The historic women’s suffrage march on Washington - Michelle Mehrtens

Translator: suu linn Reviewer: Kaung Htet Thaw

On March 3, 1913,

မတ်လ ၃ရက်နေ့ ၁၉၁၃မှာ

protesters parted for the woman in white:

ဆန္ဒပြသူတွေကအဖြူရောင်ဝတ်စုံနဲ့ အမျိုးသမီးကြောင့် ထွက်ခွာလာကြပါတယ်။

dressed in a flowing cape and sitting astride a white horse,

လွင့်မျောနေတဲ့ဝတ်ရုံရှည်ကို ဝတ်ထားပြီး မြင်းဖြူပေါ်မှာခွထိုင်နေခဲ့တဲ့၊

the activist Inez Milholland was hard to miss.

တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ Inez Milholland ကို သတိမထားမိဖို့ရာ ခဲယဉ်းပါတယ်။

သူမက ပထမဆုံး တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာ အမျိုးသမီးမဲပေးခွင့်အတွက်

She was riding at the helm of the Women’s Suffrage Parade-

the first mass protest for a woman’s right to vote on a national scale.

လူထုဆန္ဒပြမှုဖြစ်တဲ့ အမျိုးသမီးမဲပေးရေး ချီတက်ပွဲကိုဦးဆောင်စီးနင်းခဲ့တယ်။

After months of strategic planning and controversy,

လအတန်ကြာ မဟာဗျူဟာရေးဆွဲခြင်းနဲ့ အငြင်းပွားမှုတွေပြီးတဲ့ နောက်မှာ

thousands of women gathered in Washington D.C.

အမျိုးသမီးထောင်ပေါင်းများစွာဟာ ဝါရှင်တန်ဒီစီမှာစု‌ဝေးခဲ့ကြတယ်။

Here, they called for a constitutional amendment granting them the right to vote.

ဒီနေရာမှာ သူတို့ကို မဲပေးပိုင်ခွင့်ပေးတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးအတွက် တောင်းဆိုကြတယ်။

By 1913, women’s rights activists had been campaigning for decades.

၁၉၁၃ မှာ အမျိုးသမီးအရေးလှုပ်ရှားသူတွေက ဆယ်စုနှစ်များစွာ စည်းရုံးခဲ့ကြပြီးပြီ။

As a disenfranchised group,

မဲပေးခွင့်မရတဲ့အတွက်

women had no voice in the laws that affected their– or anyone else’s– lives.

သူတို့နဲ့ တခြားသူတွေရဲ့ဘဝကို သက်ရောက်တဲ့ ဥပဒေတွေချမှတ်ရာမှာ ပြောဆိုခွင့်မရှိဘူး။

However, they were struggling to secure broader support for political equality.

သို့သော် နိုင်ငံရေးတန်းတူညီမျှအတွက် ပိုမို ကျယ်ပြန့်တဲ့ထောက်ခံမှုရဖို့ ရုန်းကန်ကြတယ်။

They’d achieved no major victories since 1896,

Utah နဲ့ Idaho အမျိုးသမီးတွေကို မဲပေးခွင့်ပေးတဲ့ ၁၈၉၆မှ စပြီး

when Utah and Idaho enfranchised women.

သူတို့ ကြီးကြီးမားမား အောင်ပွဲတွေ မရခဲ့ပါဘူး။

That brought the total number of states which recognized a women’s right to vote

ဒါက အမျိုးသမီးမဲပေးခွင့်ပေးတဲ့ ပြည်နယ်စုစုပေါင်းအရေအတွက်ကို

to four.

၄ ခုအထိ ဖြစ်လာစေခဲ့တယ်။

A new, media-savvy spirit arrived in the form of Alice Paul.

မီဒီယာပါးနပ်တဲ့ အဲလစ်ပေါလ် ဆိုတဲ့ လူသစ်ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။

She was inspired by the British suffragettes,

သူမအတွက် ၁၉၉၀ အစောပိုင်းက အစာငတ်ခံ ဆန္ဒပြပြီး၊ အကျဉ်းချခံခဲ့တဲ့

who went on hunger strikes and endured imprisonment in the early 1900s.

