The physics of the "hardest move" in ballet - Arleen Sugano

2,540,118 views ・ 2016-03-22

TED-Ed


Խնդրում ենք կրկնակի սեղմել ստորև ներկայացված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ տեսանյութը նվագարկելու համար:

Translator: Mary Aghababyan Reviewer: Sona Martirossian
00:06
In the third act of "Swan Lake,"
0
6779
2315
<<Կարապի լիճ>> բալետի երրորդ գործողության ժամանակ
00:09
the Black Swan pulls off a seemingly endless series of turns,
1
9094
4927
Սև կարապը կատարում է անվերջ թվացող, իրար հաջորդող պտույտներ`
հենված մեկ ոտքի վրա, մերթ վեր բարձրանալով,մերթ իջնելով
00:14
bobbing up and down on one pointed foot
2
14021
2864
00:16
and spinning around, and around, and around 32 times.
3
16885
5987
և այսպես պտտվելով մոտ երեսուներկու անգամ:
00:22
It's one of the toughest sequences in ballet,
4
22872
2572
Սա բալետի ամենադժվար հաջորդական շարժումներից մեկն է,
00:25
and for those thirty seconds or so,
5
25444
1773
և այդ մոտ երեսուն վայրկյանի ընթացքում
00:27
she's like a human top in perpetual motion.
6
27217
3925
նա նմանվում է անընդմեջ պտտվող հոլի:
00:31
Those spectacular turns are called fouettés,
7
31142
3248
Այդ տպավորիչ պտույտները կոչվում են fouettes`
00:34
which means "whipped" in French,
8
34390
1713
թարգմանաբար`
<<խթանված>>
00:36
describing the dancer's incredible ability to whip around without stopping.
9
36103
4245
և ցույց է տալիս պարուհու`առանց դադարի պտույտներ կատարելու արտակարգ ունակությունը
00:40
But while we're marveling at the fouetté, can we unravel its physics?
10
40348
4089
Սակայն մինչ հիանում ենք շարունակական շարժումներով, կբացատրենք դրա ֆիզիկան
00:44
The dancer starts the fouetté by pushing off with her foot to generate torque.
11
44437
4444
Պարուհին կատարում է շարժումները`ամեն մի պտույտի ժամանակ ոտքի վրա ուժ գործադրելով,
00:48
But the hard part is maintaining the rotation.
12
48881
3283
սակայն ամենադժվար հատվածը դրա շարունակականությունն է:
00:52
As she turns,
13
52164
870
Պտտվելիս
00:53
friction between her pointe shoe and the floor,
14
53034
2507
շփում է առաջանում պուանտի(բալետի կոշիկ) և հատակի,
00:55
and somewhat between her body and the air,
15
55541
2928
և ինչ-որ չափով էլ`մարմնի և օդի միջև,ինչն էլ
00:58
reduces her momentum.
16
58469
1712
նվազեցնում է շարժման արագությունը:
01:00
So how does she keep turning?
17
60181
1996
Այսպիսով ինչպես է նա շարունակաբար պտտվում:
01:02
Between each turn, the dancer pauses for a split second and faces the audience.
18
62177
5248
Ամեն պտույտից առաջ,պարուհին մի պահ դադար է առնում դեմքով դեպի
հանդիսատեսը:
01:07
Her supporting foot flattens,
19
67425
1541
ՈՒղղում է իրեն պահող ոտնաթաթը,
01:08
and then twists as it rises back onto pointe,
20
68966
3409
պտտում այն,երբ կրկին բարձրանում է ոտնաթաթին`
01:12
pushing against the floor to generate a tiny amount of new torque.
21
72375
4413
հրելով իրեն հատակից` կատարելու ևս մի քանի սակավաթիվ պտույտներ:
01:16
At the same time, her arms sweep open to help her keep her balance.
22
76788
4569
Միևնույն ժամանակ նա տարածում է ձեռքերը` պահպանելու հավասարակշռությունը:
01:21
The turns are most effective if her center of gravity stays constant,
23
81357
4151
Պտույտները ամենատպավորիչն են,երբ նրա ծանրության կենտրոնը մնում է անփոփոխ,
01:25
