Can plants talk to each other? - Richard Karban

409,731 views ・ 2016-05-02

TED-Ed


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

Translator: Ayan Organization Reviewer: Daban Q Jaff
00:08
Can plants talk to each other?
0
8679
1828
ڕووەکەکان دەتوانن لەگەڵ یەكتر بدوێن؟
00:10
It certainly doesn't seem that way.
1
10507
1840
بە دڵنیاییەوە بەو شێوازە دەرناکەوێ.
00:12
Plants don't have complex sensory or nervous systems like animals do,
2
12347
4087
،ڕووەکەکان هەستی ئاڵۆزیان نییە یاخود سیستەمی شڵەژاوی وەك ئاژەڵەکان،
00:16
and they look pretty passive,
3
16434
1574
و زۆر سست دەردەکەون،
00:18
basking in the sun,
4
18008
1189
خاوبوونەوە لەبەر خۆردا،
00:19
and responding instinctively to inputs like light and water.
5
19197
4192
و وەڵامدانەوەی نەژادی بۆ ڕووناکی و ئاو.
00:23
But odd as it sounds, plants can communicate with each other.
6
23389
3605
بەڵام سەرەڕای نامۆییەکەی، ڕووەکەکان دەتوانن پەیوەندی لەگەڵ یەکتردا بکەن.
00:26
Just like animals, plants produce all kinds of chemical signals
7
26994
3794
هەر وەکو ئاژەڵەکان، ڕووەکەکان هەموو جۆرەکانی ئاماژەی کیمیایی بەرهەم دەهێنن
00:30
in response to their environments,
8
30788
2092
لە وەڵامدانەوە بۆ ژینگەکەیان،
00:32
and they can share those signals with each other,
9
32880
2490
و دەتوانن ئەو ئاماژانە هاوبەشی پێبکەن لەگەڵ یەکتریدا،
00:35
especially when they're under attack.
10
35370
2630
بە تایبەتی کاتێك لە ژێر هێرشێکدا بن.
00:38
These signals take two routes:
11
38000
1905
ئەو ئاماژانە دوو ڕێگا دەگرنەبەر:
00:39
through the air,
12
39905
888
بەهۆی هەوا،
00:40
and through the soil.
13
40793
1574
و بەهۆی خاک.
00:42
When plant leaves get damaged,
14
42367
1465
کاتێك گەڵای ڕووەك توشی زیان دەبێت،
00:43
whether by hungry insects or an invading lawn mower,
15
43832
3401
چ لەلایەن مێرووی برسی یان مەکینەی گیابڕ
00:47
they release plumes of volatile chemicals.
16
47233
3167
ئەو ماددە کیمیاییانە بەڕەڵا دەکەن.
00:50
They're what's responsible for the smell of freshly cut grass.
17
50400
4022
کە بەرپرسن لە بۆنی گیای تازە بڕاو.
00:54
Certain kinds of plants, like sagebrush and lima beans,
18
54422
2893
هەندێك جۆری ڕووەک، وەك مریەمی و فاسۆلیای لیما،
00:57
are able to pick up on those airborne messages
19
57315
2898
توانای هەڵگرتنی ئەو پەیامە ب هەوادا گوازراوەیان هەیە
01:00
and adjust their own internal chemistry accordingly.
20
60213
3768
و چاککردنی کیمیایی ناوخۆیی خۆی بەگوێرەی ئەوە.
01:03
In one experiment, sagebrush leaves were deliberately damaged by insects
21
63981
4508
لە تاقیکردنەوەیەکدا، گەڵاکانی مریەمی بەئەنقەست لەلایەن مێرووەوە زیانی پێگەیەندرا
01:08
or scissor-wielding scientists.
22
68489
2585
یاخود لەلایەن زانای کارامەوە بڕا.
01:11
Throughout the summer,
23
71074
1111
بە درێژایی هاوین،
01:12
other branches on the same sagebrush plant
24
72185
2253
لقەکانی دیکەی هەمان ڕووەکی مریەمی
01:14
got eaten less by insects wandering through,
25
74438
3283
کەمتر دەخوران لەلایەن ئەو مێرووانەی لەناوی دەگەڕان،
01:17
and so did branches on neighboring bushes,
26
77721
2123
و بەهەمان شێوە لە لقەکانی ڕووەکەکانی دراوسێی،
01:19
suggesting that they had beefed up their anti-insect defenses.
27
79844
4670
پێشبینی دەکرا کە ئەوان پارێزەری دژە-مێرووی خۆیان بەهێزکردبێت.
01:24
Even moving the air from above a clipped plant to another one
28
84514
4056
تەنانەت جوڵەی هەوا لەسەرو ڕووەکە بڕاوەکە بۆ دانەیەکی دیکە
01:28
made the second plant more insect-resistant.
