The physics of the "hardest move" in ballet - Arleen Sugano

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

In the third act of "Swan Lake,"

“Swan Lake” တတိယ တင်ဆက်မှုမှာ၊

the Black Swan pulls off a seemingly endless series of turns,

Black Swan က အထက်အောက် ရွေ့လျားလိုက်၊ ခြေဖျားထောက်လိုက်

bobbing up and down on one pointed foot

ချာလပတ်လည်နေလိုက်နဲ့ အဆုံးမဲ့လို့ ထင်ရတဲ့

and spinning around, and around, and around 32 times.

အလှည့်အပြောင်းတွေကို အောင်မြင်စွာ လုပ်ဆောင်တယ်၊ ၃၂ နှစ်ခါလောက်ဖြစ်နေတာပါ။

It's one of the toughest sequences in ballet,

ဒါက ဘဲလေးအကမှာ အခက်ဆုံး ဇာတ်ကွက်တွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊

and for those thirty seconds or so,

ဒီစက္ကန့် ၃၀ လောက်ကြာကြာ

she's like a human top in perpetual motion.

သူဟာ  အမြဲတစေ လည်ပတ် လှုပ်ရှားမှုထဲက လူသား ဂျင်တစ်လုံးလို ဖြစ်နေတယ်။

Those spectacular turns are called fouettés,

ဒီအံ့မခန်း လှည့်ပတ်မှု ပြင်သစ်လို “ချာချာလည်နေသော” လို့

which means "whipped" in French,

အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ fouettés လို့ခေါ်ပြီး

describing the dancer's incredible ability to whip around without stopping.

ဒါက ကချေသည်ရဲ့ မရပ်ဘဲ ချာချာလည်နိုင်တဲ့ အံ့မ ခန်းစွမ်းရည်ကို ဖော်ပြတာပါ။

But while we're marveling at the fouetté, can we unravel its physics?

ဒါပေမဲ့၊  fouetté ကို အံ့အားသင့်နေရင်း၊ ဒါရဲ့ ရူပဗေဒကို ဖြေရှင်းနိုင်လား။

The dancer starts the fouetté by pushing off with her foot to generate torque.

ကချေသည်က လိမ်အားကို ထုတ်လုပ်ဖို့ သူ့ခြေနဲ့ တွန်းထုတ်ရင်း၊ စချာချာလည်တယ်။

But the hard part is maintaining the rotation.

ဒါပေမဲ့၊ ခက်ခဲတဲ့ အပိုင်းကတော့ လည်ပတ်မှုကို ထိန်းထားဖို့ပါ။

As she turns,

သူ လှည့်လိုက်စဉ်မှာ၊

friction between her pointe shoe and the floor,

ခြေဖျားထောက်ထားတဲ့ ဖိနပ်နဲ့ ကြမ်းပြင်ကြားက

and somewhat between her body and the air,

ပွတ်အားနဲ့ ကိုယ်ခန္ဒာနဲ့  လေကြားကအနည်းငယ်က

reduces her momentum.

သူ့အဟုန်ကို လျော့နည်းစေတယ်။

So how does she keep turning?

ဒါဆို သူ ဘယ်လို ဆက်လှည့်လဲ။

Between each turn, the dancer pauses for a split second and faces the audience.

အလှည့်တစ်ခုစီကြားမှာ ကချေသည်က စက္ကန့်ပိုင်းရပ်ကာ ပရိသတ်ကို မျက်နှာမူတယ်။

Her supporting foot flattens,

ထောက်မထားတဲ့ ခြေက ပြန့်သွားတယ်၊

and then twists as it rises back onto pointe,

ဒီနောက် ချာလည်လှည့်ကာ ခြေဖျားပြန်ထောက်တယ်၊

pushing against the floor to generate a tiny amount of new torque.

ဒါက  လိမ်အား အသစ် ပမာဏ အနည်းငယ်ကို ထုတ်ပေးဖို့ ကြမ်းပြင်ကို တွန်းထုတ်တာပါ။

At the same time, her arms sweep open to help her keep her balance.

တစ်ချိန်တည်းမှာ၊ ဟန်ချက်ထိန်းနိုင်အောင် သူ့လက်တွေကို တွန်းဖွင့်လိုက်တယ်။

The turns are most effective if her center of gravity stays constant,

ဆွဲငင်အား ဗဟိုချက်က မပြောင်းမလဲဆက်ရှိ နေရင်၊ အလှည့်တွေက အထိရောက်ဆုံးဖြစ်ပြီး

and a skilled dancer will be able to keep her turning axis vertical.

