Three ways the universe could end - Venus Keus

Translator: Tun Lin Aung + 1 Reviewer: sann tint

We know about our universe’s past:

စကြ၀ဠာရဲ့ အတိတ်နဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ကျုပ်တို့ သိတဲ့

the Big Bang theory predicts that all matter, time, and space

Big Bang သီအိုရီက အချိန်၊ ဟင်းလင်းပြင်၊ ရုပ်ဒြပ်တို့ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၁၄ ဘီလျံခန့်က

began in an incredibly tiny, compact state about 14 billion years ago.

မှန်းဆမရအောင် သေးငယ်၊ ကျစ်လျစ်တဲ့ အခြေအနေ တစ်ရပ်မှ စတင်ကြောင်းခန့်မှန်းတယ်။

And we know about the present:

ပြီးတော့ ပစ္စုပ္ပန်နဲ့ပတ်သတ်လို့ သိတာက

scientists’ observations of the movement of galaxies

သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ကြယ်စုတွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရာမှ

tell us that the universe is expanding at an accelerated rate.

စကြ၀ဠာဟာ အရှိန်နဲ့ ပြန့်ကားနေတဲ့အကြောင်း ကျုပ်တို့ကို ဖော်ပြပါတယ်။

But what about the future?

ဒါနဲ့ အနာဂတ်နဲ့ သက်ဆိုင်တာက ဘာလဲ။

Do we know how our universe is going to end?

ကျုပ်တို့ စကြ၀ဠာကြီး နိဂုံးချုပ်သွားမှာကို ကျုပ်တို့ ဘယ်နည်းနဲ့ သိလဲ။

Cosmologists have three possible answers for this question,

ဒီမေးခွန်းအတွက် စကြ၀ဠာဗေဒ ပညာရှင်တွေထံမှာ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ အဖြေသုံးခုက

called the Big Freeze,

Big Freeze၊

the Big Rip and the Big Crunch.

Big Rip၊ ပြီးတော့ Big Crunch ပါ။

To understand these three scenarios,

ဒီ သုံးခုသောဖြစ်နိုင်ချေကို နားလည်ဖို့

imagine two objects representing galaxies.

ကြယ်စုတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ အရာနှစ်ခုကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

A short, tight rubber band is holding them together—

၎င်းတို့ကို တုတ်ခိုင်တဲ့ သရေကွင်း တစ်ကွင်းနဲ့ ပူးချည်လိုက်တာ-

that’s the attractive force of gravity.

ဒါက ဒြပ်ဆွဲအားပါ။

Meanwhile, two hooks are pulling them apart—

အဲဒီအချိန်မှာပဲ ချိတ်နှစ်ချောင်းနဲ့ ၎င်းတို့ကို ဆွဲခွာနေတာ-

that’s the repulsive force expanding the universe.

ဒါက စကြ၀ဠာကို ပြန့်ကားစေတဲ့ တွန်းကန်အားပါ။

Copy this system over and over again,

ဒီ စနစ်ကို ထပ်တလဲလဲ ပုံတူပွားပါ၊

and you have something approximating the real universe.

ဒါဆို စကြ၀ဠာ အစစ်နဲ့ အတော်တူတဲ့ အရာကို ခင်ဗျားရပါမယ်။

The outcome of the battle between these two opposing forces

ဒီ ဆန့်ကျင်ဘက် အားနှစ်ခုကြား တိုက်ပွဲရဲ့ ရလဒ်ဟာ

determines how the end of the universe will play out.

စကြ၀ဠာ နိဂုံးချုပ်ပုံကို အဆုံးအဖြတ်ပေးသွားပါလိမ့်မယ်။

The Big Freeze scenario is what happens if the force pulling the objects apart

Big Freeze ဖြစ်နိုင်ခြေအရ အရာဝတ္ထုတွေကို ခွာထုတ်လိုက်တဲ့အားက ရာဘာပြားကို

is just strong enough to stretch the rubber band until it loses its elasticity.

နဂိုနေပြန်မဖြစ်အောင် ဆွဲဆန့်ပစ်လောက်အောင် အားကောင်းရုံ ဖြစ်သွားမှာပါ။

The expansion wouldn’t be able to accelerate anymore,

ပြန့်ကားမှုက အရှိန် ထပ်တိုးသွားနိုင်မှာ မဟုတ်ပေမဲ့

but the universe would keep getting bigger.

စကြဝဠာကြီးကတော့ ကြီးသည်ထက်ကြီးသွားပါလိမ့်မယ်။

Clusters of galaxies would separate.

