The poet who painted with his words - Geneviève Emy

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Among the great poets of literary history,

စာပေသမိုင်းထဲက ကဗျာဆရာကြီးများ အနက်မှ

certain names like Homer,

Homer, Shakespeare

Shakespeare,

Milton နဲ့

Milton,

and Whitman are instantly recognizable.

Whitman တို့လို

အမည်တွေတစ်ချို့ကို ချက်ခြင်း မှတ်မိနိုင်ပါတယ်။

However, there's an early 20th century great French poet

ဒါပေမဲ့ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်း ကဗျာဆရာကြီးတစ်ဦးရှိပါတယ်။

whose name you may not know:

သူ့အမည်ကိုတော့ သိချင်မှသိကြမှာပါ၊

Guillaume Apollinaire.

Guillaume Apollinaire ပါ။

He was a close friend and collaborator of artists like Picasso,

သူဟာ Picasso Rousseau နဲ့ Chagall တို့လို ပန်းချီပညာရှင်တွေနဲ့

Rousseau,

နီးစပ်တဲ့မိတ်ဆွေ၊

and Chagall.

ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ခဲ့သူပါ။

He coined the term surrealism,

သရုပ်လွန်ဝါဒ စကားရပ်ကိုထွင်ကာ

and he was even suspected of stealing the Mona Lisa in 1911.

၁၉၁၁ မှာ Mona Lisa ကို ခိုးယူခဲ့တယ် လို့တောင် သင်္ကာမကင်းဖြစ်ခံခဲ့ရတယ်။

During his short lifetime,

တိုတောင်းလှတဲ့ သူ့ဘဝအတွင်း

he created poetry that combined text and image

လာလတ္တံ့ အနုပညာ တော်လှန်ရေးလို့ တွက်ဆရဟန်ရှိတဲ့

in a way that seemingly predicted an artistic revolution to come.

နည်းလမ်းတစ်ခုနဲ့ စာသားနဲ့ပုံရိပ် ပေါင်းစပ်တဲ့ ကဗျာစာပေကို သူဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။

In the late 19th and early 20th century Paris,

၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းနဲ့ ၂၀ ရာစုအစောပိုင်း ပါရီမှာ

the low-rent districts of Montmartre and Montparnasse

အငှားခစျေးနည်းတဲ့ Montmartre နဲ့ Montparnasse ဒေသတွေဟာ

were home to every kind of starving artist.

ဆာလောင်နေတဲ့ အနုအညာရှင်တိုင်းအတွက် နေအိမ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

It was all they could afford.

သူတို့တတ်နိုင်တာဆိုလို့ ဒါပဲကိုး။

These painters, writers, and intellectuals,

ဒီပန်းချီဆရာတွေ၊ စရေးဆရာတွေနဲ့ ပညာရှင်တွေဟာ

united in their artistic passion and counterculture beliefs,

အနုပညာထက်သန်မှုနဲ့ လူမှုစံတွေကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ယုံကြည်ချက်တွေမှာစုစည်း

made up France's bohemian subculture.

ပြင်သစ်ရဲ့စိတ်ကြိုက် ယဉ်ကျေးမှုအခွဲဖန်တီးခဲ့တယ်

And their works of art, literature, and intellect would shake up the world.

သူတို့ရဲ့အနုပညာ၊ စာပေနဲ့ ဉာဏ်စွမ်း လက်ရာတွေဟာ ကမ္ဘာကြီးပုံသွင်းခဲ့လိမ့်မယ်။

At the turn of the 20th century,

၂၀ ရာစုအရောက်မှာ

within this dynamic scene,

ဒီတက်ကြွတဲ့မြင်ကွင်းအတွင်း

art critic, poet, and champion of the avant-garde,

အနုပညာဝေဖန်ရေးသမား၊ ကဗျာဆရာနဲ့ အတွေးအမြင်သစ်ကို ရပ်တည်ကာကွယ်သူ

Guillaume Apollinaire was a well-known fixture.

Guillaume Apollinaire ဟာ လူသိများတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့တယ်။

As an art critic, Apollinaire explained

အနုပညာဝေဖန်သူအဖြစ် ခေတ်သစ်ပန်းချီနဲ့

the cubist and surrealist movements to the world,

သရုပ်လွန်ဝါဒီ လှုပ်ရှားမှုကို ကမ္ဘာကိုရှင်းပြကာ

and rose to the defense of many young artists

သူစိမ်းကြောက်ကာ အမြင်ကျဉ်းတဲ့လူထုနဲ့ မကြာခဏရင်ဆိုင်ရတဲ့

in the face of what was often a xenophobic and narrow-minded public.

