Did the Amazons really exist? - Adrienne Mayor

Translator: Kay Khaing Aung Reviewer: Sanntint Tint

Since the time of Homer,

စာဆို Homer လက်ထက်ကတည်းက

ancient stories told of fierce warriors dwelling beyond the Mediterranean world,

မြေထဲပင်လယ်နယ်မြေအကျော်မှာ နေထိုင်ကြပြီး ရှေးပဝေသဏီက သြဇာအရှိဆုံးအင်ပါယာတွေကတောင်

striking fear into the mightiest empires of antiquity.

ကြောက်ရွံ့ရိုသေရတဲ့ ရဲရင့်ခက်ထန်တဲ့ စစ်သည်တော်တွေရဲ့ဒဏ္ဍာရီတွေပေါ်ထွန်းခဲ့တာပါ

Their exploits were recounted by many epic poets.

သူတို့ရဲ့ စွန့်စားခန်းတွေကို များစွာသော စာဆိုကြီးတို့က မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ကြပါတယ်

They fought in the legendary Trojan War and their grand army invaded Athens.

ဒဏ္ဍာရီ Trojan War မှာဝင်တိုက် စစ်တပ်က အေသင်ကိုကျူးကျော်တယ်

Jason and the Argonauts passed by their shores,

Jason နဲ့ Argonauts တို့က ကမ်းခြေတွေကို ကျော်ဖြတ်ရာမှာ

barely avoiding their deadly arrows.

သေစေနိုင်တဲ့ မြားချက်တွေကနေ ရှောင်တိမ်းနိုင်ရုံတမယ်ပါပဲ

These formidable fighters faced off against the greatest champions of myth:

ဒီလို ခက်ထန်တဲ့ တိုက်ခိုက်သူတွေဟာ ဒဏ္ဍာရီလာ အောင်နိုင်သူကြီးတွေဖြစ်တဲ့

Heracles,

Heracles ရယ်

Theseus,

Theseus ရယ်

and Achilles.

Achilles ရယ်တို့နဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ဖူးပါတယ်

And every single one of these warriors was a woman.

ပြီးတော့ ဒီစစ်သည်တော်တွေဟာ တစ်ယောက်မကျန် အမျိုးသမီးတွေဖြစ်နေတာပါပဲ

The war-loving Amazons, "the equals of men" in courage and skill,

စစ်ကို ခုံမင်တဲ့ Amazon စစ်သည်တော်တစ်ဖြစ်လဲ

သတ္တိနဲ့ အရည်အချင်းမှာ ယောက်ျားသားတွေနဲ့ သာတူညီမျှရှိသူတွေဟာ

were familiar to everyone in ancient Greece.

ရှေးခေတ် ဂရိပြည်သူပြည်သားတိုင်းနဲ့ အကျွမ်းတဝင် ရှိခဲ့ပါတယ်

Amazon battle scenes decorated the Parthenon on the Athenian Acropolis;

Amazon တိုက်ပွဲဖြစ်ရပ်တွေကို အေသင်မြို့ အက်ကရိုပိုလစ်တောင်ထိပ်ရှိ

ပါသီနွန်ဘုရားကျောင်းမှာ မွန်းမံထားပြီး

paintings and statues of Amazons adorned temples and public spaces.

Amazon တို့ရဲ့ ပန်းချီနဲ့ ရုပ်တုတွေကိုတော့ ဘုရားကျောင်းတွေနဲ့

ပြည်သူပိုင်နေရာတွေမှာ ထားရှိတယ်

Little girls played with Amazon dolls,

သမီးမိန်းကလေးတွေဟာ Amazon အရုပ်ကလေးတွေနဲ့ ဆော့ကစားကြပြီး

and Amazons were a favorite subject on Greek vase paintings.

Amazon တွေဟာ ဂရိပန်းအိုးပန်းချီတွေမှာလည်း

နေရာအများအပြား ယူထားခဲ့ပါတယ်

In Greek art and literature,

ဂရိစာပေနဲ့ အနုပညာမှာဆိုရင်

they were depicted as daring and desirable,

သူတို့ကို ရဲရင့်ခက်ထန်ပြီး တပ်မက်ဖွယ် ကောင်းလှသလို

but also terrifying and deadly,

တုန်လှုပ်ဖွယ် သေစေနိုင်လောက်ပြီး

and doomed to die at the hands of Greek heroes.

