What causes addiction, and why is it so hard to treat? - Judy Grisel

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

As of 2021, more than 36 million people worldwide

၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတည်းက ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက လူပေါင်း ၃၆ သန်းကျော်ဟာ

were estimated to be experiencing substance abuse disorder.

မူးယစ်ဆေးဝါး သုံးစွဲမှု ဝေဒနာ ကြုံနေရတယ်လို့ ခန့်မှန်းရတယ်။

This condition spans a spectrum of patterned drug use

ဒီအခြေအနေက လူတစ်ယောက်ရဲ့ ဘဝမှာ ပြဿနာတွေ ဖြစ်စေတဲ့ ပုံစံကျနေတဲ့

that causes issues in a person’s life.

မူးယစ်ဆေး သုံးစွဲမှု နယ်ပယ်တစ်ခုကို ကျယ်ပြန့်စေတာပါ။

At the more severe end of the spectrum is substance addiction.

ဒီနယ်ပယ်ရဲ့ ပိုပြင်းထန်တဲ့ အဆုံးမှာက မူးယစ်ဆေးစွဲတာပါ။

To understand why some people are more susceptible to addiction

လူတချို့က ဘာကြောင့် ပိုပြီး ဆေးစွဲလွယ်တာလဲဆိုတာနဲ့ ဘာကြောင့်

and why it can be so difficult to treat,

ဒါကို ကုသဖို့ ဒီလောက် ခက်ခဲနိုင်တာကို နားလည်ဖို့၊

let’s take a look at how addictive drugs affect the body.

စွဲစေတဲ့ ဆေးဝါးတွေက ကိုယ်ခန္ဓာအပေါ် သက်ရောက်ပုံကို လေ့လာရအောင်။

When someone repeatedly uses an addictive substance,

လူတစ်ယောက်က စွဲစေတဲ့ ဆေးဝါးကို အကြိမ်ကြိမ် သုံးတဲ့အခါ၊

their brain may adjust to account for its regular presence.

သူဦးနှောက်က ပုံမှန် ရှိနေတာကို အကြောင်းပြဖို့ ကျင့်သားရအောင်လုပ်နိုင်တယ်။

This is called tolerance; it diminishes the drug’s effect

ဒါကို ခံနိုင်ရည်ရှိမှုလို့ ခေါ်တယ်၊ ဒါက ဆေးဝါး သက်ရောက်မှုကို လျော့စေပြီး

and means more is required to produce the same experience.

အလားတူ အတွေ့အကြုံကို ထုတ်လုပ်ဖို့ ပိုလိုအပ်တာကိုဆိုလိုတာပါ။

Alcohol, for instance, increases the transmission of chemical messengers

ဥပမာ၊ အရက်က အင်ဒိုဖင်နဲ့ GABA လို ဓာတု ဆက်သားတွေရဲ့

like endorphin and GABA,

ပေးပို့မှုကို တိုးစေပြီး၊

which promote sensations of pleasure and calmness.

ဒါက ပျော်ရွှင်မှုနဲ့ တည်ငြိမ်မှုကို မြှင့်တင်ပေးတယ်။

When someone uses alcohol frequently, their brain will adapt to its presence.

လူတစ်ယောက်က မကြာခဏ အရက် သောက်တဲ့အခါ၊ ဦးနှောက်က ရှိနေတာ ကျင့်သားရအောင်လုပ်မှာပါ။

So when they don’t use it, their brain receives fewer signals

ဒီတော့ သူ မသောက်တဲ့အခါ၊ သူ့ဦးနှောက်ဟာ သူ့ရဲ့ စွမ်းအင်နဲ့ စိတ်ထားကို သက်ရောက်တဲ့

from those pleasure- and calm-inducing neurotransmitters,

ဒီပျော်ရွှင်မှုနဲ့ တည်ငြိမ် မှုဖြစ်စေတဲ့ နျူရိုထရန်စမစ်တာတွေဆီက

which impacts their energy and mood.

အချက်ပြမှု ပိုနည်းနည်းသာ ရရှိတယ်။

In addition to the unique effects each addictive substance has,

စွဲစေတဲ့ ဆေးဝါးတစ်ခုစီမှာရှိတဲ့ ထူးခြားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေအပြင်၊

all of them alter the release of dopamine

ဒါတွေအားလုံးက nucleus accumbens လို့ခေါ်တဲ့

in a brain region called the nucleus accumbens.

