What is MSG, and is it actually bad for you? - Sarah E. Tracy

3,925,095 views ・ 2021-09-02

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: A B Reviewer: Sanntint Tint
00:07
In 1968, Dr. Robert Ho Man Kwok felt ill after dinner at a Chinese restaurant.
0
7712
6590
၁၉၆၈ခုနှစ်တုန်းက Dr.ရောဘတ်ဟိုမန်ကွခ်ဟာ တရုတ်စားသောက်ဆိုင်မှာ ညစာစားပြီးနောက်
00:14
He wrote a letter detailing his symptoms to a prestigious medical journal,
1
14761
4129
နေမကောင်းဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် သူရဲ့ရောဂါလက္ခဏာအသေးစိတ်ကို
00:18
pondering whether his illness had resulted from eating monosodium glutamate—
2
18890
4588
နာမည်ကြီးဆေးပညာဂျာနယ်တစ်ခုထံစာရေးခဲ့ပါတယ်။ သူ့ဖျားနာမှုဟာ မိုနိုဆိုဒီယမ်ဂလူတာ ခေါ်
00:23
also known as MSG.
3
23478
1668
အချိုမှုန့်ကြောင့်လားပေါ့။
00:25
Kwok’s connection between his headache and this common seasoning
4
25730
3462
အမေရိကန်-တရုတ်ဟင်းလျာတွေမှာ သုံးနေကြ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်နဲ့ ခေါင်းကိုက်တာအပေါ်
00:29
in American Chinese cuisine was just a hunch.
5
29192
3378
ကွခ်ရဲ့ဆက်သွယ်ချက်ဟာ ထင်မြင်ချက်တစ်ခုသာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
00:32
But his letter would dramatically change the world's relationship with MSG,
6
32570
4546
ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့စာဟာ MSGအပေါ်အမြင်ကို အကြီးအကျယ်ပြောင်းလဲစေခဲ့ပါတယ်။
00:37
inspiring international panic, biased science,
7
37450
3879
နိုင်ငံတကာအတွက် တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားမှုတွေ၊ သိပ္ပံပညာဆိုင်ရာ ဘက်လိုက်မှုတွေ၊
00:41
and sensationalist journalism for the next 40 years.
8
41329
4129
သတင်းစာခေါင်းကြီးပိုင်းတွေအတွက် နှစ် ၄၀စာ လှူံ့ဆော်ပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
00:46
So what is this mysterious seasoning?
9
46125
2294
ဒါဆို ဒီဆန်းကျယ်တဲ့အမွှေးအကြိုင်က ဘာလဲ
00:48
Where does it come from, and is it actually bad for you?
10
48795
3295
ဘယ်ကနေစခဲ့တာလဲ၊ တကယ်ရော သင့်အတွက် ဆိုးရဲ့လား။
00:53
MSG is a mixture of two common substances.
11
53341
3545
MSG ဟာ ရိုးရှင်တဲ့းမော်လီကျူးနှစ်ခု ပါဝင်တဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေ့စဉ်စားသောက်မှုမှာ ပါဝင်တဲ့ ဆိုဒီယမ်နဲ့
00:57
Sodium, which is well-established as an essential part of our diet,
12
57095
4629
01:01
and glutamate, a very common amino acid
13
61724
3170
ဂလူတာမိတ် ခေါ် အပင်နဲ့တိရစ္ဆာန်ပရိုတိန်း တော်တော်များများမှာတွေ့ရတဲ့
01:04
found in numerous plant and animal proteins.
14
64894
3212
အမိုင်နိုအက်စစ်တစ်မျိုး တို့ပါဝင်ပါတယ်။
ဂလူတာမိတ်က အစာချေစနစ်၊ကြွက်သားလုပ်ဆောင်မှူ နဲ့ကိုယ်ခံအားစနစ်တို့မှာ
01:08
Glutamate plays a key role in our digestion, muscle function,
15
68523
3503
အဓိကတာဝန်ယူပါတယ်။
01:12
and immune system.
16
72026
1335
01:13
Around the time of Dr. Kwok's letter,
17
73903
2336
ကွခ်ရဲ့စာထွက်ခဲ့တဲ့အချိန်တွေတုန်းက
ဒါကို ဦးနှောက်ဓာတ်ပြုမှုတွေရဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။
01:16
it had been identified as an important part of our brain chemistry.
18
76239
4462
01:20
Our body produces enough glutamate for all these processes,
19
80868
4046
ဒီလုပ်ငန်းတွေအတွက် ကျွန်မတို့ခန္ဓာကိုယ်က လုံလောက်တဲ့ ဂလူတာမိတ်ပမာဏကို ထုတ်ပေးပါတယ်
01:24
but the molecule is also present in our diet.