29
88570
3579
وا لە ڕووەکی دووەم دەکات زیاتر بەرگری لە مێروو بکات.
01:32
These airborne cues increase the likelihood of seedling survival,
30
92149
4890
ئەو ئاماژەی لە هەوا گواستنەوەیە ئەگەری بەردەوامبوون لە چەکەرەکردن زیاد دەکات،
01:37
and made adult plants produce more new branches and flowers.
31
97039
4760
و وا لە ڕووەکە تازە پێگەیشتووەکان دەکات لق و گوڵی زیاتر بەرهەم بهێنن.
01:41
But why would a plant warn its neighbors of danger,
32
101799
3023
بەڵام بۆچی دەبێت ڕووەك هاوسێکەی ئاگادار بکاتەوە لە مەترسی،
01:44
especially if they're competing for resources?
33
104822
2485
بەتایبەتی ئەگەر پێشبڕکێ بکەن لە سەرچاوە؟
01:47
Well, it might be an accidental consequence of a self-defense mechanism.
34
107307
4696
باشە، لەوانەیە ئەوە ئەنجامێکی بە ڕێکەوت بێت لە میکانیکی بەرگری لەخۆکردن.
ڕووەکەکان ناتوانن زانیاری بجوڵێنن لەڕێگەی جەستەیانە بەو ئاسانیەی ئێمە ئەتوانین،
01:52
Plants can't move information through their bodies as easily as we can,
35
112003
4216
01:56
especially if water is scarce.
36
116219
2736
بەتایبەتی ئەگەر ئاو دەگمەن بێت.
01:58
So plants may rely on those airborne chemicals
37
118955
2708
کەواتە ڕووەکەکان لەوانەیە پشت ببەستن بەو کیمیاییە لە هەوا گواستراوەیە
02:01
to get messages from one part of a plant to another.
38
121663
3863
بۆ بڵاوکردنەوەی زانیاری لە بەشێکی ڕووەکەکە بۆ بەشەکانی تر.
02:05
Nearby plants can eavesdrop on those signals,
39
125526
3021
ڕووەکە لێك نزیکەکان دەتوانن گوێ لەو ئاماژانە بگرن،
02:08
like overhearing your neighbor sneeze and stocking up on cold medicine.
40
128547
4479
وەك گوێگرتن لە پژمینی دراوسێکەت و پاشەکەوت کردنی دەرمانی سەرما.
ڕووەکە جیاوازەکان ئەو وریاکەرەوانە دەگوازنەوە بە بەکارهێنانی زمانی کیمیای
02:13
Different plants convey those warnings using different chemical languages.
41
133026
3702
02:16
Individual sagebrush plants in the same meadow
42
136728
2734
جیاواز. ڕووەکە مریەمیە تەنهاکانی هەمان مێرگ
02:19
release slightly different sets of alarm chemicals.
43
139462
2996
وریاکردنەوەی کیمیایی کەمێك جیاواز بەڕەڵا دەکەن.
02:22
The makeup of that cocktail influences the effectiveness of communication.
44
142458
5144
پێکهاتەی ئەو تێکەڵە کاریگەری هەیە لەسەر چالاکی گەیاندن.
02:27
The more similar two plants' chemical fingerprints are,
45
147602
3449
تاکو زیاتر پەنجەمۆری کیمیایی دوو ڕووەکەکە لەیەك بچن،
02:31
the more fluently they can communicate.
46
151051
2799
باشتر دەتوانن بگوازنەوە.
02:33
A plant will be most sensitive to the cues emitted by its own leaves.
47
153850
4091
ڕووەك زیاتر هەستیار دەبێت بۆ ئەو ئاماژان ی کە لەلایەن گەڵاکانی خۆی نێردراوە.
02:37
But because these chemicals seem to be inherited,
48
157941
2991
بەڵام بەهۆی ئەوەی ئەو کیمیاییە بۆماوەییە،
02:40
like human blood types,
49
160932
1896
وەك جۆری خوێنی مرۆڤ،
02:42
sagebrush plants communicate more effectively
50
162828
2524
ڕووەکی مریەمی بە کاریگەریەکی زیاتر پەیوەندیان دەبێت
02:45
with relatives than with strangers.
51
165352
2787
لەگەڵ خزمەکانیان وەك لەگەڵ بێگانەکان.
02:48
But sometimes, even other species can benefit.
52
168139
2741
بەڵام هەندێ کات، تەنانەت جۆرەکانی دیکەش دەتوانن سوود وەرگرن.
02:50
Tomato and tobacco plants can both decipher sagebrush warning signals.
53
170880
5246
ڕووەکی تەماتە و تووتن هەردووکیان دەتوانن ئاماژەکانی وریاکردنەوەی مریەمی لێکبدەنەوە.
02:56
Plants don't have to rely solely on those airborne broadcasts.
