Why can parrots talk? - Grace Smith-Vidaurre and Tim Wright

Tłumaczenie: Mateusz Sieminski Korekta: Ola Królikowska

In 2010, a parrot that spoke with the same British accent as his owner

W 2010 roku papuga, która mówiła

z takim samym brytyjskim akcentem, jak jej właściciel, zgubiła się.

went missing.

They were reunited four years later,

Cztery lata później papuga wróciła do swojego właściciela,

but the intervening time left a conspicuous mark:

ale znacznie się zmieniła.

the parrot had lost its British accent

Papuga straciła swój brytyjski akcent

and was instead chattering away in Spanish.

i mówiła po hiszpańsku.

Parrots and several other birds are the only other animals

Papugi wraz z kilkoma innymi gatunkami ptaków są jedynymi zwierzętami,

that produce human speech.

które potrafią naśladować mowę ludzką.

And some parrots do it almost uncannily well.

Niektóre papugi są w tym przerażająco dobre.

How is this possible?

Jak to w ogóle możliwe?

Most wild parrots are highly social.

Większość dzikich papug jest bardzo towarzyska.

They use vocalizations for mating and territorial displays

Używają wokalizacji podczas godów, do oznaczania swojego terenu

and to coordinate group movements.

lub do koordynowania grupowych zachowań.

Some species have flocks that continuously split and fuse,

Pewne gatunki mają stada, które bez przerwy dzielą i łączą się,

meaning individual parrots must be able to communicate with many others.

co oznacza że każda z papug musi umieć komunikować się z innymi.

Parrots use contact calls to interact

Papugi używają różnych dźwięków, żeby współpracować

and stay in touch when others are out of sight.

i komunikować się ze sobą, gdy są od siebie oddalone.

But how exactly they use these calls depends on the species

Sposób, w jaki ich używają, zależy od danego gatunku

and the size of their flocks.

i wielkości stada.

Monk parakeets, for example, live in large colonies

Mnicha jest gatunkiem, który żyje w dużych koloniach

and have individualized contact calls that help them stand out.

i wydaje charakterystyczne odgłosy, co wyróżnia ją wśród innych ptaków.

Yellow-naped Amazon parrots, on the other hand,

Amazonka żółtoszyja żyje w mniejszych grupach,

forage in smaller groups that learn and share highly similar contact calls.

które uczą się i używają podobnych odgłosów.

This need for sophisticated mimicry may partially explain why yellow-naped Amazons

Umiejętność upodabniania się do innych jest dla nich ważna i może tłumaczyć,

and some other parrots can closely imitate a wide range of sounds—

dlaczego Amazonka żótoszyja i inne papugi potrafią naśladować różne odgłosy,

including the human voice.

włącznie z mową ludzką.

So, how does a parrot actually declare that “Polly wants a cracker”?

Jak papuga umie powiedzieć, że “Polly chce krakersa”?

A person would string these sounds together using their larynx,

U człowieka dźwięki mowy powstają za pomocą krtani,

the organ at the top of their windpipe.

która znajduje się między gardłem a tchawicą.

It consists of rings of muscles and a vibrating membrane

Organ ten jest zbudowany z mięśni oraz drgającej błony śluzowej,

that controls airflow.

która kontroluje przepływ powietrza.

They’d finely shape the vocalization into enunciated words

Słowa następnie są artykułowane

using their tongue and lips.

za pomocą języka oraz ust.

For a parrot, however, the sound would originate in its syrinx,

W przypadku papug dźwięk powstaje w krtani dolnej,

located at the base of its windpipe.

która znajduje się u podstawy tchawicy.

Many other birds have two vibrating membranes within this organ.

Wiele innych gatunków ptaków ma dwie drgające błony śluzowe.

But parrots, like us, have just one.

Papugi, podobnie jak ludzie, mają tylko jedną taką błonę śluzową.

As sounds leave the airway, parrots shape them using their tongues and beaks.

Dźwięk wydobywający się z dróg głosowych jest kształtowany przez język oraz dziób.

They can do this because they have especially flexible, powerful tongues

Jest to możliwe dzięki giętkiemu i silnemu językowi,

that help them manipulate seeds and nuts.

który pomaga im w jedzeniu nasion i orzechów.

