The surprising effects of pregnancy

Translator: Jenny Mon Reviewer: Sanntint Tint

Muscles and joints shift and jostle.

ကြွက်သားတွေနဲ့ အဆစ်တွေ ရွေ့သွားပြီး တွန်းတိုက်ကုန်ပါတယ်

The heart’s pounding rhythm speeds up. Blood roars through arteries and veins.

နှလုံးခုန်ပိုမြန်တယ်​၊သွေးကြောတွေကို ဖြတ်ကာ သွေးကတဝေါဝေါ

Over the course of a pregnancy, every organ in the body changes.

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တစ်လျှောက်မှာ ဟော်မုန်းပေါင်းစုံက လှုံ့ဆော်မှုကြောင့်

Ignited by a range of hormones,

ကိုယ်တွင်း ကလီစာတိုင်းပြောင်းလဲသွားတယ်။

these changes begin as soon as pregnancy begins.

ဒီပြောင်းလဲမှုတွေဟာ ကိုယ်ဝန်စရှိလာတာနဲ့ ဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။

Just days after fertilization, the embryo implants in the lining of the uterus.

မျိုးဥအောင်ပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာပဲ သားလောင်းဟာ သားအိမ်နံရံမှာ အမြစ်တွယ်တယ်။

Because its DNA doesn’t exactly match the mother’s,

မိခင်ရဲ့ DNAနဲ့ အတိအကျ မတူညီတာကြောင့်

the immune system should theoretically recognize it as an invader,

သီအိုရီအားဖြင့် ခုခံအားစနစ်က သန္ဓေသားကို ကျူးကျော်သူအဖြစ် မှတ်ယူပြီး

attack, and destroy it, like it would bacteria or other harmful microbes.

ဘက်တီးရီးယား(သို့) ဘေးဖြစ်စေတဲ​့အခြား ပိုးမွှားတွေလို တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးပါတယ်။

That’s the challenge: the mother’s immune system

ဒါက စိန်ခေါ််မှု တစ်ခုပါပဲ။ မိခင်ရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်ဟာ

needs to protect both her and the fetus, but can’t act as it usually does.

သူမကိုရော သန္ဓေသားကိုပါ ကာကွယ်ဖို့ လိုပေမဲ့ လုပ်နေကျအတိုင်း လုပ်လို့မဖြစ်ပါ။

What happens is not as simple as decreasing the immune response.

ဒါက ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို လျှော့ချလိုက်တာ မျိုးလောက် မရိုးရှင်းပါဘူး။

Instead, it’s a complex interaction we’re just beginning to understand,

ဒီအစား ကျွန်မတို့ အခုမှ နားလည်စပြုလာတဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ အပြန်အလှန်သက်ရောက်မှုတစ်ခုပါ။

involving many different types of immune cells—

ကိုယ်ခံအားစနစ်ရဲ့ အမျိုးမျိုမျိုးသော ဆဲလ်တွေ ပါဝင်လာပါတယ်။

some of which seem to protect the fetus from attack by other immune cells.

အချို့ဟာ သန္ဓေသားကို အခြားသော ကိုယ်ခံအား ဆဲလ်တွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကနေ ကာကွယ်ပေးတယ်။

The body also creates an antibacterial plug made of mucus on the cervix,

ခန္ဓာကိုယ်က သားအိမ်ခေါင်းမှာ အချွဲတွေနဲ့ လုပ်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားကာကွယ်တဲ့အဆို့လုပ်တယ်

which keeps germs away and stays sealed until labor.

ဒါက မီးဖွားချိန်ထိ ပိုးမွှားများ မဝင်အောင် တားဆီးပေးပါတယ်။

As a pregnancy progresses,

ကိုယ်ဝန်ရင့်လာနဲ့ အမျှ

the uterus expands upward and outward with the growing fetus.

