The myth of King Midas and his golden touch - Iseult Gillespie

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Razaw Bor

With his harebrained schemes and asinine dealings with the gods,

بە پلانە خراپ و مامەڵە سەر شێتەکانی لەگەڵ خواوەندەکان،

King Midas ruled the ancient kingdom of Phrygia with an uneven hand.

میدیەسی پاشا بە نایەکسانی دەسەڵاتی شانشینی فیجیای دەناسرێتەوە.

He was known in Greek mythology as a rogue ruler

ئەم پاشایە لە ئەفسانەی گریکی بە پاشا گەندەڵەکە بەناوبانگ دەبێت

whose antics bemused his people and distracted the gods.

کە هەڵسوکەوتە سەیرەکانی سەر لە گەلەکەی و خواوەندەکانیش دەشێوێنێت.

Midas spent his days in a stupor of splendor,

میدیەس ڕۆژەکانی بە سەرخۆشی و بێهۆشی بەسەر دەبات.

spoiling himself and his beloved daughter and gorging himself on feasts and wine.

کە ژیانی خۆی و کچە ئەزیزەکەشی وێران دەکات و بەردەوام خەریکی ئاهەنگ و شەراب دەبێت.

Unsurprisingly, he felt an affinity with Dionysus,

لە خۆیەوە هەست دەەکات لە خواوەند دیانۆسیس دەچێت،

god of wine, carnival, and performance.

خواوەندی نۆشکردنی شەڕاب، ئاهەنگ گێران و فستیڤاڵەکان.

One day, Midas discovered a satyr

ڕۆژێک میدیەس ساتیەر دەبینێت،

dozing in his rose garden and drunk on more than the scent of flowers.

کە لە ناو باخچەی گوڵەکان خەوتووە و بە بۆنی گوڵەکان بێهۆش دەبێت.

Midas recognized the satyr as one of Dionysus’s followers

میدیەس ساتیەر وەک یەکێک لە خوێندکارانی دیایۆنیسس دەناسێتەوە

and let him nurse his hangover at the palace.

ئەرکی ئاگاداربوون لە سەرخۆشەکانی کۆشکەکەی پێ دەسپێرێت.

Pleased with the king’s hospitality, Dionysus offered to grant him one wish.

مانەوە لە کۆشک دڵخۆشی دەکات، بۆیە دایۆنیسس دەڵێت یەکێک لە ئاواتەکانت دەهێنمە دی.

Midas cast a greedy eye over his surroundings.

میدیەس تەماحکارانەی سەیری دەوروبەری دایۆنیسس دەکات.

Despite the luxury in which he lived,

سەڕەرای خۆشگوزەرانی ژیانی،

no amount of precious jewels, finest silk or splendid decor felt like enough.

بەڵام چاوی لە گەوهەری زیاتر، ئاوریشمی زیاتر و ڕازاندەوەی جوانتر دەبێت.

His life, he thought, was lacking luster; what he needed was more gold.

پێی وایە ژیانی تەنیا لە درەوشانەوەی زیاتری کەمە، بۆیە پێویستی بە ئاڵتونی زیاترە.

The god sent the power to turn anything the king touched to gold

خواوەندە فرمان دەردەکات کە شا دەست لە هەر شتێک بدات ڕاستەوخۆ ببێتە ئاڵتون

surging through Midas.

تەنها بە دەستی میدیەس.

Ecstatic, he turned to his possessions.

بە خوڵقێکی خۆشەوە، بەرەو شانشین دەگەڕێتەوە.

At his lightest touch, the palace walls transformed,

لە یەکەم بەریەکەوتندا، دیوارەکانی کۆشک دەبنە ئاڵتون،

stone statues shone,

پەیکەرە بەردینیەکان دەگەشێنەوە،

and goblets glittered.

بەرداغەکانیش دەدرەوشێنەوە.

He galloped through his home in a frenzy,

وەک سەرشێت لە ماڵەکەی دەهات و دەچوو،

handling each item until it took on a lustrous sheen.

دەستی دەگەیاندە هەموو شتێک تا بدرەوشێنەوە.

Soon the palace heaved with gold,

زۆر زوو، کۆشکەکە جمەی دەهات لە ئاڵتون،

and Midas’s delirious laughter echoed off the walls.

پێکەنینە بێزارکەرەکەی میدیەس لە کۆشک دەنگ دەداتەوە.

Exhausted and hungry from his rampage,

دوای ماندوو بوون و برسی بوون،

Midas picked up a bunch of grapes from his newly gilded fruit bowl.

میدیەس دەست بۆ وشە ترێیەک دەبات لە ناو قاپێکی ئاڵتونی.

But he nearly shattered his teeth,

بەڵام کەمێک دەمنێت تا ددانەکانی ورد بکات،

for the fruit had turned to metal in his mouth.

چونکە ترێیەکانیش دەبنە ئاڵتون لە ناو زاری پاشا.

When he picked up a loaf of bread, the crumbs hardened in his hand.

کاتێک دەست بۆ پارچە نانێک دەبێت، لە دەستی رەق دەبێت.

Flinging himself onto his bed in frustration,

بە توڕەیەوە دەچێتە سەر شوێنی خەوتن،

Midas discovered his plush pillows had morphed into solid gold.

میدیەس بۆی بەدەر دەکەوێت کە پێخەف و جۆدەلیەکانیش بۆ ئاڵتونی رەق گۆڕاون.

