Did the Amazons really exist? - Adrienne Mayor

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Marta Grochowalska

Since the time of Homer,

Już w czasach Homera

ancient stories told of fierce warriors dwelling beyond the Mediterranean world,

starożytne historie opowiadały o groźnych wojownikach

spoza regionu śródziemnomorskiego,

striking fear into the mightiest empires of antiquity.

budzących w najpotężniejszych imperiach świata strach.

Their exploits were recounted by many epic poets.

O ich wyczynach wspominało wielu pisarzy.

They fought in the legendary Trojan War and their grand army invaded Athens.

Walczyli w legendarnej wojnie trojańskiej, a ich wielka armia najechała na Ateny.

Jason and the Argonauts passed by their shores,

Jazon i Argonauci, przepływając koło ich brzegów,

barely avoiding their deadly arrows.

ledwie uniknęli śmiercionośnych strzał.

These formidable fighters faced off against the greatest champions of myth:

Ci potężni wojownicy walczyli z największymi bohaterami mitów:

Heracles,

Heraklesem,

Theseus,

Tezeuszem

and Achilles.

i Achillesem.

And every single one of these warriors was a woman.

Wszyscy z tych wojowników byli kobietami.

The war-loving Amazons, "the equals of men" in courage and skill,

Wojownicze Amazonki, równe mężczyznom w odwadze i umiejętnościach,

were familiar to everyone in ancient Greece.

były znane w starożytnej Grecji.

Amazon battle scenes decorated the Parthenon on the Athenian Acropolis;

Sceny z bitew Amazonek zdobiły Partenon na Akropolu w Atenach.

paintings and statues of Amazons adorned temples and public spaces.

Obrazy i posągi Amazonek ozdabiały świątynie i miejsca publiczne.

Little girls played with Amazon dolls,

Dziewczynki bawiły się lalkami przedstawiającymi Amazonki.

and Amazons were a favorite subject on Greek vase paintings.

Amazonki były też ulubionym motywem na greckich wazach.

In Greek art and literature,

W greckiej sztuce i literaturze

they were depicted as daring and desirable,

przedstawiano je jako odważne i atrakcyjne,

but also terrifying and deadly,

ale też przerażające, śmiercionośne

and doomed to die at the hands of Greek heroes.

i skazane na śmierć z rąk greckich herosów.

Were Amazons merely figures of myth, or something more?

Czy Amazonki były tylko bohaterkami mitów, czy czymś więcej?

It was long assumed that they were imaginary,

Długo uważano je za wytwór wyobraźni,

like the cyclops and centaurs.

podobnie jak cyklopów i centaury.

But curiously enough, stories from ancient Egypt,

Jednak, co ciekawe, historie starożytnego Egiptu,

Persia,

Persji,

the Middle East,

Bliskiego Wschodu,

Central Asia,

Azji Centralnej,

India,

Indii

and China

i Chin

also featured Amazon-like warrior women.

również opowiadały o walczących kobietach podobnych do Amazonek.

And Amazons were described in ancient historical accounts, not just myths.

Amazonki opisywano w starożytnych kronikach historycznych, nie tylko mitach.

Writers like Herodotus, Plato, and Strabo never doubted their existence.

Pisarze tacy jak Herodot, Platon czy Strabon nie wątpili w ich istnienie.

So who were the real women warriors known as Amazons?

Kim więc były te wojownicze kobiety, znane jako Amazonki?

Ancient historians located the Amazon homeland in Scythia,

Według starożytnych historyków Amazonki miały pochodzić ze Scytii,

the vast territory stretching from

dużego obszaru rozciągającego się

the Black Sea across the steppes of Central Asia.

od Morza Czarnego po stepy Azji Środkowej.

This immense region was populated by nomadic tribes

Ten ogromny region zamieszkiwały koczownicze plemiona,

whose lives centered on horses,

których życie skupiało się wokół koni,

archery,

and warfare.

łucznictwa

i sztuki wojennej.

Their culture flourished for about 1,000 years beginning around 800 BC.

Ich kultura kwitła przez tysiąc lat od około 800 roku przed naszą erą.

