A day in the life of the oracle of Delphi - Mark Robinson

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

As the sun rises over Delphi in 500 BCE,

ဘီစီ ၅၀၀ တုန်းက Delphi မှာ နေ ထွက်လာတော့

Aristonike hurries to the temple of Apollo.

Aristonike ဟာ Apollo ကျောင်းတော်ကို အပြေးအလွှားသွားတယ်။

Like all Greeks, she's known the legend of Delphi since childhood.

ဂရိလူမျိုးအားလုံးလိုပဲ သူဟာ ကလေးဘဝ ကတည်းက Delphi ရဲ့ဒဏ္ဍာရီကို သူသိခဲ့တယ်။

Two eagles released by Zeus from opposite ends of the Earth

ကမ္ဘာ့ဆန့်ကျင်ဘက် အစွန်းတွေကနေ Zeus က လွှတ်ပေးလိုက်တဲ့ လင်းယုန်ငှက်နှစ်ကောင်ဟာ

met on the slopes of Mount Parnassus,

Parnassus တောင်ရဲ့ ကုန်းစောင်းတွေမှာ ဆုံတွေ့ကြတယ်။

identifying Delphi as the center of the world.

Delphi ကို ကမ္ဘာ့ဗဟိုချက်အဖြစ် ရွေးထုတ်တာပါ။

Marking this spot was a mysterious stone guarded by a legendary serpent

ဒီနေရာကို အမှတ်အသားပြုတာက pytho လို့ခေါ် တဲ့ ဒဏ္ဍာရီလာ နဂါးတစ်ကောင် စောင့်ကြပ်တဲ့

called the pytho.

ဆန်းကြယ်တဲ့ ကျောက်တစ်တုံးပါ။

But when Apollo killed the pytho, he made Delphi his home—

ဒါပေမဲ့ Apollo က pytho ကို သတ်လိုက်တဲ့အခါ သူက Delphi ကို အိမ်ရာပြုတယ်။

establishing the city as the best place in the world

ရှေ့ဖြစ်ဟော နတ်ဘုရားဆီကနေ တိုက်ရိုက် လမ်းညွှန်မှုကို တောင်းခံဖို့

to seek guidance directly from the God of Prophecy.

မြို့တော်ကို ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး နေရာအဖြစ် တည်ထောင်တာပါ။

Well, almost directly.

ဟုတ်ပါတယ်၊ တိုက်ရိုက်နီးပါးပါ။

At any given time, a single oracle known as the Pythia communicates Apollo’s will.

အချိန်တစ်ခုမှာ Pythia လို့သိတဲ့ နတ်ဝင်သည် တစ်ဦးတည်းက Apollo ရဲ့အလိုကို ဆက်သွယ်တယ်။

Reserved only for women, this is the most important job in the city—

အမျိုးသမီးတွေအတွက်သာ သီသန့်ထားပြီး ဒါက မြို့တော်ရဲ့ အရေးအကြီးဆုံး အလုပ်ပါ။

and one that Aristonike will soon have to take on as the current Pythia-in-training.

လက်ရှိ Pythia လေ့ကျင့်ရေးလို Aristonike မကြာခင်မှာ သူ လုပ်ဆောင်ရမယ့် အလုပ်တစ်ခုပါ။

Despite serving in the Temple of Apollo for many years,

ဒါပေမဲ့ Apollo ကျောင်းတော်မှာ နှစ်များစွာ အမှုထမ်းနေပေမဲ့

Aristonike is still uncertain that she’s wise enough to fulfill this role.

Aristonike ဟာ ဒီကဏ္ဍကို ပြည့်မီလောက်အောင် ဉာဏ်ရှိတယ်ဆိုတာက မသေချာသေးဘူး။

But these doubts will have to wait.

ဒါပေမဲ ဒီသံသယတွေက စောင့်ဖို့လိုလိမ့်မယ်။

Today she’ll be shadowed by officials from the city’s governing council.