and a skilled dancer will be able to keep her turning axis vertical.
24
85508
4800
և արհեստավարժ պարուհին կարողանում է ուղղահայաց դիրքով պահել շարժման առանցքը:
01:30
The extended arms and torque-generating foot
25
90308
2730
Եվ տարածված ձեռքերը և շարժում առաջացնող ոտնաթաթը
01:33
both help drive the fouetté.
26
93038
2321
օգնում են կատարել հաջորդական շարժումները:
01:35
But the real secret and the reason you hardly notice the pause
27
95359
3342
Սակայն իրական գաղտնիքը և պատճառը,որ նրա դադարը գրեթե աննկատ է մնում,
01:38
is that her other leg never stops moving.
28
98701
3220
թաքնված է նրանում,որ նրա մյուս ոտքը անընդհատ շարժման մեջ է:
01:41
During her momentary pause,
29
101921
1806
Նրա կատարած վայրկենական դադարի ժամանակ
01:43
the dancer's elevated leg straightens and moves from the front to the side,
30
103727
4536
պարուհու բարձրացրած ոտքը ընդունում է ուղիղ դիրք և դիմացից շարժվում է դեպի կողք,
01:48
before it folds back into her knee.
31
108263
2585
որից հետո ընդունում է նախկին դիրքը:
01:50
By staying in motion, that leg is storing some of the momentum of the turn.
32
110848
5434
Շարժման մեջ մնալով` ոտքը պահում է պտույտի արագությունը:
01:56
When the leg comes back in towards the body,
33
116282
2320
Երբ ոտքը ընդունում է նախկին դիրքը,
01:58
that stored momentum gets transferred back to the dancer's body,
34
118602
3663
ձեռք բերված շարժման արգությունը կրկին փոխանցվում է պարուհու մարմնին`
02:02
propelling her around as she rises back onto pointe.
35
122265
3995
խթանելով,որպեսզի նա կրկին բարձրանա մատների ծայրին:
02:06
As the ballerina extends and retracts her leg with each turn,
36
126260
3378
Երբ պարուհին ամեն մի պտույտի ժամանակ մեկնում և ետ է քաշում ոտքը,
02:09
momentum travels back and forth between leg and body,
37
129638
4545
շարժումները ուղղվում են մարմնից դեպի ոտք և հակառակը,
02:14
keeping her in motion.
38
134183
2150
որի շնորհիվ էլ նա մնում է շարժման մեջ:
02:16
A really good ballerina can get more than one turn out of every leg extension
39
136333
4184
Արհեստավարժ պարուհին մեկ անգամ ոտքը տարածելով` կարող է անել մեկից ավելի պտույտ
02:20
in one of two ways.
40
140517
1741
հնարավոր երկու եղանակներից մեկով:
02:22
First, she can extend her leg sooner.
41
142258
2313
Նախ և առաջ,նա կարող է մեկնել ոտքը մի փոքր շուտ:
02:24
The longer the leg is extended, the more momentum it stores,
42
144571
3735
Որքան երկար է մեկնած պահում ոտքը,այնքան շատ է կուտակում շարժման արագություն,
02:28
and the more momentum it can return to the body when it's pulled back in.
43
148306
4249
վերջինս էլ փոխանցվում է մարմնին,երբ այն ընդունում է նախկին դիրքը:
02:32
More angular momentum means she can make more turns
44
152555
2674
Անկյունային մեծ շարժման ժամանակ նա անում է շատ պտույտներ
02:35
before needing to replenish what was lost to friction.
45
155229
3678
շփման ժամանակ, միայն կորցրածը վերականգնելուց հետո:
02:38
The other option is for the dancer
46
158907
1696
Նրա համար այլ ընտրության տարբերակ է
02:40
to bring her arms or leg in closer to her body
47
160603
3451
մոտեցնել ոտքը կամ ձեռքը մարմնին,
02:44
once she returns to pointe.
48
164054
1765
երբ նա բարձրանում է պուանտի վրա:
02:45
Why does this work?
49
165819
1221
Ինչպես է կատարվում սա:
02:47
Like every other turn in ballet,