ဗြိတိသျှမဲပေးခွင့်တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အမျိုးသမီးတွေဟာ ခွန်အားတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

Rather than conduct costly campaigns on a state-by-state basis,

ပေါလ်က ကုန်ကျစရိတ်များတဲ့ ပြည်နယ်အလိုက်စည်းရုံးမှုတွေ လုပ်မယ့်အစား၊

Paul sought the long-lasting impact of a constitutional amendment,

နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းအမျိုးသမီးတွေမဲပေးခွင့် ကိုကာကွယ်ပေးမယ့်

ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးရဲ့ ရေရှည် အကျိုးသက်ရောက်မှုအတွက် ကြိုးပမ်းခဲ့တယ်။

which would protect women’s voting rights nationwide.

As a member of the National American Women Suffrage Association,

ပေါလ်က အမေရိကန်အမျိုးသမီးမဲပေးခွင့် အသင်းရဲ့အဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်အနေနဲ့

Paul proposed a massive pageant to whip up support and rejuvenate the movement.

ထောက်ခံမှုနဲ့လှုပ်ရှားမှုကိုသစ်လွင်စေဖို့ ဆန္ဒပြပွဲကြီးတစ်ခုကို အဆိုပြုခဲ့ပါတယ်။

Washington authorities initially rejected her plan-

ဝါရှင်တန်အစိုးရက သူမအစီအစဉ်ကို အစပိုင်းမှာပယ်ချခဲ့ပြီးမှ

and then tried to relegate the march to side streets.

ချီတက်ပွဲကို လမ်းသွယ်တွေဘက် နေရာချဖို့ကြိုးစားတယ်။

But Paul got those decisions overturned

ဒါပေမဲ့ Paul က အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ပယ်ချပြီး

and confirmed a parade for the day before the presidential inauguration

ချီတက်ပွဲကို Woodrow Wilson သမ္မတ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲမတိုင်မီတစ်ရက်မှာ

of Woodrow Wilson.

လုပ်ဖို့အတည်ပြုခဲ့တယ်။

This would maximize media coverage

ဒါက မီဒီယာဖော်ပြမှုမြင့်စေပြီး

and grab the attention of the crowds who would be in town.

မြို့က လူတွေရဲ့ အာရုံကိုဖမ်းဆုပ်နိုင်လိမ့်မယ်။

However, in planning the parade,

ဒါပေမဲ့ ချီတက်ပွဲကို စီစဉ်ရာမှာ

လူမျိုးရေးခွဲခြားတဲ့သူတွေအပါအဝင် နောက်ခံအမျိုးမျိုးက လူဖြူအမျိုးသမီးတွေကို

Paul mainly focused on appealing to white women from all backgrounds,

including those who were racist.

ဆွဲဆောင်ဖို့ Paul က အဓိကထားတယ်။

She actively discouraged African American activists

သူမက အာဖရိကန်အမေရိကန် လှုပ်ရှားသူတွေ၊

and organizations from participating-

အဖွဲ့အစည်းတွေကို မပါခိုင်းဘဲ ပါခဲ့ရင်လည်း

and stated that those who did so should march in the back.

အနောက်ကနေ ချီတက်သင့်တယ်လို့ပြောခဲ့ပါတယ်။

But black women would not be made invisible in a national movement

ဒါပေမဲ့ လူမည်းအမျိုးသမီးတွေ ပုံဖော်ခဲ့တဲ့ အမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားမှုမှာ

they helped shape.

သူတို့မှိန်မသွားပါဘူး။

On the day of the march,

ချီတက်ပွဲရက်မှာ

Ida B. Wells-Barnett,

ထူးချွန်စုံစမ်းရေးသတင်းထောက်၊

a ground-breaking investigative journalist and anti-lynching advocate,

သေဒဏ်ဆန့်ကျင်ရေးထောက်ခံသူဖြစ်တဲ့ Ida B. Wells-Barnettက

refused to move to the back and proudly marched under the Illinois banner.

