The power of creative constraints - Brandon Rodriguez

Translator: Sawza Maghdid Reviewer: Zhila Mawlood

Imagine you're asked to invent something new.

بیهێنە پێش چاوت کە پرسیارت لێ دەکرێت بۆ داهێنانی شتێکی نوێ.

لەوانەیە هەر شتێک بێت کە تۆ بتەوێت

It could be whatever you want

made from anything you choose

لە هەر شتێک کە تۆ هەڵدەبژێریت دروست کراوە

in any shape or size.

لە هەر شێوە و قەبارەیەک بێت.

That kind of creative freedom sounds so liberating, doesn't it?

ئەو جۆرە لە ئازادی داهێنەرانە وا دیارە کە ئازادکردن بێت، وانیە؟

Or does it?

یان دەیکات؟

If you're like most people, you'd probably be paralyzed by this task.

ئەگەر تۆ وەک زۆربەی خەڵک بی، لەوانەیە ئیفلیج بیت بەهۆی ئەم ئەرکەوە.

Without more guidance, where would you even begin?

بەبێ ئامۆژگاری و ڕێنموویی زیاتر لە کوێ دەست پێ دەکەیت؟

As it turns out, boundless freedom isn't always helpful.

وەک دەردەکەوێت ئازادی بێ سنوور هەمیشە یارمەتیدەر نیە.

In reality, any project is restricted by many factors,

لە ڕاستیدا هەر پرۆژەیەک سنووردار بکرێت بە چەندین هۆکار،

such as the cost,

وەک تێچوون،

what materials you have at your disposal,

چ کەرەستەیەکت هەیە لە دەستت،

and unbreakable laws of physics.

و یاسا نەشکێنراوەکانی فیزیا.

These factors are called creative constraints,

ئه و هۆکارانە پێیان ده گوترێت به‌ربه‌ستی داهێنه‌رانه‌،

and they're the requirements and limitations

و ئەوان داواکاری و سنوردارکردنن

we have to address in order to accomplish a goal.

پێویستە هەوڵبدەین بۆئەوەی ئامانجێک بەدەست هێنین

Creative constraints apply across professions,

بەربەستی داهێنەرانە جێبەجێ دەکات لە هەموو پیشەکان

to architects and artists,

بۆ بیناسازەکان و هونەرمەندان،

writers,

نووسەران ،

engineers,

ئەندازیارەکان،

and scientists.

و زاناکان.

In many fields, constraints play a special role

لە زۆر خانەدا، لێکردنەوەی سنوور ڕۆڵێکی تایبەت ده‌گێڕێت

as drivers of discovery and invention.

وەک شۆفێرێکی دۆزینەوە و داهێنان.

During the scientific process in particular,

له ماوه ی پرۆسه ی زانستیدا بە تایبەتی،

constraints are an essential part of experimental design.

به‌ربه‌سته‌كان بەشێکی سەرەکین له‌ دیزاینی ئەزموونی.

For instance, a scientist studying a new virus would consider,

بۆ نموونە زانایەک کە لێکۆڵینەوە لەسەرڤایرۆسێک دەکات

"How can I use the tools and techniques at hand

"چۆن بتوانم ئامێرەکان بەدەستی خۆم بەکار بێنم

to create an experiment that tells me how this virus infects the body's cells?

بۆ دروستکردنی تاقیکردنەوەیەک کە پێم دەڵێت چۆن ئەم ڤایرۆسە خانەکانی لەش تووش دەکات؟

And what are the limits of my knowledge that prevent me

و سنوری زانیاری من چیە کە ڕێگریم لێ دەکات

from understanding this new viral pathway?"

لە تێگەیشتن لەو ڕێگە نوێیەی ڤایرۆسی؟

لە ئەندازیاریدا، بەربەستەکان وایان لێمان كردوه‌ دۆزینەوە زانستیەکانمان جێبەجێ بکەین

In engineering, constraints have us apply our scientific discoveries

to invent something new and useful.