And while parrots’ beaks are rigid, they have very flexible jaw joints,

Dzioby papug są sztywne, ale mają elastyczne stawy żuchwowe.

giving them a lot of control over how wide and how quickly

Dzięki temu mogą kontolować to, jak szybko i jak szeroko

they open their beaks.

otwierają swoje dzioby.

Like other animals with learned vocalizations,

Podobnie do innych zwierząt naśladujących odgłosy

parrot brains contain interconnected regions that allow them

mózgi papug mają połączone ze sobą obszary,

to hear, remember, modify, and produce complex sounds.

które pozwalają im słuchać, zapamiętywać, modyfikować i wytwarzać złożone dźwięki.

But while songbirds have just one song system in their brains,

Mózgi ptaków śpiewających przetwarzają tylko jeden system dźwięków.

almost all parrots seem to have an additional circuit.

Natomiast papugi mają dodatkowe połączenie mózgowe.

Scientists think that this might give them extra flexibility

Naukowcy uważają, że właśnie to zwiększa ich neuroplastyczność,

when it comes to learning the calls of their own species— and ours.

dzięki której mogą naśladować odgłosy innych gatunków zwierząt.

With this specialized anatomy,

Dzięki tej specyficznej anatomii

parrots can bark, scream, curse, and recite factoids.

papugi umieją szczekać, krzyczeć, przeklinać oraz recytować różne rzeczy.

One intrepid lost parrot managed to get back home

Jednej z dzielnych, zagubionych papug udało się wrócić do domu,

after repeating his full name and address to helpful strangers.

bo umiała powtórzyć imię i adres swojego właściciela.

But these impressive abilities raise another question:

Te wspaniałe umiejętności rodzą kolejne pytanie.

do parrots actually understand what they’re saying?

Czy papugi rozumieją to, co mówią?

When most captive parrots talk,

Udomowione papugi rozmawiają, żeby zbudować relacje społeczne,

they’re likely attempting to form social bonds in the absence of their own species.

gdy nie mają styczności z własnym gatunkiem.

Many probably have associations with words

Zapewne mają jakieś skojarzenia z danymi słowami

and may be drawn to ones that elicit certain responses—

i dlatego najchętniej używają słów, które powodują konkretne reakcje.

hence their capacity for profanity.

Dobrym przykładem są przekleństwa.

Zaobserwowano, że papugi, szczególnie te wytresowane,

But, especially after training,

parrots have been observed to say things in the appropriate contexts

umieją dopasować wypowiedź do danej sytuacji

and assign meaning to words— saying “goodnight” at the end of the day,

i przypisać słowom znaczenie, na przykład mówiąc “dobranoc” na koniec dnia,

asking for certain treats, or counting and picking objects.

prosząc o smakołyki czy też licząc albo wybierając określone przedmioty.

One extensively trained African grey parrot named Alex

Pewna afrykańska papuga popielata o imieniu Alex stała się

became the first non-human animal to pose an existential question

piewszym zwierzęciem nierozumnym, które zadało pytanie egzystencjalne

when he asked what color he was.

“jakiego jestem koloru?“.

Whether they’re belting Beyoncé, head-banging to classic rock,

Niezależnie od tego, czy śpiewają pełnym głosem niczym Beyoncé,

or rattling off cuss words at zoo-goers,

poruszają się w rytmie rocka, czy też przezywają ludzi,

parrots are constantly astounding us— as they have been for millennia.

papugi zaskakują nas od tysięcy lat.

But our fascination with parrots has also made them vulnerable.

Nasza fascynacja papugami jest dla nich też zagrożeniem,

Sought by poachers and pet traders,

bo padają ofiarą kłusowników i handlarzy.

while losing their habitats to deforestation,

W dodatku deforestacja niszczy ich naturalne śrowodwisko,

wild populations have decreased dramatically.

przez co ich populacja dramatycznie się zmiejsza.

To truly understand parrots, we need to preserve and study them in the wild.

Żeby w pełni zrozumieć papugi, musimy chronić i obserwować je na wolności.