What happens when the Arctic permafrost melts? - Brendan Rogers and Jessica Howard

Аудармашы: Assem Amantayeva Редактор: Asqat Yerkimbay

In June 2022, a gold miner in the Canadian Yukon

2022 жылдың маусымында Канаданың Юкон жеріндегі алтын өндіруші

made a remarkable discovery.

керемет нәрсе тауып алады.

While working on the traditional lands of the Tr’ondëk Hwëch’in First Nation,

Алғашқы ұлт Трондек Хвечиңнің тарихи жерінде жұмыс істеп жатып,

he uncovered the exceptionally well-preserved frozen remains

30,000 жылғы түкті мамонт бұзауының ерекше жақсы сақталған

of a woolly mammoth calf that died 30,000 years ago.

мұз қалдықтарын тауып алады.

But this find isn’t the only of its kind

Бірақ бұл табылған жалғыз нәрсе емес.

because the Arctic holds many buried secrets...

Өйткені Арктиканың ашылмаған құпиялары өте көп...

About 15% of the Northern Hemisphere contains permafrost—

Солтүстік жарты шардың 15%-ын мәңгі мұз жамылғысы құрайды.

that is, ground that doesn’t thaw seasonally,

Ол дегеніміз мұз маусым сайын ерімей,

but has instead stayed frozen for at least two years—

кем дегенде екі жыл бойы,

and, typically, much longer.

әдетте, одан да көп уақыт қатып тұрады.

The oldest permafrost yet discovered is located in the Yukon

Әзірге ең көне мұз жамылғысы Юконнан табылып,

and has been frozen for 740,000 years.

740,000 жыл бойы қатып тұрған.

The thickness of permafrost also ranges,

Мұз жамылғысының қалыңдығы

from just 1 meter in some areas to over a kilometer in others.

1 метрден, кей жерлерде километрден де асып жатады.

And permafrost is exceptionally good at preserving biological remains.

Мұз жамылғысы биологиялық қалдықтарды сақтауға өте жақсы.

If any ice crystals are close to remains buried in permafrost,

Егер мұз кристалдары мұз жамылғыларында көмілгендерге жақын болса,

they help draw moisture away.

олар ылғалды алшақ ұстауға көмектеседі.

And microorganisms that would otherwise quickly decompose

Әрі өсімдіктер мен жануарлардың ұлпаларын

plant and animal tissues operate at slower metabolic rates

тез ыдырататын микроағзалардың метоболизмдері бұндай салқын

in these subfreezing temperatures.

температурада баяу жұмыс істейтін болады.

The outcome is that, instead of having to rely on fossilized skeletons

Нәтижесінде тасқа айналған қаңқаларды пайдаланып,

to extrapolate what an ancient animal might have looked like,

ежелгі жануардың кейпін болжаудың орнына,

permafrost can sometimes offer scientists literal freeze-frames of times long gone.

мұз жамылғыларының көмегімен ғалымдар, оның нақты жойылған уақытын анықтай алады.

In 2016, another gold miner came face-to-face

2016 жылы тағы бір алтын өндіруші

with a 7-week-old grey wolf pup

57,000 жыл бойы мұздатылып сақталған

that had been preserved in permafrost for 57,000 years.

7 апталық сұр қасқырдың бөлтірігін тауып алады.

Researchers learned that she’d been feasting on salmon,

Зерттеушілер оны албырт балығын аулап жүріп,

and think she died quickly,

тез қайтыс болды деп санайды.

possibly when the den she was nestled in collapsed.

Бәлкім ол тығылып жатқан ің, опырылып құлаған болуы мүмкін.

In 2020, reindeer herders encountered remains

2020 жылы бұғы бақташылары аюға ұқсас аңның

that unmistakably belonged to a bear.

қалдықтарын тауып алады.

But it turned out that they were as much as 39,500 years old.

Сөйтсе ол 39,500 жастағы

They belonged to a cave bear.

үңгір аюының қалдықтары болып шығады.

Its species went extinct about 24,000 years ago.

Бұл аюдың түрі 24,000 жыл бұрын жер бетінен жоғалған.

Before this, scientists had only ever seen cave bear skeletal remains.

Бұған дейін ғалымдар үңгір аюының сүйектерін ғана көрген болатын.

Even incomplete animal remains found in permafrost

Мұз жамылғысында табылған бүтін емес қалдықтардың өзі

have yielded incredible results.

зерттеуде керемет нәтиже көрсетті.

In 2021, researchers identified a new species of mammoth

2021 жылы зерттеушілер

by reconstructing DNA sequences from 1.6-million-year-old mammoth teeth—

1.6 миллион жастағы мамонттың тісіндегі ДНҚ-ны қайта қалпына келтіріп,

making it the oldest sequenced DNA on record.

ең көне ДНҚ жасап, мамонттың жаңа түрін анықтады.