ကျွမ်းကျင်တဲ့ ကချေသည်ဟာ သူ့ရဲ့လှည့်နေတဲ့ ဝင်ရိုးကို ဒေါင်လိုက်ထားနိုင်မယ်။

The extended arms and torque-generating foot

ဆန့်ထားတဲ့ လက်တွေနဲ့ လိမ်အား ထုတ်ပေးတဲ့ ခြေနှစ်ဖက်စလုံးက

both help drive the fouetté.

ချာချာလည်တာကို တွန်းအားပေးဖို့ ကူညီတယ်။

But the real secret and the reason you hardly notice the pause

ဒါပေမဲ့၊ တကယ့် လျှို့ဝှက်ချက်နဲ့ ခဏ သတိထားမထားမိသလောက်ဖြစ်တာက

is that her other leg never stops moving.

သူရဲ့ တခြားခြေက ဘယ်တော့မှ ရပ်မသွားလို့ပါ။

During her momentary pause,

သူ ခဏရပ်နေစဉ်မှာ၊

the dancer's elevated leg straightens and moves from the front to the side,

ကချေသည်ရဲ့ မြှင့်ထားတဲ့ ခြေက ဒူးကို ပြန်မခေါက်ခင်၊

before it folds back into her knee.

အရှေ့ကနေ ဘေးကို ရွေ့လျားတယ်။

By staying in motion, that leg is storing some of the momentum of the turn.

ဆက်လှုပ်ရှားနေရင်း၊ ဒီခြေက အလှည့်ရဲ့ အဟုန်တချို့ကို သိုလှောင်ထားတယ်။

When the leg comes back in towards the body,

ခြေက ခန္ဓာကိုယ်ဆီ ပြန်လာတဲ့အခါ၊

that stored momentum gets transferred back to the dancer's body,

သိုလှောင်ထားတဲ့ အဟုန်က ကချေသည်ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ဆီ ပြန်ရောက်သွားပြီး

propelling her around as she rises back onto pointe.

ခြေဖျားပြန်ထောက်စဉ်မှာ သူ့ကို ဝေ့ဝိုက် တွန်းပို့တယ်။

As the ballerina extends and retracts her leg with each turn,

ဘဲလေးကချေသည်က အလှည့်တစ်ခုစီနဲ့အတူ ခြေကို ဆန့်ထုတ်ပြီး ဆုတ်လိုက်စဉ်မှာ

momentum travels back and forth between leg and body,

အဟုန်က ခြေနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကြားမှာ တုံ့ပြန်လူးလာဖြစ်နေပြီး

keeping her in motion.

သူ့ကို ဆက်လှုပ်ရှားစေတာပါ။

A really good ballerina can get more than one turn out of every leg extension

တကယ်တော်တဲ့ ဘဲလေးကချေသည်တစ်ယောက်ဟာ နည်း ၂ ခုထဲက ၁ ခုနဲ့ ခြေဆန့်တာတိုင်းမှာ

in one of two ways.

တစ်ခါထက် ပိုလှည့်နိုင်တယ်။

First, she can extend her leg sooner.

ပထမ၊ သူ ခြေကို ပိုစောစော ဆန့်နိုင်တယ်။

The longer the leg is extended, the more momentum it stores,

ခြေ ပိုရှည်လေ၊ အဟုန် ပိုသိုလှောင်လေ ဖြစ်ကာ၊

and the more momentum it can return to the body when it's pulled back in.

ခြေကို ပြန်ဆွဲလိုက်တဲ့အခါ၊ ခန္ဓာကိုယ်ဆီ အဟုန် ပြန်ပို့လေပါ။

More angular momentum means she can make more turns

ပိုထောင့်ချိုးကျတဲ့ အဟုန်က ပွတ်အားကြောင့် ဆုံးရှုံးသွားတာကို

before needing to replenish what was lost to friction.