54
176126
4311
ڕووەکەکان پێویست ناکا تەنها پشت ببەستن بەو بڵاوبوونەوە هەواییانە.
03:00
Signals can travel below the soil surface, too.
55
180437
3414
هەرەوەها، ئاماژەکان دەتوانن گەشت بکەن لەژێر ڕووی خاک.
03:03
Most plants have a symbiotic relationship with fungi,
56
183851
2832
زۆربەی ڕووەکەکان پەیوەندیەکی هێماییان لەگەڵ کەڕوو هەیە،
03:06
which colonize the plants' roots and help them absorb water and nutrients.
57
186683
4760
کە ڕەگی ڕووەکەکە داگیر دەکات و یارمەتی دەدات بۆ هەڵمژینی ئاو و ماددە خۆراكیەکان.
03:11
These fungal filaments form extensive networks
58
191443
3380
ئەو دەزوولە کەڕووییانە تۆڕێکی فراوان پێکدێنێت
03:14
that can connect separate plants,
59
194823
2220
کە دەتوانێت ڕووەکە جیاکراوەکان بەیەك بگەیەنێت،
03:17
creating an underground super highway for chemical messages.
60
197043
4580
بە دروستکردنی ڕێگەیەکی گشتی نایاب لەژێر زەوی بۆ پەیامە کیمیاییەکان.
03:21
When a tomato plant responds to blight
61
201623
1995
کاتێك ڕووکی تەماتە وەڵامی دەردێکی ڕووەکی دەداتەوە
03:23
by acitvating disease-fighting genes and enzymes,
62
203618
3053
لەڕێی بەگەڕخستنی جین و ئەنزیمی دژ بە زیان،
03:26
signaling molecules produced by its immune system
63
206671
3194
گەردیلەکانی ئاماژەکردن بەرهەمدێن بەهۆی سیستەمی پارێزگاریەکەی
03:29
can travel to a healthy plant
64
209865
1924
دەتوانێت بگوازرێتەوە بۆ ڕووکێکی تەندروست
03:31
and prompt it to turn on its immune system, too.
65
211789
3547
و هانی ئەویش بدات بۆ بەکارخستنی سیستەمی پارێزگریەکەی.
03:35
These advance warnings increase the plants chance of survival.
66
215336
4178
ئەو وریاکردنەوە پەرەسەندووە هەلی زیاتر بە ڕووەك دەدات بۆ مانەوە.
03:39
Bean plants also eavesdrop on each other's health
67
219514
3383
ڕووەکەکانی فاسۆلیا بەهەمان شێوە گوێ لە تەندروستی یەکتر دەگرن
03:42
through these fungal conduits.
68
222897
2159
لەڕێگەی ئەو بۆڕییە کەڕووییانەیەوە.
03:45
An aphid investation in one plant
69
225056
2222
دروستبوونی مێرووی سن لە یەك ڕووەکدا
03:47
triggers its neighbor to ramp up production of compounds that repel aphids
70
227278
5240
دراوسێکانی وریا دەکاتەوە بۆ زیادکردی بەرهەمی ئەو ئاوێتانەی کە بەرپەرچی سن
03:52
and attract aphid-eating wasps.
71
232518
3830
دەداتەوە و زەردەواڵەی سن خۆر بۆلای خۆی ڕادەکێشێت.
03:56
If you think of communication as an exchange of information,
72
236348
3161
ئەگەر وا بیر لە گواستنەوە دەکەیتەوە وەك ئاڵوگۆڕێکی زانیاری،
03:59
then plants seem to be active communicators.
73
239509
2862
کەواتە ڕووەکەکان وا دەردەکەون گوێزەرەوەیەکی چالاك بن.
04:02
They're sending, receiving, and responding to signals
74
242371
2831
،ئەوان دەنێرن، وەردەگرن و وەڵامی ئاماژەکان دەدەنەوە
04:05
without making a sound,
75
245202
1484
بە بێ ئەوەی دەنگێك دروست بکەن،
04:06
and without brains, noses, dictionaries, or the Internet.
76
246686
4633
و بە بێ مێشك، لووت، فەرهەنگەکان، یان ئینتەرنێت.
و ئەگەر ئێمە بتوانین فێربین لەگەڵیان بدوێین بە مەرجەکانی ئەوان،
04:11
And if we can learn to speak to them on their terms,
77
251319
2673
04:13
we may gain a powerful new tool to protect crops and other valuable species.
78
253992
5572
لەوانەیە ئامێری نوێ بەهێز بەدەستبهێنین بۆ پاراستنی دانەوێڵە و جۆرە بەنرخەکانی دیکە.
04:19
It all makes you wonder what else are we missing?
79
259564
2691
ئەوانە هەمووی وات لێدەکات بپرسیت ئایا چی دیکەمان لەدەست دەچێت؟
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7