Hearing his cries of frustration, his daughter entered the room.

کاتێک گوێی لە هەوار و توڕەی باوکی دەبێت، کچەکەی میدیەس دێتە ژوورەوە.

بەڵام کاتێک میدیەس خۆی دەگەێنێتە کچەکەی،

But when Midas reached out to her,

he saw with horror that he had frozen her into a golden statue.

لە یەکەم بەریەک کەوتن، کچەکەشی بۆ پەیکەرێکی ئاڵتوونی گەشەوا دەگۆڕێت.

Horrified at what he had done,

لە ترسی ئەو کارەی،

Midas begged the gods to rid him of his power.

میدیەس لە خواوەندەکان دەپاڕێتەوە کە ئەم هێزەی لێ بستێننەوە.

Taking pity on the foolish king,

دوای بەزی هاتنەوە بە شا میدیەس،

Dionysus told Midas to wash his hands in the River Pactolus.

دایۆنیسس ئاگاداری دەکاتەوە کە لە ڕووباری پاكيلوس دەستی بشوات.

When Midas reached into the river, the gold drained from his fingertips.

کاتێک میدیەس دەگاتە ڕووبارەکە، ئاڵتون لە رۆخی پەنجەکانی دەتەکێتەوە.

Midas returned home to find his daughter alive

کاتێک میدیەس دەگەڕێتەوە ماڵەوە، کچەکەی لە باری ئاسایدایە و

and his palace back to normal, and he rejoiced.

کۆشکەش بە هامان شێوەیە، بۆیە میدیەس دڵی خۆش دەبێت.

You’d think he would’ve learned his lesson,

کاتێک پێت وایە لەم هەڵەوە فێردەبێت،

but just a few weeks later, Midas blundered again,

چەند هەفتەیەک دواتر، میدیەس دیسان هەڵە دەکات، سوکایەتی

insulting the music and sun god Apollo when he declared Pan a greater musician.

بە خواوەندی مۆسیقا و خۆر، ئەپۆڵۆ دەکات و دەڵێت خواوەند پان لە ئەپۆلۆ باشترە.

Apollo scornfully declared that the king must have the ears of an ass

ئەپۆڵۆ بە توڕەبوونەوە دەڵێت شا دەبێت گوێی گوێدرێژی هەبێت تا ئەم هەڵانە بکات،

to make such a misjudgment, and transformed Midas accordingly.

بۆیە، دوو گوێچکەی وەک گوێی گوێدرێژی پێدەبەخشێت.

Once again regretting his behavior,

دیسان لەم هەڵسوکەوتەی پەشیمان دەبێتەوە،

Midas kept his hairy ears hidden in public.

میدیەس گوێچکە گەورەکانی دەشارێتەوە.

They were seen only by his barber,

تەنها سەرتاشەکەی گوێچکەکانی دەبینێت،

who was sworn to secrecy during a very awkward grooming session.

کە سوێند دەدرێت نهێنی ئەم گوێچکانە بشارێتەوە.

The barber stifled his laughter and fought the desire to tell someone,

سەرتاشەکە پێکەنینەکەی خۆی دەشاردەوە و هەوڵی دەدا ئەم نهێنیە بشارێتەوە

yet the secret consumed him.

بەڵام خۆی بۆ نەدەگیرا.

One day, he walked outside the city and dug a hole in the ground.

ڕۆژێک دەچێتە دەرەوەی شار و چاڵێک لە زەوی هەڵدەکۆڵێت.

Plunging his head into the earth,

سەری دەخاتە ناو چاڵەکە،

the desperate barber whispered, “Midas has ass’s ears.”

سەرتاشە نگبەتەکە بە نهێنیەکە دەچرپێنیت و دەڵێت: میدیەس گوێچەکی گوێدرێژی هەیە.

Soon after, a clump of reeds sprang up

دوای ماوەیەک لەم شوێنەی کە سەرتاشەکە نهێنیەکە ئاشکرا دەکات،

in the spot where the barber had buried his words.

گژوگیا و قامیش سەوز دەبێت.

When the wind blew, they carried the echoes of his whisper through the breeze:

کاتێک با هەڵدەکات، سەدایەک بڵاو دەکاتەوە کە دەڵێت:

"Midas has ass’s ears."

میدیاس گوێچکەی گوێدرێژی هەیە.

At the sound, donkeys in the fields raised their heads in recognition

بەهۆی دەنگەکە، گوێدرێژەکان لە کێڵگەکان سەر بەرز دەکەنەوە

and people chuckled to themselves at the follies of their king.

خەڵکەکەش لە نێو خۆیان بە سەرشێتی پاشاکەیان پێدەکەنن.

With his golden touch and ass’s ears, Midas was not the most respected ruler.

بەهۆی دەستی ئاڵتوونی و گوێچکەی گوێدرێژ، میدیەس ڕێزی و کەسایەتی خۆی لە دەست دەدات.

And where other leaders were honored through statues and temples,

لەکاتێکدا سەر کردەکانیتر لە پەرستەگەکان و ناو خەڵک ڕێزیان دەگیرا،

his people remembered him a little differently:

خەڵک بە شێوەیەکیتر بیریان لە میدیەس دەکردەوە:

in the depths of the glittering river and the rustle of the Phrygian wind.

وەک کەسێک لە قوڵایی ڕوباری فیجیریا و سووک لە ناو بایی فیجیریا.