ဒီနေ့ မြို့တော် အုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီက အရာရှိတွေက သူ့ကို နောက်ယောင်ခံလိုက်မှာပါ။

If her performance meets their standards,

သူ့စွမ်းဆောင်မှုတွေက စံနှုန်းတွေကို မီရင်

this is the day she’ll become the new Oracle of Delphi.

ဒီနေ့ သူဟာ Delphi နတ်ဝင်သည် အသစ် ဖြစ်လာမယ့်နေ့ပါ။

In the heart of the temenos, or sacred enclosure,

temenos (သို့) အထွတ်အမြတ်ထားရာ ခြံဝင်းရဲ့ အလယ်ဗဟိုမှာ

Aristonike greets the current Oracle and the city officials.

Aristonike ဟာ လက်ရှိ နတ်ဝင်သည်နဲ့ မြို့တော် အရာရှိတွေကို နှုတ်ဆက်တယ်။

The group joins the procession to the Castilian Spring,

ဒီလူစုဟာ Castilian Spring ဆီသွားတဲ့ လူတန်းနဲ့ ပေါင်းလိုက်တယ်။

where the Pythia performs a purification ceremony

အဲဒီမှာ ရှေ့ဖြစ်ဟောတဲ့ နေ့တစ်နေ့အတွက် ပြင်ဆင်ဖို့ Pythia က

to prepare for a day of prophecy.

သန့်စင်ခြင်းအခမ်းအနာ;တစ်ခု လုပ်ဆောင်တယ်။

To establish whether Apollo is willing to be consulted,

Apollo က အတိုင်ပင်ခံလိုစိတ် ရှိ၊မရှိဆိုတာကို သက်သေထူဖို့

Aristonike brings water from the spring to the temple priests,

Aristonike ဟာ ရေပန်းက ရေကို ကျောင်းတော်က ဘုန်းကြီးတွေဆီ ယူလာတယ်။

who sprinkle it on a goat.

သူတို့က ရေကို ဆိတ်တစ်ကောင်ပေါ် ဖျန်းတယ်။

If the goat shudders, it will be a prophecy day.

ဆိတ်က တုန်ခါတယ်ဆိုရင် ဒါဟာ ရှေ့ဖြစ်ဟောတဲ့နေ ဖြစ်မယ်။

If not, travelers from as far away as modern day Sicily, Egypt, and Afghanistan

မဟုတ်ရင်တော့ ခေတ်သစ် စစ္စလီ၊အီဂျစ်၊ အာဖဂန်နစ္စတန်လို ရပ်ဝေးကလာတဲ့ ခရီးသည်တွေဟာ

will have to wait an entire month to consult the Oracle again.

နတ်ဝင်သည်ကို တိုင်ပင်ဖို့ နောက်ထပ် တစ်လလုံးလုံး စောင့်ဖို့လိုလိမ့်မယ်။

Fortunately, Apollo is in a communicative mood.

ကံကောင်းချင်တော့ Apollo က ဆက်သွယ်ချင်တဲ့စိတ်ဖြစ်နေတယ်။

Delphians are first in line, most seeking advice about business or marriage.

ဒယ်လ်ဖီသားတွေက ပထမ အတန်းမှာ လုပ်ငန်း(သို့) အိမ်ထောင်ရေးအကြောင်းအကြံဉာဏ်အများဆုံးယူတယ်

Following the locals are other Greeks and then non-Greeks,

ဒေသခံတွေရဲ့နောက်မှာတော့ အခြားဂရိတွေနဲ့ ဂရိမဟုတ်သူတွေပါ။

including ambassadors from great cities who plan to ask

စစ်တိုက်ရမလား(သို့) ဘယ်မှာ ကိုလိုနီသစ်တွေ တည်ထောင်သင့်လဲဆိုတာကို

about whether to go to war, or where they should found new colonies.

