What causes addiction, and why is it so hard to treat? - Judy Grisel

Çeviri: Suat Utku Merter Gözden geçirme: Ozay Ozaydin

As of 2021, more than 36 million people worldwide

2021 itibariyle, dünya çapında 36 milyondan fazla insanın madde

were estimated to be experiencing substance abuse disorder.

bağımlılığı bozukluğu yaşadığı tahmin ediliyor.

This condition spans a spectrum of patterned drug use

Bu durum, kişinin hayatında sorunlara neden olan

that causes issues in a person’s life.

düzenli madde kullanımı spektrumunda yayılır.

At the more severe end of the spectrum is substance addiction.

Spektrumun daha şiddetli ucunda madde bağımlılığı vardır.

To understand why some people are more susceptible to addiction

Bazı insanların neden bağımlılığa daha yatkın olduğunu

ve bağımlılığın tedavi edilmesinin neden bu kadar zor olabileceğini anlamak için

and why it can be so difficult to treat,

let’s take a look at how addictive drugs affect the body.

bağımlılık yapan maddelerin vücudu nasıl etkilediğine bir göz atalım.

When someone repeatedly uses an addictive substance,

Kişi bağımlılık yapan bir maddeyi tekrar tekrar kullandığında,

their brain may adjust to account for its regular presence.

beyni bu maddenin düzenli varlığına ayak uydurabilecek şekilde düzenlenir.

This is called tolerance; it diminishes the drug’s effect

Buna tolerans denir, uyuşturucunun etkisini azaltır ve aynı deneyime

and means more is required to produce the same experience.

neden olabilmesi için daha fazlasının gerekli olacağı anlamına gelir.

Alcohol, for instance, increases the transmission of chemical messengers

Örneğin alkol, endorfin ve GABA

gibi kimyasal taşıyıcıların iletimini arttırır,

like endorphin and GABA,

which promote sensations of pleasure and calmness.

bu da zevk ve sakinlik hissine neden olur.

When someone uses alcohol frequently, their brain will adapt to its presence.

Birisi sık sık alkol tükettiğinde, beyni bunun varlığına uyum sağlar.

So when they don’t use it, their brain receives fewer signals

Bu yüzden tüketmediklerinde,

beyinleri bu zevk ve sakinliği tetikleyen sinir taşıyıcılarından daha az sinyal

from those pleasure- and calm-inducing neurotransmitters,

alır ve bu da enerjilerini ve ruh hallerini etkiler.

which impacts their energy and mood.

In addition to the unique effects each addictive substance has,

Her bağımlılık yapan maddenin sahip olduğu benzersiz etkilere ek olarak,

all of them alter the release of dopamine

hepsi beyinin nükleus akumbens adı verilen merkezinde dopamin

in a brain region called the nucleus accumbens.

salınımıyla oynar.

This area is part of the brain’s reward pathway,

Bu alan, beynin bize zevk veren deneyimlere duyarlı

ve bizi onları tekrar tekrar aramaya iten

which is sensitive to experiences that give us pleasure

ödül sisteminin bir parçasıdır.

and drives us to repeatedly seek them out.

The reward pathway is essential to our well-being—

Ödül sistemi refahımız için olmazsa olmazdır-

but addictive substances also exploit it.

ancak bağımlılık yapan maddeler de bunu istismar eder.

When someone is repeatedly using a substance

Birisi tekrar tekrar aynı maddeyi kullandığında

and their body has adapted to its presence,

ve vücudu onun varlığına adapte olduğunda, bağımlılık geliştirebilirler

they may develop dependence

where the drug is necessary for them to function comfortably.

böylece madde kişinin iyi bir şekilde yaşabilmesi için gerekli olur.

Meanwhile, repeated use can decrease the influence of the brain’s cortex,

Aynı zamanda, tekrarlanan kullanım, kasıtlı karar vermeyi teşvik etmekten

which is responsible for driving deliberate decision-making

ve dürtüsel davranışları sınırlamaktan sorumlu olan

and limiting impulsive behaviors.

beynin korteksinin etkisini azaltabilir.

And it can increase the influence of the brain’s subcortex,

Aynı zamanda, alışkanlık edinimi ve dürtüsellik açısında önemli rol oynayan

which is crucial in habit-learning and impulsivity.

beynin subkorteksinin etkisini artırabilir.

Together, these changes can make someone feel a lack of control

Birlikte, bu değişiklikler kişinin maddeyi kullanımı

over how they’re using a substance.

konusunda kontrolsüz hissetmesine neden olabilir.

This can mean suffering in other facets of their life

Bu, hayatlarının diğer taraflarında acı çekmelerine

and taking risks to continue using it.

ve madde kullanmaya devam etmek için risk almalarına neden olabilir.

If the substance leaves their system, their body's equilibrium is disrupted,

Madde vücutlarından ayrılırsa, vücudun dengesi bozulur,

so they may experience cravings that motivate thoughts and behaviors

böylece nefisleri ilacı bulup kulanmaya neden olan

davranış ve düşüncelere neden olabilir.

of seeking and using the drug.

And if they continue without the substance,

Eğer madde olmadan devam ederlerse,

they may experience withdrawal.

yoksunluk yaşayabilirler.

Opioids, for example, relieve pain and induce sedation.

