Three ways the universe could end - Venus Keus

Çeviri: Berfin Altundağ Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

We know about our universe’s past:

Evrenimizin geçmişini biliyoruz: Big Bang teorisi tüm madde,

the Big Bang theory predicts that all matter, time, and space

zaman ve mekanın yaklaşık 14 milyar yıl önce

began in an incredibly tiny, compact state about 14 billion years ago.

son derece küçük, sıkışmış bir halde başladığını tahmin ediyor.

And we know about the present:

Şu anımızı da biliyoruz:

scientists’ observations of the movement of galaxies

bilim adamlarının galaksilerin hareketi üzerine

tell us that the universe is expanding at an accelerated rate.

gözlemleri gösteriyor ki, evren artan bir hızda genişliyor.

Peki ama gelecek hakkında ne biliyoruz?

But what about the future?

Do we know how our universe is going to end?

Evrenimizin nasıl sonlanacağını biliyor muyuz?

Cosmologists have three possible answers for this question,

Kozmologların bu soruya üç olası cevabı var:

called the Big Freeze,

Büyük Buzlanma,

the Big Rip and the Big Crunch.

Büyük Yırtılma ve Büyük Sıkışma.

To understand these three scenarios,

Bu üç senaryoyu anlayabilmek için

imagine two objects representing galaxies.

galaksileri temsil eden iki obje hayal edin.

A short, tight rubber band is holding them together—

Kısa, sıkı bir lastik bant bunları bir arada tutuyor olsun—

that’s the attractive force of gravity.

işte bu yerçekimi kuvvetidir.

Meanwhile, two hooks are pulling them apart—

Aynı esnada iki kanca bunları birbirinden uzaklaştırıyor olsun—

that’s the repulsive force expanding the universe.

işte bu, evreni genişleten itici güçtür.

Copy this system over and over again,

Bu sistemi tekrar tekrar kopyalarsanız

and you have something approximating the real universe.

evrenin kendisine benzer bir şey elde edersiniz.

The outcome of the battle between these two opposing forces

Bu iki zıt güç arasındaki savaşın sonucu

determines how the end of the universe will play out.

evrenin sonunun nasıl gerçekleşeceğini belirleyecek.

The Big Freeze scenario is what happens if the force pulling the objects apart

Büyük Buzlanma, objeleri uzaklaştıran güç, banda esnekliğini

is just strong enough to stretch the rubber band until it loses its elasticity.

kaybettirecek seviyeye ulaşırsa yaşanacak olan senaryodur.

The expansion wouldn’t be able to accelerate anymore,

Bu durumda genişleme artmaya devam edemeyecek,

but the universe would keep getting bigger.

ama evren büyümeye devam edecektir.

Clusters of galaxies would separate.

Galaksi kümeleri ayrılacaktır.

The objects within the galaxies–

Galaksilerin içindeki objeler-

suns, planets, and solar systems

güneşler, gezegenler ve güneş sistemleri

would move away from each other,

birbirlerinden uzaklaşacaktır,

until galaxies dissolved into lonely objects

ta ki galaksiler büyük uzayda tek başlarına süzülen

floating separately in the vast space.

yalnız objeler olarak dağılıncaya kadar.

The light they emit would be redshifted to long wavelengths

Yaydıkları ışık kırmızıya kayarak oldukça düşük, zayıf enerjili

with very low, faint energies,

uzun dalga boylarına dönüşecek

and the gas emanating from them would be too thin to create new stars.

ve yayılan gaz yeni yıldızlar yaratamayacak kadar seyrek olacaktır.

The universe would become darker and colder,

Evren gittikçe karanlık ve soğuk olacak,

approaching a frozen state

Büyük Soğuk

also known as the Big Chill,

veya Evrenin Isı Ölümü olarak da bilinen

or the Heat Death of the Universe.

bir donma haline geçecektir.

But what if the repulsive force is so strong

Peki ya bu uzaklaştırıcı güç o kadar güçlü olsa ki

that it stretches the rubber band past its elastic limit,

plastik bandın esneklik sınırını aşıp

and actually tears it?

sonuçta da yırtılmasına sebep olursa?