ဦးနှောက် နယ်ပယ်မှာ ဒိုပါမင် ထုတ်လွှတ်မှုကို ပြောင်းလဲပေးတယ်။

This area is part of the brain’s reward pathway,

ဒီနယ်ပယ်က လူတွေကို ပျော်ရွှင်မှုပေးပြီး ဒါတွေကို ထ်တလဲလဲ ရှာဖွေစေတဲ့

which is sensitive to experiences that give us pleasure

အတွေ့အကြုံတွေကို တုံ့ပြန်တတ်တဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့

and drives us to repeatedly seek them out.

ဆုလာဘ် လမ်းကြောင်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းပါ။

The reward pathway is essential to our well-being—

ဆုလာဘ်လမ်းကြောင်းက ကျန်းမာသုခအတွက် မရှိမဖြစ်ဆိုပေမဲ့၊

but addictive substances also exploit it.

စွဲစေတတ်တဲ့ ဆေးဝါးတွေကလည်း ဒါကို အမြတ်ထုတ်တယ်။

When someone is repeatedly using a substance

လူတစ်ယောက်က ဆေးဝါးတစ်ခုကို အကြိမ်ကြိမ် သုံးနေပြီး

and their body has adapted to its presence,

ကိုယ်ခန္ဓာက ဆေးရှိနေတာနဲ့ ကျင့်သားရသွားတဲ့အခါ၊

they may develop dependence

ဒါတွေကို သက်သောင့်သက်သာ လုပ်ဆောင်ဖို့

where the drug is necessary for them to function comfortably.

ဆေးဝါးလိုအပ်တဲ့နေရာဖြစ်တဲ့ မှီခိုမှု တိုးလာစေနိုင်တယ်။

Meanwhile, repeated use can decrease the influence of the brain’s cortex,

တစ်ချိန်တည်းမှာ၊ အကြိမ်ကြိမ် သုံးတာက ချင့်ချိန်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို စေ့ဆော်တာနဲ့

which is responsible for driving deliberate decision-making

စိတ်လိုက်မာန်ပါ အပြုအမူတွေကို ကန့်သတ်တာအတွက် တာဝန်ယူတဲ့ ဦးနှောက်

and limiting impulsive behaviors.

အပြင်လွှာရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို လျော့စေနိုင်တယ်။

And it can increase the influence of the brain’s subcortex,

ဒါက အလေ့အကျင့် သင်ယူတာနဲ့ စိတ်လိုက်မာန်ပါလုပ်မှုမှာ

which is crucial in habit-learning and impulsivity.

အရေးပါတဲ့ ဦးနှောက် အပြင်လွှာခွဲရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို တိုးစေနိုင်တယ်။

Together, these changes can make someone feel a lack of control

ပေါင်းလိုက်ရင်၊ ဒီအပြောင်းအလဲတွေက လူတစ်ယောက်ကို ဆေးဝါးတစ်ခု

over how they’re using a substance.

သုံးနေပုံအပေါ် ထိန်းချုပ်မှုမဲ့စေနိုင်တယ်။

This can mean suffering in other facets of their life

ဒါက သူတို့ဘဝရဲ အခြား ရှုထောင့်တွေမှာ ဝေဒနာခံစားရပြီး

and taking risks to continue using it.

ဒါကို ဆက်သုံးဖို့ အရဲစွန့်တာတွေ ဖြစ်စေနိုင်တာပါ။

If the substance leaves their system, their body's equilibrium is disrupted,

ဆေးဝါးက ခန္ဓာကို စွန့်သွားရင်၊ ကိုယ်ခန္ဓာ ရဲ့ ဟန်ချက် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်တာကြောင့်

so they may experience cravings that motivate thoughts and behaviors

သူတို့ဟာ ဆေးဝါးရှာဖွေ၊ သုံးစွဲတဲ့ အတွေးတွေ အပြု့အမူတွေကို လှုံ့ဆော်တဲ့

of seeking and using the drug.

တောင့်တမှုတွေကို တွေ့ကြုံရနိုင်တယ်။

And if they continue without the substance,

ဆေးဝါးမရှိဘဲ သူတို့ ဆက်ဖြစ်နေရင်၊

they may experience withdrawal.