မေးဖို့ စီစဉ်ကြတဲ့ ကြီးကျယ်တဲ့ မြို့တွေက သံတမန်တွေအပါအဝင်ပါ။

Most supplicants bring two options for the Pythia to choose between,

အသနားခံသူအများစုဟာ ဝတ္တရားအရလုပ်ရတဲ့ ပူဇော်ရာ ကိတ်မုန့်နဲ့အတူ ကြိုက်ရာရွေးဖို့

alongside the obligatory sacrificial cake.

Pythia အတွက် ရွေးစရာ နှစ်ခုယူလာကြတယ်။

Aristonike reports back to the Pythia,

Aristonike က Pythia ဆီ သတင်းပြန်ပို့တယ်။

pointing out important figures and sharing some of their concerns—

အရေးကြီးတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ထောက်ပြပြီး သူတို့ရဲ့ပူပန်မှုတွေကို မျှဝေရင်း

all while the city counselor takes notes on her performance.

တစ်ချိန်တည်း မြို့အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်က သူ့လုပ်ဆောင်မှုကို လိုက်မှတ်တယ်။

Then the Pythia disappears into her oracular chamber known as the adyton.

ဒီနောက်မှာ Pythia က adyton လို့သိကြတဲ့ သူ့ရဲ့သိုက်ခန်းထဲမှာ ကွယ်ပျောက်သွားတယ်။

Inside, she’ll channel the inspiration of Apollo,

အတွင်းမှာတော့ သူဟာ Apollo ရဲ့ စျာန်ဝင်စားမှုကို လမ်းကြောင်းပေးတယ်။

uttering ambiguous prophecies the questioners must interpret.

မေးခွန်းမေးသူတွေ အနက်ကောက်ရမယ့် မပြတ်သားတဲ့ ဟောကိန်းတွေကို ရေရွတ်တာပါ။

The adyton is the one place in the temple Aristonike isn’t allowed to go.

adyton က Aristonike ကို သွားခွင့်မပြုတဲ့ ကျောင်းတော်ထဲက နေရာတစ်နေရာပါ။

So while consultations continue,

ဒီတော့ အကြံဉာဏ်ရယူမှုတွေ ဆက်လုပ်စဉ်မှာ

the Oracle-in-training sets off to collect wood for the temple’s eternal flame.

သင်တန်းတက်နေသူ နတ်ဝင်သည်ဟာ ကျောင်းတော်ရဲ့ ထာဝရ မီးတောက်အတွက် ထင်းကောက်ဖို့ စထွက်တယ်။

While gathering branches from the sacred laurel trees,

အထွတ်အမြတ်ထားတဲ့ လော်ရယ်ပင်တွေက အကိုင်းတွေကို ကောက်ယူစဉ်မှာ

Aristonike spies wealthy Greeks training for the upcoming Pythian Games.

လာမယ့် Pythian ကစားပွဲတွေလေ့ကျင့်မှုအတွက် သူဟာ ချမ်းသာတဲ့ဂရိတွေကို စောင့်ကြည့်တယ်။

Second in importance only to the Olympics,

အိုလံပစ်ပြီးရင် ဒုတိယ အရေးပါတဲ့

these games bring great riches and attention to Delphi.

ဒီကစားပွဲတွေက Delphi ကို လူချမ်းသာတွေနဲ့ အာရုံစိုက်မှုကို ခေါ်လာတယ်။

Typically, Aristonike would pause to admire the athletes,

ထုံးစံကတော့ Aristonike ဟာ အားကစားသမား တွေကို ရှုစားဖို့ ခဏရပ်တာဆိုပေမဲ့

but today she’s more focused on impressing her observer.

ဒီနေ့တော့ သူ့ကို စောင့်ကြည့်သူကို အထင်ကြီးဖို့ ပိုအာရုံစိုက်တယ်။

Taking the exact amount of branches necessary,

လိုအပ်သလောက် သစ်ကိုင်းအလုံအလောက်ကို ယူပြီး

she hurries back to the temple for her long awaited evaluation.