And extraordinary finds go beyond the animal kingdom:

Ерекше жәдігерлер жануарлар әлемінен ғана табылмайды.

in 2012, scientists successfully regenerated a flowering tundra plant

2012 жылы ғалымдар гүлденген Тундра өсімдігін қалпына келтірді.

from seeds they found encased in 32,000-year-old squirrel burrows.

Оның тұқымын 32,000 жылдық тиін інінен табады.

However, all the prehistoric remains we have yet to discover in permafrost

Дегенмен мұз жамылғыларындағы ежелгі қалдықтар

are at risk, along with much more, because permafrost is thawing rapidly.

жаһандық жылынудың себебінен жойылып кету үстінде тұр.

Climate change is warming the Arctic at 3 to 4 times the rate

Жаһандық жылыну Арктиканы әлемнің басқа бөліктеріне қарағанда

of the rest of the world.

3-4 есе көбірек жылытады.

And an increased frequency in extreme weather events,

Әрі ауа-райының тез өзгеріске ұшырап,

like lightning and wildfires,

күн күркіреуі мен орман өттерінің жиілеуі

is burning the plants and soil that otherwise help to keep permafrost cool.

мұз жамылғыларын салқындатып тұратын өсімдіктер мен топырақты күйдіруде.

When permafrost thaws, it has concerning and far-reaching effects.

Мұз жамылғыларының еруі өте ауқымды мәселелерге алып келеді.

The ground can fracture and collapse in on itself,

Жерде жарылыстар пайда болып, өздігінен шөгуі мүмкін.

and the landscape can experience flooding and erosion,

Ал ландшафттарды топан су басып, эрозияға ұшырау қаупі бар.

making previously stable trees tilt and form so-called “drunken forests.”

Нәтижесінде берік ағаштар қисайып, “мас ормандарға” айналуы ықтимал.

It can also trigger massive landslides and threaten critical infrastructure.

Сондай-ақ бұл жаппай көшкінді туындатып, инфрақұрылымға қауіп төндіруі ықтимал.

By the year 2050, permafrost thaw may endanger 3.6 million people.

2050 жылға қарай, мұз жамылғыларының еруі 3.6 миллион адамға қауіп төндіруі мүмкін.

This includes many Indigenous and First Nations people

Бұған Алғашқы Ұлт адамдары мен Арктиканың жергілікті

who have lived across the Arctic region since time immemorial.

тұрғындары да кіреді.

Right now, they’re dealing with difficult decisions

Дәл қазір олар өз орталары мен дәстүрлі өмір сүру жолдарын

about how to protect their communities and traditional ways of life

сақтап қалу жөнінде қиын шешімдер қабылдауда.

in the face of climate change.

Оған жаһандық жылыну себеп.

The effects of thawing will also extend far beyond the Arctic.

Бұл тек Арктикаға ғана әсер етіп қоймайды.

This is because permafrost stores an estimated 1.6 trillion tons of carbon.

Өйткені мұз жамылғыларында 1.6 трлн тоннадай көміртек жинақталған.

That’s over double the amount in Earth’s atmosphere as of 2022—

Бұл 2022 жылы атмосферада болған көміртек көрсеткішінен екі есе жоғары және

and more than humans have ever released by burning fossil fuels.

адамдардың отынды жағуы арқылы шыққан көміртек көрсеткішінен әлдеқайда көп.

Permafrost is one of the world’s largest carbon reservoirs

Мұз жамылғылары – әлемдегі ең үлкен көміртек қоры.

because of all the organic material it contains—

Оған себеп ішінде органикалық заттар,

some as intact remains,

бүтін қалдықтар мен

but much of it in the form of partially decomposed soils and sediments.

жартылай ыдыраған топырақ пен шөгінділердің болуынан.

When it begins thawing,

Еру басталғанда

microorganisms decompose organic material more efficiently,

микроағзалар органикалық заттарды әлдеқайда жылдамырақ ыдыратып,

and release gases like carbon dioxide and methane.

көмірқышқыл газы мен метан секілді газдарды бөле бастайды.

This triggers a feedback loop:

Бұл кері байланыс циклін туындатады:

as more gases are released, the climate warms,

неғұрлым көп газ бөлінсе, климат соғұрлым жылынып,

causing more permafrost to thaw and release even more greenhouse gases.

мұз жамылғылары одан сайын еріп, парник газдар көбірек бөлінеді.

To preserve snapshots of what the planet was like thousands of years ago—

Мыңдаған жыл бұрынғы планетаның бейнесін сақтап қалу үшін және

when mammoths and cave bears trod its terrain—

мамонттар мен үңгір аюларының мекендеген жерін аман ұстау үшін әрі

and to support the diversity of life on Earth thousands of years to come,

жер бетіндегі алуантүрлілікті мыңдаған жылдарға жеткізу үшін

the Arctic needs to keep its cool.

Арктика салқындығын ұстап тұруы тиіс.