Who IS Sherlock Holmes - Neil McCaw

Translator: Ayan Organization Reviewer: himdad muhammed

More than a century after first emerging

سەدەیەک دوای یەکەم پەیدابوونی

into the fog-bound, gas-lit streets of Victorian London,

بە ناو شەقامە تەمومژاویی، گڵۆپە گازییەکانی لەندەنی ڤیکتۆریا،

Sherlock Holmes is universally recognizable.

شێرلۆک هۆڵمز گەردوونیانە ناسراوە.

Even his wardrobe and accessories are iconic:

تەنانەت کەنتۆر و کەلوپەلەکانیشی نموونەیکن:

the Inverness cape,

شاڵەکەی سەر شانەکەی،

deerstalker hat,

کڵاوی ڕاوەئاسکەکەی،

and calabash pipe,

و پایپە کابالاشیەکەی،

and figures such as his best friend and housemate Doctor Watson,

و کەسەکانی دیکەی نزیکیشی وەک باشترین هاوڕێی د.واتسن کە لەگەڵیشی دەژیا ،

arch-nemesis Moriarty,

دوژمنە سەرسەختەکەی مۆریارتی،

and housekeeper Mrs. Hudson

و خزمەتکارەکەی خاتوون هودسۆن

have become part of the popular consciousness,

بوونەتە بەشیك لە ئاگاهی گشتی،

as have his extraordinary, infallible powers of deduction

و توانا لە ڕادەبەدەر، دوور لەهەڵە هەڵهێنجانکەی

utilized in the name of the law,

کە لە ژێر سایەی یاسادا بەکاری دەهێنا،

his notorious drug use,

بەکارهێنانە بەدناویانەکەی بۆ دەرمان،

and his popular catchphrase, "Elementary, my dear Watson."

و وتە درووشم ئاساکەی، ''ئاسانە، ئەزیزەکەم واتسن.''

And yet many of these most recognizable features of Holmes

وەلێ هێشتا زۆرینەی ئەم خەسڵەتە ناسراوانەی هۆڵمز

don't appear in Arthur Conan Doyle's original stories.

لە چیرۆکە رەسەنەکانی ئارتۆر کۆنان دۆیڵ بەدەر ناکەون.

Doyle's great detective solves crimes in all sorts of ways,

لێکۆڵەرە مەزنەکەی دۆیڵ بە چەندەها شێواز چارەسەری تاوانەکانی دەکرد،

not just using deduction.

نەک تەنها بە بەکارهێنانی هەڵهێنجان.

He speculates, and at times even guesses, and regularly makes false assumptions.

تێڕادەما، هەندێکجار تەنانەت مەزندەی دەکرد، و بە بەردەوامیش گریمانەی هەڵەی دەکرد.

Furthermore, Mrs. Hudson is barely mentioned,

سەرەڕای ئەوەش، خاتوون هودسۆن زۆر بەکەمی باس کراوە،

no one says, "Elementary, my dear Watson,"

هیچ کەسێکیش ناڵێت، ''ئاسانە، ئەزیزەکەم واتسن،''

and the detective and his sidekick live apart for much of the time.

و لێکۆڵەر و هاوڕێکەی زۆربەی کاتەکان بە جیا دەژین.

Moriarty, the grand villain, only appears in two stories,

مۆریارتی، خراپەکارە مەزنەکە، تەنها لە دوو چیرۆکدا دەردەکەوێت،

the detective's drug use is infrequent after the first two novels,

بەکارهێنانی دەرمانی لێکۆڵەرەکەش کەم ڕوودەدات لە دوای دوو یەکەمین ڕۆمانەوە،

and Holmes is rarely enthralled to the English legal system;

و هۆڵمز زۆر بە کەمی بایەخ بە سیستمی یاسایی ئینگلتەرا دەدات؛

He much prefers enacting his own form of natural justice

ئەو زیاتر حەزدەکات شێوەیەکی خۆی بۆ دادپەروەری سرووشتی جێبەجێ بکات

to sticking to the letter of the law.

تاوەکو پاراستنی یاسا بەدەست بهێنێت.