Feared by Greeks, Persians, and the Chinese, the Scythians left

Budzący strach w Grekach, Persach i Chińczykach

Scytowie nie pozostawili po sobie żadnych źródeł pisanych.

no written records. But we can find clues in how

Możemy jednak znaleźć informacje o nich

their neighbors described them, as well as in archaeology.

u ich sąsiadów oraz w archeologii.

Scythians' ancestors were the first to ride horses

Przodkowie Scytów jako pierwsi wsiedli na konie

and they invented the recurve bow.

i wynaleźli zakrzywiony łuk.

And, because a female mounted archer could be as fast and as deadly as a male,

A ponieważ kobiety łuczniczki na koniach

były równie szybkie i groźne jak mężczyźni,

all children were trained to ride and shoot.

jeździć i strzelać uczyły się wszystkie dzieci.

Women hunted and fought alongside men, using the same weapons.

Kobiety polowały i walczyły u boku mężczyzn, używając tej samej broni.

The harsh landscape and their nomadic lifestyle

Surowy krajobraz i koczownicze życie

created its own form of equality.

stworzyły swoistą formę równości.

This amazed the ancient Greeks, whose women led restricted indoor lives.

To fascynowało starożytnych Greków, których kobiety wiodły życie w domu.

The earliest stories of the Scythians, and Amazons,

Pierwsze historie o Scytach i Amazonkach

may have been exaggerated rumors.

mogą być przesadzonymi plotkami.

But as the Greeks began to trade around the Black Sea and further east,

Ale kiedy Grecy zaczęli prowadzić handel wokół Morza Czarnego i dalej na wschód,

their portrayals became more realistic.

ich opisy stały się bardziej realistyczne.

Early depictions of Amazons showed them with Greek weapons and armor.

Wczesne wizerunki Amazonek ukazują je z grecką bronią i w zbrojach.

But in later representations,

Jednak na późniejszych

they wielded bows and battle-axes,

mają łuki i topory wojenne,

rode horses,

jeżdżą konno,

and wore pointed caps and patterned trousers

noszą spiczaste czapki i wzorzyste spodnie

characteristic of steppe nomads.

charakterystyczne dla plemion stepowych.

Until recently, no one was sure how strong the links were

Do niedawna nikt nie wiedział, jak silne były więzy

between Scythians and the Amazons of Greek myth.

pomiędzy Scytami i Amazonkami z greckich mitów.

But recent archaeological discoveries have provided ample evidence.

Ostatnie znaleziska archeologiczne przyniosły jednak mocne dowody.

More than 1,000 ancient Scythian kurgans, or burial mounds, have been excavated,

Odkopano ponad tysiąc scytyjskich kurhanów,

containing skeletons and weapons.

w których znajdowały się szkielety i broń.

Archaeologists had previously assumed

Wcześniej archeologowie sądzili,

that weapons could only belong to male warriors.

że broń należała tylko do mężczyzn.

But modern DNA analysis so far

Jednak współczesne badania DNA pokazują,

has revealed that about 300 skeletons buried with weapons

że około trzystu szkieletów pochowanych z bronią

belong to females ranging in age from 10 to 45,

należało do kobiet w wieku od 10 do 45 lat.

and more are being found every year.

Każdego roku takich znalezisk przybywa.

The women's skeletons show battle injuries:

Szkielety kobiet mają ślady typowe dla ran bitewnych:

ribs slashed by swords,

żebra przecięte mieczem,

skulls bashed by battle-axes,

czaszki rozbite toporami bojowymi

and arrows embedded in bones.

i strzały tkwiące w kościach.

In classical art and writings,

W klasycznej sztuce i literaturze

the fearsome Amazons were always portrayed as brave and heroic.

przerażające Amazonki przedstawiano jako odważnie i bohaterskie.

In male-dominated classical Greece, however,

Jednak w zdominowanej przez mężczyzn Grecji

the very idea of strong women who gloried in freedom and war aroused mixed feelings.

wizja silnej kobiety kochającej wolność i wojnę wywoływała mieszane uczucia.

And yet, the Greeks were also drawn to egalitarian ideals.

A jednak Greków także pociągała idea równości.

Is it possible that the mythic realm of thrilling Amazon tales

Czy to możliwe, że mityczny świat z fascynującymi opowieściami o Amazonkach

was a way to imagine women and men as equal companions?

był sposobem na przedstawienie kobiet i mężczyzn jako równych sobie?