20
84914
2920
အစားအသောက်မှလည်း ရရှိပါတယ်။
သူ့ရဲ့ ပင်ကိုယ်အနံ့အရသာကို အစားအသောက်တွေမှာ ရနိုင်ပါတယ်
01:28
You can taste its signature savory flavor in foods
21
88084
3420
မှို၊ချိစ်၊ခရမ်းချဉ်သီး၊စွပ်ပြုတ်တို့လို အစားအသောက်တွေကပေါ့
01:31
like mushrooms, cheese, tomatoes, and broth.
22
91504
3170
သူ့ရဲ့ကြွယ်ဝတဲ့အရသာကိုလိုက်ရင်း ၁၉၀၈ခုနှစ်မှာ MSGတီထွင်မှုဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။
01:36
Chasing this rich flavor is what led to MSG’s invention in 1908.
23
96300
4672
ဂျပန်လူမျိုး ဓာတုဗေဒပညာရှင် ဒေါက်တာအိခဲဒကီကုနဲ့ ဟာ
01:41
A Japanese chemist named Dr. Ikeda Kikunae
24
101139
3586
01:44
was trying to isolate the molecule responsible for a unique flavor
25
104725
4505
ပြိုင်ဘက်ကင်းအရသာကိုဖြစ်စေတဲ့ မော်လီကျူးကိုခွဲထုတ်ဖို့ကြိုးစားနေခဲ့ပါတယ်
သူက အုမမိ ( နှစ်လိုဖွယ်အရသာ)လို့ နာမည်ပေးခဲ့ပါတယ်။
01:49
he called “umami,” meaning “a pleasant, savory taste.”
26
109230
4087
01:53
Today, umami is recognized as one of the five basic tastes in food science.
27
113818
5464
ဒီနေ့ခေတ်မှာတော့ “အုမမိ“က အစားအသောက်ပညာမှာ အခြေခံအရသာငါးမျိုးထဲကတစ်ခု ဖြစ်နေပါပြီ။
အခြေခံအရသာတစ်ခုခြင်းစီကို တခြားရှိပြီးသားအရသာတွေ ပေါင်းစပ်ပြီး
01:59
Each basic taste is produced by unique molecular mechanisms
28
119282
3670
02:02
that can’t be replicated by combining other known tastes.
29
122952
3795
ပုံတူမကူးနိုင်တဲ့ အတုမရှိမော်လီကျူးတွေမှ ထုတ်လုပ်ထားပါတယ်။
“အုမမိ” ကတော့
02:07
In the case of umami,
30
127123
1668
02:08
those mechanisms arise when we cook or ferment certain foods,
31
128791
4296
အစားအစာကိုချက်တာ သို့မဟုတ် တချို့ကိုတော့ အချဉ်ဖောက်ပြီးမှ အရသာပေါ်လာပါတယ်။
ပရိုတိန်းတွေကိုဖြိုခွဲပြီး ဂလူတာမိတ်လို အမိုင်နိုအက်စစ်ထွက်လာစေတယ်။
02:13
breaking down their proteins and releasing amino acids like glutamate.
32
133087
4463
ဒါပေမဲ့ အိခဲဒက ဒီဓာတုဓာတ်ပြုမှုကို ထုတ်လုပ်ဖို့ဖြတ်လမ်းကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
02:18
But Ikeda found a savory shortcut to producing this chemical reaction.
33
138092
5297
02:23
By isolating high quantities of glutamate from a bowl of noodle broth
34
143764
4296
ခေါက်ဆွဲပြုတ်တစ်ပန်းကန်ထဲက ဂလူတာမိတ်ပမာဏ အများအပြားကို သီးသန့်ခွဲထုတ်ပြီး
တခြားဆိုဒီယမ်လိုမျိုး အရသာတိုးစေတဲ့အရာနဲ့ ပေါင်းစပ်လိုက်ပါတယ်။ ဒီလိုနည်းနဲ့
02:28
and combining them with another flavor enhancer like sodium,
35
148060
4380
ဟင်းလျာတွေရဲ့အရသာကိုချက်ချင်းတိုးစေတဲ့ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ကိုဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။
02:32
he created a seasoning that instantly increased the umami of any dish.
36
152440
5088
ရလဒ်က အကြီးအကျယ်အောင်မြင်မှူ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
02:38
The result was a major success.