ဂရိသူရဲကောင်းတွေရဲ့ လက်ချက်နဲ့ အရေးနိမ့်ခဲ့ရတယ်လို့ သရုပ်ဖော်ထားခဲ့ပါတယ်

Were Amazons merely figures of myth, or something more?

Amazon တွေဟာ ဒဏ္ဍာရီလာ ရုပ်ပြသာသာပဲလား ဒါမှမဟုတ် ဒီထက်ပိုနိုင်ဦးမလား

It was long assumed that they were imaginary,

သူတို့ကို မနွဿတွေနဲ့ ဆိုက်ကလော့ပ်ဘီလူးကြီး တွေလို စိတ်ကူးယဉ်သက်သက်ပဲလို့

like the cyclops and centaurs.

ကာလရှည်ကြာစွာ ယူဆခဲ့ကြပါတယ်

But curiously enough, stories from ancient Egypt,

ဒါပေမဲ့ တိုက်ဆိုင်စွာနဲ့ပဲ ရှေးခေတ်အီဂျစ်

Persia,

ပါရှား

the Middle East,

အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ

Central Asia,

ဗဟိုအာရှနယ်မြေ

India,

အိန္ဒိယ နဲ့

and China

တရုတ် တို့က

also featured Amazon-like warrior women.

ပုံပြင်တွေမှာ Amazon တို့လို အမျိုးသမီး စစ်သည်တွေကို ထည့်သွင်းထားခဲ့ပါတယ်

And Amazons were described in ancient historical accounts, not just myths.

Amazon တွေကို ယုံတမ်းပုံပြင်သာသာတင်မဟုတ်ဘဲ

ရှေးဟောင်းသမိုင်းဖြစ်စဉ်တွေမှာလည်း ဖော်ပြခဲ့ကြပါတယ်

Writers like Herodotus, Plato, and Strabo never doubted their existence.

စာဆိုပညာရှင်တွေဖြစ်တဲ့ Herodotus Plato နဲ့ Strabo တို့ဟာ

သူတို့ရဲ့ တည်ရှိမှုကို သံသယအလျှင်း မဝင်ခဲ့ပါဘူး

So who were the real women warriors known as Amazons?

ဒါဆိုရင် Amazon တွေလို့ သိထားခဲ့တဲ့ တကယ့်အမျိုးသမီးစစ်သည်တွေဟာ ဘယ်သူတွေလဲ

Ancient historians located the Amazon homeland in Scythia,

ရှေးဟောင်းသမိုင်းပညာရှင်တွေကတော့

Amazon တို့ရဲ့ မွေးရပ်ဌာနေကို ဆစ်သီးရားဒေသ တစ်ဖြစ်လဲ

the vast territory stretching from

ကျယ်ပြောလှတဲ့ ပိုင်နက်ဖြစ်တဲ့

the Black Sea across the steppes of Central Asia.

ပင်လယ်နက်ကနေ ဗဟိုအာရှနယ်မြေရဲ့ စတက်လွင်ပြင်အထိ အခြေတည်ထားပါတယ်

This immense region was populated by nomadic tribes

ဒီလို ကျယ်ပြန့်လှတဲ့နယ်မြေမှာ မှီတင်း နေထိုင်ကြတဲ့ အခြေတကျမရှိတဲ့ လူမျိုးစုတွေဟာ

whose lives centered on horses,

သူတို့ရဲ့အသက်မွေးမှုကို မြင်းတွေ

archery,

လေးအတတ်ပညာ နဲ့

and warfare.

စစ်မက်ရေးရာ အပေါ် အားထားရပါတယ်

Their culture flourished for about 1,000 years beginning around 800 BC.

သူတို့ယဉ်ကျေးမှုဟာ ဘီစီ ၈၀၀ ဝန်းကျင်ကစလို့ နှစ် ၁၀၀၀ ခန့်အထိ စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးခဲ့ပါတယ်

Feared by Greeks, Persians, and the Chinese, the Scythians left

ဂရိ ပါရှားနဲ့ တရုတ်လူမျိုးတို့ ကြောက်ရွံ့ခဲ့ရတဲ့ ဆစ်သီးရားအနွယ်ဝင်တို့ဟာ

no written records. But we can find clues in how

မှတ်တမ်းမှတ်ရာ ထားရှိခဲ့ခြင်းမရှိပါဘူး ဒါပေမဲ့ သဲလွန်စအနေနဲ့ အိမ်နီးချင်းတွေရဲ့

their neighbors described them, as well as in archaeology.