ဆေးဖြတ်လက္ခဏာတွေ ကြုံရနိုင်တယ်။

Opioids, for example, relieve pain and induce sedation.

ဥပမာ၊ အိုပီရွိုက်တွေက နာကျင်မှု သက်သာစေပြီး စိတ်ငြိမ်မှုဖြစ်စေတယ်။

Withdrawal from them causes heightened pain, anxiety, and insomnia.

ဆေးဖြတ်လက္ခဏာတွေကနေ ပြင်းထန်တဲ့နာကျင်မှု၊ ပူပန်မှု၊ အိပ်မပျော်တာတွေ ဖြစ်စေတယ်။

The faster a drug reaches the brain and stimulates the reward pathway,

ဆေးဝါးတစ်ခုက ဦးနှောက်ဆီ မြန်မြန်ရောက်လေ၊ ဆုလာဘ်လမ်းကြောင်းကို လှုံ့ဆော်လေ၊

the more addictive it is.

ဒါကို ပိုစွဲစေလေပါ။

For example, heroin and morphine have similar effects,

ဥပမာ၊ ဘိန်းဖြူနဲ့ မော်ဖင်းက တူညီတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေ ရှိပေမဲ့၊

but heroin’s chemical structure enhances its ability

ဘိန်းဖြူရဲ့ ဓာတုဖွဲ့စည်းပုံက သွေး-ဦးနှောက် အတားအဆီးနဲ့

to penetrate the blood-brain barrier and bind to specific receptors.

သီးခြား အာရုံခံ အင်္ဂါတွေကို ထိုးဖောက်နိုင်စွမ်းကို တိုးမြှင့်ပေးတယ်။

This makes it faster acting and more addictive than morphine.

ဒါက မော်ဖင်းထက် ပိုမြန်မြန် လုပ်ဆောင်ပြီး ပိုစွဲစေတယ်။

Meanwhile, compared to nicotine patches and gum,

တစ်ချိန်တည်းမှာ နီကိုတင်းပြားတွေ၊ ပီကေတွေနဲ့ ယှဉ်ရင်၊

regular and electronic cigarettes are more addictive

ဆေးလိပ်သောက်တာနဲ့ အငွေ့ရှူတာက ဦးနှောက်ဆီနီကိုတင်း အမြန်ဆုံး

because smoking and vaping deliver nicotine to the brain fastest.

ပို့ပေးတာကြောင့် ပုံမှန်နဲ့ အီလက်ထရွန်နစ် စီးကရက်တွေက ပိုစွဲလွယ်တယ်။

Depending on their chemical structure and mode of delivery,

မူးယစ်ဆေးတွေရဲ့ ဓာတုဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ ပို့ဆောင်ပုံပေါ်မူတည်ကာ၊

drugs vary in how addictive they are—

ဘယ်လောက် စွဲစေတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကွဲပြားတာအပြင်၊

but people also vary in how susceptible they are to substance use disorder.

လူတွေ ဆေးဝါး သုံးစွဲမှု ဝေဒနာကို ခံနိုင်ရည်မရှိပုံကလည်း ကွဲပြားတယ်။

Scientists think this is due to a mix of life experiences

ဒါက သက်ရှိ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့ ဗီဇအရ အမွေရထားတဲ့ စရိုက်လက္ခဏာတွေ

and genetically inherited traits,

ရောနှောတာကြောင့်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ယူဆပေမဲ့

though neither predetermines addiction.

တစ်ခုကမှ ဆေးစွဲတာကို ကြိုတင်မပြဋ္ဌာန်းဘူး။

Trauma and mental health conditions appear to make people more susceptible.

စိတ်ဒဏ်ရာနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေး အခြေအနေတွေက လူတွေကို ပိုထိခိုက်လွယ်စေပုံရတယ်။

And, overall, using addictive substances before 18

ယေဘုယျအနေနဲ့ ၁၈ နှစ် မတိုင်မီ စွဲစေတဲ့ ဆေးဝါးတွေကို သုံးတာက

is considered a strong risk factor.

အန္တရာယ်ကြီးတဲ့ အကြောင်းခံတစ်ခုလို့ ယူဆကြတယ်။

This is in part because the reward pathways of younger brains

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းက ပိုငယ်ရွယ်တဲ့ ဦးနှောက်တွေရဲ့ ဆုလာဘ် လမ်းကြောင်းတွေက

are especially sensitive.