ထပ်ဖြည့်ဖို့ မလိုအပ်ခင်၊ အလှည့်တွေ ပိုဖန်တီးနိုင်တာကို ဆိုလိုတာပါ။

The other option is for the dancer

တခြားရွေးစရာက ကချေသည်ဟာ

to bring her arms or leg in closer to her body

ခြေဖျားပြန်ထောက်ပြီးတာနဲ့ သူ့ လက် ဒါမှမဟုတ် ခြေကို ခန္ဓာကိုယ်နဲ့

once she returns to pointe.

ပိုနီးနီး ဆွဲယူတာပါ။

Why does this work?

ဒါက ဘာလို့ အလုပ်ဖြစ်တာလဲ။

Like every other turn in ballet,

ဘဲလေးအကထဲက အလှည့်တိုင်းလိုပဲ၊

the fouetté is governed by angular momentum,

ချာချာလည်တာကို ထောင်းချိုး အဟုန်က ထိန်းချုပ်တယ်၊

which is equal to the dancer's angular velocity times her rotational inertia.

ဒါကကချေသည်ရဲ့ ထောင့်ချိုး အလျင် အမြှောက်   သူရဲ့ လှည့်လည်တဲ့ အီနားရှားနဲ့ ညီမျှပါတယ်။

And except for what's lost to friction,

ပွတ်အားမှာ ဆုံးရှုံးသွားတာက လွဲပြီး

that angular momentum has to stay constant while the dancer is on pointe.

ကချေသည် ခြေဖျားထောက်နေချိန်မှာ ဒီထောင့်ချိုး အဟုန်က မပြောင်းဘဲဆက်ရှိရတယ်။

That's called conservation of angular momentum.

ဒါကို ထောင့်ချိုး အဟုန် ထိန်းသိမ်းမှုလို့ ခေါ်ပါတယ်။

Now, rotational inertia can be thought of

ကဲ၊ လှည့်လည်နေတဲ့ အီနားရှားကို လည်လည်နေတဲ့

as a body's resistance to rotational motion.

ရွေ့လျားမှုအတွက် ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ခုခံမှုအဖြစ် ယူဆနိုင်တယ်။

It increases when more mass is distributed further from the axis of rotation,

ပိုများတဲ့ ဒြပ်ထုကို လည်ပတ်မှု ဝင်ရိုးကနေ ပိုဝေးဝေး ဖြန့်တဲ့အခါ၊ ဒါက တိုးလာပြီး

and decreases when the mass is distributed closer to the axis of rotation.

ဒြပ်ထုက လည်ပတ်မှု ဝင်ရိုးနဲ့ ပိုနီးနီး ဖြန့်တဲ့အခါ လျော့သွားတယ်။

So as she brings her arms closer to her body,

ဒီတော့၊ လက်တွေကို ကိုယ်နဲ့ ပိုနီးနီး ကပ်ထားတဲ့အခါ၊

her rotational inertia shrinks.

သူ့ရဲ့ လှည့်လည်တဲ့ အီနားရှားက ကျုံ့သွားတယ်။

In order to conserve angular momentum,

ထောင့်ချိုး အဟုန်ကို ထိန်းသိမ်းဖို့

her angular velocity, the speed of her turn,

သူ့ရဲ့ ထောင့်ချိုး အလျင်၊ သူ့အလှည့်ရဲ့ အမြန်က

has to increase,

တိုးလာဖို့လိုတယ်။

allowing the same amount of stored momentum

ဒါက သိုလှောင်ထားတဲ့ အဟုန်ရဲ့ အလားတူ ပမာဏကို

to carry her through multiple turns.

အလှည့်များစွာကနေ သူ့ဆီသယ်ဆောင်နိုင်စေတာပါ။

You've probably seen ice skaters do the same thing,

ရေခဲပြင်စကိတ်သမားတွေက သူတို့ရဲ့ လက်တွေ၊ခြေတွေကို ဆွဲကပ်ရင်း

spinning faster and faster by drawing in their arms and legs.

မြန်သထက်မြန်မြန် လှည့်ပတ်တာကို တွေ့ဖူးကြလောက်တယ်။

In Tchaikovsky's ballet, the Black Swan is a sorceress,

and her 32 captivating fouettés do seem almost supernatural.

But it's not magic that makes them possible.

ဒါပေမဲ့၊ ဒါတွေကို ဖြစ်အောင် လုပ်ပေးတဲ့ မှော်ပညာမဟုတ်ဘူး။

It's physics.

ဒါက ရူပဗေဒပါ။