သူတို့အပေါ် ဖော်ပြချက်တွေအပြင် ရှေးဟောင်း သုတေသနပညာရပ်မှာလည်း ရှာတွေ့နိုင်ပါတယ်

Scythians' ancestors were the first to ride horses

ဆစ်သီးရားတို့ရဲ့ ဘိုးဘေးဘီဘင်တွေဟာ ကနဦးမြင်းစီးသူတွေ ဖြစ်ကြပြီး

and they invented the recurve bow.

ကွေးညွတ်ပုံသဏ္ဌာန်ရှိ လေးအမျိုးအစားကို တီထွင်ခဲ့ကြပါတယ်

And, because a female mounted archer could be as fast and as deadly as a male,

အမျိုးသမီးမြင်းစီး လေးသည်တော်တစ်ယောက်ဟာ

ယောက်ျားအားတမျှ သေသေကျေကျေနဲ့ လျင်မြန်မှုရှိနိုင်တာကြောင့်

all children were trained to ride and shoot.

ကလေးငယ်တွေအားလုံးကို မြင်းစီးအတတ် လေးအတတ်တို့ကို သင်ယူစေခဲ့ပါတယ်

Women hunted and fought alongside men, using the same weapons.

မိန်းမတွေဟာ ယောက်ျားတွေနဲ့ ယှဉ်တွဲပြီး တူညီတဲ့လက်နက်တွေနဲ့

အမဲလိုက် တိုက်ခိုက် ကြပါတယ်

The harsh landscape and their nomadic lifestyle

ကြမ်းတမ်းတဲ့ တောတောင်ရေမြေနဲ့ အခြေတကျမရှိတဲ့ နေထိုင်မှုပုံစံကပဲ

created its own form of equality.

တန်းတူညီမျှရေးကို ကိုယ်ပိုင်ဟန်အဖြစ်နဲ့ ပေါ်ပေါက်စေခဲ့ပါတယ်

This amazed the ancient Greeks, whose women led restricted indoor lives.

ဒီဖြစ်စဉ်ဟာ မိမိတို့ရဲ့အိမ်သူတွေကို အိမ်တွင်းအောင်းစေတဲ့

ရှေးခေတ်ဂရိသားတို့ကို အံ့အားသင့်စေခဲ့ပါတယ်

The earliest stories of the Scythians, and Amazons,

ဆစ်သီးရားတွေနဲ့ Amazon တို့ရဲ့ အစောဆုံး ပုံပြင်တွေဟာ

may have been exaggerated rumors.

ချဲ့ကားထားတဲ့ ကောလာဟလတွေ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်

But as the Greeks began to trade around the Black Sea and further east,

ဒါပေမဲ့ ဂရိတွေဟာ ပင်လယ်နက်တစ်ဝိုက်နဲ့ အရှေ့ပိုင်းနယ်မြေတွေကို ကုန်သွယ်ကြရာကနေ

their portrayals became more realistic.

သူတို့ရဲ့ ပုံဖော်ပြသမှုတွေက ပိုပြီး လက်တွေ့ဆန်လာခဲ့ပါတယ်

Early depictions of Amazons showed them with Greek weapons and armor.

Amazon တွေရဲ့ အစောပိုင်းဖော်ပြမှုတွေမှာ ဂရိလက်နက်နဲ့ ချပ်ဝတ်တန်ဆာတွေနဲ့ပါ

But in later representations,

ဒါပေမဲ့ ခေတ်နှောင်းတင်ပြချက်တွေမှာတော့

they wielded bows and battle-axes,

လေးတွေ တိုက်ပွဲပုဆိန်တွေကို ကိုင်စွဲပြီး

rode horses,

မြင်းစီးကာ

အခြေတကျမနေထိုင်တဲ့ စတက်လူမျိုးတွေရဲ့ ပင်ကိုလက္ခဏာဖြစ်တဲ့ ခေါင်းဆောင်းအချွန်ရယ်

and wore pointed caps and patterned trousers

characteristic of steppe nomads.

ပုံစံဖော်ထားတဲ့ ဘောင်းဘီရှည်တွေရယ်ကို ဆင်မြန်းထားပါတယ်

Until recently, no one was sure how strong the links were

သိပ်မကြာသေးခင်အထိ ဘယ်သူကမှ ဆစ်သီးရားတွေနဲ့ ဂရိဒဏ္ဍာရီထဲက Amazon တွေကြားက

between Scythians and the Amazons of Greek myth.

