Is the weather actually becoming more extreme? - R. Saravanan

Translator: Khine Thu Reviewer: Sanntint Tint

From 2016 to 2019,

၂၀၁၆ခုနှစ် မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ်အတွင်း

meteorologists saw record-breaking heat waves around the globe,

မိုးလေ၀သပညာရှင်များက ကမ္ဘာတ၀န်းမှာ အပူလှိုင်းစံချိန်သစ်များ၊

rampant wildfires in California and Australia,

ဆိုးရွားတဲ့ ကယ်လီဖိုးနီးယားနဲ့ ဩစတေးလျ တောမီးလောင်မှုတွေနဲ့

and the longest run of category 5 tropical cyclones on record.

အကြာဆုံး အပူပိုင်း ဆိုင်ကလုန်းအမျိုးအစား ၅ မျိုးတို့ကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

The number of extreme weather events has been increasing for the last 40 years,

အနှစ်လေးဆယ်အတွင်း ပြင်းထန်တဲ့မိုးလေ၀သ အခြေအနေ အရေအတွက် မြင့်တက်လျက်ရှိပြီး

and current predictions suggest that trend will continue.

အလားတူ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ ရှိတယ်လို့ ခန်ံ့မှန်းထားကြပါတယ်။

But are these natural disasters simply bad weather?

ဒါပေမဲ့ ဒီသဘာ၀ဘေးအန္တရာယ်တွေက သာမန် မိုးလေ၀သအခြေအနေ ဆိုးရွားမှုပဲလား။

Or are they due to our changing climate?

ဒါမှမဟုတ် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့်လား။

To answer this question

ဒီမေးခွန်းကိုဖြေဖို့အတွက်

we need to understand the differences between weather and climate—

မိုးလေ၀သနှင့်ရာသီဥတုတို့ရဲ့ ခြားနားချက်၊ သူတို့အကြောင်း၊ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်ထုတ်ပုံ

what they are, how we predict them, and what those predictions can tell us.

ယင်းခန့်မှန်းချက်များနောက်ကွယ်က ညွှန်ပြချက်တွေကို သိထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

Meteorologists define weather as the conditions of the atmosphere

ပညာရှင်များက "မိုးလေ၀သ"ကို ဒေသတစ်ခုရဲ့ အချိန်ကာလတစ်ခုအတွင်းရှိ

at a particular time and place.

လေထုအခြေအနေလို့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။

Currently, researchers can predict a region’s weather for the next week

လက်ရှိမှာ သုတေသီများက နောင်လာမည့် အပတ်အတွက် ဒေသတွင်းမိုးလေ၀သအခြေအနေကို

with roughly 80% accuracy.

အကြမ်းအားဖြင့် ၈၀%ခန့် တိကျအောင် ခန့်မှန်းနိုင်ကြပါတယ်။

Climate describes a region’s average atmospheric conditions

"ရာသီဥတု"ကတော့ ဒေသတစ်ခုရဲ့ လတစ်လ ဒါမှမဟုတ် တစ်လထက်ပိုတဲ့ကာလအတွင်း

over periods of a month or more.

လေထုရဲ့ပျမ်းမျှအခြေအနေကို ပြသပါတယ်။

Climate predictions can forecast average temperatures for decades to come,

ရာသီဥတုခန့်မှန်းချက်များက လာမည့်ဆယ်စုနှစ် ရဲ့ပျမ်းမျှအပူချိန်ကို ခန့်မှန်းနိုင်ပေမဲ့

but they can’t tell us what specific weather events to expect.

ဖြစ်လာနိုင်တဲ့မိုးလေ၀သအခြေအနေ အတိအကျကိုတော့ မပြောပြနိုင်ပါဘူး။

These two types of predictions give us such different information

ဒီခန့်မှန်းချက်နှစ်မျိုးက မတူညီတဲ့ အချက်အလက်တွေအပေါ်

because they’re based on different data.

အခြေခံထားတာဖြစ်တဲ့အတွက် ယခုလို ကွဲပြားနေရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

To forecast weather,

မိုးလေ၀သအခြေအနေကို ခန့်မှန်းနိုင်ဖို့

meteorologists need to measure the atmosphere’s initial conditions.

ပညာရှင်များအနေနဲ့ ဒေသတစ်ခုရဲ့ လေထုအတွင်း ရှိ မိုးလေ၀သအခြေအနေကိုဆုံးဖြတ်နိုင်တဲ့

These are the current levels of precipitation, air pressure, humidity,

မိုးရေချိန်၊ လေထုဖိအား၊ သိပ်သည်းဆ၊ လေတိုက် နှုန်းနဲ့လေလမ်းကြောင်းရဲ့ လက်ရှိအဆင့်ကို

wind speed and wind direction that determine a region’s weather.

တိုင်းတာရန် လိုအပ်ပါတယ်။

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အခြေစိုက်စခန်း ပေါင်း၈၀၀ကျော်မှ မိုးလေ၀သပညာရှင်များက

Twice every day, meteorologists from over 800 stations around the globe

မိုးပျံပူဖောင်းများကို တနေ့နှစ်ကြိမ် လေထု အတွင်းကို လွှတ်တင်လေ့ရှိကြတယ်။

release balloons into the atmosphere.

