Is the weather actually becoming more extreme? - R. Saravanan

Translator: Xuân Nghi Vương Reviewer: Minh-Hung Nguyen

From 2016 to 2019,

Từ năm 2016 đến năm 2019,

meteorologists saw record-breaking heat waves around the globe,

các nhà khí tượng học đã chứng kiến những đợt sóng nhiệt kỷ lục vòng quanh thế giới,

rampant wildfires in California and Australia,

những cơn cháy rừng tràn lan ở California và Úc,

and the longest run of category 5 tropical cyclones on record.

và các cơn xoáy thuận nhiệt đới loại 5 có thời gian hoạt động kỷ lục.

The number of extreme weather events has been increasing for the last 40 years,

Số hiện tượng thời tiết cực đoan đang tăng lên đáng kể trong 40 năm qua,

and current predictions suggest that trend will continue.

và những dự đoán hiện tại chỉ ra rằng xu hướng này sẽ còn tiếp diễn.

But are these natural disasters simply bad weather?

Nhưng liệu các thảm họa tự nhiên này có đơn giản chỉ là thời tiết xấu không?

Or are they due to our changing climate?

Hay đó là do khí hậu của chúng ta đang thay đổi?

To answer this question

Để trả lời cho câu hỏi này,

we need to understand the differences between weather and climate—

chúng ta cần hiểu rõ sự khác biệt giữa thời tiết và khí hậu.

what they are, how we predict them, and what those predictions can tell us.

Chúng là gì?

Ta dự đoán chúng như thế nào? Và những dự đoán ấy cho ta biết điều gì?

Meteorologists define weather as the conditions of the atmosphere

Các nhà khí tượng định nghĩa thời tiết là những trạng thái của khí quyển

at a particular time and place.

vào một thời gian và địa điểm cụ thể.

Currently, researchers can predict a region’s weather for the next week

Hiện tại, các nhà nghiên cứu có thể dự báo thời tiết của một vùng cho tuần tới

with roughly 80% accuracy.

với độ chính xác gần 80%.

Climate describes a region’s average atmospheric conditions

Khí hậu miêu tả tình trạng thời tiết trung bình của một khu vực

over periods of a month or more.

trong vòng một tháng hoặc hơn.

Climate predictions can forecast average temperatures for decades to come,

Các dự báo về khí hậu có thể dự đoán nhiệt độ trung bình

của hàng thập kỉ sắp tới,

but they can’t tell us what specific weather events to expect.

nhưng chúng không thể dự đoán chính xác các hiện tượng thời tiết cụ thể.

These two types of predictions give us such different information

Hai loại dự báo này cho ta biết các thông tin khác nhau

because they’re based on different data.

bởi vì chúng được dựa trên những dữ liệu khác nhau.

To forecast weather,

Để dự báo thời tiết,

meteorologists need to measure the atmosphere’s initial conditions.

các nhà khí tượng cần phải đánh giá những tình trạng ban đầu của khí quyển.

These are the current levels of precipitation, air pressure, humidity,

Đó là những mức độ hiện tại của lượng mưa, áp suất không khí, độ ẩm,

wind speed and wind direction that determine a region’s weather.

vận tốc gió và hướng gió - các yếu tố xác định thời tiết của một khu vực.

Twice every day, meteorologists from over 800 stations around the globe

Hai lần mỗi ngày, các nhà khí tượng từ hơn 800 trạm khí tượng trên thế giới

release balloons into the atmosphere.

phải thả những quả bóng bay vào trong bầu khí quyển.

These balloons carry instruments called radiosondes,

Những quả bóng thám không này mang theo các dụng cụ gọi là máy do thám

which measure initial conditions

để đo lường tình trạng ban đầu

and transmit their findings to international weather centers.

và chuyển những dữ liệu đó đến các trung tâm khí tượng quốc tế.

Meteorologists then run the data through predictive physics models

Sau đó, các nhà khí tượng sẽ cho chạy dữ liệu qua các mô hình vật lý dự đoán

để cho ra kết quả dự báo thời tiết cuối cùng.

that generate the final weather forecast.

Unfortunately, there’s something stopping this global web of data

Thật không may, có điều gì đó đã ngăn chặn mạng lưới dữ liệu toàn cầu

from producing a perfect prediction:

trong việc đưa ra một dự báo hoàn hảo:

weather is a fundamentally chaotic system.

rằng thời tiết, về cơ bản, là một hệ thống lộn xộn.

This means it’s incredibly sensitive and impossible to perfectly forecast

Điều này có nghĩa là thời tiết cực kì thất thường

và ta không thể dự đoán nó một cách hoàn hảo

without absolute knowledge of all the system’s elements.

mà không có kiến thức tuyệt đối về toàn bộ các nhân tố trong hệ thống.

In a period of just ten days,

Chỉ trong khoảng 10 ngày,

even incredibly small disturbances can massively impact atmospheric conditions—

ngay cả những tác động nhỏ nhất

cũng có thể gây ảnh hưởng lớn đến các tình trạng khí quyển,

và khiến ta không thể dự đoán chắc chắn thời tiết trong hơn hai tuần.

making it impossible to reliably predict weather beyond two weeks.