ရှည်ကြာစွာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ အကဲဖြတ်မှု အတွက် ကျောင်းတော်ကို အမြန်ပြန်ခဲ့တယ်။

The counselor who shadowed her shares his notes with the other officials,

သူ့ကို နောက်ယောင်ခံတဲ့ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်က မှတ်စုတွေကို အခြားအရာရှိတွေနဲ့ မျှဝေပြီး

and after a brief discussion, their leader nods.

အတိုချုပ် ဆွေးနွေးအပြီးမှာ ခေါင်းဆောင်က ခေါင်းညိတ်တယ်။

He endorses Aristonike as the new Oracle—

သူက Aristonike ကို နတ်ဝင်သည် အသစ်အဖြစ် ထောက်ခံပေးပြီး

and the Pythia offers Apollo’s blessing on their verdict.

Pythia က သူတို့ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ်မှာ Apollo ရဲ့ ကောင်းချီးကို ပေးတယ်။

Approaching Aristonike beside the sacred hearth,

အထွတ်အမြတ်ထားတဲ့ မီးလင်းဖိုဘေးက Aristonike နားကို ကပ်လာပြီး

the Pythia finally unveils the secrets of her trade.

Pythia က နောက်ဆုံး သူ့ရဲ့ လုပ်ငန်း လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို ဖွင့်ချလိုက်တယ်။

Passed directly from one Oracle to the next,

နတ်ဝင်သည်တစ်ယောက်ကနေ နောက်တစ်ယောက်ကို လက်ဆင့်ကမ်းတာပါ။

no history book will ever record these details.

ဒီအသေးစိတ်တွေကို မှတ်တမ်းတင်တဲ့ သမိုင်းစာအုပ် တစ်အုပ်မှ မရှိဘူး။

But the Pythia’s insights will guide all of Aristonike’s future prophecies—

ဒါပေမဲ့ Pythiaရဲ့ထိုးထွင်းအမြင်တွေက သူ့ရဲ့ အနာဂတ်ဟောကိန်းအားလုံးကို လမ်းညွှန်မယ်။

shaping wars, politics, and relationships for years to come,

နောင်နှစ်တွေမှာ ဖြစ်လာမယ့် စစ်ပွဲတွေ၊ နိုင်ငံရေးတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေကိုပုံဖော်ရင်း

and making Aristonike one of the most powerful women in the ancient world.

Aristonike ကို ရှေးဟောင်းကမ္ဘာရဲ့ တန်ခိုး အကြီးဆုံး အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ဖြစ်စေတာပါ။

As the Pythia concludes her final lesson,

Pythia က သူ့ရဲ့ နောက်ဆုံး သင်ခန်းစာကို အဆုံးသတ်စဉ်မှာ

she points to two inscriptions on the temple walls:

သူဟာ ကျောင်းတော် နံရံတွေပေါ်က ကမ္ပည်းစာနှစ်ခုကို ညွန်ပြလိုက်တယ်။

“know yourself” and “nothing in excess.”

“ကိုယ့်ကိုယ်ကို သိပါ” နဲ့ “ဘာမှ တရားမလွန်စေနဲ့“ပါ။

Left alone to ponder these ideas,

ဒီစိတ်ကူးတွေကို တွေးဆဖို့ တစ်ယောက်တည်း ကျန်ရစ်ပြီး

Aristonike feels the first touch of Apollo’s inspiration—

Aristonike ဟာ Apollo စျာန်ဝင်စားမှုရဲ့ ပထမဆုံး အတွေ့အထိကို ခံစားရတယ်။

the insight that keeping an open mind may be more important

အဖြေတစ်ခုကို ရှာခြင်းထက် ပိုအရေးကြီးလောက် တဲ့ ဖွင့်ထားတဲ့ စိတ်တစ်ခုကို

than finding a single answer.

ဆက်ရှိနေစေတဲ့ ထိုးထွင်းအမြင်ပါ။