The imaginary king who changed the real world - Matteo Salvadore

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

In 1165, copies of a strange letter began to circulate throughout Western Europe.

၁၁၆၅ ခုနှစ်မှာ ဥရောပတဝမ်တွင် ထူးဆန်းတဲ့ စာတစ်စောင်ရဲ့ မိတ္တူတွေ ပေါ်လာခဲ့ကြတယ်။

စာထဲမှာ မယုံကြည်နိုင်ဖွယ်ရာ နိုင်ငံအကြောင်းကို ဖေါ်ပြထားပြီး

It spoke of a fantastical realm,

containing the Tower of Babel and the Fountain of Youth—

Tower of Babel နဲ့ Fountain of Youth လို့ခေါ်တဲ့ နေရာနှစ်ခု ပါဝင်လျက်

all ruled over by the letter’s mysterious author: Prester John.

ဘယ်သူမှမသိရတဲ့ စာကိုရေးခဲ့သူ Prester John မှ အုပ်ချုပ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

Today, we know that this extraordinary king never existed.

ဒီနေ့တွင် အဲဒီအံ့ဖွယ်ဘုရင်ဟာ ဘယ်တုန်းကမှ မရှိခဲ့ဘူးတာကို ကျုပ်တို့ သိကြပါတယ်။

But the legend of this mythical kingdom and its powerful ruler

ဒါပေမဲ့ စိတ်ကူးယဉ်ဆန်တဲ့ တန်ခိုးကြီးမားတဲ့ အဲဒီ နိုင်ငံတော်ရဲ့ ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်ဟာ

would impact the decisions of European leaders for the next 400 years.

နှစ် ၄၀၀ ကြာအထိ ဥ​ရောပခေါင်းဆောင် တွေရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို လွှမ်းမိုးခဲ့တယ်။

Prester John’s myth would propel the age of exploration,

Prester John ရဲ့ ဒဏ္ဍာရီဟာ စူးစမ်းမှု ခေတ်ကို စေ့​ဆော်ပေးခဲ့ပြီး

inspire intercontinental diplomacy, and indirectly begin a civil war.

တိုက်ကြီးထဲက သံတမန်ရေးကို လှုံ့ဆော်ခဲ့ကာ ပြည်တွင်းစစ်ရဲ့ အကြောင်းရင်း ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

When Prester John’s letter appeared, Europe was embroiled in the Crusades.

Prester John ရဲ့ စာပေါ်ထွက်လာချိန်မှာ ဥရောပဟာ ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲတွေ ဆင်နွဲနေချိန်ပါ။

In this series of religious wars,

အဲဒီလို ဘာသာရေးစစ်ပွဲ တသီကြီးအတွင်းမှာ

Europeans campaigned to seize what they regarded as the Christian Holy Land.

ဥရောပ တိုက်သားတွေ ခရစ်ယာန်ဝါဒီတို့ရဲ့ မွန် မြတ်တဲ့ မြေကို သိမ်းယူလိုခဲ့ကြပါတယ်။

The Church vilified any faith outside of Christianity,

ခရစ်ယာန် သာသနာတော်ဟာ ဒေသတွင်း နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ ရဟူဒီနဲ့ မူစလင်များအပါအဝင်

including that of the Jewish and Muslim communities populating the region.

ခရစ်ယာန် မဟုတ်ခဲ့ကြသူတွေကို မကောင်းဆိုးဝါးများအဖြစ် မြင်ခဲ့ကြတယ်။

Crusaders were eager to find Christian kingdoms to serve as allies in their war.

ခရူးဆိတ်စစ် ဆင်နွှဲခဲ့သူတို့က သူတို့စစ်ထဲ ဝင်ကူပေးဖို့ ခရစ်ယာန်နိုင်ငံကို ရှာခဲ့တယ်။

And they were particularly interested in rumors of a powerful Christian king

သူတို့ဟာ အရှေ့ဖက်ပိုင်းတွင် မူစလင်များကို အနိုင်ယူခဲ့ကြောင်း သူတို့ကြားထားကြတဲ့

who had defeated an enormous Muslim army in the Far East.

