Three ways the universe could end - Venus Keus

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Agnieszka Fijałkowska

We know about our universe’s past:

Znamy przeszłość wszechświata:

the Big Bang theory predicts that all matter, time, and space

teoria Wielkiego Wybuchu zakłada, że cała materia, czas i przestrzeń

began in an incredibly tiny, compact state about 14 billion years ago.

zaczęły się od maleńkiego, ściśniętego punktu 14 miliardów lat temu.

And we know about the present:

Znamy też jego teraźniejszość:

scientists’ observations of the movement of galaxies

obserwacje naukowe ruchu galaktyk dowodzą,

tell us that the universe is expanding at an accelerated rate.

że wszechświat rozszerza się w coraz szybszym tempie.

But what about the future?

A co z przyszłością?

Do we know how our universe is going to end?

Czy wiemy, jak się zakończy wszechświat?

Cosmologists have three possible answers for this question,

Kosmologowie mają trzy możliwe odpowiedzi na to pytanie:

called the Big Freeze,

Wielki Chłód,

the Big Rip and the Big Crunch.

Wielkie Rozdarcie i Wielki Kolaps.

To understand these three scenarios,

Aby zrozumieć te trzy scenariusze,

imagine two objects representing galaxies.

wyobraźcie sobie dwa obiekty przedstawiające galaktyki.

A short, tight rubber band is holding them together—

Krótka, gruba gumka trzyma je razem,

that’s the attractive force of gravity.

to siła przyciągania grawitacyjnego.

Meanwhile, two hooks are pulling them apart—

Tymczasem dwa haki odciągają je od siebie,

that’s the repulsive force expanding the universe.

to siła odpychania, rozszerzająca wszechświat.

Copy this system over and over again,

Powtórzcie ten układ niezliczoną ilość razy,

and you have something approximating the real universe.

a powstanie coś na kształt prawdziwego wszechświata.

The outcome of the battle between these two opposing forces

Rezultat starcia tych dwóch przeciwstawnych sił

determines how the end of the universe will play out.

pokaże, jak się zakończy wszechświat.

The Big Freeze scenario is what happens if the force pulling the objects apart

Scenariusz Wielkiego Chłodu zajdzie, kiedy siła odpychająca obiekty

is just strong enough to stretch the rubber band until it loses its elasticity.

będzie na tyle silna, że gumka straci sprężystość.

The expansion wouldn’t be able to accelerate anymore,

Rozszerzanie przestanie przyśpieszać,

but the universe would keep getting bigger.

ale wszechświat wciąż będzie się powiększał.

Clusters of galaxies would separate.

Gromady galaktyk rozdzielą się.

The objects within the galaxies–

Obiekty wewnątrz galaktyk:

suns, planets, and solar systems

słońca, planety i układy słoneczne

would move away from each other,

oddalą się od siebie,

until galaxies dissolved into lonely objects

aż galaktyki rozpadną się na pojedyncze obiekty

floating separately in the vast space.

unoszące się samotnie w rozległej przestrzeni.

The light they emit would be redshifted to long wavelengths

Ich światło przesunie się ku czerwieni, w stronę fal długich,

with very low, faint energies,

emitując przy tym nikłą ilość energii.

and the gas emanating from them would be too thin to create new stars.

Emitowane przez nie gazy będą za rzadkie, by wytworzyć nowe gwiazdy.

The universe would become darker and colder,

Wszechświat będzie stopniowo coraz ciemniejszy i zimniejszy,

approaching a frozen state

osiągając stan zamrożenia,

also known as the Big Chill,

zwany Wielkim Chłodem

or the Heat Death of the Universe.

lub Śmiercią Cieplną wszechświata.

But what if the repulsive force is so strong

A jeśli siła odpychania będzie tak silna,

that it stretches the rubber band past its elastic limit,

że rozciągnie gumkę tak mocno,

and actually tears it?

że się rozerwie?