If the expansion of the universe continues to accelerate,

Eğer evren genişlemeye devam ederse, sadece yerçekimi kuvvetini yenip

it will eventually overcome not only the gravitational force –

galaksileri ve güneş sistemlerini parçalamakla kalmayacak,

tearing apart galaxies and solar systems–

en sonunda atomları ve çekirdeği bir arada tutan

but also the electromagnetic, weak, and strong nuclear forces

elektromanyetik, zayıf ve güçlü nükleer kuvvetlerin de

which hold atoms and nuclei together.

üstesinden gelecektir.

As a result,

Sonuç olarak,

the matter that makes up stars breaks into tiny pieces.

yıldızları oluşturan madde küçük parçacıklara ayrılacaktır.

Even atoms and subatomic particles will be destroyed.

Atomlar ve atom altı parçacıklar bile yok edileceklerdir.

That’s the Big Rip.

İşte bu Büyük Yırtılma'dır.

What about the third scenario,

Peki ya plastik bandın galip geldiği

where the rubber band wins out?

üçüncü senaryo?

That corresponds to a possible future

Bu, yerçekimi kuvvetinin evrenin genişlemesine bir son verip

in which the force of gravity brings the universe’s expansion to a halt—

ardından bunu tersine çevirdiği

and then reverses it.

bir olası gelecek anlamına gelecektir.

Galaxies would start rushing towards each other,

Galaksiler birbirlerine doğru çekilmeye başlayacak

and as they clumped together

ve birbirlerine yaklaştıkça

their gravitational pull would get even stronger.

yer çekimin gücü daha da artacaktır.

Stars too would hurtle together and collide.

Yıldızlar da birleşecek ve çarpışacaktır.

Temperatures would rise as space would get tighter and tighter.

Sıcaklıklar artacak ve uzay giderek daralacaktır.

The size of the universe would plummet

Her şey küçücük bir alanda sıkışana kadar

until everything compressed into such a small space

evrenin boyutu o kadar küçülecektir ki

that even atoms and subatomic particles would have to crunch together.

atomlar ve atom-altı parçacıklar bile birbirlerine gireceklerdir.

The result would be an incredibly dense, hot, compact universe —

Sonuç, Big Bang öncesindeki hale çok benzeyen

inanılmaz derecede yoğun, sıcak, sıkışık bir evren olacaktır.

a lot like the state that preceded the Big Bang.

This is the Big Crunch.

İşte bu Büyük Sıkışma'dır.

Could this tiny point of matter explode in another Big Bang?

Maddenin bu küçük noktacığı yeni bir Big Bang'le patlayabilir mi?

Could the universe expand and contract over and over again,

Evren, tekrar tekrar genişleyip daralarak

repeating its entire history?

kendi tüm tarihini yineliyor olabilir mi?

The theory describing such a universe is known as the Big Bounce.

Böyle bir evren tanımını yapan teori Büyük Sıçrama olarak biliniyor.

In fact, there’s no way to tell how many bounces could’ve already happened—

Gerçekte, şimdiye kadar kaç tane sıçrama olduğunu

ya da gelecekte kaç tane olabileceğini bilmemiz mümkün değil.

or how many might happen in the future.

Each bounce would wipe away any record of the universe’s previous history.

Her sıçrayış evrenin önceki tarihine dair tüm kayıtları yok edecektir.

Which one of those scenarios will be the real one?

Bu senaryolardan hangisi gerçekleşecek?

The answer depends on the exact shape of the universe,

Cevap evrenin kesin şekline,

the amount of dark energy it holds,

taşıdığı karanlık enerji miktarına

and changes in its expansion rate.

ve genişleme oranındaki değişikliklere bağlıdır.

As of now, our observations suggest that we’re heading for a Big Freeze.

Şu an için gözlemlerimiz Büyük Buzlanma'ya doğru ilerlediğimizi gösteriyor.

But the good news is that we’ve probably got about 10 to the 100th power years

Ama iyi haber şu ki, buzlanmadan önce

muhtemelen 10 ile 100 yıl kadar zamanımız var --

before the chill sets in —

so don’t start stocking up on mittens just yet.

o yüzden, şimdiden eldiven stoklamaya başlamayın.