အထူး တုံ့ပြန်လွယ် ကြောင့်ပါ။

Many of the genetic factors at play remain unknown,

ပါဝင်တဲ့ ဗီဇဆိုင်ရာ အကြောင်းခံများစွာကို မသိရသေးပေမဲ့၊

but some genes do seem to track with certain substance use disorders.

ဗီဇတချို့က ဆေးဝါးသုံးစွဲမှု ဝေဒနာတချို့နဲ့ ကိုက်ညီပုံရတယ်။

For example, specific genes increase the risk for nicotine addiction

ဥပမာ၊ ဗီဇတချို့က အာရုံခံ အင်္ဂါတချို့ကို နီကိုတင်းကို ပိုတုံပြန်လွယ်စေပြီး

by making certain receptors more sensitive to nicotine

ဒါကနေ ဖြတ်ဖို့ ပိုခက်အောင်လုပ်ရင်း၊

and withdrawal from it more difficult.

နီကိုတင်းစွဲဖို့ အန္တရာယ်ကို တိုးစေတယ်။

At the same time,

တစ်ချိန်တည်းမှာ

some genes actually make people more resistant to substance use disorders,

ဗီဇအချို့က၊ လူတွေကို အရက်သောက်လိုစိတ် နည်းစေတဲ့ မနှစ်မြို့ဖွယ်

such as genes that slow the breakdown of alcohol,

ဘေးထွက် ဆိုးကျိုးတွေကို ဖြစ်စေတဲ့ အရက် အဆိပ်ဖယ်ရှားမှုကို

leading to unpleasant side effects that make people less interested in drinking.

နှေးကွေးစေတဲ့ ဗီဇတွေလို၊ ဆေးဝါးသုံးစွဲမှု ဝေဒနာတွေကို ပိုခံနိုင်ရည်ရှိစေတာပါ။

In fact, one drug that treats alcohol use disorder

တကယ်တော့ အရက်သောက်တဲ့ ဝေဒနာကို ကုသပေးတဲ့

operates with this very mechanism.

ဆေးဝါးတစ်ခုက ဒီယန္တရားနဲ့ လည်ပတ်တာပါ။

Detoxing from a substance the body has become dependent on

ကိုယ်ခန္ဓာက မှီခိုလာတဲ့ ဆေးဝါးတစ်ခုကို ဖယ်ရှားတာက

can be extremely difficult.

အလွန်အမင်း ခက်ခဲနိုင်တယ်။

And in some cases, abruptly quitting can also be physically risky,

အချို့အဖြစ်တွေမှာ ရုတ်တရက် ဆေးလိပ်ဖြတ်တာက ကာယပိုင်းအရလည်း အန္တရာယ်ရှိနိုင်တာကြောင့်

so it isn’t always advised.

အမြဲ အကြံမပေးဘူး။

Beyond detoxing, quitting is often a long-term process.

အဆိပ်ဖယ်တာထက်ပိုတဲ့ ဖြတ်ပစ်တာက မကြာခဏတော့ ရေရှည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုပါ။

It’s aided by treatment plans that prioritize

နာတာရှည် အခြေအနေတွေကို ကိုင်တွယ်တာကို ဦးစားပေးတဲ့

addressing underlying conditions;

ကုသမှု အစီအစဉ်တွေက ဒါကို ကူညီပေးတယ်။

developing new associations with experiences

ဆေးဝါးသုံးစွဲမှုနဲ့ အရင်က ဆက်စပ်တဲ့ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့အတူ

previously linked with drug use;

ပေါင်းသင်းမှု အသစ်တွေ ဖွံ့ဖြိုးစေကာ၊

and creating safe, supportive environments.

ဘေးကင်း၊ ထောက်ပံ့ပေးတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်တွေကို ဖန်တီးတာပါ။

Ultimately, both addiction and recovery are the results of a brain

နောက်ဆုံးမှာတော့ ဆေးစွဲတာနဲ့ နာလန်ထူမှု နှစ်ခုစလုံးက အတွေ့အကြုံကနေ

with an incredible ability to adapt from experience.

အလိုက်သင့်ပြောင်းလဲနိုင်စွမ်းရှိတဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ ရလဒ်တွေပါ။