These balloons carry instruments called radiosondes,

မိုးပျံပူဖောင်းတွေက "radiosonde" ဟုခေါ်သော ကိရိယာများကို

which measure initial conditions

သယ်ဆောင်တယ်၊ ဒါတွေက ကနဦး အခြေအနေများကို တိုင်းတာပြီး

and transmit their findings to international weather centers.

တွေ့ရှိချက်များကို နိုင်ငံတကာ မိုးလေ၀သစင်တာများသို့ ပို့ပေးတယ်။

Meteorologists then run the data through predictive physics models

ဒီကနေ ရရှိလာသောအချက်အလက်များကို အခြေခံပြီး

ပညာရှင်များက မိုးလေ၀သ ခန့်မှန်းချက်များကို ထုတ်ပြန်ကြသည်။

that generate the final weather forecast.

Unfortunately, there’s something stopping this global web of data

ဖြစ်ချင်တော့ ပြီးပြည့်စုံတဲ့

ခန့်မှန်းချက်တစ်ခုကိုထုတ်ပြန်ဖို့ တားဆီးနေတဲ့ အရာ ရှိနေပါတယ်။

from producing a perfect prediction:

weather is a fundamentally chaotic system.

မိုးလေ၀သသည် အခြေခံအားဖြင့် ရှုပ်ထွေးလွန်းသောစနစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

This means it’s incredibly sensitive and impossible to perfectly forecast

ဆိုလိုတာက ယင်းသည် အံ့ဩဖို့ကောင်းအောင် အထိခိုက်မခံတဲ့အရာဖြစ်ပြီး

စနစ်၏အစိတ်အပိုင်းအားလုံးကို နားမလည်ဘဲ ပြီးပြည့်စုံစွာ ခန့်မှန်းနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး

without absolute knowledge of all the system’s elements.

In a period of just ten days,

ဆယ်ရက်တာကာလအတွင်း အလွန်သေးငယ်သော နှောင့်ယှက်မှုလေးတစ်ခုက

even incredibly small disturbances can massively impact atmospheric conditions—

လေထုအခြေအနေအပေါ် ကြီးမားတဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှု ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ရုံသာမက

ရက်သတ္တပတ်နှစ်ပတ်နောက်ပိုင်း မိုးလေဝသကိူ ခန့်မှန်းမရနိုင်အောင် ဖြစ်စေတာပါ။

making it impossible to reliably predict weather beyond two weeks.

Climate prediction, on the other hand, is far less turbulent.

ရာသီဥတုခန့်မှန်းချက်များကတော့ မိုးလေ၀သ လှိုင်းလေထန်တာ ပိုနည်းတယ်။

This is partly because a region’s climate is, by definition,

ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် ဒေသတစ်ခုရဲ့ရာသီဥတုက

မိုးလေ၀သရဲ့ အချက်အလက်ကို ပျမ်းမျှယူထားခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။

the average of all its weather data.

But also because climate forecasts ignore

ဒါ့အပြင် ရာသီဥတုခန့်မှန်းချက်ထုတ်ရာမှာ

လေထုအတွင်း လက်ရှိ ဖြစ်ပေါ်နေတာကို လျစ်လျူရှုပြီး

what’s currently happening in the atmosphere,

ဖြစ်နိုင်တဲ့အရာများကိုသာ အဓိကထား တာကြောင့်မို့လည်း ဖြစ်ပါတယ်။

and focus on the range of what could happen.

ယင်းတို့ကို ကန့်သတ်အခြေအနေများလို့ခေါ်ပြီး

These parameters are known as boundary conditions,

and as their name suggests, they act as constraints on climate and weather.

ရာသီဥတုနှင့်မိုးလေ၀သတို့မှ ကန့်သတ်ချက်များပဲဖြစ်ပါတယ်။

ကန့်သတ်အခြေအနေရဲ့ဥပမာတစ်ခုက နေရောင်ခြည်စွမ်းအင်ဖြာထွက်ခြင်းပါ။

One example of a boundary condition is solar radiation.

By analyzing the precise distance and angle between a location and the sun,

နေနှင့် တည်နေရာတစ်ခုအကြားရှိ တိကျတဲ့ အကွာအဝေးနှင့်ထောင့်ကို စိစစ်ခြင်းဖြင့်

we can determine the amount of heat that area will receive.

ဒီဧရိယာမှ လက်ခံရရှိမယ့်အပူပမာဏကို သိရှိနိုင်ပါတယ်။

And since we know how the sun behaves throughout the year,

တစ်နှစ်ပတ်လုံး နေရဲ့လှုပ်ရှားမှုကို သိနေတဲ့အတွက်ကြောင့်

we can accurately predict its effects on temperature.

၎င်း၏ အပူချိန်ပေါ်သက်ရောက်မှုကို တိကျစွာ ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။

Averaged across years of data,

နှစ်ပေါင်းများစွာ စုဆောင်းထားတဲ့ ဒေတာများကို ပျမ်းမျှယူခြင်းဖြင့်

this reveals periodic patterns, including seasons.

