Why can parrots talk? - Grace Smith-Vidaurre and Tim Wright

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

In 2010, a parrot that spoke with the same British accent as his owner

၂၀၁၀ ခုနှစ်မှာ ၎င်းရဲ့ပိုင်ရှင်လိုပဲ ဗြိတိသျှဝဲသံနဲ့ ပြောတဲ့ ကြက်တူရွေးတစ်ကောင်

went missing.

ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့တယ်။

They were reunited four years later,

လေးနှစ်အကြာမှာ သူတို့ ပြန်လည်ဆုံတွေ့ခဲ့ပေမဲ့

but the intervening time left a conspicuous mark:

ကြားကာလမှာ ထင်ရှားတဲ့ အမှတ်အသားတစ်ခု ကျန်ရစ်ခဲ့တယ်။

the parrot had lost its British accent

ကြက်တူရွေးက ၎င်းရဲ့ ဗြိတိသျှဝဲသံကို ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး

and was instead chattering away in Spanish.

ဒီအစား စပိန်ဘာသာစကားနဲ့ စီစီညံညံပြောဆိုနေခဲ့တာပါ။

Parrots and several other birds are the only other animals

ကြက်တူရွေးတွေနဲ့ အခြားငှက်များစွာဟာ လူသားစကားကို ထုတ်လုပ်တဲ့

that produce human speech.

အခြား တိရစ္ဆာန်တွေသာဖြစ်တယ်။

And some parrots do it almost uncannily well.

တချို့ကြက်တူရွေးတွေက ဒါကို အဆန်းတကြယ်နီးပါး ကောင်းကောင်းလုပ်တယ်။

How is this possible?

ဒါက ဘယ်လို ဖြစ်နိုင်လဲ။

Most wild parrots are highly social.

တောကြက်တူရွေး အများစုဟာ စုဝေးနေထိုင်မှု မြင့်မားတယ်။

They use vocalizations for mating and territorial displays

သူတို့ဟာ မိတ်လိုက်တာနဲ့ နယ်မြေပြသမှုတွေ အတွက်နဲ့ အုပ်စုလှုပ်ရှားမှုတွေကို

and to coordinate group movements.

ချိတ်ဆက်မိစေဖို့ စကားသံတွေကို အသုံးပြုတယ်။

Some species have flocks that continuously split and fuse,

တချို့မျိုးစိတ်တွေမှာ အဆက်မပြတ် ကွဲထွက်၊ ပေါင်းစပ်တဲ့ အစုတွေရှိတယ်။

meaning individual parrots must be able to communicate with many others.

တစ်ကောင်ချင်းတွေဟာ အခြား ကြက်တူရွေးများစွာ နဲ့ ဆက်သွယ်ပြောဆိုနိုင်ရမယ်လို့ဆိုလိုတာပါ။

Parrots use contact calls to interact

ကြက်တူရွေးတွေက အခြားအကောင်တွေ ပျောက်နေတဲ့အခါ

and stay in touch when others are out of sight.

အဆက်အသွယ်မပြတ်ဖို့ ခေါ်ဆိုမှုတွေကို သုံးတယ်။

But how exactly they use these calls depends on the species

ဒါပေမဲ့ ဒီခေါ်ဆိုမှုတွေကို သူတို့ အတိအကျ သုံးပုံက မျိုးစိတ်နဲ့

and the size of their flocks.

အုပ်စု အရွယ်အစားပေါ် မူတည်တယ်။

Monk parakeets, for example, live in large colonies

ဥပမာ ဘုန်းကြီး ကျေးကျုတ်တွေက အစုကြီးတွေနဲ့ နေထိုင်ကြပြီး

and have individualized contact calls that help them stand out.

သူတို့ကို ထင်ရှားအောင် ကူညီပေးတဲ့ တစ်ဦးချင်း ဆက်သွယ်ခေါ်ဆိုမှုတွေ ရှိတယ်။

Yellow-naped Amazon parrots, on the other hand,

တစ်ဖက်မှာ အဝါရောင်လည်ကုပ်ရှိတဲ့ အမေဇုံ ကြက်တူရွေးတွေက

forage in smaller groups that learn and share highly similar contact calls.

အလွန်ဆင်တူတဲ့ ဆက်သွယ် ခေါ်ဆိုမှုတွေကို သင်ယူ၊ မျှဝေတဲ့ အစုငယ်တွေမှာ ကျက်စားတယ်။

This need for sophisticated mimicry may partially explain why yellow-naped Amazons

ဆန်းပြားတဲ့ တုပမှုအတွက် ဒီလိုအပ်ချက်က အဝါရောင် လည်ကုပ်ရှိတဲ့ အမေဇုံတွေနဲ့

and some other parrots can closely imitate a wide range of sounds—

အခြားကြက်တူရွေးတချို့က လူသံအပါအဝင် မျိုးစုံတဲ့ အသံတွေကို ဘာကြောင်ု နီးကပ်စွာ

including the human voice.

တုပနိုင်ပုံကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း

So, how does a parrot actually declare that “Polly wants a cracker”?