အနောက်မှာနေဖို့ ငြင်းပြီး IIIinois အောင်လံအောက်မှာ ဂုဏ်ယူစွာ ချီတက်ခဲ့တယ်။

The co-founder of the NAACP, Mary Church Terrell,

NAACP ပူးတွဲတည်ထောင်သူ Mary Church Terrell က

joined the parade with the 22 founders of the Delta Sigma Theta Sorority,

Howard တက္ကသိုလ်ကျောင်းသူတွေ တည်ထောင်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့

an organization created by female students from Howard University.

Delta Sigma Theta Sorority ရဲ့ တည်ထောင်သူ ၂၂ယောက်နဲ့အတူ ချီတက်ခဲ့တယ်။

In these ways and more,

ဒီလိုနည်းတွေနဲ့ များစွာသော

လူမည်းအမျိုးသမီးတွေဟာ လူဖြူအမျိုးသမီးတွေရဲ့ ရန်လိုမှုတွေ၊

black women persevered despite deep hostility

from white women in the movement,

နိုင်ငံရေး၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ

and at great political and physical risk.

အန္တရာယ်ကြီးတွေကြားကနေ အားသွန်ကြိုးစားခဲ့တယ်။

On the day of the parade,

ချီတက်တဲ့နေ့မှာ

suffragists assembled to create a powerful exhibition.

မဲပေးခွင့်တောင်းဆိုသူတွေ စုပြီး အားကောင်းတဲ့ပြပွဲတစ်ခု ဖန်တီးတယ်။

The surging sections of the procession included international suffragists,

တစ်ဟုန်ထိုးတိုးလာတဲ့ လှည့်လည်ခြင်းတွေမှာ နိုင်ငံတကာက မဲပေးခွင့်တောင်းဆိုသူတွေ၊

artists, performers and business-owners.

အနုပညာရှင်တွေ၊ ဖျော်ဖြေရေးသမားတွေ၊ လုပ်ငန်းရှင်တွေ ပါလာတယ်။

Floats came in the form of golden chariots;

ကြီးမားတဲ့လွတ်လပ်‌ရေးခေါင်းလောင်းနဲ့၊ မဲပေးခွင့်ရှိတဲ့နိုင်ငံတွေရဲ့

an enormous Liberty Bell; and a map of enfranchised countries.

မြေပုံတွေနဲ့အလှဆင်ယာဉ်တွေကရွှေရောင် ရထားလုံးပုံစံနဲ့ရောက်လာကြတယ်။

On the steps of the Treasury Building,

ဘဏ္ဍာရေးဌာနရဲ့လှေကားထစ်တွေပေါ်မှာတော့

performers acted out the historical achievements of women to a live orchestra.

သဘင်သည်တွေက သမိုင်းဝင် အမျိုးသမီးအောင်မြင် မှုတွေကို သံစုံတီးဝိုင်းနဲ့ တင်ဆက်တယ်။

The marchers carried on even as a mob blocked the route,

လူတစ်အုပ်က လမ်းကို ပိတ်ထားပြီး၊ အမျိုးသမီးတွေကို ပုတ်ခတ်တာ၊

hurling insults and spitting at women,

တံတွေးထွေးတာ၊ ဆေးပြင်းလိပ်တွေ လွှင့်ပစ်တာတွေ၊

tossing cigars, and physically assaulting participants.

ကိုယ်ထိလက်ရောက်ကျူးလွန်တာတွေကြားက ချီတက်သူတွေကဆက်သွားကြတယ်။

The police did not intervene,

ရဲတပ်ဖွဲ့က ဝင်မစွက်ဖက်ခဲ့ဘဲ

and in the end, over 100 women were hospitalized.

