Who IS Sherlock Holmes - Neil McCaw

Tłumaczenie: Bartłomiej Kupiec Korekta: Marta Grochowalska

More than a century after first emerging

Ponad sto lat po tym jak się pojawił

into the fog-bound, gas-lit streets of Victorian London,

w mglistym, oświetlonym latarniami, wiktoriańskim Londynie,

Sherlock Holmes is universally recognizable.

Sherlock Holmes jest ogólnie rozpoznawalny.

Even his wardrobe and accessories are iconic:

Nawet jego garderoba i akcesoria są kultowe,

the Inverness cape,

jak peleryna,

deerstalker hat,

czapka myśliwska,

and calabash pipe,

fajka z tykwy,

and figures such as his best friend and housemate Doctor Watson,

a postacie, jak jego najlepszy przyjaciel i współlokator doktor Watson,

arch-nemesis Moriarty,

największy wróg Moriarty

and housekeeper Mrs. Hudson

i gosposia pani Hudson

have become part of the popular consciousness,

funkcjonują w powszechnej świadomości,

as have his extraordinary, infallible powers of deduction

tak jak jego niezwykłe i niezawodne zdolności dedukcyjne

utilized in the name of the law,

stosowane w imieniu prawa,

his notorious drug use,

osławiony pociąg do używek

and his popular catchphrase, "Elementary, my dear Watson."

oraz jego ulubione powiedzonko: "To proste, mój drogi Watsonie.".

And yet many of these most recognizable features of Holmes

Jednakże wiele z najbardziej rozpoznawalnych cech Holmesa

don't appear in Arthur Conan Doyle's original stories.

nie pojawia się w powieściach Arthura Conana Doyle'a.

Doyle's great detective solves crimes in all sorts of ways,

Doyle'owski superdetektyw rozwiązuje zagadki kryminalne wszelkimi metodami,

not just using deduction.

nie tylko za pomocą dedukcji.

He speculates, and at times even guesses, and regularly makes false assumptions.

Spekuluje, czasem wręcz zgaduje, a jego przypuszczenia często są błędne.

Furthermore, Mrs. Hudson is barely mentioned,

Postać pani Hudson jest epizodyczna,

no one says, "Elementary, my dear Watson,"

Holmes wcale nie mawia: "To proste, mój drogi Watsonie.",

and the detective and his sidekick live apart for much of the time.

a detektyw i jego pomocnik mieszkają przez większość czasu osobno.

Moriarty, the grand villain, only appears in two stories,

Czarny charakter Moriarty występuje w dwóch opowiadaniach,

the detective's drug use is infrequent after the first two novels,

detektyw sporadycznie korzysta z używek, poza dwiema pierwszymi powieściami,

and Holmes is rarely enthralled to the English legal system;

rzadko zachwyca się angielskim systemem prawnym

He much prefers enacting his own form of natural justice

i woli stosować własną formę sprawiedliwości

to sticking to the letter of the law.

niż trzymać się litery prawa.

Finally, many of the most iconic elements of the Holmesian legend

Wielu kultowych przedmiotów z historii o Holmesie

aren't Doyle's either.

również nie wymyślił Doyle.

The deerstalker cap and cape were first imagined by Sidney Paget,

Myśliwską czapkę i pelerynę wykreował Sidney Paget,

the story's initial illustrator.

pierwszy ilustrator opowieści,

the curved pipe was chosen by American actor William Gillette

a zakrzywioną fajkę wprowadził amerykański aktor William Gillette,

so that audiences could more clearly see his face on stage,

żeby widzowie lepiej widzieli jego twarz na scenie.

and the phrase, "Elementary, my dear Watson,"

Słowa: "To proste mój drogi Watsonie"

was coined by author and humorist P.G. Wodehouse.

ukuł pisarz i satyryk P.G. Wodehouse.

So who exactly is Sherlock Holmes?

Kim więc jest Sherlock Holmes?

Who's the real great detective, and where do we find him?

Kto tak naprawdę jest wielkim detektywem i gdzie możemy go znaleźć?

Purists might answer that the original Sherlock

Puryści odpowiedzą, że Sherlock wzorowany

inspired by Arthur Conan Doyle's university mentor Dr. Joseph Bell

na postaci dr. Josepha Bella, uniwersyteckiego mentora Doyle'a,

is the real one.

jest tym prawdziwym.

