A day in the life of the oracle of Delphi - Mark Robinson

Translator: Hoàng Trung Lê Reviewer: Minh-Hung Nguyen

As the sun rises over Delphi in 500 BCE,

Khi mặt trời mọc ở Delphi năm 500 trước Công nguyên,

Aristonike hurries to the temple of Apollo.

Aristonike nhanh chân đi đến đền Apollo.

Like all Greeks, she's known the legend of Delphi since childhood.

Như mọi người dân Hy Lạp, cô đã biết truyền thuyết về Delphi từ nhỏ.

Two eagles released by Zeus from opposite ends of the Earth

Hai con đại bàng được thần Zeus thả từ hai đầu của Trái Đất

met on the slopes of Mount Parnassus,

đã gặp nhau ở sườn núi Parnassus,

identifying Delphi as the center of the world.

xác nhận Delphi là tâm của thế giới.

Marking this spot was a mysterious stone guarded by a legendary serpent

Đánh dấu nơi này là một tảng đá bí ẩn được canh giữ bởi một con mãng xà to lớn

called the pytho.

được gọi là pytho.

But when Apollo killed the pytho, he made Delphi his home—

Nhưng khi Apollo giết pytho, vị thần đã biến Delphi thành nhà mình—

establishing the city as the best place in the world

lập nên một thành phố được mệnh danh là nơi tốt nhất thế giới để tìm

to seek guidance directly from the God of Prophecy.

chỉ dẫn trực tiếp từ Vị thần Tiên tri.

Well, almost directly.

À, gần như là trực tiếp.

At any given time, a single oracle known as the Pythia communicates Apollo’s will.

Bất cứ lúc nào, một Pythia là nhà tiên tri sẽ được truyền lại tư tưởng thần Apollo.

Reserved only for women, this is the most important job in the city—

Chỉ dành cho phụ nữ, đây là công việc quan trọng nhất trong thành phố—

and one that Aristonike will soon have to take on as the current Pythia-in-training.

và là việc mà Aristonike sẽ sớm đảm nhận khi cô đang là Pythia tập sự.

Despite serving in the Temple of Apollo for many years,

Dù đã phục vụ ở Đền thần Apollo nhiều năm,

Aristonike is still uncertain that she’s wise enough to fulfill this role.

Aristonike vẫn không chắc chắn là mình đủ uyên bác để làm tròn vai trò này.

But these doubts will have to wait.

Nhưng những nghi ngờ này sẽ phải chờ đợi.

Today she’ll be shadowed by officials from the city’s governing council.

Hôm nay, cô sẽ được giám sát bởi các quan chức từ hội đồng thành phố.

If her performance meets their standards,

Nếu trình độ của cô đáp ứng những tiêu chuẩn của họ,

this is the day she’ll become the new Oracle of Delphi.

thì đây là ngày cô sẽ trở thành Nhà tiên tri mới của Delphi.

In the heart of the temenos, or sacred enclosure,

Trong lòng của gian tế lễ, hay là một khu vực linh thiêng,

Aristonike greets the current Oracle and the city officials.

Aristonike chào Nhà tiên tri đương nhiệm và các quan chức thành phố.

The group joins the procession to the Castilian Spring,

Cả nhóm hợp cùng đoàn hành lễ đến Suối Castilian,

where the Pythia performs a purification ceremony

nơi mà Pythia sẽ cử hành lễ thanh tẩy

to prepare for a day of prophecy.

để chuẩn bị cho một ngày tiên tri.

To establish whether Apollo is willing to be consulted,

Để xác nhận liệu thần Apollo có đồng ý được thỉnh ý,

Aristonike brings water from the spring to the temple priests,

Aristonike đem nước từ suối đến các tu sĩ của đền thờ,

who sprinkle it on a goat.

và các tu sĩ sẽ vẩy lên một chú dê.

If the goat shudders, it will be a prophecy day.

Nếu chú dê lắc mình, đó sẽ là một ngày có thể tiên tri.

If not, travelers from as far away as modern day Sicily, Egypt, and Afghanistan

Nếu không, các lữ khách đến từ nơi xa như Sicily, Ai Cập và Afghanistan hiện đại

will have to wait an entire month to consult the Oracle again.

sẽ phải chờ cả một tháng để lại thỉnh ý Nhà tiên tri.

Fortunately, Apollo is in a communicative mood.

May thay, thần Apollo đang trong tâm trạng muốn giao tiếp.

Delphians are first in line, most seeking advice about business or marriage.

Người dân Delphi đợi ở hàng đầu, đa số hỏi về kinh doanh hoặc hôn nhân.

Following the locals are other Greeks and then non-Greeks,

Kế tiếp là những người Hy Lạp khác rồi đến những người không từ Hy Lạp,

including ambassadors from great cities who plan to ask

gồm sứ thần từ các thành bang lớn dự định hỏi về

about whether to go to war, or where they should found new colonies.

việc có nên gây chiến, hay nên lập thuộc địa mới ở đâu.