အားကောင်းတဲ့ ခရစ်ယာန်ဘုရင်ကို ရှာဖို့ စိတ်အား ထက်သန်ခဲ့ကြတယ်။

In fact, it was a Mongol horde including converted Christian tribes

တကယ်ကျတော့၊ အဲဒါက တချိန်တုန်းက စစ်တပ်ကို ချေမှန်းခဲ့ဘူးကြပြီး

ခရစ်ယာန်ဘာသာသို့ ပြောင်းလဲ ခံခဲ့ကြရတဲ့ မွန်ဂိုလူမျိုးတွေပါ။

that had routed the army.

But news of this victory traveled unreliably.

ဒါပေမဲ့ အဲဒီအောင်ပွဲသတင်းဟာ မယုံကြည်နိုင်ဖွယ် ပျံ့နှံ့နေခဲ့တယ်။

Merchants and emissaries filled gaps in the story

ကုန်သည်တွေနဲ့ သံတမန်တွေကလည်း အဲဒီပုံပြင်ကို ကဗျာများနဲ့ သမ္မာကျမ်းထဲက

with epic poems and Biblical fragments.

အစိတ်အပိုင်းတွေနဲ့ ရေးဖြည့်ပေးခဲ့ကြပါသေးတယ်။

By the time the story reached Europe,

အချိန်ကြာတော့ အဲဒီပုံပြင်ဟာ ဥရောပတိုက် အထိကိုရောက်လာချိန်မှာ

the Mongol horde had been replaced with a great Christian army,

မွန်ဂိုအုပ်စုကြီးကို ဂျေရုဆလင်ကို ခရူးဆိတ်စစ်ဖြင့် ချီတက်လိုခဲ့တဲ့

commanded by a king who shared the Crusader’s vision

ဘုရင်တပါးက အမိန့်ပေးအုပ်ချုပ်ခဲ့တဲ့ မဟာခရစ်ယာန် စစ်တပ်ဖြင့်

of marching on Jerusalem.

အစားထိုးလာခဲ့ကြတယ်။

And when a letter allegedly written by this so-called “Prester John” appeared,

ဒါနဲ့ ခုနက Prester John ဆိုသူ ရေးခဲ့တယ်လို့ ဆိုထားတဲ့ စာပေါ်လာချိန်မှာ

European rulers were thrilled.

ဥရောပတိုက်ထဲက အုပ်စိုးကြသူတို့ဟာ အားတက် ဝမ်းသာခဲ့ကြရတယ်။

While the letter’s actual author remains unknown,

အဲဒီစာကို တကယ်ရေးခဲ့သူကို မသိရခဲ့ပေမဲ့၊

its stereotypes about the East and alignment with European goals

အရှေ့ဘက်ဒေသများဆိုင်ရာ အဲဒီမှာ ဖေါ်ပြချက်က ဥရောပ ပန်းတိုင်များကို ထောက်ခံထားခြင်းက

indicate it was a Western forgery.

အနောက်နိုင်ငံများတို့ရဲ့ ရေးသားမှု အတုဖြစ်မှန်း ထင်ရှားပါတယ်။

But despite the letter’s obvious origins as European propaganda,

အဲဒီစာဟာ ဥရောပရဲ့ ဝါဒဖြန့်မှုဖြစ်မှန်း ထင်ရှားခဲ့ပါလျက်နဲ့

the appeal of Prester John’s myth was too great for the Crusaders to ignore.

Prester John ရဲ့ ဒဏ္ဍာရီကို ခရူးဆိတ် စစ်သည်တွေ လျစ်လျူ မရှုနိုင်ခဲ့ကြပါ။

အဲဒီ စိတ်ကူးယဉ် ဘုရင့်နိုင်ငံတော်ကို

Before long,

European mapmakers were guessing the location of his mythical kingdom.

မြေပုံပေါ်မှာ ရှာရန် ဥရောပမြေပုံရေးဆွဲ ကြသူတို့ အားထုတ်ခဲ့ကြတာ အတော်ကြာခဲ့ပါတယ်။

In the 13th and 14th centuries, European missionaries went East,

၁၃ နှင့် ၁၄ ရာစုနှစ်များတွင် ဥရောပ သာသနာပြုတို့က အရှေ့ဖက်ကို

along the newly revived Silk Road.

အသစ်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့တဲ့ ပိုးလမ်းမကြီးတစ်လျှောက် ရှာကြည့်ခဲ့ကြတယ်။

They weren’t searching for the letter’s author,

သူတို့ဟာ စာကိုရေးခဲ့သူအား ရှာဖွေခဲ့ကြတာ မဟုတ်ခဲ့ဘဲ၊

who would have been over a century old; but rather, for his descendants.