လူငယ်အနုပညာရှင်များစွာကို ကြားဝင်ကာကွယ်ပေးခဲ့တယ်။

As a poet, Apollinaire was passionate about all forms of art

ကဗျာဆရာတစ်ဦးအနေနဲ့ Apollinaire ဟာ အနုပညာပုံစံအားလုံးကို ထက်သန်ပြီး

and a connoisseur of medieval literature,

အလယ်ခေတ်စာပေရသကို နှံ့စပ်ကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးပါ။

especially calligraphy and illuminated initials.

အထူးသဖြင့် လက်ရေးလှအတတ်နဲ့ ရွေးရေးခြယ် အစအက္ခရာတွေပါ။

As a visionary, Apollinaire saw a gap between two artistic institutions.

စိတ်ကူးကောင်းသူအဖြစ် Apollinaire ဟာ အနုပညာ အလေ့အထနှစ်ခုကြားကဟာကွက်ကို မြင်ခဲ့တယ်။

On one side was the popular, highly lauded traditional art forms of the time.

တစ်ခြမ်းက လူကြိုက်များတဲ့ တလေးတစား အခြေကျနေတဲ့ အဲဒီအချိန်က အစဉ်အလာပုံစံတွေ၊

On the other, the forms of artistic expression

နောက်တစ်ခြမ်းက သရုပ်လွန်ဝါဒနဲ့ ခေတ်သစ်ပန်းချီကနေ

made possible through surrealism,

ဖြစ်အောင်လုပ်တဲ့ အနုပညာဖော်ပြချက်

cubism,

ပုံစံတွေ၊

and new inventions, like the cinema

ရုပ်ရှင်နဲ့ ဓာတ်ပုံလို

and the phonograph.

Within that divide,

ဒီခွဲခြားမှုအတွင်းမှာ

through the creation of his most important contribution to poetry,

ကဗျာစာပေကို သူ့ရဲ့ အရေးပါဆုံး အထောက်အကူပြုမှု

the calligram,

စာပန်းချီကနေ

Guillaume Apollinaire built a bridge.

Guillaume Apollinaire တံတားတစ်စင်း ထိုးခဲ့တယ်။

Apollinaire created the calligram as a poem picture,

Apollinaire ဟာ စာပန်းချီကို ကဗျာရုပ်ပုံ၊ အရေးပုံတူ၊

a written portrait,

အတွေးကားချပ်

a thoughts drawing,

အဖြစ်ဖန်တီးခဲ့ပြီး

and he used it to express his modernism

ဒါကို သူ့ရဲ့ ခေတ်မီအတွေးအခေါ်နဲ့ ကဗျာကို

and his desire to push poetry beyond the normal bounds of text and verse

စာနဲ့လင်္ကာရဲ့ သာမန်ကန့်သတ်နယ်တွေရဲ့ အလွန် ၂၁ ရာစုထဲကို တွန်းပို့ဖို့

and into the 20th century.

သူ့ရဲ့အာသီသကို ဖော်ပြဖို့ သုံးခဲ့တယ်။

Some of his calligrams are funny,

တစ်ချို့ စာပန်းချီတွေက ရယ်စရာပါ။

like the "Lettre-Océan."

"Lettre-Océan." လိုပေါ့။

Some of them are dedicated to his young dead friends,

တစ်ချို့က ငယ်စဉ်မှာ ဆုံးသွားတဲ့ မိတ်ဆွေတွေကို ရည်စူးတယ်

like "La Colombe Poignardée et le jet d'eau."

"La Colombe Poignardée et le jet d'eau" လိုပေါ့။

Some of them are the expression of an emotional moment,

တစ်ချို့က စိတ်ခံစားမှု တဒင်္ဂရဲ့ ဖော်ပြချက်ပါ။

as is "Il Pleut":

""Il Pleut"" လိုပေါ့။

"It's raining women's voices as if they had died even in memory,

"အမျိုးသမီးတွေရဲ့အသံတွေ ရွာချနေတယ် မှတ်ဉာဏ်ထဲမှာတောင် သေခဲ့သလိုမျိုးပေါ့

and it's raining you as well, Marvellous encounters of my life,

မင်းအပေါ်ကိုလည်း ရွာချနေတယ်၊ ငါ့ဘဝရဲ့ အံ့ဖွယ် ဆုံတွေ့မှုတွေပေါ့၊

o little drops.

အိုး မိုးစက်လေးတွေ

Those rearing clouds begin to neigh a whole universe of auricular cities.

ဒီပတတ်ရပ်နေတဲ့တိမ်တွေက ကြားနိုင်တဲ့မြို့ တွေရဲ့စကြဝဠာတစ်ခုလုံးကို ဟီသံပေး၊

Listen if it rains while regret and disdain weep to an ancient music.

