What causes addiction, and why is it so hard to treat? - Judy Grisel

685,265 views ・ 2024-03-19

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Trần Thái Hưng (English tutor: 0938147500) Reviewer: Trang Do Nu Gia
00:06
As of 2021, more than 36 million people worldwide
0
6878
4713
Tính đến năm 2021, ước tính hơn 36 triệu người trên toàn thế giới
00:11
were estimated to be experiencing substance abuse disorder.
1
11591
3879
đang trải qua chứng rối loạn lạm dụng chất kích thích.
00:15
This condition spans a spectrum of patterned drug use
2
15803
3295
Tình trạng này bao gồm một loạt các hành vi sử dụng nhiều chất gây nghiện
00:19
that causes issues in a person’s life.
3
19098
2503
gây ảnh hưởng đến cuộc sống của một người.
00:22
At the more severe end of the spectrum is substance addiction.
4
22060
3753
Nghiêm trọng hơn trong nhóm này là nghiện chất kích thích.
00:25
To understand why some people are more susceptible to addiction
5
25938
3546
Để hiểu tại sao có một số người lại dễ bị nghiện hơn
00:29
and why it can be so difficult to treat,
6
29484
2377
và tại sao nó khó có thể điều trị,
00:31
let’s take a look at how addictive drugs affect the body.
7
31986
3712
chúng ta hãy xem thử thuốc gây nghiện ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào.
00:36
When someone repeatedly uses an addictive substance,
8
36616
3128
Khi ai đó liên tục sử dụng một chất gây nghiện,
00:39
their brain may adjust to account for its regular presence.
9
39744
4046
não của họ có thể điều chỉnh để làm quen với sự hiện diện thường xuyên của nó.
00:43
This is called tolerance; it diminishes the drug’s effect
10
43998
3921
Điều này được gọi là khả năng dung nạp; nó giúp làm giảm tác dụng của thuốc
00:47
and means more is required to produce the same experience.
11
47919
4212
và có nghĩa là ta luôn cần phải dung nạp nhiều hơn để tạo ra trải nghiệm tương tự.
00:52
Alcohol, for instance, increases the transmission of chemical messengers
12
52632
4045
Ví dụ, rượu làm tăng sự dẫn truyền các tín hiệu hóa học
00:56
like endorphin and GABA,
13
56677
1836
như endorphin và GABA,
00:58
which promote sensations of pleasure and calmness.
14
58513
3253
thúc đẩy cảm giác khoái cảm và bình tĩnh.
01:02
When someone uses alcohol frequently, their brain will adapt to its presence.
15
62183
4713
Khi ai đó dùng rượu thường xuyên, não của họ sẽ thích nghi với sự hiện diện của nó.
01:06
So when they don’t use it, their brain receives fewer signals
16
66979
3838
Vì vậy, khi họ không sử dụng nó nữa, não của họ sẽ nhận được ít tín hiệu hơn
01:10
from those pleasure- and calm-inducing neurotransmitters,
17
70817
3336
từ những chất dẫn truyền thần kinh tạo ra niềm vui và sự bình tĩnh,
01:14
which impacts their energy and mood.
18
74153
2544
từ đó gây ảnh hưởng đến năng lượng và tâm trạng của họ.
Ngoài những tác dụng riêng biệt mà mỗi chất gây nghiện có,
01:17
In addition to the unique effects each addictive substance has,
19
77073
3587
01:20
all of them alter the release of dopamine
20
80660
2794
thì tất cả chúng đều có thể làm thay đổi việc giải phóng dopamine
01:23
in a brain region called the nucleus accumbens.
21
83454
3045
trong một vùng não được gọi là nhân não.
01:26
This area is part of the brain’s reward pathway,
22
86999
3337
Khu vực này là một phần của con đường khen thưởng của não,
01:30
which is sensitive to experiences that give us pleasure
23
90336
2961
nhạy cảm với những trải nghiệm mang lại cho chúng ta niềm vui
01:33
and drives us to repeatedly seek them out.
24
93297
2795
và thúc đẩy chúng ta liên tục tìm kiếm chúng.
01:36
The reward pathway is essential to our well-being—
25
96217
3170
Con đường khen thưởng cần thiết cho hạnh phúc của chúng ta—
01:39
but addictive substances also exploit it.
26
99387
3170
nhưng các chất gây nghiện cũng khai thác nó.
01:42
When someone is repeatedly using a substance
27
102890
2461
Khi ai đó liên tục sử dụng một chất
01:45
and their body has adapted to its presence,
28
105351
2461
và cơ thể của họ dần thích nghi với sự hiện diện của chất đó,
01:47
they may develop dependence
29
107812
2044
họ có thể sẽ phát triển một sự phụ thuộc là
01:49
where the drug is necessary for them to function comfortably.