ဒီတော့ ကြက်တူရွေးတစ်ကောင်က “Polly ဗြောက်အိုး လိုချင်တာကို ဘယ်လိုကြေညာမလဲ။

A person would string these sounds together using their larynx,

လူတစ်ဦးဟာ သူ့ရဲ့ အသံအိုး၊ လေပြွန်ထိပ်က အင်္ဂါကို အသုံးပြုကာ

the organ at the top of their windpipe.

ဒီအသံတွေကို ပေါင်းစည်းမယ်။

It consists of rings of muscles and a vibrating membrane

၎င်းမှာ ကြွက်သားကွင်းတွေနဲ့ လေစီးဆင်းမှုကို ထိန်းချုပ်တဲ့

that controls airflow.

တုန်ခါတဲ့ အမြှေးပါးတွေ ပါဝင်တယ်။

They’d finely shape the vocalization into enunciated words

သူတို့က လျှာနဲ့ နှုတ်ခမ်းတွေကို သုံးရင်း

using their tongue and lips.

စကားသံတွေကိုကောင်းစွာ ပုံဖော်တယ်။

For a parrot, however, the sound would originate in its syrinx,

ဒါပေမဲ့ ကြက်တူရွေးတစ််ကောင်အတွက်တော့ ၎င်းရဲ့ လေပြွန်ရင်းမှာရှိတဲ့

located at the base of its windpipe.

အရည်ပြည့်အိတ်ကနေ အသံထွက်လာမှာပါ။

Many other birds have two vibrating membranes within this organ.

အခြားငှက်များစွာမှာ ဒီအင်္ဂါအတွင်း တုန်ခါနေတဲ့ အမြှေးပါးနှစ်ခုရှိတယ်။

But parrots, like us, have just one.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့လိုပဲ ကြက်တူရွေးတွေမှာ တစ်ခုပဲရှိတယ်။

As sounds leave the airway, parrots shape them using their tongues and beaks.

အသံတွေက လေလမ်းကြောင်းက ထွက်တော့ ကြက်တူရွေး တွေက လျှာနဲ့ နှုတ်သီးကိုသုံးကာ ပုံဖော်တယ်။

They can do this because they have especially flexible, powerful tongues

ဒါကို သူတို့ လုပ်နိုင်တာက သစ်စေ့တွေနဲ့ အခွံမာသီးတွေကို ကိုင်တွယ်ရာမှာ ကူညီပေးတဲ့

that help them manipulate seeds and nuts.

အထူးသဖြင့် ကွေးလို့ရတဲ့ အားကောင်းတဲ့ လျှာတွေရှိလို့ပါ။

And while parrots’ beaks are rigid, they have very flexible jaw joints,

ကြက်တူရွေးတွေရဲ့ နှုတ်သီးတွေက တောင့်တင်းနေပေမဲ့ သူတို့မှာ ကွေးလို့ရတဲ့

giving them a lot of control over how wide and how quickly

မေးရိုးအဆစ်တွေရှိပြီး သူတို့ရဲ့ နှုတ်သီး ကျယ်ပြီး မြန်မြန်

they open their beaks.

ဖွင့်ပုံကို ထိန်းချုပ်နိုင်တယ်။

Like other animals with learned vocalizations,

စကားသံတွေကို သင်ယူထားတဲ့ အခြားတိရစ္ဆာန်တွေလိုပဲ

parrot brains contain interconnected regions that allow them

ကြက်တူရွေးဦးနှောက်တွေမှာ ရှုပ်ထွေးတဲ့ အသံတွေကို ကြားဖို့၊မှတ်မိဖို့၊

to hear, remember, modify, and produce complex sounds.

ထုတ်လုပ်ပြုပြင်ခွင့်ပေးတဲ့ အပြန်အလှန် ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ နယ်ပယ်တွေ ပါရှိတယ်။

But while songbirds have just one song system in their brains,

ဒါပေမဲ့ တေးသီငှက်တွေကရဲ့ ဦးနှောက်မှာ သီချင်း စနစ်တစ်ခုသာ ရှိပေမဲ့

almost all parrots seem to have an additional circuit.

ကြက်တူရွေးအားလုံးနီးပါးမှာ အပိုပတ်လမ်းတစ်ခု ရှိပုံရတယ်။

Scientists think that this might give them extra flexibility

သူတို့မျိုးစိတ်တွေနဲ့ လူတွေရဲ့ ခေါ်ဆိုမှုတွေကို သင်ယူတဲ့အခါ

when it comes to learning the calls of their own species— and ours.

ဒါက သူတို့ကို ပိုပျော့ပျောင်းစေလောက်တယ် လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ယူဆကြတယ်။

With this specialized anatomy,

ဒီအထူးပြု ခန္ဓာဗေဒနဲ့ ကြက်တူရွေးတွေဟာ

parrots can bark, scream, curse, and recite factoids.