Örneğin opioidler, ağrıyı hafifletirler ve yatışmaya neden olurlar.

Withdrawal from them causes heightened pain, anxiety, and insomnia.

Bunlardan yoksunluk; artan ağrı, endişe ve uykusuzluğa neden olur.

The faster a drug reaches the brain and stimulates the reward pathway,

Bir ilaç beyne ne kadar hızlı ulaşıp ödül yolunu uyarırsa

the more addictive it is.

o kadar bağımlılık yapar.

For example, heroin and morphine have similar effects,

Örneğin, eroin ve morfin benzer etkilere sahiptir,

but heroin’s chemical structure enhances its ability

ancak eroinin kimyasal yapısı kan-beyin bariyerine nüfuz etme ve

to penetrate the blood-brain barrier and bind to specific receptors.

belirli reseptörlere bağlanma yeteneğini arttırır.

This makes it faster acting and more addictive than morphine.

Bu, onun morfinden daha hızlı etki etmesine

ve daha bağımlılık yapıcı olmasına neden olur.

Meanwhile, compared to nicotine patches and gum,

Aynı zamanda, nikotin bandı ve sakızlarına kıyasla,

regular and electronic cigarettes are more addictive

normal ve elektronik sigaralar daha bağımlılık yapıcılardır,

because smoking and vaping deliver nicotine to the brain fastest.

çünkü sigara veya elektronik sigara içmek nikotini beyne en hızlı şekilde ulaştırır.

Depending on their chemical structure and mode of delivery,

Kimyasal yapılarına ve dağıtım biçimlerine bağlı olarak,

uyuşturucuların ne kadar bağımlılık yapıcı oldukları değişkenlik gösterir

drugs vary in how addictive they are—

but people also vary in how susceptible they are to substance use disorder.

ancak insanlar da madde kullanım bozukluğuna

ne kadar yatkın olduklarına göre farklılık gösterirler.

Scientists think this is due to a mix of life experiences

Bilim adamları bunun yaşam deneyimlerinin ve kalıtsal özelliklerin bir karışımından

and genetically inherited traits,

kaynaklandığını düşünüyor,

though neither predetermines addiction.

ancak ikisi de bağımlılığı önceden belirlemiyor.

Trauma and mental health conditions appear to make people more susceptible.

Travma ve ruh sağlığı bozuklukları

insanları daha duyarlı hale getiriyor gibi görünüyor.

And, overall, using addictive substances before 18

Genel olarak, 18 yaşından önce bağımlılık yapan maddelerin

is considered a strong risk factor.

kullanılması güçlü bir risk faktörü olarak kabul ediliyor.

This is in part because the reward pathways of younger brains

Bunun nedeni genç beyinlerin ödül yollarının

are especially sensitive.

özellikle hassas olmasıdır.

Many of the genetic factors at play remain unknown,

Bağımlılığa neden olan genetik faktörlerin çoğu bilinmemektedir,

but some genes do seem to track with certain substance use disorders.

ancak bazı genler belirli madde kullanım bozukluklarıyla ilişkili görünüyor.

For example, specific genes increase the risk for nicotine addiction

Örneğin; spesifik genler,

belirli reseptörleri nikotine karşı daha duyarlı hale getirerek

by making certain receptors more sensitive to nicotine

nikotin bağımlılığı riskini arttırır

and withdrawal from it more difficult.

ve onu bırakmayı zorlaştırır.

At the same time,

Aynı zamanda, alkolün parçalanmasını yavaşlatan genler

some genes actually make people more resistant to substance use disorders,

kötü yan etkilere yol açarak insanların içmeye olan ilgisini azaltır

such as genes that slow the breakdown of alcohol,

leading to unpleasant side effects that make people less interested in drinking.

ve bağımlılığa daha dirençli hale getirir.

In fact, one drug that treats alcohol use disorder

Hatta, alkol kullanım bozukluğunu tedavi eden bir ilaç

operates with this very mechanism.

tam da bu mekanizma ile çalışır.

Detoxing from a substance the body has become dependent on

Vücudun bağımlı hale geldiği bir maddeden arınmak son derece zor

can be extremely difficult.

olabilir.

And in some cases, abruptly quitting can also be physically risky,

Bazı durumlarda, aniden bırakmak fiziksel anlamda riskli olabilir,

so it isn’t always advised.

bu nedenle her zaman tavsiye edilmez.

Beyond detoxing, quitting is often a long-term process.

Detoksifikasyonun ötesinde, bırakmak genellikle uzun bir süreçtir.

It’s aided by treatment plans that prioritize

Altta yatan koşulları ele almayı, öncesinde madde kullanımı

addressing underlying conditions;

ile ilişkili deneyimlerle yeni bağdaştırmalar geliştirmeyi ve

developing new associations with experiences

güvenli destekleyici çevreler oluşturmayı

previously linked with drug use;

and creating safe, supportive environments.

önceliklendiren tedavi planları ile desteklenir

Ultimately, both addiction and recovery are the results of a brain

Sonuç olarak, hem bağımlılık hem de iyileşme, deneyimlerle uyum sağlama

with an incredible ability to adapt from experience.

konusunda inanılmaz bir yeteneğe sahip bir beyin sayesindedir.