30
109856
3461
chỉ khi có thuốc thì họ mới hoạt động thoải mái.
01:53
Meanwhile, repeated use can decrease the influence of the brain’s cortex,
31
113484
4505
Trong khi đó, việc sử dụng lặp đi lặp lại có thể làm giảm ảnh hưởng của vỏ não,
01:57
which is responsible for driving deliberate decision-making
32
117989
3295
nơi chịu trách nhiệm thúc đẩy việc ra quyết định có chủ ý
02:01
and limiting impulsive behaviors.
33
121284
2294
và hạn chế các hành vi bốc đồng.
02:03
And it can increase the influence of the brain’s subcortex,
34
123703
4254
Và nó có thể làm tăng tác động đến vỏ não dưới,
02:07
which is crucial in habit-learning and impulsivity.
35
127957
3462
nơi đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thói quen và tính bốc đồng.
02:11
Together, these changes can make someone feel a lack of control
36
131586
4170
Cùng với nhau, những thay đổi này có thể khiến họ cảm thấy thiếu kiểm soát
02:15
over how they’re using a substance.
37
135756
2211
trong cách sử dụng một chất.
02:18
This can mean suffering in other facets of their life
38
138384
3045
Có nghĩa là họ phải vừa chịu đựng các vấn đề trong cuộc sống
02:21
and taking risks to continue using it.
39
141429
2753
và vừa chấp nhận rủi ro để tiếp tục sử dụng nó.
02:24
If the substance leaves their system, their body's equilibrium is disrupted,
40
144932
4338
Nếu chất này rời khỏi hệ thống, trạng thái cân bằng trong cơ thể họ sẽ bị gián đoạn,
02:29
so they may experience cravings that motivate thoughts and behaviors
41
149270
3879
khiến họ có thể cảm thấy thèm thuốc, từ đó càng gia tăng các suy nghĩ và hành vi
02:33
of seeking and using the drug.
42
153149
1918
tìm kiếm và sử dụng thuốc.
02:35
And if they continue without the substance,
43
155359
2253
Và nếu họ vẫn tiếp tục mà không sử dụng chất đó,
02:37
they may experience withdrawal.
44
157612
2335
họ có thể trải qua giai đoạn vã thuốc.
02:40
Opioids, for example, relieve pain and induce sedation.
45
160031
3879
Ví dụ, Opioid có tác dụng làm giảm đau và gây an thần.
02:44
Withdrawal from them causes heightened pain, anxiety, and insomnia.
46
164035
4880
Cai thuốc làm gia tăng các cơn đau, sự lo lắng và chứng mất ngủ.
02:49
The faster a drug reaches the brain and stimulates the reward pathway,
47
169248
4338
Thuốc đi đến não bộ và kích thích con đường khen thưởng càng nhanh,
02:53
the more addictive it is.
48
173586
2085
thì nó càng gây nghiện.
02:55
For example, heroin and morphine have similar effects,
49
175713
3629
Ví dụ, heroin và morphine có tác dụng tương tự,
02:59
but heroin’s chemical structure enhances its ability
50
179383
3420
nhưng cấu trúc hóa học của heroin làm tăng cường khả năng xâm nhập
03:02
to penetrate the blood-brain barrier and bind to specific receptors.
51
182803
4505
vào hàng rào máu não và liên kết với các thụ thể cụ thể.
03:07
This makes it faster acting and more addictive than morphine.
52
187558
4171
Điều này làm cho nó hoạt động nhanh hơn và gây nghiện hơn morphine.
03:12
Meanwhile, compared to nicotine patches and gum,
53
192146
3295
Trong khi đó, so với miếng dán nicotine và kẹo cao su,
03:15
regular and electronic cigarettes are more addictive
54
195441
3337
thì thuốc lá thông thường và thuốc lá điện tử lại gây nghiện hơn
03:18
because smoking and vaping deliver nicotine to the brain fastest.
55
198778
4588
vì hút thuốc và hút vape cung cấp nicotine đến não nhanh nhất.
03:24
Depending on their chemical structure and mode of delivery,
56
204242
3044
Tùy thuộc vào cấu trúc hóa học và phương thức vận chuyển,
03:27
drugs vary in how addictive they are—
57
207286
2670
các loại thuốc sẽ khác nhau về mức độ gây nghiện của chúng—
03:29
but people also vary in how susceptible they are to substance use disorder.
