Urbanization and the future of cities - Vance Kite

Translator: mabbast chato Reviewer: Daban Q. Jaff

Today ,more than half of all people in the world

لەم سەردەمە، زیاتر لە نیوەی خەڵک لە جیهان

live in an urban area.

لە ناوچەی شارنشین دەژین.

By mid-century, this will increase to 70%.

تا نیوەی سەدە، ئەم ڕێژەیە بۆ ٪٧٠ بەرزدەبێتەوە.

But as recently as 100 years ago,

بەڵام ١٠٠ لەمەوبەر،

only two out of ten people lived in a city,

تەنها دوو لەسەر دەی خەڵک لە شار دەژیا،

and before that, it was even less.

و پێش ئەو ١٠٠ساڵەش، تەنانەت کەمتریش بووە،

How have we reached

ئێمە چۆن بەوە

such a high degree of urbanization,

چۆن بەو ڕێژە بەرزەی شارستانیبوون گەیشتین،

and what does it mean for our future?

و ئەو واتای چییە بۆ داهاتوومان؟

In the earliest days of human history,

لە سەرەتایترین ڕۆژگارەکانی مێژووی مرۆڤ،

humans were hunter-gatherers,

مرۆڤ ڕاوکەر و کۆکەرەوە بووە،

often moving from place to place

زۆربەی جار لە شوێنێکە بۆ شوێنێکی دیکە دەیگواستەوە

in search of food.

لە گەڕان بەدوای خۆراکدا.

But about 10,000 years ago,

بەڵام نزیکە ١٠،٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر،

our ancestors began to learn the secrets

باوانمان وردە وردە فێری نهێنیەکانی

of selective breeding

دەستاکاریکردنی بۆماوەی ڕووەک و ئاژەڵبوون

and early agricultural techniques.

و تەکنیکەکانی کشتوکاڵکردنی سەردەمی کۆن.

For the first time,

بۆ یەکەم جار

people could raise food

خەڵک توانی خۆراک بەرهەم بهێنێت

rather than search for it,

لەجیاتی ئەوە بەدوای بگەڕێت،

and this led to the development

و ئەمش بووەهۆی گەشەسەندنی

of semi-permanent villages

گوندە نیمچە هەمیشەیەکان.

for the first time in history.

بۆ یەکەم جار لە مێژوو.

"Why only semi-permanent?" you might ask.

لەوانەیە پرسیاربکەیت. بۆچی تەنها نیمچە هەمیشەیی؟

Well, at first, the villages still had to relocate

باشە، لەسەرەتادا هێشتا گوندەکان پێویستبوو

every few years

دوای چەند ساڵێک شوێنەکانیان بگۆڕن

as the soil became depleted.

چونکە خاکەکە بێ سووددەبوو.

It was only with the advent of techniques

ئەم تەنها بە لەدایکبوونی تەکنیکەکانی

like irrigation and soil tilling

وەکو ئاودێری و کێڵانی خاک

about 5,000 years ago

نزیکەی ٥٠٠٠ساڵ لەمەوبەر

that people could rely on a steady

کەوا خەڵک دەیتوانی پشت بە جێگیری

and long-term supply of food,

و کەلوپەلی درێژخایەنی خۆراک ببەستێت

making permanent settlements possible.

شوێنی هەمیشەی نیشتەجێبوون بنیاتبنێن.

And with the food surpluses

و لەگەڵ زیادبوونی خۆراک

that these techniques produced,

کەوا ئەم تەنکنیکانە بەرهەمیانهێنابوونم

it was no longer necessary for everyone to farm.

چیتر پێویستی نەدەکر هەمووان خەریکی کاری کێڵگە بن.

This allowed the development

ئەمەش ڕێگاخۆشکەربوو بۆ پەرەسەندنی

of other specialized trades,

بازرگانیە تایبەتەکانی دیکە،

and, by extension, cities.

و فراوانکردنی ڕووبەری شارەکان.

With cities now producing surplus food,

ئێستا شارەکان زیاد لە پیویست خۆراک بەرهەم دەهێنن،

as well as tools,

هەروەها ئامێریش،

crafts,

پیشەش

and other goods,

و کەلوپەلەکانی دیکەش،

there was now the possibility of commerce

ئێستا ئەگەری بازرگانی هەییە

and interaction over longer distances.

چالاکردنی لەسەرو شوێنە دوورەکانەوە.

And as trade flourished,

و هەرکە بازرگانی برەویسەند،

so did technologies that facilitated it,

تەکنەلۆجیاش ئاسانکاری بۆ کرد،

like carts,

وەکو گالیسکەکان،

ships,

کەشتیەکان،

roads,

ڕێگاکان،

and ports.

و بەندەرەکان.

Of course, these things required even more labor

بێگومان، ئەم شتانە داوای کارێکاری زیاتر دەکەن

to build and maintain,

بۆ دروستکردن و پاراستن،

so more people were drawn

ئەمانەش بوونەهۆی ئەوەی خەڵکی

from the countryside to the cities

دەووروبەر شارەکان بۆ ناو شارەکان ڕابکێشن

as more jobs and opportunities

چونکە کار و هەلی زیاتر

became available.

ڕەخساندرابوون.

If you think modern cities are overcrowded,

ئەگەر پێتوابێت شارە نوێیەکان قەرەباڵخن،

you may be surprised to learn

لەوانەیە شۆکبیت بەبیستنی ئەمە

that some cities in 2000 B.C. had population densities

کەوا هەندێک شار لە ٢٠٠٠ پێش زاین ژمارەی دانیشتوانیان

nearly twice as high as that of Shanghai or Calcutta.