37
158321
2586
02:40
By the 1930s, MSG was a kitchen staple across most of Asia;
38
160907
4504
၁၉၀၃ခုနှစ်မှာတော့ MSGက အာရှတစ်လွှားမှာ မီးဖိုချောင်သုံးပင်တိုင်စားကုန်ဖြစ်နေပါပြီ
02:45
and by the mid-20th century,
39
165661
1961
၂၀ရာစုနှစ်အလယ်ရောက်တော့
02:47
it could be found in commercial food production worldwide.
40
167622
3295
ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း စီးပွားဖြစ်စားသောက်ကုန် ထုတ်လုပ်ရေးတွေမှာ သုံးနေကြပါပြီ။
အဲဒီတော့ Dr.ကွခ်ရဲ့စာထုတ်ဝေချိန်မှာ နာမည်အလျင်အမြန်ကြီးခဲ့ပါတယ်။
02:51
So when Dr. Kwok's letter was published, the outrage was immediate.
41
171209
4045
02:55
Researchers and citizens demanded a scientific enquiry
42
175671
3837
သုတေသနပညာရှင်တွေနဲ့ နိုင်ငံသားတွေရဲ့ သိပ္ပံနည်းကျဖြေရှင်းချက်တွေတောင်းဆိုခြင်းက
တော်တော်ကိုရေပန်းစားခဲ့ပါတယ်။
02:59
into the popular additive.
43
179508
1669
တစ်ဖက်မှာလဲ ဒါဟာ အကျိုးသင့်အကြောင်းသင့် မဟုတ်နေပါဘူး
03:01
On one hand, this wasn’t unreasonable.
44
181510
2545
MSGက အဆိပ်သင့်မှုရှိမရှိကို မစမ်းသပ်ရသေးတဲ့အပြင်
03:04
The substance hadn't been tested for toxicity,
45
184263
3087
ကျန်းမာရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုတွေကိုလည်း မသိခဲ့ကြပါဘူး။
03:07
and its health impacts were largely unknown.
46
187350
2711
03:10
However, it’s likely many people weren’t responding
47
190519
3295
သို့ပေမဲ့ လူတော်တော်များများကတော့ အစားအသောက်စိတ်ချရမှုစည်းမျဉ်း မရှိမှုကို
03:13
to a lack of food safety regulation,
48
193814
2378
လျစ်လျူရှုခဲ့ကြပြီး
စာပါအတိုင်း တရုတ်စားသောက်ဆိုင်ရောဂါ လို့ ခေါင်းစဉ်တပ်ခဲ့ကြပါတယ်။
03:16
but rather the letter’s title: “Chinese Restaurant Syndrome.”
49
196192
3837
MSG ကို ဟင်းလျာတော်တော်များများမှာ အသုံးပြုပေမဲ့လို့
03:20
While MSG was commonly used in numerous cuisines,
50
200404
3629
အမေရိကန်အများစုကတော့ အာရှအစားအစာဓလေ့အပေါ် အတော်ကြာ ဝေဖန်ရှုံ့ချမှုတွေလုပ်ခဲ့ကြပြီး
03:24
many Americans had longstanding prejudices against Asian eating customs,
51
204033
5088
ပုံမှန်မဟုတ်၊အန္တရာယ်ရှိလို့သမုတ်ခဲ့ပါတယ်။
03:29
labeling them as exotic or dangerous.
52
209121
2670
ဒီအမဲစက်တွေဟာ လူမျိုးရေးဘက်လိုက်တဲ့ သတင်းသမားတွေကို အဆင်းဘီးတပ်ခဲ့ပြီး
03:32
These stigmas fueled racially biased journalism,
53
212083
3044
တရုတ်စားသောက်ဆိုင်တွေမှာစားရင် ဖျားမယ်ဆိုတဲ့ အကြောက်တရားပြန့်စေခဲ့ပါတယ်
03:35
and spread fear that eating at Chinese restaurants could make you sick.
54
215127
4171
ဒီဘက်လိုက်တဲ့သတင်းတွေက MSGနဲ့ အုမမိအပေါ် လေ့လာမှုများစွာဖြစ်စေခဲ့ပြီး
03:40
This prejudiced reporting extended to numerous studies about MSG and umami,
55
220049
5088
ရလဒ်တွေက သူတို့ခေါင်းစဉ်တပ်ခဲ့တာထက် ခိုင်လုံမှု အလွန်နည်းခဲ့ပါတယ်။
03:45
the results of which were much less conclusive than the headlines suggested.