58
209956
5171
nhưng mọi người cũng khác nhau về ngưỡng bị rối loạn sử dụng chất kích thích.
03:35
Scientists think this is due to a mix of life experiences
59
215711
3546
Các nhà khoa học nghĩ rằng điều này là do sự pha trộn giữa trải nghiệm sống
03:39
and genetically inherited traits,
60
219257
2502
và các đặc điểm di truyền,
03:41
though neither predetermines addiction.
61
221759
2419
dù cả hai đều không phải là yếu tố tiền định cho chứng nghiện.
03:44
Trauma and mental health conditions appear to make people more susceptible.
62
224637
3920
Chấn thương và sức khỏe tâm thần dường như cũng khiến người ta dễ bị tổn thương hơn.
03:48
And, overall, using addictive substances before 18
63
228724
3963
Và nhìn chung, việc sử dụng các chất gây nghiện trước 18 tuổi
03:52
is considered a strong risk factor.
64
232687
2252
được coi là một yếu tố nguy cơ cao.
03:55
This is in part because the reward pathways of younger brains
65
235231
3879
Điều này một phần là do con đường khen thưởng trong bộ não của người trẻ
03:59
are especially sensitive.
66
239110
1751
đặc biệt nhạy cảm.
04:01
Many of the genetic factors at play remain unknown,
67
241070
3545
Nhiều yếu tố di truyền vẫn chưa được khám phá hết,
04:04
but some genes do seem to track with certain substance use disorders.
68
244699
4713
nhưng một số gen dường như có liên quan đến
một số rối loạn chất kích thích cụ thể.
04:09
For example, specific genes increase the risk for nicotine addiction
69
249620
4254
Ví dụ, các gen cụ thể làm tăng nguy cơ nghiện nicotine
04:13
by making certain receptors more sensitive to nicotine
70
253874
3546
bằng cách làm cho một số thụ thể nhạy cảm hơn với nicotine
04:17
and withdrawal from it more difficult.
71
257503
2294
và khiến cho việc cai thuốc trở nên khó khăn hơn.
04:19
At the same time,
72
259839
1084
Đồng thời,
04:20
some genes actually make people more resistant to substance use disorders,
73
260923
4546
một số gen khiến con người có khả năng chống rối loạn dùng chất kích thích hơn,
04:25
such as genes that slow the breakdown of alcohol,
74
265511
2920
chẳng hạn như gen làm chậm quá trình phân hủy rượu,
04:28
leading to unpleasant side effects that make people less interested in drinking.
75
268431
4296
dẫn đến các tác dụng phụ khó chịu khiến mọi người ít hứng thú với việc uống rượu.
04:33
In fact, one drug that treats alcohol use disorder
76
273185
3546
Trên thực tế, có một loại thuốc điều trị chứng rối loạn sử dụng rượu
04:36
operates with this very mechanism.
77
276731
2168
hoạt động bằng chính cơ chế này.
04:39
Detoxing from a substance the body has become dependent on
78
279233
3378
Việc giải độc từ một chất mà cơ thể đã trở nên quen thuộc
04:42
can be extremely difficult.
79
282611
1711
có thể sẽ cực kỳ khó khăn.
04:44
And in some cases, abruptly quitting can also be physically risky,
80
284363
4672
Trong một số trường hợp, bỏ thuốc đột ngột cũng có thể gây rủi ro về thể chất,
04:49
so it isn’t always advised.
81
289035
1876
nên không phải lúc nào cũng nên làm.
04:51
Beyond detoxing, quitting is often a long-term process.
82
291162
4254
Hơn cả giải độc, việc bỏ thuốc thường là một quá trình lâu dài.
04:55
It’s aided by treatment plans that prioritize
83
295499
2586
Nó được hỗ trợ bởi các kế hoạch điều trị ưu tiên
04:58
addressing underlying conditions;
84
298085
2461
giải quyết các triệu chứng tiềm ẩn;
05:00
developing new associations with experiences
85
300588
2419
hình thành các mối liên hệ mới với những trải nghiệm
có liên quan đến việc sử dụng thuốc trước đó;
05:03
previously linked with drug use;
86
303007
1960
05:04
and creating safe, supportive environments.
87
304967
2878
tạo ra môi trường an toàn và có sự giúp đỡ.
05:08
Ultimately, both addiction and recovery are the results of a brain
88
308262
4129
Cuối cùng, cả nghiện và phục hồi đều là kết quả của một bộ não
05:12
with an incredible ability to adapt from experience.
89
312391
3629
với khả năng thích ứng đáng kinh ngạc từ trải nghiệm.
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7