نزیکەی دووجار لە ڕێژەی دانیشتوانی شەنگەهای و کالکتا زیاتربووە.

One reason for this

یەک هۆکار بۆ ئەمشە

was that transportation was not widely available,

ئامرازەکانی گواستنەوە بەشێوەیەکی فراوان بەردەست نەبووە،

so everything had to be within walking distance,

هەربۆیە هەمووشتێک پێویست بوو ڕۆشتن بە پێ ماوە کورت بکرایە،

including the few sources of clean water

لەنێوانیان چەند سەرچاوەیەکی ئاوی پاک

that existed then.

کەوا لەو سەرەدەم هەبووە.

And the land area of the city

و ناوچەی زەوی شارێک

was further restricted by the need for walls

لەلایەن پێداویستی دیوارەکانەوە سنوردارکرابوو

to defend against attacks.

تا بەرگیری لە هەر هێرشێک بکات.

The Roman Empire was able to develop infrastructure

ئیمپڕاتۆریەتی ڕۆم توانی گەشە بە ژێرخانی ئابوری بدات

to overcome these limitations,

تا بەسەر ئەم سنوردارکراونە سەربکەوێت،

but other than that,

بەڵام زیاتر لەم،

modern cities as we know them,

شارە نوێیەکان وەکو دەیاناسین،

didn't really get their start

لەڕاست گەشەسەند تێیاندا دەستی پێنەکرد

until the Industrial Revolution,

تاوەکو شۆڕشی پیشەسازی،

when new technology deployed on a mass scale

کاتێک تەکنەلۆجیا بە قەبارەیەکی فراون بڵاوبەوە

allowed cities to expand and integrate further,

ڕێگاخۆشکەربوو تا شارەکان زیاتر فراوان و تێکەڵبن،

establishing police,

دانانی پۆلیس،

fire,

ئاگر کوژێنەوە،

and sanitation departments,

و بەشەکانی تەندروستی،

as well as road networks,

هەروەها تۆڕەکانی ڕیگا وبان،

and later electricity distribution.

و دواتریش دابەشکردنی کارەبا.

So, what is the future of cities?

کەواتە، داهاتوو شارەکان چییە؟

Global population is currently more than 7 billion

ژمارەی دانیشتوانی جیهان ئێستا زیاترە لە ٧ بلیۆن

and is predicted to top out around 10 billion.

و پێشبینیکراوە بۆ نزیکەی ١٠ بەرز بێتەوە.

Most of this growth will occur

زۆربەی ئەم گەشەسەندنانە

in the urban areas of the world's poorest countries.

لە ناوچەی شارنشینی هەژارترین وڵاتەکانی جیهان ڕوودەدات.

So, how will cities need to change

کەواتە، پێویستە شارەکان چۆن بگۆڕێن

to accommodate this growth?

تا خۆیان لەگەڵ ئەم گەشەسەندنە بگونجێنێن؟

First, the world will need to seek ways

یەکەم ، پێویستە جیهان بە دوای ڕێگاگەلێک بگەڕێت

to provide adequate food,

تا خۆراکی پێوست دابینبکات،

sanitation,

تەندروستی،

and education for all people.

پەروەردە بۆ هەموو کەسێک.

Second, growth will need to happen

دووەم، پێویستە گەشەسەندن ڕووبدات

in a way that does not damage the land

بەشێوەیەک زیان بە زەوی نەگەیەنێت

that provides us with the goods and services

کەوا کەلوپەل وخەزمەتگوزاری بۆ دابینبکات

that support the human population.

هەروەها پالپشتی ڕێژەی دانیشتوانیش بکات.

Food production might move

بەرهەم هێنانی خۆراک لەوانەیە

to vertical farms and skyscrapers,

بۆ کێڵگە ستوونی و بینا هەوربڕەکان،

rooftop gardens,

باخچەکانی سەبان بگوازرێتەوە،

or vacant lots in city centers,

یاخود ناوچە چۆڵەکانی ناوندی شارەکان،

while power will increasingly come

لەکاتێکدا بەزۆری وزە

from multiple sources of renewable energy.

لە چەند سەرچاوەیەکی وزەی نوێ بەرهەم دێیت.

Instead of single-family homes,

لەجیاتی خانووی یەک خێزان،

more residences will be built vertically.

خانووی زیاتر بەشێوەی ستوانی دروست دەکرێت (بینا).

We may see buildings that contain everything

لەوانەیە بینا ببینین هەمووشتێکی تیابێت

that people need for their daily life,

کەوا مرۆڤ لە ژیانی ڕۆژانەیا پێویستی پێیەتی،

as well as a smaller, self-sufficient cities

هەروەها شار سەربەخۆ بچووکترەکانیش

focused on local and sustainable production.

جەختیان کردۆتە سەر بەرهەمهێنانی بەردەوام و ناوخۆی.

The future of cities is diverse,

داهاتووی شارەکان هەمەجۆرن

malleable,

توانای گۆڕانیان هەییە،

and creative,

و دروستکەریشن،

no longer built around a single industry,

چیتر لە دەووری پیشەسازیەک دروستناکرێن.

but reflecting an increasingly connected

بەلام بەزۆری ڕەنگدانەوەی پەیوەندی

and global world.

و جیهانیشن.