ကြယ်စု(ဂလက်စီ) အုပ်စုတွေ ကွဲကွာ သွားပါလိမ့်မယ်။

The objects within the galaxies–

နေ၊ ဂြိုဟ်၊ နေအဖွဲ့အစည်းစတဲ့ ကြယ်စုထဲက အရာတွေဟာ

suns, planets, and solar systems

အပြောကျယ်တဲ့ ဟင်းလင်းပြင်ဝယ် တကွဲတပြားစီမျှောလွင့်လျက်

would move away from each other,

ကြယ်စုတွေမှာ အရာဝတ္ထုတွေ

until galaxies dissolved into lonely objects

ကင်းမဲ့ ပျောက်ကွယ်သည့်တိုင် တစ်ခုနဲ့တစ်ခု

floating separately in the vast space.

ဝေးရာကို ရွေ့သွားပါလိမ့်မယ်။

The light they emit would be redshifted to long wavelengths

၄င်းတို့က ထုတ်လွှတ်တဲ့ အလင်းကတော့..

with very low, faint energies,

ဖျော့တော့ အားနည်းတဲ့ စွမ်းအင်နဲ့အတူ

and the gas emanating from them would be too thin to create new stars.

လှိုင်းအလျားရှည်တဲ့ အနီဘက်သန်းပါလိမ့်မယ်။ ၄င်းတို့က ထုတ်လွှတ်တဲ့ ဓာတ်ငွေ့တွေကတော့..

The universe would become darker and colder,

ကြယ်သစ်တွေ ဖန်တီးဖို့ရာ အား အလွန်နည်းပါလိမ့်မယ်။ စကြဝဠာဟာ

approaching a frozen state

အေးခဲတဲ့ အခြေအနေတရပ်ကို ချည်းကပ်ရင်း

also known as the Big Chill,

The Big Chill ခေါ် the Heat Death of the Universe အဖြစ်

or the Heat Death of the Universe.

ပို၍မဲမှောင်၊ ပို၍အေးစက်လာပါလိမ့်မယ်။

But what if the repulsive force is so strong

ဒါဆို တွန်းကန်အားက ကောင်းနေမယ်ဆိုရင်ရော… ၄င်းက ရာဘာပြား

that it stretches the rubber band past its elastic limit,

ပုံမပျက်အောင် ထိန်းနိုင်တဲ့ ခံနိုင်ရည်ကို ကျော်ပြီး ရာဘာပြားကို

and actually tears it?

တကယ်ပဲ ဆွဲဖြဲပစ်သွားနိုင်မလား။

If the expansion of the universe continues to accelerate,

စကြဝဠာပြန့်ကားမှုက ဆက်ပြီး အရှိန်တက်နေဦးမယ်ဆိုရင်…

it will eventually overcome not only the gravitational force –

ဒြပ်ဆွဲအားကို ကျော်လွန်သွားရုံ…

tearing apart galaxies and solar systems–

ကြယ်စုတွေနဲ့ နေအဖွဲ့စည်းတွေကို တစစီလုပ်ပစ်ရုံ သာမက

but also the electromagnetic, weak, and strong nuclear forces

အက်တမ်နဲ့ နျူးကလိယပ်တို့ကို အတူတွဲကပ်တဲ့ လျှပ်စစ်သံလိုက် အား၊ နျူးကလိယ အားပျော့နဲ့

which hold atoms and nuclei together.

အားပြင်းတို့ကိုလည်း တဖြည်းဖြည်း ကျော်လွန်သွားပါလိမ့်မယ်။

As a result,

ရလဒ်အနေနဲ့…

the matter that makes up stars breaks into tiny pieces.

ကြယ်တွေကို တည်ဆောက်ထားတဲ့ ရုပ်ဒြပ်တွေဟာ အစိတ်စိတ် အမွှာမွှာကွဲထွက်သွားမှာပါ။

Even atoms and subatomic particles will be destroyed.

အက်တမ်တွေနဲ့ အက်တမ်အောက် အမှုန်တွေတိုင် ဖျက်ဆီးခံရပါလိမ့်မယ်။

That’s the Big Rip.

ဒါဟာ the Big Rip ပါပဲ။

What about the third scenario,

တတိယ ဖြစ်နိုင်ခြေက ဘယ်လိုပါလဲ။

where the rubber band wins out?

ရာဘာပြားက နိုင်သွားမလား။

That corresponds to a possible future

ဒါနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေ အနာဂတ်က

in which the force of gravity brings the universe’s expansion to a halt—

ဒြပ်ဆွဲအားဟာ စကြ၀ဠာပြန့်ကားမှုကို ရပ်ဆိုင်းစေပြီး၊ နောက်တော့

and then reverses it.

စကြ၀ဠာဖြစ်စဉ်ကို ပြောင်းပြန်လုပ်မှာပါ။

Galaxies would start rushing towards each other,

ကြယ်စုတွေ တစ်ခုထံ တစ်ခု စတင်တိုးဝှေ့လာပြီး

and as they clumped together

၎င်းတို့ ပေါင်းစုသွားမှာမို့

their gravitational pull would get even stronger.