သားအိမ်ဟာ သန္ဓေသားနဲ့အတူ အပေါ်ဘက်နဲ့ ဘေးဘက်ကို ကြီးထွားလာပါတယ်။

To make room, hormones called progesterone and relaxin

နေရာဖန်တီးဖို့ progesterone နဲ့ relaxin ဟော်မုန်းတွေက

signal muscles to loosen.

ကြွတ်သားတွေကို ပြေလျော့အောင် အချက်ပေးပါတယ်။

The muscles that propel food and waste through the digestive tract also loosen,

အစာနဲ့ အညစ်အကြေးတွေကို အစာခြေလမ်းကြောင်း တစ်လျှောက် တွန်းပို့တဲ့ ကြွက်သားတွေက

which makes them sluggish,

ပြေလျော့ကာ ဒါက လေးကန်စေပါတယ်။

causing constipation as passage through the tract slows down.

အစာခြေလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် စီးဆင်းမှု နှေးသွားလို့ ဝမ်းချုပ်တာ ဖြစ်လာပါတယ်။

Loosened muscles at the top of the stomach

အစာအိမ်ထိပ်က လျော့ရဲနေတဲ့ ကြွက်သားတွေက

might allow acid to escape into the esophagus and throat,

အစာရေမြိုပြွန်နဲ့ လည်ချောင်းထဲကို အစာခြေရည်‌တွေ တက်စေလာတာကြောင့်

causing heartburn and reflux.

ရင်ပူတာနဲ့ လေချဥ်တက်တာတွေ ဖြစ်လာပါတယ်။

These changes can worsen morning sickness,

ဒါတွေက ကိုယ်ဝန်ရှိစ ပျို့အန်တာကိုပိုဆိုးနိုင်တယ်

which is caused in part by hormone HCG— and can also happen at other times of day.

HCG ဟော်မုန်းကြောင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်ကာ အခ​ြားအချိန်တွေမှာပါ ဖြစ်နိုင်တယ်

As the uterus grows, it pushes on the diaphragm,

သားအိမ်ကြီးလာတာနဲ့ အမျှ အသက်ရှုတိုင်းမှာ ရင်ဘက်ကို ကျုံ့လိုက်

the muscle that expands and contracts the chest with each breath.

ဆန့်လိုက်လုပ်ပေးတဲ့ ရင်ဝမ်းခြား ကြွက်သားကို တွန်းတင်ပါတယ်။

This limits the diaphragm’s range.

ဒါက ရင်ဝမ်းခြားကြွက်သားရဲ့ နယ်ပယ်ကို ကန့်သတ်တယ်။

To compensate, the hormone progesterone acts as a respiratory stimulant,

ဒါကို ကုစားဖို့ progesterone ဟော်မုန်းက အသက်ရှုနှုန်းမြန်လာအောင် လုပ်ပေးလို့

making the pregnant woman breathe faster so both she and the baby

ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ကို အသက်မြန်မြန်ှ ရှူစေခြင်းဖြင့်မိခင်ရော က‌လေးပါ

can both get enough oxygen with less lung capacity.

အဆုတ်ရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ကျသွားပေမဲ့ oxygen အလုံအလောက်ရအောင် လုပ်ပေးနိုင်တယ်။

This all may leave the pregnant woman feeling short of breath.

ဒါတွေကြောင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ဟာ အသက်ရှူ မဝတာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

Meanwhile, the kidneys make more erythropoietin,

တစ်ချိန်ထဲမှာပဲ ကျောက်ကပ်တွေက erythropoietin ပိုထုတ်ပါတယ်။

a hormone that increases red blood cell production.

ဒီဟော်မုန်းက သွေးနီဥထုတ်လုပ်မှုကို မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။

The kidneys also keep extra water and salt rather than filtering it out into urine

ကျောက်ကပ်တွေက ရေနဲ့ဆား အပိုတွေကို ဆီးထဲကို မစွန့်ထုတ်ဘဲ သိမ်းထားပြီး

to build up the volume of the blood.

သွေးပမာဏ များလာအောင် လုပ်ပါတယ်။

A pregnant woman’s blood volume increases by 50% or more.