ရာစုတစ်ခု ကျော်လွန်သွားခဲ့ပြီ ဆိုတော့ သူ့သားစဉ်မြေးဆက်တွေကို ရှာဖွေလိုခဲ့ကြတယ်။

The title of Prester John was briefly identified

Prester John ရဲ့ အသွင်လက္ခဏာတွေကို

with several Central Asian rulers,

အာရှအလယ်ပိုင်းမှ အုပ်စိုးသူ တော်တော် များများတို့နဲ့ ချိန်ထိုးကြည့်ခဲ့ကြပေမဲ့၊

but it soon became clear that the Mongols were largely non-Christian.

မွန်ဂိုအများစုတို့ဟာ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် မဟုတ်ကြတာ ထင်ရှားလာခဲ့ပါတယ်။

And as their Empire began to decline,

ပြီးတော့ မွန်ဂိုတို့ရဲ့ အင်ပါယာဟာ ကျဆင်းလာနေခဲ့ရာ

Europeans began pursuing alternate routes to the Far East,

ဥရောပသားတွေဟာ အရှေ့ဖျားအစား အခြား လမ်းကြောင်းတွေ ရှာကြံရင်း

and new clues to Prester John’s location.

Prester John ရဲ့ တည်နေရာ သဲလွန်စ အသစ်တွေကို ရှာဖွေခဲ့ကြတယ်။

At the same time these explorers went south,

တစ်ချိန်တည် အဲဒီလို ရှာဖွေနေခဲ့ကြသူတို့က တောင်ဖက်ကို ခရီးထွက်လာခဲ့ကြစဉ်

Ethiopian pilgrims began traveling north.

အီသီယိုးပီးယား ဘုရားဖူးတွေက မြောက်ဖက်ကို ခရီးထွက်လာခဲ့ကြတယ်။

In Rome, these visitors quickly attracted the interest

ရောမမြို့တွင် ဘုရားဖူးလာကြတဲ့ အဲဒီလို သူတတွေကို

of European scholars and cartographers.

ဥရောပမှ ပညာရှင်တွေနဲ့ မြေပုံရေးဆွဲသူတို့ အထူးစိတ်ဝင်စားလာခဲ့ကြတယ်။

Since Ethiopia had been converted to Christianity in the 4th century,

အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံကို လေးရာစုတွင် ခရစ် ယာန်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းစေခဲ့တယ် ဆိုတော့

the stories of their African homeland fit perfectly into Prester John’s legend.

သူတို့ရဲ့ အာဖရိကဇာတိဒေသဟာ Prester John ရဲ့ ဒဏ္ဍာရီနဲ့ အံဝင်ခွင်ကျ ဖြစ်နေခဲ့တယ်။

ပေါ်တူဂီနိုင်ငံမှ စူးစမ်းရှာဖွေကြသူတို့က အာဖရိကမှာ ဘုရင့်နိုင်ငံတော်ကို ရှာနေခဲ့ရာ၊

Portuguese explorers scoured Africa for the kingdom,

until a mix of confusion and diplomacy finally turned myth into reality.

အထင်လွဲမိမှုနဲ့ သံတမန်ရေး အားထုတ်မှုများက ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်ကို လက်တွေ့ လုပ်ပစ်လိုက်တယ်။

အီသီယိုးပီးယား လူမျိုးတွေဟာ ဥရောပဧည့်သည် တွေကို တခမ်းတနား ကြိုဆိုလက်ခံခဲ့ကြတယ်၊

The Ethiopians graciously received their European guests,

ဥရောပတိုက်သားတွေက သူတို့ ဘုရင်ဟာ Prester John ပဲ ဖြစ်တယ်လို့ ယုံကြည်ခဲ့ကြလို့

who were eager to do business with the ruler

they believed to be Prester John.

သူတို့နဲ့ ကူးသန်းဆက်ဆံဖို့ စိတ်ထက်သန်နေခဲ့ကြတယ်။

Though the Ethiopians were initially confused by the Portuguese’s

ပေါ်တူဂီလူမျိုးတွေက သူတို့ရဲ့ ဘုရင်ကို ထူးဆန်တဲ့ အမည်နဲ့ ခေါ်ဝေါ်ကြတာကို

unusual name for their Emperor,

အီသီယိုးပီးယားလူမျိုးတွေ အစပိုင်းတွင် စိတ်နောက်ခဲ့ကြရပေမဲ့၊

they were savvy enough to recognize the diplomatic capital it afforded them.