Most supplicants bring two options for the Pythia to choose between,

Đa số người hành hương đưa đến hai lựa chọn cho Pythia,

alongside the obligatory sacrificial cake.

ngoài chiếc bánh hiến tế bắt buộc.

Aristonike reports back to the Pythia,

Aristonike báo cáo lại cho Pythia,

pointing out important figures and sharing some of their concerns—

chỉ ra những nhân vật quan trọng và chia sẻ một số lo lắng của họ—

all while the city counselor takes notes on her performance.

trong khi các ủy viên của thành phố ghi chép lại sự thể hiện của cô.

Then the Pythia disappears into her oracular chamber known as the adyton.

Rồi Pythia biến mất vào gian tiên tri được gọi là adyton.

Inside, she’ll channel the inspiration of Apollo,

Bên trong, cô sẽ truyền dẫn ý chí của thần Apollo,

uttering ambiguous prophecies the questioners must interpret.

nói lên những tiên đoán mơ hồ mà người hỏi phải dịch nghĩa.

The adyton is the one place in the temple Aristonike isn’t allowed to go.

Adyton là một nơi trong ngôi đền mà Aristonike không được vào.

So while consultations continue,

Nên khi buổi tiên tri vẫn tiếp diễn,

the Oracle-in-training sets off to collect wood for the temple’s eternal flame.

Nhà tiên tri tập sự đi thu thập gỗ cho ngọn lửa vĩnh cửu của ngôi đền.

While gathering branches from the sacred laurel trees,

Khi thu thập cành từ các cây nguyệt quế linh thiêng,

Aristonike spies wealthy Greeks training for the upcoming Pythian Games.

Aristonike thấy những người Hy Lạp giàu có đang tập luyện cho Hội thao Pythia.

Second in importance only to the Olympics,

Quan trọng chỉ sau Olympic,

these games bring great riches and attention to Delphi.

các trận thi đấu đem đến nhiều của cải và sự chú ý cho Delphi.

Typically, Aristonike would pause to admire the athletes,

Thường thì Aristonike sẽ dừng chân để chiêm ngưỡng những vận động viên,

but today she’s more focused on impressing her observer.

nhưng hôm nay cô chú ý hơn về việc gây ấn tượng với người giám sát mình.

Taking the exact amount of branches necessary,

Chỉ lấy đúng lượng gỗ cần thiết,

she hurries back to the temple for her long awaited evaluation.

cô nhanh chân về lại đền thờ để đợi sự đánh giá về mình.

The counselor who shadowed her shares his notes with the other officials,

Hội đồng viên theo dõi cô chia sẻ ghi chú của mình với các thành viên khác,

and after a brief discussion, their leader nods.

và sau một cuộc bàn luận nhanh, trưởng hội đồng gật đầu.

He endorses Aristonike as the new Oracle—

Ông chứng nhận Aristonike là Nhà tiên tri mới—

and the Pythia offers Apollo’s blessing on their verdict.

và Pythia thêm lời chúc phúc của thần Apollo vào tuyên bố của họ.

Approaching Aristonike beside the sacred hearth,

Đến gần Aristonike ở bên bệ sưởi linh thiêng,

the Pythia finally unveils the secrets of her trade.

Pythia cuối cùng cũng tiết lộ những bí mật khi nhường chức.

Passed directly from one Oracle to the next,

Truyền từ một Nhà tiên tri đến người kế nhiệm,

no history book will ever record these details.

không sách lịch sử nào ghi chép lại những chi tiết này.

But the Pythia’s insights will guide all of Aristonike’s future prophecies—

Nhưng sự hiểu biết của Pythia sẽ dẫn lối tất cả tiên đoán tương lai của Aristonike—

shaping wars, politics, and relationships for years to come,

định hình chiến tranh, chính trị và ngoại giao trong nhiều năm tới,

and making Aristonike one of the most powerful women in the ancient world.

và biến Aristonike thành một trong những phụ nữ quyền lực nhất thế giới cổ đại.

As the Pythia concludes her final lesson,

Khi Pythia kết thúc bài giảng cuối cùng của mình,

she points to two inscriptions on the temple walls:

cô chỉ lên hai dòng chữ khắc trên tường của ngôi đền:

“know yourself” and “nothing in excess.”

“hiểu mình” và “không gì hơn.”

Left alone to ponder these ideas,

Tự suy ngẫm những ý đó,

Aristonike feels the first touch of Apollo’s inspiration—

Aristonike cảm thấy đã chạm được đến nguồn cảm hứng của thần Apollo—

the insight that keeping an open mind may be more important

sự thấu hiểu để có một tư tưởng thoáng có thể còn quan trọng hơn

than finding a single answer.

việc tìm một câu trả lời duy nhất.