ကိုယ်ဝန်ဆောင်တစ်ယောက်ရဲ့ သွေးပမာဏဟာ ၅၀%ကျော် တိုးလာပါတယ်။

But it’s also a bit diluted,

ဒါပေမယ့် သွေးက ကျဲနေပါတယ်။

because it only has 25% more red blood cells.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ သွေးနီဥတွေကတော့ ၂၅%ပဲ တိုးလာလို့ပါ။

Usually, the body makes blood cells using iron from our food.

ပုံမှန်ကတော့ သွေးနီဥတွေ လုပ်ဖို့ လိုတဲ့ သံဓါတ်ကို အစားအစာကနေ ရပါတယ်။

But during pregnancy, the fetus is also building its own blood supply

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာတော့ သန္ဓေသားကလဲ သူ့ သွေးအတွက် လိုအပ်တာတွေကို

from nutrients in the mother’s food—

အမေရဲ့ အာဟာရကနေ ရယူနေတာကြောင့်

leaving less iron and other nutrients for the mother.

မိခင်အတွက် သံဓါတ်နဲ့ အာဟာရ ရရှိမှုက လျော့နည်းသွားပါတယ်။

The heart has to work extra hard to pump all this blood

နှလုံးက ဒီသွေးအများကြီးကို တစ်ကိုယ်လုံးနဲ့ အချင်းထိ ရောက်အောင်

through the body and placenta.

အလုပ်တွေ အများကြီး ပိုလုပ်ရပါတယ်။

A pregnant woman’s heart rate increases,

ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်မှာ နှလုံးခုန်နှုန်း မြန်လာပေမဲ့

but we don’t fully understand how blood pressure changes in a healthy pregnancy—

ကျန်းမာတဲ့ ကိုယ်ဝန်မှာ သွေးပေါင်ချိန် ပြောင်းလဲပုံကို အသေအချာမသိသေးပါ။

an important area of research,

ဒါဟာ အရေးကြီးတဲ့ သုတေသန နယ်ပယ်တစ်ခုပါ။

because some of the most serious complications

အကြောင်းက ပြင်းထန်တဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတချို့က

are related to the heart and blood pressure.

နှလုံး၊သွေးပေါင်ချိန်တို့နဲ့ ဆက်စပ်နေလို့ပါ။

The expanding uterus may press on veins—

ကြီးလာတဲ့ သားအိမ်ဟာ သွေးပြန်ကြောတွေကို ဖိမိလာတာကြောင့်

causing fluid buildup in the legs and feet.

ခြေထောက်နဲ့ခြေဖဝါးတွေမှာ အရည်တွေ စုလာစေပါတယ်။

If it presses on a large vein called the inferior vena cava,

ခန္ဓာကိုယ် အောက်ဘက်မှာ ရှိတဲ့ သွေးပြန်ကြောမကြီးကို ဖိမိပါက

it might interfere with blood returning to the heart,

နှလုံးကို ပြန်သွားတဲ့ သွေးတွေကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေကာ

causing a dizzying drop in blood pressure after standing for too long.

ကြာကြာမတ်တပ်ရပ်ပြီးရင် သွေးပေါင်ကျပြီး မူးတာမျိုး ဖြစ်လာစေနိုင်ပါတယ်။

Some of these changes start to reverse even before birth.

ဒီပြောင်းလဲမှုတွေထဲက တစ်ချို့က မီးမဖွားခင်မှာတင် ပုံမှန် ပြန်ဖြစ်ပါတယ်။

Shortly before delivery, the fetus drops down,

မီးဖွားလုလုအချိန်မှာ သန္ဓေသားဟာ အောက်ကို ဆင်းလာတာကြောင့်

decreasing the pressure on the diaphragm

ရင်ဝမ်းခြားကြွက်သားပေါ်မှာ ရှိနေတဲ့ ဖိအား

and allowing the pregnant woman to take deeper breaths.