Climate prediction, on the other hand, is far less turbulent.

Mặt khác, dự đoán khí hậu thì ít thất thường hơn.

This is partly because a region’s climate is, by definition,

Một phần là bởi vì, về định nghĩa, khí hậu của một khu vực

the average of all its weather data.

là trung bình chung tất cả các yếu tố thời tiết của vùng đó.

But also because climate forecasts ignore

Nhưng cũng bởi vì các dự đoán khí hậu

đã bỏ qua những gì đang xảy ra trong bầu khí quyển,

what’s currently happening in the atmosphere,

and focus on the range of what could happen.

và chỉ tập trung vào phạm vi những gì có thể xảy ra.

These parameters are known as boundary conditions,

Những thông số này được biết đến như là các điều kiện biên,

and as their name suggests, they act as constraints on climate and weather.

và theo như cái tên, chúng là những ràng buộc về khí hậu và thời tiết.

One example of a boundary condition is solar radiation.

Một ví dụ của điều kiện biên chính là bức xạ mặt trời.

By analyzing the precise distance and angle between a location and the sun,

Bằng việc phân tích khoảng cách và góc độ chính xác giữa một vị trí đến mặt trời,

we can determine the amount of heat that area will receive.

chúng ta có thể xác định lượng nhiệt mà khu vực đó sẽ hấp thụ.

And since we know how the sun behaves throughout the year,

Và vì ta biết cách mà mặt trời vận hành trong suốt năm,

we can accurately predict its effects on temperature.

ta có thể dự đoán chính xác những tác động của nó đến nhiệt độ.

Averaged across years of data,

Dữ liệu trung bình qua nhiều năm

this reveals periodic patterns, including seasons.

đã cho thấy những đặc điểm theo chu kỳ, bao gồm các mùa.

Most boundary conditions have well-defined values that change slowly, if at all.

Hầu hết các điều kiện biên đều có giá trị xác định

nếu chúng có thay đổi thì cũng sẽ thay đổi rất chậm.

This allows researchers to reliably predict climate years into the future.

Điều này cho phép các nhà nghiên cứu dự báo chính xác khí hậu của những năm tới.

But here’s where it gets tricky.

Nhưng đây là điều khiến việc đó trở nên khó nhằn.

Even the slightest change in these boundary conditions

Ngay cả sự thay đổi nhỏ nhất trong các điều kiện biên

represents a much larger shift for the chaotic weather system.

cũng có thể gây ra sự chuyển biến lớn trong hệ thống thời tiết hỗn loạn này.

For example, Earth’s surface temperature has warmed by almost 1 degree Celsius

Ví dụ, nhiệt độ của bề mặt Trái Đất đã nóng thêm gần 1°C

over the last 150 years.

trong 150 năm qua.

This might seem like a minor shift,

Nó có vẻ như là một sự thay đổi nhỏ,

but this 1-degree change has added the energy equivalent

nhưng 1°C này đã làm tăng thêm nguồn năng lượng

tương đương với gần một triệu đầu đạn hạt nhân vào trong bầu khí quyển.

of roughly one million nuclear warheads into the atmosphere.

This massive surge of energy has already led to a dramatic increase

Nguồn năng lượng tăng vọt này đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể

in the number of heatwaves, droughts, and storm surges.

trong lượng sóng nhiệt, hạn hán và các đợt nước dâng do bão.

So, is the increase in extreme weather due to random chance, or changing climate?

Vậy, liệu sự gia tăng của các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt là do ngẫu nhiên?

Hay là do thay đổi khí hậu?

The answer is that—

Câu trả lời chính là:

Trong khi thời tiết sẽ luôn là một hệ thống thất thường,

while weather will always be a chaotic system—

shifts in our climate do increase the likelihood of extreme weather events.

những thay đổi về khí hậu

có làm gia tăng tỉ lệ xuất hiện của các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Scientists are in near universal agreement that our climate is changing

Các nhà khoa học gần như đạt được thỏa thuận chung

rằng khí hậu của chúng ta đang thay đổi

and that human activity is accelerating those changes.

và những hoạt động của con người đang làm gia tăng những sự thay đổi ấy.

But fortunately,

Nhưng may mắn thay,

we can identify what human behaviors are impacting the climate most

ta có thể xác định được các hoạt động nào của con người

gây ảnh hưởng đến khí hậu nhiều nhất

by tracking which boundary conditions are shifting.

bằng cách theo dõi xem những điều kiện biên nào đang thay đổi.

So even though next month’s weather might always be a mystery,

Vậy nên cho dù thời tiết của tháng sau có thể luôn là một bí ẩn,

we can work together to protect the climate for centuries to come.

thì ta vẫn có thể hành động cùng nhau để bảo vệ khí hậu hàng thế kỷ tiếp theo.