But the fact remains that that version of Sherlock has been largely eclipsed

W rzeczywistości ta wersja pozostaje w cieniu

by the sheer volume of interpretation,

niezwykle licznych interpretacji,

leaving Doyle's detective largely unrecognizable.

przez co trudno rozpoznać Doyle'owskiego detektywa.

So there's another, more complex,

Pozostaje więc bardziej złożona,

but perhaps more satisfying answer to the question,

ale może też i satysfakcjonująca odpowiedź na to pytanie,

but to get there, we must first consider the vast body of interpretations

ale najpierw musimy przyjrzeć się ogromowi interpretacji

of the great detective.

postaci wielkiego detektywa.

Since Conan Doyle's first story in 1887,

Od czasu pierwszej powieści Conana Doyle'a z 1887 roku

there have been thousands of adaptations of Holmes,

ukazały się tysiące adaptacji historii Holmesa

making him perhaps the most adapted fictional character in the world.

i jest ona prawdopodobnie jedną z najczęściej adaptowanych na świecie.

That process began with Victorian stage adaptations,

Zaczęło się od wiktoriańskich inscenizacji

and accelerated with the emergence of film.

a nabrało rozpędu z pojawieniem się filmu.

There were more than 100 film adaptations of Holmes

Ponad 100 filmowych adaptacji powstało

in the first two decades of the 20th century alone.

w dwóch pierwszych dekadach XX wieku.

And since then, there have many thousands more in print,

Od tamtej pory tysiące adaptacji ukazało się drukiem,

and on film,

na ekranach kin,

television,

telewizorów,

stage,

and radio.

w teatrach

i w radiu.

Holmes has been reinterpreted by people everywhere,

Holmesa interpretowano na całym świecie,

in remarkably different, and often contradictory ways.

na zupełnie inne i często sprzeczne sposoby.

These adaptations demonstrate both Holmes's popularity

Te adaptacje pokazują popularność Holmesa

and his malleability.

i jego plastyczność.

For instance, he featured in a number of allied anti-Nazi propaganda films

Pojawił się w wielu alianckich filmach antynazistowskich

during World War II.

podczas II wojny światowej.

And both Winston Churchill and Franklin Delano Roosevelt

Winston Churchill i Franklin Delano Roosevelt

were avid enthusiasts,

byli jego wielkimi fanami,

the latter even joining the Baker Street Irregulars,

a ten drugi nawet wstąpił do Baker Street Irregulars,

a Holmesian appreciation society,

towarzystwa sympatyków Holmesa,

and nicknaming one secret service hideout Baker Street.

i nadał nazwę Baker Street tajnej siedzibie wywiadu.

And yet, at the very same time,

W tym samym czasie

Holmes also appeared in various German-language film adaptations,

Holmes pojawiał się w niemieckojęzycznych filmach,

some of which were said to have been much-loved favorites of Adolf Hitler.

a fanem niektórych z nich był podobno Adolf Hitler.

So let's return to our question.

Wróćmy jednak do naszego pytania.

Would the real Sherlock Holmes please stand up?

Czy prawdziwy Sherlock Holmes mógłby się wreszcie pokazać?

The truth is that this world of adaptation has made him into a palimpsest.

Prawda jest taka, że świat adaptacji przeistoczył go w palimpsest.

Sherlock is a cultural text,

Sherlock jest wytworem kultury,

repeatedly altered over time as each new interpretation becomes superimposed

ciągle zmienianym,

bo interpretacje nakładają się na siebie,

over those that proceed it.

This means that Sherlock continually evolves,

co oznacza, że Sherlock ciągle ewoluuje,

embodying ideas and values often far removed

ucieleśniając idee oraz wartości, często bardzo odmienne

from those found in Conan Doyle.

od tych występujących u Conana Doyle'a.

And after each particular story ends, Sherlock rises again,

Ilekroć jakaś opowieść dobiega końca, Sherlock powstaje ponownie,

a little changed, perhaps,

może z drobnymi zmianami,

with a new face and fresh mannerisms or turns of phrase,

jak nowa twarz, maniera czy nowe powiedzonka,

but still essentially Sherlock, our Sherlock.

ale to w gruncie rzeczy ciągle nasz Sherlock.