ဆက်နွယ်မှုအား ဘယ်လောက်ခိုင်မာသလဲဆိုတာကို သေချာမသိရှိခဲ့ကြပါဘူး

But recent archaeological discoveries have provided ample evidence.

ဒါပေမဲ့ မကြာသေးမီက ရှေးဟောင်း သုတေသနဆိုင်ရာ တွေ့ရှိချက်တွေကနေ

လုံလောက်တဲ့သက်သေတွေ ရရှိထားပါတယ်

More than 1,000 ancient Scythian kurgans, or burial mounds, have been excavated,

အရေအတွက် ၁၀၀၀ ထက်ပိုတဲ့ ရှေးဟောင်းဆစ်သီးရားတွေရဲ့

ကာဂန်သင်္ချိုင်းတောင်ပို့မြေတွေကို တူးဖော်မိရာမှ

containing skeletons and weapons.

အရိုးစုတွေနဲ့ လက်နက်တွေပါဝင်နေတာကို တွေ့လိုက်ရပါတယ်

Archaeologists had previously assumed

နှောင်းပိုင်း ရှေးဟောင်းသုတေသီတွေ ယူဆကြတာကတော့

that weapons could only belong to male warriors.

လက်နက်တွေဟာ အမျိုးသားစစ်သည်တော်တွေနဲ့ပဲ သက်ဆိုင်လိမ့်မယ်ဆိုတာပါပဲ

But modern DNA analysis so far

ဒါပေမဲ့ ခေတ်သစ်ဒီအန်အေ နဲ့ စိစစ်လိုက်တဲ့အခါမှာတော့

has revealed that about 300 skeletons buried with weapons

လက်နက်တွေနဲ့အတူ မြုပ်နှံထားတဲ့ အရိုးစု ၃၀၀ ခန့်ဟာ

belong to females ranging in age from 10 to 45,

အသက်၁၀ နှစ်မှ ၄၅နှစ်အထိ အပိုင်းအခြားရှိတဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ သက်ဆိုင်တယ်လို့သိရပြီး

and more are being found every year.

အရိုးစုတွေကို နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ပိုမိုတူးဖော်တွေ့ရှိနေရပါတယ်

The women's skeletons show battle injuries:

မိန်းမအရိုးစုတွေမှာ တိုက်ပွဲဒဏ်ရာတွေဖြစ်တဲ့

ribs slashed by swords,

နံရိုးကို ဓားနဲ့ပိုင်းထားတဲ့ ဒဏ်ရာတွေ

skulls bashed by battle-axes,

ဦးခေါင်းခွံကို တိုက်ပွဲပုဆိန်နဲ့ ထုရိုက်ထားခြင်းတွေ

and arrows embedded in bones.

အရိုးတွင်း မြားစိုက်နေတဲ့ ဒဏ်ရာတွေကို ညွှန်ပြထားပါတယ်

In classical art and writings,

ဂန္ထဝင်အနုပညာနဲ့ စာပေလက်ရာတွေမှာဆိုရင်

the fearsome Amazons were always portrayed as brave and heroic.

ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းတဲ့ Amazon တို့ကို

သူရသတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသူများလို့ သမုတ်လေ့ရှိပါတယ်

In male-dominated classical Greece, however,

ယောက်ျားသားတွေ စိုးမိုးထားတဲ့ ဂရိစာပေတွေမှာတော့

the very idea of strong women who gloried in freedom and war aroused mixed feelings.

မဆီလျော်ပါဘဲနဲ့ လွတ်လပ်မှုနဲ့စစ်ပွဲတွေမှာ ဂုဏ်ယူရတဲ့ အာဂအမျိုးသမီးတို့ကို

စိတ်ခံစားချက်တွေ ရောထွေးတတ်ပါတယ်တဲ့

And yet, the Greeks were also drawn to egalitarian ideals.

ဒါတောင်မှပဲ ဂရိသားတွေကို သာတူညီမျှတဲ့ နေရာမှာ စံနမူနာအဖြစ် မှတ်ချက်ချခဲ့ကြပါတယ်

Is it possible that the mythic realm of thrilling Amazon tales

ရင်ဖိုစရာကောင်းတဲ့ Amazon ပုံပြင်တွေရဲ့ စိတ်ကူးယဉ်လောကဟာ

ကျားရော မကိုပါ သာတူညီမျှတဲ့ အောင်နိုင်သူတွေအဖြစ်

was a way to imagine women and men as equal companions?

ထင်မှတ်လို့ရခဲ့တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုဆိုတာ ဖြစ်နိုင်ပါ့မလား