The myth of King Midas and his golden touch - Iseult Gillespie

Translator: munkhtur Bukhbold Reviewer: Sundari Enkhtugs

With his harebrained schemes and asinine dealings with the gods,

Түүний тэнэг удирдах ухаан ба бурхадтай хийсэн ухаангүй гэрээгээрээ,

King Midas ruled the ancient kingdom of Phrygia with an uneven hand.

Мидас Хаан эртний Фригийн хаант улсыг тэгш бус байдлаар удирдаж байв.

He was known in Greek mythology as a rogue ruler

Грекийн домгоор тэрбээр ард түмнийгээ гайхшруулж,

whose antics bemused his people and distracted the gods.

бурхдыг зовоосон зэрлэг удирдагч байсан гэж гардаг.

Midas spent his days in a stupor of splendor,

Мидас өдрийн ихэнхийг өөрийн сүр жавхланд бахдаж,

spoiling himself and his beloved daughter and gorging himself on feasts and wine.

өөрийгөө болон хайрт охиноо амтат дарс, хоол ундаар зугаацуулж өнгөрөөнө.

Unsurprisingly, he felt an affinity with Dionysus,

Дарс, баяр, зугаа цэнгэлийн бурхан Дионистай дотноссонд

god of wine, carnival, and performance.

гайхах зүйл байсангүй.

One day, Midas discovered a satyr

Нэгэн өдөр Мидас сарнайн талбайд нь

dozing in his rose garden and drunk on more than the scent of flowers.

цэцгийнх нь үнэрийг дартал архи үнэртүүлсэн Сатирийг олжээ.

Midas recognized the satyr as one of Dionysus’s followers

Мидас Сатирийг Дионисын дагалдагч нарын нэг гэдгийг мэддэг тул

and let him nurse his hangover at the palace.

ордондоо оруулж шараа тайлахыг нь зөвшөөрчээ.

Pleased with the king’s hospitality, Dionysus offered to grant him one wish.

Хааны найрсаг занд уярсан Дионис нэг хүслийг нь биелүүлэхийг зөвшөөрөв.

Midas cast a greedy eye over his surroundings.

Мидас эргэн тойрноо шунахай нүдээр ширтлээ.

Despite the luxury in which he lived,

Тэр дээдийн дээд цэнгэлд амьдардаг ч

no amount of precious jewels, finest silk or splendid decor felt like enough.

ямар ч эрдэнэт чулуу, зөөлөн торго, гоёл чимэглэл хангалттай санагдсангүй.

His life, he thought, was lacking luster; what he needed was more gold.

Түүний амьдралд гялтганах зүйл хомс, түүнд илүү алт хэрэгтэй гэж бодов.

The god sent the power to turn anything the king touched to gold

Бурхан түүнд хүрсэн бүхнээ алт болгох чадлыг

surging through Midas.

Мидасын биед шингээв.

Ecstatic, he turned to his possessions.

Баярласаар тэрбээр эд хөрөнгө дээрээ очив.

At his lightest touch, the palace walls transformed,

Шүргэх төдийд л түүний ордон хувирч,

stone statues shone,

чулуун хөшөөнүүд гялалзаж,

and goblets glittered.

хундаганууд гялтганана.

He galloped through his home in a frenzy,

Тэр галзуурсан мэт гэрээрээ гүйн,

handling each item until it took on a lustrous sheen.

алтан шар болтол бүх зүйлээ тэрбээр барилаа.

Soon the palace heaved with gold,

Удалгүй ордон алтаар шаргалтан,

and Midas’s delirious laughter echoed off the walls.

Мидасын бахдам инээд ханаар нэг цуурайтна.

Exhausted and hungry from his rampage,

Хөдөлсөөр ядарч өлссөн Мидас,

Midas picked up a bunch of grapes from his newly gilded fruit bowl.

саяхан алт болгосон жимсний аяганаасаа усан үзэм авав.

But he nearly shattered his teeth,

Гэхдээ тэр золтой л шүдээ хугалчихсангүй.

for the fruit had turned to metal in his mouth.

Жимс түүний аманд ороод алт болчхов.

When he picked up a loaf of bread, the crumbs hardened in his hand.

Тэр талхыг шүүрэн авахад гарт нь хүнд оргив.

Flinging himself onto his bed in frustration,

Бухимдсандаа тэр орондоо хэвтэхэд,

Midas discovered his plush pillows had morphed into solid gold.