بۆ داهێنانی شتێکی نوێ و بەسوود.

Take, for example, the landers Viking 1 and 2,

لاندەرس ڤایکینگی ۱و۲ بە نمونە وەربگرە

which relied on thrusters to arrive safely on the surface of Mars.

کە پشتی بە ژەنەرەکان بەست بۆ ئەوەی بە سەلامەتی بگه‌نه‌ سەر ڕووی مەریخ.

The problem?

کێشەکە؟

Those thrusters left foreign chemicals on the ground,

ئەو پاڵنەرانە ماددە کیمیاییە نەزانراوەکانیان بەجێ هێشت لەسەر زەوی،

contaminating soil samples.

ئه‌مه‌ش بووه‌ هۆی پیسکردنی نمونەی خاک.

So a new constraint was introduced.

کەواتە سنوورێکی نوێ ناسێنرا.

How can we land a probe on Mars

چۆن دەتوانین واڵاییكه‌رێك بنێرینه‌ سه‌ر مه‌ریخ

without introducing chemicals from Earth?

بەبێ ناساندنی ماددە کیمیاییەکان لە زەوییەوە؟

The next Pathfinder mission used an airbag system

له‌ ئەرکی لێكۆڵینه‌وه‌ی دواتر سیستەمی کیسە هەوایی به‌كارهات

to allow the rover to bounce and roll to a halt

تاكو ڕێگە بە گه‌ڕۆكه‌كه‌ بدات هەڵبەز بکات و گل ببێتەوە بتوانێ بوەستێت.

without burning contaminating fuel.

بەبێ سوتاندنی سوتەمەنی.

Years later, we wanted to send a much larger rover: Curiosity.

دوای چەند ساڵێک، ویستمان ڕۆڤەرێکەی زۆر گەورەتر بنێرین: Curiosity

However, it was too large for the airbag design,

لەگەڵ، ئەوەشدا زۆر گەورە بوو بۆ دیزاینی جانتای هەوایی،

so another constraint was defined.

کەواتە سنوورێکی تر پێناسە کرا

How can we land a large rover while still keeping rocket fuel

چۆن گه‌ڕۆكێکی مەزن بنیشێنینەوە له‌ كاتێك پارێزگاری لەسوتەمەنی ڕۆکێتەکە بکەین

away from the Martian soil?

دوور لە خاکی مەریتان؟

In response, engineers had a wild idea.

لە وەڵامدا، ئەندازیارەکان بیرۆکەیەکی سه‌ركێشانه‌یان هەبوو.

They designed a skycrane.

ئەوان یه‌رزكه‌ره‌وه‌یه‌كی ئاسمانییان دروست کرد.

Similar to the claw machine at toy stores,

هاوشێوەی ئامێری چڕنووک لە کۆگای یاری،

it would lower the rover from high above the surface.

ئەو ڕۆڤەرەکە نزمتر دەکات لە به‌رزییه‌كی زۆر له‌سه‌ر ڕووه‌كه‌.

With each invention, the engineers demonstrated an essential habit

لەگەڵ هەر داهێنانێک، ئەندازیاران خوویەکی سەرەکی نیشان دا

of scientific thinking -

لە بیرکردنەوەی زانستی -

that solutions must recognize the limitations of current technology

کە پێویستە چارەسەرەکان سنووری تەکنەلۆجیای ئێستا بزانن

in order to advance it.

بۆئەوەی بەرەو پێشی ببەن.

Sometimes this progress is iterative,

هەندێک جار ئەم پێشکەوتنە دووباره‌یه‌

as in, "How can I make a better parachute to land my rover?"

وەک چۆن پەڕەشوتێکی باشتر دروستبکەم تاوەکو گه‌ڕۆكەکە بنیشێنمەوە؟

And sometimes, it's innovative,

و هەندێک جار، داهێنەرانەیه‌،

like how to reach our goal

وەک چۆن بگەینە ئامانجەکەمان

when the best possible parachute isn't going to work.

کاتێک باشترین پەڕەشوت کار ناکات.