Finally, many of the most iconic elements of the Holmesian legend

لە کۆتاییدا، زۆرینەی زۆری توخمە نموونەییەکانی ئەو ئەفسانە هۆڵمزییە

aren't Doyle's either.

هی دۆیڵ نین.

The deerstalker cap and cape were first imagined by Sidney Paget,

کڵاوی ڕاوەئاسکەکە و شاڵەکە سەرەتا لەلایەن سیدنی پاجێتەوە بە ئەندێشەدا هاتن،

the story's initial illustrator.

کە یەکەم کەس بوو چیرۆکەکە بکات بە وێنە.

the curved pipe was chosen by American actor William Gillette

پایپە کەوانەییەکەی هەڵبژێردراوە لەلایەن ئەکتەری ئەمەریکی ویڵیام گیڵێت

so that audiences could more clearly see his face on stage,

هەتاوەکو جەماوەر بە ڕوونی سیمای لەسەر شانۆ ببینن،

and the phrase, "Elementary, my dear Watson,"

و وتەکەشی، ''ئاسانە، ئەزیزەکەم واتسن،''

was coined by author and humorist P.G. Wodehouse.

لەلایەن نووسەری گاڵتەچی پی جی هۆدێهاوس داهێنراوە.

So who exactly is Sherlock Holmes?

کەواتە شێرلۆک هۆڵمز بەڕاستی کێیە؟

Who's the real great detective, and where do we find him?

کێ لێکۆڵەرە مەزنە ڕاستەقینەکەیە، و لە کوێ بیدۆزینەوە؟

Purists might answer that the original Sherlock

ڕەنگە پاکخوازان وەڵام بدەنەوە کە شێرلۆکی ڕەسەن کە

inspired by Arthur Conan Doyle's university mentor Dr. Joseph Bell

لەلایەن مامۆستای زانکۆی ئاڕتۆر کۆنان دۆیڵەوە د.جپزێف بێڵەوە سرووشی وەرگرتووە

is the real one.

ڕاستەکەیە. بەڵام ڕاستیەکەی

But the fact remains that that version of Sherlock has been largely eclipsed

ئەوەیە کە ئەو وەشانەی شێرلۆک هۆڵمز بە شێوەیەکی فراوان وەکو مانگیرانی لێهاتووە

by the sheer volume of interpretation,

لەوکاتەوەی بڕێکی زۆر لە لێکدانەوە بوونیان هەیە،

leaving Doyle's detective largely unrecognizable.

کە وای لە لێکۆلەرەکەی دۆیل کردووە بەشێوەیەکی بەرفراوان نەناسریتەوە.

So there's another, more complex,

بۆیە وەڵامێکی دیکە، ئاڵۆزتر،

but perhaps more satisfying answer to the question,

بەڵام لەوانەیە زیاتر ڕازیمان بکات بۆ وەڵامدانەوەی پرسیارەکە،

but to get there, we must first consider the vast body of interpretations

بەڵام بۆ گەیشتن بەوە، سەرەتا دەبێت سەرنج بدەینە ئەو ژمارە زۆرەی لێکدانەوەکان

of the great detective.

کە باسی لێکۆڵەرە مەزنەکە دەکەن.

Since Conan Doyle's first story in 1887,

لە یەکەمین چیرۆکی کۆنان دۆیلەوە لە ساڵی ١٨٨٧،

there have been thousands of adaptations of Holmes,

بەهەزاران جار گونجاندن بۆ هۆڵمز کراوە،

making him perhaps the most adapted fictional character in the world.

کە دەیکات بەو کارەکتەرە ئەندێشەییەی زۆرترین گونجاندنی بۆ کرابێت لە جیهاندا.

That process began with Victorian stage adaptations,

ئەم گەشەسەندنە لە گونجاندنی دەست پێدەکات لە شانۆی سەردەمی ڤیکتۆریاوە،

and accelerated with the emergence of film.

و بە خێرایی گەشەی کرد لەگەڵ هاتنە کایەی فیلمەوە.

There were more than 100 film adaptations of Holmes

زیاتر لە ١٠٠ گونجاندنی هۆڵمز بۆ فلیم بوونی هەبووە

in the first two decades of the 20th century alone.

بە تەنها لە دوو دەیەی سەرەتای سەدەی بیستەهەم.