ဝမ်းနည်းမှုနဲ့ အထင်သေးမှုက ရှေးဟောင်းဂီတ တစ်ခုဆီ ငိုကြွေးခိုက်မိုးရွာလား နားထောင်ပါ

Listen to the bonds fall off which hold you above and below."

ထက်အောက်ဝန်းကျင်မှာ သင့်ကိုချည်ထားတဲ့ အနှောင်အဖွဲ့တွေ နည်းသွားတာ နားထောင်ပါ။"

Each calligram is intended to allow readers to unchain themselves

စာပန်းချီတိုင်းဟာ စာဖတ်သူတွေကို ပုံမှန် ကဗျာစာပေ အတွေ့အကြုံကနေ

from the regular experience of poetry,

သူတို့ကိုယ်တိုင် နှောင်ကြိုးတွေဖြေပြီး

and feel and see something new.

အသစ်တစ်ခုကို ခံစားသိမြင်ခွင့်ပေးဖို့ ရည်ရွယ်ပါတယ်။

"Lettre-Océan" is first an image to be seen before even the words are read.

"Lettre-Océan" ဟာ စာတွေကို မဖတ်ခင်ကတင် အရင်ဆုံးမြင်ရတဲ့ ပုံရိပ်တစ်ခုပါ။

Text-only elements combine with words in shapes and forms.

စာသားသက်သက်ကို ပုံတွေ၊ သဏ္ဌာန်တွေမှာ စကားလုံးတွေနဲ့ပေါင်းတယ်။

Two circular forms, one locked in a square,

စက်ဝိုင်းသဏ္ဌာန်နှစ်ခုပါ၊ တစ်ခုက စတုရန်းတစ်ခုထဲမှာ ဆက်ထားတယ်

the other, morph beyond the page in the shape of a spiral.

အခြားတစ်ခုက လိပ်နေပုံထဲက စာမျက်နှာအလွန်မှာ ပုံဖော်ထားတယ်

Together they create a picture that hints towards cubism.

အတူစုပြီး ခေတ်သစ်ပန်းချီဆီ အရိပ်သန်းတဲ့ ရုပ်ပုံတစ်ခု ဖန်တီးခဲ့တယ်။

Then on closer reading of the text,

စာသားကို အနီးကပ်ဖတ်လိုက်တဲ့အခါ

the descriptive words within suggest

အတွင်းက သရုပ်ဖော်စကားလုံးတွေက

the image of an aerial view of the Eiffel Tower.

အီဖယ်မျှော်စင်ရဲ့ ဝေဟင် မြင်ကွင်းပုံ ကို ညွှန်းတယ်။

They give tribute to electromagnetic waves of the telegraph,

အဲဒီအချိန်က ဆက်သွယ်ရေးပုံစံသစ် တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကြေးနန်းရဲ့

a new form of communication at the time.

လျှပ်စစ်သံလိုက်လှိုင်းတွေကို ဂုဏ်ပြုခဲ့ကြတယ်၊

Undoubtedly, the deeply layered artistic expressions in Apollinaire's calligrams

သေချာတာက Apollinaire ရဲ့ စာပန်းချီတွေထဲက နက်ရှိုင်းစွာ ထပ်ထားတဲ့ အနုပညာ ပြသမှုတွေဟာ

are not just a brilliant display of poetic prowess

ဒီပုံစံရဲ့ ဆရာတစ်ဆူဆီက ကဗျာစွမ်းရည်ရဲ့

from a master of the form.

ပြောင်မြောက်တဲ့ ပြသမှု သက်သက်ပဲမဟုတ်ပါ။

Each calligram itself is also a snapshot in time,

စာပန်းချီတိုင်းဟာလည်း အချိန်ထဲက လျှပ်တစ်ပျက်ရိုက်ချက်ပါ

encapsulating the passion,

Apollinaire အပါအဝင် ပါရီက

the excitement,

and the anticipation of all the bohemian artists of Paris,

စိတ်လွတ်ကိုယ်လွတ်

အနုပညာရှင်အားလုံးရဲ့ ပြင်းပြမှု ၊ စိတ်လှုပ်ရှားမှုနဲ့ မျှော်လင့်စချက်ကို

including Apollinaire,

အနှစ်ချုပ်ပြနေပါတယ်၊

most of whom are well ahead of their time,

သူတို့အများစုဟာ ခေတ်ရှေ့ပြေးနေပြီး

and with their innovative work,

သူတို့ရဲ့ ဆန်းသစ်တဲ့လက်ရာတွေနဲ့

eagerly grasping for the future.

အနာဂတ်ကို စိတ်ထက်သန်စွာ ဆုပ်ကိုင်ထားရင်းပေါ့။