In both cases, the constraints guide decision-making

لە هەردوو حاڵەتدا، ئەو به‌ربه‌ستانه‌ ڕێبەریمان ده‌كه‌ن بۆ بڕیاردان

to ensure we reach each objective.

بۆ دڵنیابوون لە گەیشتنمان بە هەر ئامانجێک.

Here's another Mars problem yet to be solved.

ئەمە كێشه‌ی مەریخێکی ترە هێشتا چارەسەر نەکراوە.

Say we want to send astronauts who will need water.

وای دابنێ دەمانەوێت ئاسمانه‌وان بنێرین کە پێویستییان بە ئاو دەبێت.

They'd rely on a filtration system that keeps the water very clean

پشت بە سیستەمێکی پاڵاوتن دەبەستن کە ئاوەکە زۆر پاک و خاوێن ده‌هێڵێته‌وە

and enables 100% recovery.

و ڕێگه‌ به‌ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی ده‌دات به‌ ڕێژه‌ی ۱٠٠% .

Those are some pretty tough constraints,

ئەمانە هەندێک بەربەستی قورسن،

and we may not have the technology for it now.

و لەوانەیە ئێمە ته‌كنه‌لۆجیای پێویستمان به‌رده‌ست نه‌بێت بۆ ئێستا.

But in the process of trying to meet these objectives,

بەڵام لە پرۆسەی هەوڵداندا بۆ گه‌یشتن به‌م ئامانجانە،

we might discover other applications of any inventions that result.

لەوانەیە ئێمە بەرنامەی تر بدۆزینەوە لە هەر داهێنانێک کە ئەنجامی دەبێت.

Building an innovative water filtration system

بنیاتنانی داهێنانی سیستەمی پاڵاوتنی ئاو

could provide a solution for farmers working in drought-stricken regions,

دەتوانێت چارەسەرێک بۆ جوتیاران دابین بکات کار دەکەن لە ناوچە وشکەکان،

or a way to clean municipal water in polluted cities.

یان ڕێگایەک بێت بۆ پاککردنەوەی ئاو لە شاره‌ پیسبووه‌كان.

In fact, many scientific advances

لە ڕاستیدا، چەندین پێشوەچوونی زانستی

have occurred when serendipitous failures in one field

ئه‌و كاته‌ ڕوویانداوه‌ كه‌ به‌ڕێكه‌وت شكستیان هێناوه‌ له‌ بوارێك

address the constraints of another.

كه‌ بۆته‌ هۆی چاره‌سه‌ركردنی به‌ربه‌ستی بوارێكی تر.

When scientist Alexander Fleming mistakenly contaminated

کاتێک زانا ئەلێکساندەر فلێمینگ بە هەڵە ده‌فره‌

a Petri dish in the lab,

په‌تریییه‌كه‌ی پیس كرد لە تاقیگەکەدا،

it led to the discovery of the first antibiotic, penicillin.

بووە هۆی دۆزینەوەی یەکەم دژە بەکتریای، پێنیسیلین.

The same is true of synthetic dye,

هەمان شت ڕاستە لە بۆیه‌ی دەستکرد،

plastic,

پلاستیک،

and gunpowder.

و باروت.

All were created mistakenly,

هەموو بەڕێكه‌وت دروست بوون,

but went on to address the constraints of other problems.

به‌ڵام بوونه‌ته‌ هۆی چاره‌سه‌ركردنی به‌ربه‌ستی كێشه‌ی تر.

Understanding constraints guides scientific progress,

تێگەیشتن لە به‌ربه‌سته‌كان یارمه‌تی ڕێنیشانده‌ری پێشکەوتنی زانستی ده‌دات،

and what's true in science is also true in many other fields.

و ئەوەی لە زانستدا ڕاستە هەروەها لە زۆر بواری تردا ڕاستە.

Constraints aren't the boundaries of creativity, but the foundation of it.

به‌ربه‌سته‌كان سنووری داهێنان نین، بەڵام بناغەکەیەتی.