And since then, there have many thousands more in print,

هەروەها لەو کاتەشەوە، بە هەزارانی دیکە هەیە بەشێوەی نووسراو،

and on film,

و بە فیلمیش،

television,

تەلەفزیۆن،

stage,

and radio.

شانۆ،

و ڕادیۆ.

Holmes has been reinterpreted by people everywhere,

هۆڵمز لەلایەن هەموو خەڵکیەوە لێکدانەوەی جیا جیای بۆ کراوە،

in remarkably different, and often contradictory ways.

بەشێوەیەکی بەرچاو جیاواز، و زۆرجار بە شێوەی دژبەیەکی.

These adaptations demonstrate both Holmes's popularity

ئەو گونجاندنانە هەر دوو لایەنی هۆڵمز پیشان دەدەن لە باوێتی

and his malleability.

و خۆگونجاندنەکەی.

For instance, he featured in a number of allied anti-Nazi propaganda films

بۆ نموونە، لە کۆمەڵێک فیلمی پڕوپاگەندەی هاوپەیمانانی دژە نازی بەژداری پێکراوە

during World War II.

لە سەروبەندی جەنگی جیهانی دووەم.

And both Winston Churchill and Franklin Delano Roosevelt

وەهەردوو وینستن چڕچڵ و فڕانکلین دێلانۆ ڕۆزڤێڵت

were avid enthusiasts,

هەواداری سەرسەختی بوون،

the latter even joining the Baker Street Irregulars,

تەنانەت دووەم دانەیان بەژداری کرد لە نائاساییەکانی شەقامی بەیکەر،

a Holmesian appreciation society,

کە ڕێکخراوێک بوو بۆ دەربڕینی پێزانین بۆ هۆڵمز،

and nicknaming one secret service hideout Baker Street.

هەتا ناویان لە خزمەتگوزارییەکی نهێنیان نابوو حەشارگەی نهێنی شەقامی بەیکەر.

And yet, at the very same time,

و تەنانەت، لە هەمان کاتدا،

Holmes also appeared in various German-language film adaptations,

هۆڵمز لە کۆمەڵێک فیلمی بەزمان ئەڵمانی دەرکەوت.

some of which were said to have been much-loved favorites of Adolf Hitler.

هەەندێکیان کە دەوترێت زۆر بەدڵی ئەدۆڵف هیتلەر بوون.

So let's return to our question.

کەواتە با بچینەوە سەر پرسیارەکەمان.

Would the real Sherlock Holmes please stand up?

ئایە شێرلۆک هۆڵمزی ڕاستەقینە ئامادەیە تکایە هەڵسێتە سەر پێ؟

The truth is that this world of adaptation has made him into a palimpsest.

ڕاستیەکەی ئەو جیهانە لە گونجاندن کردوویەتی بە دەست نووسێکی بەردەوام دەستکاری کراو.

Sherlock is a cultural text,

شێرلۆک دەقێکی کولتووریە،

repeatedly altered over time as each new interpretation becomes superimposed

بە دووبارەیی و بە گوێرەی کات گۆڕدراوە لەگەڵ ئەوەی هەر لێکدانەوەیەکی نوێی شوێنی

over those that proceed it.

ئەوانەی پێشووئ گرتۆتەوە.

This means that Sherlock continually evolves,

ئەوەش واتای وایە شێرلۆک بە بەردەوامی پەرەدەسێنێت،

embodying ideas and values often far removed

بیرۆکە و بەهای وا دەگرێتە خۆی کە زۆرجار گەلێ جیاوازن

from those found in Conan Doyle.

وەک لەوانەی کۆنان دۆیڵ.

And after each particular story ends, Sherlock rises again,

هەروەها لە دوای هەر کۆتایی هاتنی چیرۆکێک، شێرلۆک دەردەکەوێتەوە،

a little changed, perhaps,

بە کەمێک گۆرانکارییەوە، لەوانەیە،

with a new face and fresh mannerisms or turns of phrase,

بە سیمایەکی نوێ و خووی تازە یانیش ووتە،

but still essentially Sherlock, our Sherlock.

بەڵام هێشتا بنچینەیانە شێرلۆکە، شێرلۆکەکەی خۆمان.