śmiercią w ruinach Troi,

agonizes over love when he meets the beautiful Queen of Carthage, Dido,

zadręcza się miłością do pięknej królowej Kartaginy, Dydony,

and in one of the most vivid passages in all of ancient literature,

a w trakcie jednego z kluczowych momentów starożytnej literatury

has to pass through the underworld.

musi przejść przez podziemny świat.

On top of all that, he must then fight to win a homeland for his people

Na dodatek musi walczyć o ojczyznę dla swojego ludu

around the future sight of Rome.

w miejscu przyszłego Rzymu.

Virgil presents Aeneas as a sort of model for Augustus,

Wergiliusz przedstawia Eneasza jako wzór dla Augusta

and that's probably one of the reasons the emperor was so eager

i pewnie między innymi dlatego cesarz tak bardzo chciał

to save the poem from destruction.

uratować poemat przed zniszczeniem.

But Virgil didn't stop there.

Ale Wergiliusz na tym nie poprzestał.

In some sections, Aeneas even has visions of Rome's future and of Augustus himself.

W niektórych księgach Eneasz ma wizje przyszłości Rzymu i samego Augusta.

Virgil presents Augustus as a victor, entering Rome in triumph

U Wergiliusza August jest zwycięzcą, który tryumfalnie wkracza do Rzymu

and shows him expanding the Roman Empire.

i powiększa Imperium Rzymskie.

Perhaps most importantly, he's hailed as only the third Roman leader in 700 years

Co najważniejsze, August jest sławiony

jako zaledwie trzeci rzymski przywódca w ciągu 700 lat,

to shut the doors of the Temple of Janus signifying the arrival of permanent peace.

który zamknął wrota do Świątyni Janusa, co oznaczało nastanie wiecznego pokoju.

But there's a twist.

Ale jest haczyk.

Virgil only read Augustus three selected extracts of the story

Wergiliusz przeczytał Augustowi tylko trzy wybrane fragmenty poematu

and that was Augustus's entire exposure to it.

i nic poza tym

Some of the other sections could be seen as critical,

Inne księgi można postrzegać jako krytykę,

if not subtly subversive about the emperor's achievements.

czy wręcz podburzanie przeciw osiągnięciom cesarza.

Aeneas, again a model for Augustus, struggles with his duty

Eneasz, wzór dla Augusta, ugina się pod obowiązkami

and often seems a reluctant hero.

i nie do końca jest bohaterem.

He doesn't always live up to the behavior expected of a good Roman leader.

Jego zachowanie nie zawsze przystoi dobremu rzymskiemu przywódcy.

He struggles to balance mercy and justice.

Nie potrafi równoważyć miłosierdzia i sprawiedliwości.

By the end, the reader is left wondering about the future of Rome

Lektura pogrąża czytelnika w rozmyślaniach nad przyszłością Rzymu

and the new government of Augustus.

i nowym rządem Augusta.

Perhaps in wanting the story published,

Być może w staraniach o publikację dzieła

Augustus had been fooled by his own desire for self-promotion.

Augusta oszukało jego własne pragnienie autopromocji.

As a result, Virgil's story has survived to ask questions

Opowieść Wergiliusza przetrwała, żeby zadawać pytania

about the nature of power and authority ever since.

o naturę władzy i rządzących po wsze czasy.