၎င်းတို့ရဲ့ ဒြပ်ဆွဲအားဆိုင်ရာ ဆွဲငင်မှုက ပိုလို့တောင် အားကောင်းလာပါလိမ့်မယ်။

Stars too would hurtle together and collide.

ကြယ်တွေလည်း ထိန်းမနိုင်၊ သိမ်းမနိုင် စုဝေးကုန်ပြီး တိုက်မိပါလိမ့်မယ်။

Temperatures would rise as space would get tighter and tighter.

အာကာသက ကျဉ်းသထက် ကျဉ်းလာပြီး အပူချိန်မြင့်တက်ပါလိမ့်မယ်။

The size of the universe would plummet

စကြ၀ဠာရဲ့ အရွယ်အစားက အက်တမ်တွေနဲ့ အက်တမ်အောက်

until everything compressed into such a small space

အမှုန်တွေကို ပေါင်းသွားလောက်အောင် သေးငယ်တဲ့ အာကာသတစ်ခုအဖြစ်

that even atoms and subatomic particles would have to crunch together.

အရာရာတိုင်းကို ဖိသိပ်လျက် ထိန်းမနိုင် သိမ်းမနိုင် သေးငယ်သွားပါလိမ့်မယ်။

The result would be an incredibly dense, hot, compact universe —

ရလဒ်အနေနဲ့ သိပ်သည်း ကျစ်လျစ် ပူပြင်းတဲ့ စကြဝဠာ ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။

a lot like the state that preceded the Big Bang.

အခြေအနေက ရှေ့မှာဖော်ပြခဲ့ Big Bang နဲ့အတော်ဆင်တူပါတယ်။

This is the Big Crunch.

ဒါဟာ Big Crunch ပါ။

Could this tiny point of matter explode in another Big Bang?

ဒီသေးငယ်လွန်းတဲ့ အမှတ်စက်လေးက တခြား Big Bang တစ်ခုအနေနဲ့ ပေါက်ကွဲနိုင်မလား။

Could the universe expand and contract over and over again,

စကြဝဠာ ပြန့်ကားတာ၊ ကျုံ့ဝင်တာတွေက ၄င်းရဲ့ သမိုင်း

repeating its entire history?

တလျောက်လုံးမှာ ထပ်ခါ ထပ်ခါ ပြန်ကျော့နိုင်မလား။

The theory describing such a universe is known as the Big Bounce.

ဒါမျိုး စကြဝဠာကို ဖော်ပြတဲ့ သီအိုရီကို Big Bounce လို့ခေါ်ပါတယ်။

In fact, there’s no way to tell how many bounces could’ve already happened—

တကယ်တော့ ဒါမျိုး အကြိမ်ဘယ်လောက်ဖြစ်ခဲ့ပြီ သို့မဟုတ် အနာဂတ်မှာ ဘယ်လောက်

or how many might happen in the future.

ထပ်ဖြစ်နိုင်ဦးမလဲဆိုတာကို ဖော်ပြဖို့ နည်းလမ်းမရှိပါဘူး။

Each bounce would wipe away any record of the universe’s previous history.

ဒီလို အကြိမ်တိုင်းမှာ ရှေ့ စကြဝဠာသမိုင်းရဲ့ ဘယ် မှတ်တမ်းကိုမဆို အပြတ်ရှင်းပါလိမ့်မယ်။

Which one of those scenarios will be the real one?

အခုဖော်ပြခဲ့တဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေတွေအနက် ဘယ်တစ်ခုက တကယ်ဖြစ်လိမ့်မလဲ။

The answer depends on the exact shape of the universe,

အဖြေကတော့ စကြဝဠာရဲ့ တိကျတဲ့ ပုံစံ၊

the amount of dark energy it holds,

၄င်းမှာ ပါရှိတဲ့ Dark Energy ပမာဏ၊

and changes in its expansion rate.

၄င်းရဲ့ ပြန်ကားမှုနှုန်း ပြောင်းတာတွေအပေါ် မူတည်ပါတယ်။

As of now, our observations suggest that we’re heading for a Big Freeze.

လောလောဆယ်.. စောင့်ကြည့်မှုတွေအရ Big Freeze ကို ဦးတည်ကြောင်း ဖော်ပြပါတယ်။

But the good news is that we’ve probably got about 10 to the 100th power years

ဒါပေမဲ့ သတင်းကောင်းကတော့ အရိုးကွဲမယ်. အေးစိမ့်မှုတွေ မလာခင်မှာ ကျုပ်တို့တွေ

before the chill sets in —

အချိန် 10^(100) နှစ်လောက်ရမှာ သေချာသလောက်ပါပဲ။

so don’t start stocking up on mittens just yet.

ဒီတော့ ခြေအိတ်၊ လက်အိတ်တွေ စ ဝတ်စရာ မလိုသေးဘူးပေါ့ဗျာ။