ဆူညံတာ၊ ဟစ်အော်တာ၊ ကျိန်ဆဲတာနဲ့ မမှန်တာတွေကို ရွတ်ဆိုနိုင်တယ်။

One intrepid lost parrot managed to get back home

ရဲဝင့်တဲ့ ကြက်တူရွေးတစ်ကောင်ဟာ သူ့ရဲ့အမည်အနဲ့ လိပ်စာအပြည့်အစုံကို

after repeating his full name and address to helpful strangers.

အကူအညီဖြစ်စေတဲ့ သူစိမ်းတွေကို ထပ်တလဲလဲပြောပြီးန အိမ်ပြန်နိုင်ခဲ့တယ်။

But these impressive abilities raise another question:

ဒါပေမဲ့ ဒီအထင်ကြီးလောက်စရာ စွမ်းရည်တွေက နောက်ထပ် မေးခွန်းတစ်ခုဖြစ်စေတယ်။

do parrots actually understand what they’re saying?

ကြက်တူရွေးတွေ သူတို့ ပြောတာကို တကယ်နားလည်လား။

When most captive parrots talk,

လှောင်အိမ်ထဲက ကြက်တူရွေး အများစု ပြောတဲ့အခါ

they’re likely attempting to form social bonds in the absence of their own species.

သူတို့ရဲ့ မျိုးစိတ်မရှိတော့ ဆက်ဆံရေး နှောင်ကြိုးတွေဖွဲ့ဖို့ ကြိုးပမ်းရနိုင်တယ်။

Many probably have associations with words

အများအပြားက စကားလုံးတွေနဲ့ ဆက်စပ်မှုရှိနိုင်ပြီး

and may be drawn to ones that elicit certain responses—

တချို့တုံ့ပြန်မှုတွေ အစ်ယူတဲ့ စကားလုံးတွေဆီ ဆွဲဆောင်ခံရနိုင်တယ်။

hence their capacity for profanity.

ဒါကြောင့် မရိုသေ့စကားအတွက် သူတို့အစွမ်းပါ။

But, especially after training,

ဒါပေမဲ့အထူးသဖြင့် လေ့ကျင့်မှုအပြီးမှာ

parrots have been observed to say things in the appropriate contexts

ကြက်တူရွေးတွေ သင့်လျော်တဲ့ အခြေအနေတွေထဲက အရာတွေကို ပြောပြီး

and assign meaning to words— saying “goodnight” at the end of the day,

နေ့ရဲ့အဆုံးမှာ “ကောင်းသောည” လို့ပြောတာ၊ လက်ဆောင်တချို့ တောင်းတာ သို့မဟုတ်

asking for certain treats, or counting and picking objects.

အရာဝတ္ထုတွေကို ရေတွက်တာနဲ့ ကောက်ယူတာကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ပေးတာကို တွေ့ရှိရတယ်။

One extensively trained African grey parrot named Alex

အထူး လေ့ကျင့်ပေးထားတဲ့ Alex ဆိုတဲ့ အာဖရိက မီးခိုးရောင် ကြက်တူရွေး တစ်ကောင်ဟာ

became the first non-human animal to pose an existential question

သူ့ရဲ့အရောင်ကို မေးတဲ့အခါ ဖြစ်တည်မှု ဆိုင်ရာ မေးခွန်းတစ်ခု ထုတ်နိုင်တဲ့

when he asked what color he was.

ပထမဆုံး လူသားမဟုတ်တဲ့ တိရစ္ဆာန်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

Whether they’re belting Beyoncé, head-banging to classic rock,

ဘီယွန်းစေးကို လိုက်ဆိုနေတာ၊ ဂန္တဝင်ရော့ခ်တွေအလိုက် ခေါင်းယမ်းတာ၊

or rattling off cuss words at zoo-goers,

တိရစ္ဆာန်ရုံကို လာလည်တဲ့သူတွေကို ကျိန်ဆဲနေတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊

parrots are constantly astounding us— as they have been for millennia.

ကြက်တူရွေးတွေက ထောင်စုနှစ်တွေကြာပြီဆို တော့ကျွန်တော်တို့အတွက် အမြဲတစေ အံ့ဩစရာပါ။

But our fascination with parrots has also made them vulnerable.

ဒါပေမဲ့ ကြက်တူရွေးကို စွဲလမ်းမှုကလည်း သူတို့ကို ခံနိုင်စွမ်းမဲ့စေတယ်။

Sought by poachers and pet traders,

မုဆိုးတွေနဲ့ တိရိစ္ဆာန် ကုန်သည်တွေက ရှာဖွေကြတော့

while losing their habitats to deforestation,

သစ်တောပြုန်းတီးမှုမှာ နေထိုင်ရာတွေ ဆုံးရှုံးနေချိန်

wild populations have decreased dramatically.

တောရိုင်း သတ္တဝါဦးရေ သိသိသာသာ လျော့နည်းလာတယ်။

To truly understand parrots, we need to preserve and study them in the wild.

ကြက်တူရွေးတွေကို တကယ်နားလည်ဖို့ သူတို့ကို တောရိုင်းမှာ ထိန်းသိမ်း၊လေ့လာဖို့လိုတယ်။