ဥရောပတိုက်သားတွေရဲ့ ကမ်းလှမ်းချက် အရေးပါလို့ သူတို့ လက်ခံလိုက်ကြပါတယ်။

The Ethiopian diplomats played the part of Prester John’s subjects,

အီသီယိုးပီးယား သံတမန်တွေက Prester John ရဲ့ နိုင်ငံသားများရဲ့ ကဏ္ဍကို ကပြခဲ့ကြပြီး

and the Portuguese triumphantly announced an alliance with the fabled sovereign—

ပေါ်တူဂီတို့က နာမည်ကြီး ဒဏ္ဍာရီ နိုင်ငံတော်နဲ့ မဟာမိတ်ဖွဲ့ကြောင်းကို

over 350 years after the European letter had begun the search.

ဥရောပတိုက် အထက်ပါစာ ပေါ်လာခဲ့တဲ့နောက် နှစ် ၃၅၀ ကျော်မှာ ကြေညာခဲ့ကြပါတယ်။

But this long-awaited partnership was quickly tested.

နှစ်ပေါင်းများစွာကြာ စောင့်စားခဲ့ရတဲ့ မဟာမိတ်ဖြစ်မှု မကြာခင် စမ်းသပ်ခံခဲ့ရပါတယ်။

A decade later, the Sultanate of Adal,

ဆယ်နှစ်အကြာတွင် ဒေသတွင်းရှိ Ottoman အင်ပါယာရဲ့ ထောက်ခံမှုကို ရထားတဲ့

a regional power supported by the Ottoman Empire, invaded Ethiopia.

Adal ဒေသရဲ့ ဆူလ်တန်ဘုရင်က အီသီယိုးပီးယားကို ကျူးကျော်တိုက်ခဲ့တယ်။

The Portuguese sent troops that helped Ethiopians win this conflict.

ပေါ်တူဂီတို့က သူတို့တပ်တွေ စေလွှတ်ခဲ့လို့ အီသီယိုးပီးယားတွေ စစ်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ အဲဒီအချိန်အရောက်တွင်

But by this time,

it was clear that Ethiopia was not the powerful ally Europe had hoped.

အီသီယိုးပီးယားဟာ ဥရောပက မျှော်လင့်ခဲ့တဲ့ အားကောင်းတဲ့ မဟာမိတ် မဟုတ်တာ ထင်ရှားလာတယ်။

Worse still, the increasingly intolerant Roman Catholic Church

ပိုလို့ဆိုးတာက ခွင့်မလွှတ်နိုင်တဲ့ ရိုမန်ကက်သလစ်အသင်းတော်က

now deemed the Ethiopian sect of Christianity heretical.

အီသီယိုးပီးယား လူမျိုးတွေကို ခရစ်ယာန်ဘာသာအယူမှားသူတွေလို့ ယူဆလာခဲ့တယ်။

အဲဒါနဲ့ သူတို့က တချိန်တုန်းက စံပြခရစ်ယာန် ဝါဒီများလို့ ခံယူခဲ့ကြသူတွေကို

Their subsequent attempts to convert the people

they once revered as ideal Christians

ထပ်ပြီး ခရစ်ယာန်ဘာသာသို့ သွတ်သွင်းရန် အားထုတ်မှုတွေကြောင့်

would eventually spark a civil war,

နောက်ဆုံးမှာ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

and in the 1630s, Ethiopia cut ties with Europe.

အဲဒါနဲ့ ၁၆၃၀ ခုနှစ်တွင် အီသီယိုးပီးယားဟာ ဥရောပနှင့် ဆက်ဆံမှု ဖြတ်တောက်လိုက်ပါတယ်။

Over the next two centuries,

အဲဒီနောက်ပိုင်း ရာစုနှစ်ခုအကြာတွင်

the legend of Prester John slowly faded into oblivion—

Prester John ရဲ့ ဒဏ္ဍာရီဟာ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ မှေးမှိန် ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့လို့

ending the reign of a king who made history despite having never existed.

ဘယ်တုန်းကမှ မအုပ်ချုပ်ခဲ့ဘဲနဲ့ သမိုင်းတွင် ရစ်ခဲ့တဲ့ ဘုရင့်ရဲ့ခေတ် ကုန်ဆုံးသွားပါပြီ။