အချိန်ကာလာအလျောက် ပုံမှန်ဖြစ်လေ့ ရှိတဲ့ပုံစံတွေကို ထုတ်ဖော်နိုင်ပါတယ်။

Most boundary conditions have well-defined values that change slowly, if at all.

ကန့်သတ်အခြေအနေအများစုက တဖြည်းဖြည်း ပြောင်းတဲ့ တန်ဖိုးတွေ ကောင်းစွာသတ်မှတ်တယ်။

This allows researchers to reliably predict climate years into the future.

ဒါက သုတေသီတွေကို အနာဂတ် နှစ်တွေအတွေအတွက် ရာသီဥတုကို စိတ်ချက်ချ ခန့်မှန်းခွင့်ပေးတယ်

But here’s where it gets tricky.

ဒါပေမဲ့ ဒီမှာ ခဲရာခဲဆစ်နိုင်တဲ့ နေရာပါ။

Even the slightest change in these boundary conditions

ကန့်သတ် အခြေအအနေထဲက မပြောပလောက်တဲ့ ပြောင်းလဲမှုက ကမောက်ကမ ရာသီဥတုစနစ်မှာ

represents a much larger shift for the chaotic weather system.

ကြီးမားတဲ့ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုကို ကိုယ်စားပြုပါတယ်။

For example, Earth’s surface temperature has warmed by almost 1 degree Celsius

ဥပမာပြရရင် လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း၁၅၀အတွင်း

ကမ္ဘာမြေ၏မျက်နှာပြင်အပူချိန်ဟာ ၁ ဒီဂရီဆဲလ်စီးရပ်စ်နီးပါး တိုးလာပါတယ်။

over the last 150 years.

This might seem like a minor shift,

ဒီပြောင်းလဲမှုဟာ သေးငယ်တယ်လို့ထင်ရပေမဲ့

but this 1-degree change has added the energy equivalent

ဒီ ၁ ဒီဂရီဆိုတဲ့ပြောင်းလဲမှုကြောင့် လေထုထဲမှာ အကြမ်းအားဖြင့်

of roughly one million nuclear warheads into the atmosphere.

နျူကလီယားထိပ်ဖူး ၁သန်းနဲ့ညီမျှတဲ့ စွမ်းအင် တိုးလာပါတယ်။

This massive surge of energy has already led to a dramatic increase

ဒီ ကြီးမားတဲ့စွမ်းအင်ထုက အပူလှိုင်းများ၊

မိုးခေါင်မှုများ၊ မုန်တိုင်းများ ဖြစ်ပေါ်မှုမှာ သိသိသာသာတိုးမြင့်လာပါတယ်။

in the number of heatwaves, droughts, and storm surges.

So, is the increase in extreme weather due to random chance, or changing climate?

ပြင်းထန်တဲ့မိုးလေ၀သ တိုးပွားလာမှုက ကျပန်း လား(သို့)ပြောင်းနေသောရာသီဥကြောင့်လား။

အဖြေကတော့

The answer is that—

မိုးလေ၀သက အမြဲတမ်း ကမောက်ကမ ဖြစ်နေမယ်ဆိုပေမဲ့

while weather will always be a chaotic system—

ရာသီဥတုအတွင်းက အပြောင်းအလဲတွေက ပြင်းထန်သော မိုးလေ၀သအခြေအနေဖြစ်နိုင်ခြေ တိုးစေတာပါ။

shifts in our climate do increase the likelihood of extreme weather events.

Scientists are in near universal agreement that our climate is changing

သိပ္ပံပညာရှင်များက ရာသီဥတု အခြေအနေ ပြောင်းလဲလာပြီး

လူသား အပြုအမူများက ဒီပြောင်းလဲမှုကို မြန်ဆန်စေပါတယ်ဆိုတာကိူ လက်ခံလုနီးပါးပါ။

and that human activity is accelerating those changes.

But fortunately,

ကံကောင်းတာက

we can identify what human behaviors are impacting the climate most

လူသားတွေရဲ့ဘယ်အပြုအမူတွေက ရာသီဥတု အပေါ် အများဆုံး အသက်ရောက်မှူရှိတယ်ဆိုတာ

by tracking which boundary conditions are shifting.

ဘယ်ကန့်သတ်အခြေအနေအမျိုးအစား ပြောင်းလဲ နေသလဲကို ခြေရာခံကာ သိရှိနိုင်ပါတယ်။

So even though next month’s weather might always be a mystery,

ဒါကြောင့် နောင်လာမည့်လအတွက်မိုးလေ၀သ အခြေအနေက ပဟေဠိတစ်ခုအနေနဲ့ ရှိတာတောင်

we can work together to protect the climate for centuries to come.

အားလုံး အတူတကွပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ကာ နောင်လာမည့် ရာစုနှစ်များအတွက်ရာသီဥတုကို

ကြိုတင်ကာကွယ်ထားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။