အဆုံးမှာတော့ အမျိုးသမီးအယောက် ၁၀၀ကျော်ကို ဆေးရုံတင်လိုက်ရတာပါပဲ။

Their mistreatment, widely reported throughout the country,

သူတို့ကို အခုလိုဆက်ဆံခဲ့တာတွေကို နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း ဖော်ပြခဲ့လို့

catapulted the parade into the public eye—

ချီတက်မှုကို ပြည်သူတွေ ပိုသိလာပြီး

and garnered suffragists greater sympathy.

မဲပေးခွင့်တောင်းဆိုသူတွေအပေါ် စာနာစိတ် ပိုကြီးလာတယ်။

National newspapers lambasted the police,

နိုင်ငံ့သတင်းစာတွေက ရဲတွေကို အပြင်းအထန်ဝေဖန်ပြီး

and Congressional hearings investigated their actions during the parade.

ကွန်ဂရက်ကြားနာပွဲတွေမှာ ချီတက်ပွဲတုန်းက သူတို့ လုပ်ရပ်တွေကို စစ်ဆေးတယ်။

After the protest, the "Women’s Journal" declared,

“ဝါရှင်တန် အရှက်ကွဲပြီး တန်းတူ‌ မဲပေးပိုင်ခွင့်ကအောင်ပွဲခံခဲ့တယ်” လို့

“Washington has been disgraced. Equal suffrage has scored a great victory."

ဆန္ဒပြမှုအပြီး “အမျိုးသမီးများဂျာနယ်” က ကြေညာခဲ့တယ်။

In this way,

ဒီလိုနည်းနဲ့

the march initiated a surge of support for women’s voting rights

ချီတက်မှုက နောက်နှစ်တွေမှာလည်း ဆက်ရှိမယ့် အမျိုးသမီးမဲပေးခွင့်

that endured in the coming years.

ထောက်ခံမှုကို စတင်ပေးခဲ့တယ်။

Suffragists kept up steady pressure on their representatives,

မဲပေးခွင့်တောင်းဆိုသူတွေက လွှတ်တော်အမတ် တွေကို ဖိအားပေးတယ်၊ စုရုံးတယ်၊

attended rallies, and petitioned the White House.

အိမ်ဖြူတော်ဆီ လက်မှတ်ထိုးပြီး တင်ပြကြတယ်။

Inez Milholland, the woman on the white horse,

မြင်းဖြူပေါ်က Inez Milholland ဆိုတဲ့ အမျိုးသမီးဟာဆိုရင်

campaigned constantly throughout the United States,

နာတာရှည်ကျန်းမာရေးဝေဒနာတွေခံစားနေရပေမဲ့

despite suffering from chronic health problems.

US တစ်ဝှမ်း အဆက်မပြတ် စည်းရုံးခဲ့တယ်။

She did not live to see her efforts come to fruition.

သူမရဲ့အားထုတ်မှုတွေ အသီးအပွင့် ဖြစ်လာတာ မြင်ခွင့်မရခဲ့ပါဘူး။

In 1916,

၁၉၁၆မှာ

she collapsed while giving a suffrage speech and died soon after.

မဲပေးခွင့်မိန့်ခွန်းပြောနေတုန်း လဲကျသွားခဲ့ပြီး မကြာမီ သေဆုံးသွားခဲ့ပါတယ်။

According to popular reports,

နာမည်ကြီးသတင်းတွေအရ

her last words were,

သူမနောက်ဆုံးစကားတွေက

“Mr. President, how long must women wait for liberty?”

“သမ္မတကြီး၊ အမျိုးသမီးတွေက လွတ်လပ်မှုကို ရဖို့ ဘယ်လောက်စောင့်ရမှာလဲ” ဖြစ်ပါတယ်။

Though full voting inclusion would take decades,

အပြည့်အဝမဲပေးခြင်းက ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာခဲ့ပေမဲ့

in 1920, Congress ratified the 19th amendment,

၁၉၂၀ မှာတော့ ကွန်ဂရက်က ၁၉ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်ချက်ကို အတည်ပြုခဲ့ပြီး၊

finally granting women the right to vote.

နောက်ဆုံးမှာတော့ အမျိုးသမီးတွေကို မဲပေးခွင့် အပ်နှင်းခဲ့ပါတယ်။