56
225137
4255
03:49
For example, when a 1969 study found that injecting mice with MSG
57
229809
5297
ဥပမာအနေနဲ့ ၁၉၆၉ခုနှစ်ရဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ ကြွက်တွေကို MSG ထိုးပေးခြင်းက
မျက်လုံးအာရုံကြောနဲ့ ဦးနှောက်ပျက်စီးမှု ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဖြစ်စေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
03:55
caused severe damage to their retina and brain,
58
235106
3211
တချို့ ကြေညာချက်တွေမှာတော့ MSGစားခြင်းဟာ ဦးနှောက်ပျက်စီးစေတယ်လို့ အခိုင်အမာဆိုပါတယ်
03:58
some news outlets jumped to proclaim that eating MSG could cause brain damage.
59
238317
5255
04:03
Similarly, while some studies reported that excess glutamate
60
243948
3712
ထိုနည်းတူစွာ တချိူ့လေ့လာချက်တွေက ဂလူတာမိတ်ပိုကဲမှုဟာ
04:07
could lead to problems like Alzheimer’s,
61
247660
2294
အယ်ဇိုင်းမားရောဂါ ဖြစ်စေတယ်ဆိုပါတယ်။
04:09
these conditions were later found to be caused by internal glutamate imbalances,
62
249954
4504
နောက်ပိုင်းမှ ဒီအခြေအနေတွေဟာ ကိုယ်တွင်း ဂလူတာမိတ်မညီမျှမှုကြောင့် ဖြစ်စေတယ်ဆိုတာ
MSGနဲ့မဆိုင်ဘူးဆိုတာ တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
04:14
unrelated to the MSG we eat.
63
254458
2503
04:17
These headlines weren't just a product of prejudiced reporters.
64
257878
3629
ထိုကဲ့သို့ ခေါင်းစဉ်တပ်မှုတွေဟာ ဘက်လိုက်တဲ့သတင်းသမားတွေကြောင့်သာမဟုတ်ဘဲ
04:21
Throughout the late 60s and early 70s,
65
261882
1961
၆၀ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းနဲ့ ၇၀ခုနှစ်အစောပိုင်းတစ်လျှောက်
04:23
many doctors also considered “Chinese Restaurant Syndrome”
66
263843
3712
ဆရာဝန်အများစုကလည်း “တရုတ်စားသောက်ဆိုင်ရောဂါ“ကို
04:27
to be a legitimate ailment.
67
267555
1877
တရားဝင်ဖျားနာမှုလို စဉ်းစားခဲ့ကြပါတယ်။
04:29
Fortunately, today’s MSG researchers no longer see the additive
68
269890
4463
ကံကောင်းစွာနဲ့ဘဲ ယနေ့ခေတ်MSGသုတေသီတွေက ဒီဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ကို
ခွဲခွဲခြားခြား မလုပ်တော့ပါဘူး
04:34
in this discriminatory way.
69
274353
1752
လတ်တလောလေ့လာချက်တွေအရ ဂလူတာမိတ်ရဲ့ ခန္ဓာဇီဝဖြစ်စဉ်မှာမရှိမဖြစ်အရေးပါပုံနဲ့
04:36
Recent studies have established the vital role glutamate plays in our metabolism,
70
276480
4421
တချိူ့က MSGကို ကျန်းမာရေးဖို့ပိုကောင်းတဲ့ အပြောင်းအလဲအဖြစ် ဖော်ပြလာကြပါတယ်။
04:41
and some researchers even think MSG is a healthier alternative
71
281235
4088
အဆီနဲ့ဆိုဒီယမ်ဖြည့်စွက်စာအနေနဲ့ပေါ့
04:45
to added fat and sodium.
72
285323
1751
04:47
Others are investigating whether regular consumption of MSG
73
287908
3671
တချို့ကတော့ MSGပုံမှန်စားသုံးခြင်းဟာ
အဝလွန်ခြင်းနဲ့ဆက်စပ်သလားနဲ့
04:51
could be linked to obesity,
74
291579
1793
04:53
and it is possible that binging MSG produces headaches,
75
293706
3920
MSGအလွန်အကျွံစားသောက်ခြင်းကြောင့် ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊
04:57
chest pains, or heart palpitations for some people.
76
297626
3254
ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊ နှလုံးတုန်ခြင်း ဖြစ်စေလားကိုစုံစမ်းလေ့လာနေကြပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ စားသုံးသူအများစုအတွက်တော့ သင့်တင့်တဲံ့အချိုမှုန့်ပမာဏဟာ
05:01
But for most diners, a moderate amount of this savory seasoning
77
301172
4546
05:05
seems like a safe way to make life a little tastier.
78
305718
3754
စိတ်ချရတဲ့အနေအထားမှာရှိပြီး အရသာပိုကောင်းဖို့လုပ်ပေးဆဲပါဘဲ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7