လျော့ကျသွားပြီး မိခင်ဟာ အသက်ဝဝရှူလို့ ရနိုင်ပါတယ်။

During labor and birth,

မီးဖွားနေစဥ်အတွင်းမှာ

much of the extra fluid in the body is lost when the water breaks.

ရေမွှာပေါက်သွားတာနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲက အရည်ပိုအများစုဟာ ထွက်သွားပါတယ်။

The uterus shrinks back down in the weeks after birth.

မီးဖွားပြီး ရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာပဲ သားအိမ်ဟာ ပြန်ရှုံ့သွားပါတယ်။

Like the rest of the body, pregnancy affects the brain—

ကိုယ်ဝန်‌ဆောင်ခြင်းက ခန္ဓာအပိုင်း တွေလိုပဲ ဦးနှောက်ကိုပါ သက်ရောက်တယ်

but its effects here are some of the least understood.

ဒါပေမယ့် ဒီသက်ရောက်မှုတွေအကြောင်းကို သိပ် မသိကြရသေးပါဘူး။

Recent studies show differences in brain scans

လတ်တလော သုတေသနတွေက ကိုယ်ဝန်ဆောင်ပြီးချိန်နဲ့

after pregnancy and early parenting,

မိခင်ဖြစ်ခါစမှာ ဦးနှောက်ပုံရိပ်တွေ မတူကြောင်း ပြသပြီး

and suggest that these changes are adaptive.

ဒီပြောင်းလဲမှုတွေဟာ လိုက်လျောညီထွေ ပြုပြင်နိုင်တာကို ညွှန်းတယ်။

That means they could help with parenting skills,

ဒါတွေက ကလေးတွေကို ပျိုးထောင်ရာမှာ အထောက်အကူပြုနိုင်ပါတယ်။

such as an increased ability to read facial cues since babies can’t talk.

ဥပမာ ကလေးတွေက စကားမပြောတတ်တော့ မျက်နှာရိပ်ကို ဖတ်နိုင်စွမ်းတိုးတာတစ်ခုပါ

The lack of information about pregnancy’s effects on the brain

ကိုယ်ဝန်ဆောင်မှုရဲ့ ဦးနှောက်ပေါ် သက်ရောက်မှုအကြောင်း သိပ်မသိသေးတာက

highlights a general truth: historically, almost all the research around pregnancy

သမိုင်းတစ်လျှောက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မှု အကြောင်း သုတေသနအကုန်နီးပါးဟာ

has focused on the fetus, rather than pregnant women.

မိခင်ထက် သန္ဓေသားပေါ်မှာ အာရုံစိုက်ခဲ့တဲ့ ယေဘူယျ အမှန်တရားကို မီးမောင်းထိုးပြတယ်

Experiences of pregnancy vary widely,

ကိုယ်ဝန်ဆောင်အတွေ့အကြုံတွေက ကျန်းမာတဲ့ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေရော

both within the range of healthy pregnancies

မကျန်းမာတဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေမှာပါ များစွာခြားနားတယ်။

and due to complicating health conditions— new research will help us understand why,

သုတေသနအသစ်တွေကနေ ဒါတွေ ဘာလို့ဖြစ်တယ် ဆိုတာကို နားလည်လာနိုင်ပြီး

and develop effective treatments where necessary.

လိုအပ်ပါက ထိရောက်တဲ့ ကုသမှုတွေ ပေးနိုင်ဖို့ ကူညီနိုင်ပါလိမ့်မယ်။

In the meantime, every pregnancy is different,

လက်ရှိအချိန်မှာတော့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တစ်ဦးချင်းဟာ မတူညီဘဲ

and it’s important to consult a doctor with any specific questions.

အသေးစိတ် မေးခွန်းတွေ ရှိလာရင် ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။

Today, we’re turning an exciting corner,

ယနေ့အချိန်မှာတော့ စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ် အချိုးအကွေ့အဖြစ်

as more research is devoted to the astounding biology of pregnancy.

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းရဲ့ အံဖွယ် ဇီဝဖြစ်စဥ်ကို ပိုမို အလေးထား လေ့လာနေကြပါပြီ။