түүний зөөлөн дэр хатуу алт болсныг Мидас анзаарлаа.

Hearing his cries of frustration, his daughter entered the room.

Бухимдсандаа орилоход охин нь орж ирлээ.

But when Midas reached out to her,

Гэхдээ Мидас түүнд хүрэхэд хайртай охин нь

he saw with horror that he had frozen her into a golden statue.

нүдэн дээр нь алтан хөшөө болж хувирчээ.

Horrified at what he had done,

Хийсэн зүйлдээ харамссан Мидас

Midas begged the gods to rid him of his power.

энэ хүчнээс салгаж өгөхийг бурхдаас гуйлаа.

Taking pity on the foolish king,

Тэнэг хааныг харж өрөвдсөн Дионис

Dionysus told Midas to wash his hands in the River Pactolus.

Мидаст гараа Пактол голд угаахыг зөвлөв.

When Midas reached into the river, the gold drained from his fingertips.

Мидас голд гараа дүрэхэд хуруунаас нь алт урсан одлоо.

Midas returned home to find his daughter alive

Мидас гэртээ харихад охин нь эсэн мэнд бөгөөд

and his palace back to normal, and he rejoiced.

бүх зүйл буцаад хэвэндээ орсныг хараад баясжээ.

You’d think he would’ve learned his lesson,

Уг нь тэр алдаанаасаа сургамж авмаарсан даа.

but just a few weeks later, Midas blundered again,

Гэтэл хэдхэн 7 хоногийн дараа Мидас дуу хөгжим, нарны бурхан Апполог доромжилж

insulting the music and sun god Apollo when he declared Pan a greater musician.

Паныг илүү гоё дуулдаг гэж хэлж өөрийгөө баллав.

Apollo scornfully declared that the king must have the ears of an ass

Апполо ийм тэнэг юм хэлж байдаг хаан илжгэн чихтэй байж таарна гээд

to make such a misjudgment, and transformed Midas accordingly.

Мидасын илжгэн чихтэй болгов.

Once again regretting his behavior,

Дахиад л буруу үйлдэлдээ харамссан Мидас

Midas kept his hairy ears hidden in public.

үслэг чихээ олны газар нууж явах болов.

They were seen only by his barber,

Түүний чихийг ганцхан түүний үсчин харсан бөгөөд

who was sworn to secrecy during a very awkward grooming session.

чимээгүй байхаа амлажээ.

The barber stifled his laughter and fought the desire to tell someone,

Үсчин инээдээ барьж ядан, бусдад хэлэх хүслээ дарсан ч

yet the secret consumed him.

нууцыг хадгалахад тун хэцүү болжээ.

One day, he walked outside the city and dug a hole in the ground.

Нэг өдөр тэр хотоос гарч газар нүх ухаад,

толгойгоо тэр нүхэнд хийгээд

Plunging his head into the earth,

the desperate barber whispered, “Midas has ass’s ears.”

“Мидас хаан илжгэн чихтэй” гэж шивнэв.

Soon after, a clump of reeds sprang up

Удалгүй үсчний хэлсэн нүхэнд

in the spot where the barber had buried his words.

зэгс цухуйн ургав.

When the wind blew, they carried the echoes of his whisper through the breeze:

Салхи салхилахад цухуйсан зэгс “Мидас хаан илжгэн чихтэй”

"Midas has ass’s ears."

гэх үгийг цуурайтуулан зөөнө.

At the sound, donkeys in the fields raised their heads in recognition

Тэр дуугаар талбайд байгаа илжигнүүд толгойгоо өргөн,

and people chuckled to themselves at the follies of their king.

хүмүүс хааныхаа тухай үгийг хоорондоо шивнэлдэж инээнэ.

With his golden touch and ass’s ears, Midas was not the most respected ruler.

Алтан гар, илжгэн чихээрээ танигдсан Мидас бусдын хүндлэлийг хүлээсэнгүй.

And where other leaders were honored through statues and temples,

Бусад удирдагч нар алдар цуугаа мандуулж, хөшөө сүндэрлүүлж байхад,

his people remembered him a little differently:

хүмүүс түүнийг арай өөрөөр

in the depths of the glittering river and the rustle of the Phrygian wind.

гялтганасан голын гүнд, Фригийн салхины шивнээнд дурсана.