50
167040
1679
Ինչպես բալետի ցանկացած այլ պտույտ,
02:48
the fouetté is governed by angular momentum,
51
168719
2708
fouette-ն ուղեկցվում է անկյունակին շարժման արագությամբ,
02:51
which is equal to the dancer's angular velocity times her rotational inertia.
52
171427
5079
որը համարժեք է նրա իներցիայի անկյունային հաճախականության պտույտների թվին:
02:56
And except for what's lost to friction,
53
176506
2156
Բացառությամբ շփման ժամանակ կորցրած արագության,
02:58
that angular momentum has to stay constant while the dancer is on pointe.
54
178662
4802
անկյունային շարժման արագությունը պետք է մնա անփոփոխ քանի դեռ նա ոտնաթաթերի վրա է :
03:03
That's called conservation of angular momentum.
55
183464
3386
Սա կոչվում է անկյունային շարժման արագության պահպանման օրենք :
03:06
Now, rotational inertia can be thought of
56
186850
2533
Այժմ,պտտվող իներցիան կարելի է համարել
03:09
as a body's resistance to rotational motion.
57
189383
3416
պտտման շարժման մարմնի դիմադրություն:
03:12
It increases when more mass is distributed further from the axis of rotation,
58
192799
4989
Այն ավելանում է, երբ մարմինը հեռու է գտնվում պտույտի առանցքից,
03:17
and decreases when the mass is distributed closer to the axis of rotation.
59
197788
4760
և հակառակը` երբ այն մոտ է գտնվում:
03:22
So as she brings her arms closer to her body,
60
202548
2481
Այսպիսով,երբ նա ձեռքերը մոտեցնում է մարմնին,
03:25
her rotational inertia shrinks.
61
205029
3059
պտույտի իներցիան նվազում է:
03:28
In order to conserve angular momentum,
62
208088
1900
Պահելու անկյունային շարժման արագությունը
03:29
her angular velocity, the speed of her turn,
63
209988
2701
որով պայմանավորված է պտույտի հաճախականությունը,
03:32
has to increase,
64
212689
1286
պետք է ավելանա,
03:33
allowing the same amount of stored momentum
65
213975
2317
ինչը և թույլ կտա պարուհուն`
03:36
to carry her through multiple turns.
66
216292
3002
կատարել բազմաթիվ պտույտներ:
03:39
You've probably seen ice skaters do the same thing,
67
219294
2858
Դուք երևի տեսել եք, ինչպես են գեղասահորդները անում նույնը`
03:42
spinning faster and faster by drawing in their arms and legs.
68
222152
3862
պտտվելով ավելի և ավելի արագ` մոտեցնելով ձեռքերն ու ոտքերը:
03:46
In Tchaikovsky's ballet, the Black Swan is a sorceress,
69
226014
3799
Չայկովսկու բալետում <<Սև Կարապը>> մի կախարդուհի է,
03:49
and her 32 captivating fouettés do seem almost supernatural.
70
229813
5223
և կատարած երեսուներկու գրավիչ fouette-ները իսկապես և թվում են գերբնական:
03:55
But it's not magic that makes them possible.
71
235036
2469
Սա կախարդանքի արդյունք չէ:
03:57
It's physics.
72
237505
1218
Սա ֆիզիկա է :
Այս կայքի մասին

Այս կայքը ձեզ կներկայացնի YouTube տեսանյութեր, որոնք օգտակար են անգլերեն սովորելու համար: Դուք կտեսնեք անգլերենի դասեր, որոնք դասավանդում են բարձրակարգ ուսուցիչներ ամբողջ աշխարհից: Կրկնակի սեղմեք յուրաքանչյուր տեսանյութի էջում ցուցադրված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ այնտեղից տեսանյութը նվագարկելու համար: Ենթագրերը պտտվում են տեսանյութի նվագարկման հետ համաժամանակյա: Եթե ունեք որևէ մեկնաբանություն կամ հարցում, խնդրում ենք կապվել մեզ հետ՝ օգտագործելով այս կոնտակտային ձևը:

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7