If the expansion of the universe continues to accelerate,

Jeżeli rozszerzanie wszechświata będzie dalej przyśpieszać,

it will eventually overcome not only the gravitational force –

pokona w końcu nie tylko siłę grawitacji,

tearing apart galaxies and solar systems–

rozrywając galaktyki i układy słoneczne,

but also the electromagnetic, weak, and strong nuclear forces

ale też elektromagnetyczne oddziaływanie słabe i silne,

which hold atoms and nuclei together.

spajające ze sobą atomy i ich jądra.

As a result,

W rezultacie

the matter that makes up stars breaks into tiny pieces.

materia tworząca gwiazdy rozpadnie się na kawałeczki.

Even atoms and subatomic particles will be destroyed.

Nawet atomy i cząstki subatomowe zostaną zniszczone.

That’s the Big Rip.

To Wielkie Rozdarcie.

What about the third scenario,

A trzeci scenariusz,

where the rubber band wins out?

w którym gumka wygrywa?

That corresponds to a possible future

To odpowiada hipotetycznej przyszłości,

in which the force of gravity brings the universe’s expansion to a halt—

gdzie siła grawitacji powstrzymuje dalsze rozszerzanie się wszechświata

and then reverses it.

i je odwraca.

Galaxies would start rushing towards each other,

Galaktyki zaczęłyby zderzać się ze sobą,

and as they clumped together

po zbiciu się w jedną całość

their gravitational pull would get even stronger.

ich siła grawitacji stałaby się jeszcze silniejsza.

Stars too would hurtle together and collide.

Gwiazdy też zaczęłyby na siebie wpadać.

Temperatures would rise as space would get tighter and tighter.

Temperatura rosłaby, w miarę jak wszechświat robiłby się coraz ciaśniejszy.

The size of the universe would plummet

Jego wielkość zmniejszałaby się,

until everything compressed into such a small space

aż wszystko skurczyłoby się do tak maleńkiej przestrzeni,

that even atoms and subatomic particles would have to crunch together.

że nawet atomy i cząstki subatomowe zostałyby zgniecione.

The result would be an incredibly dense, hot, compact universe —

Efektem byłby niezwykle gęsty, gorący, ściśnięty wszechświat.

a lot like the state that preceded the Big Bang.

Tak było przed Wielkim Wybuchem.

This is the Big Crunch.

To Wielki Kolaps.

Could this tiny point of matter explode in another Big Bang?

Czy ta maleńka cząstka mogłaby eksplodować w kolejny Wielki Wybuch?

Could the universe expand and contract over and over again,

Czy wszechświat rozszerza się i kurczy na przemian,

repeating its entire history?

powtarzając nieustannie cykl?

The theory describing such a universe is known as the Big Bounce.

Ta teoria opisująca wszechświat to tak zwane Wielkie Odbicie.

In fact, there’s no way to tell how many bounces could’ve already happened—

Nie ma możliwości sprawdzenia, jak wiele razy to nastąpiło,

or how many might happen in the future.

oraz czy i ile razy nastąpi w przyszłości.

Each bounce would wipe away any record of the universe’s previous history.

Każde takie odbicie wymazuje całą historię poprzedniego wszechświata.

Which one of those scenarios will be the real one?

Który z tych scenariuszy się sprawdzi?

The answer depends on the exact shape of the universe,

Odpowiedź zależy od kształtu wszechświata,

the amount of dark energy it holds,

ilości ciemnej energii w nim,

and changes in its expansion rate.

oraz zmian w tempie rozszerzania się.

As of now, our observations suggest that we’re heading for a Big Freeze.

Na razie nasze obserwacje sugerują powstanie Wielkiego Chłodu.

But the good news is that we’ve probably got about 10 to the 100th power years

Ale dobra wiadomość jest taka, że przed nami przynajmniej

10 do potęgi 100 lat,

before the chill sets in —

zanim zacznie się ochładzanie,

so don’t start stocking up on mittens just yet.

więc nie musicie jeszcze zaczynać dziergania rękawiczek.