The Taino myth of the cursed creator - Bill Keegan

1,499,607 views ・ 2019-11-04

TED-Ed


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Razaw S. Bor
00:06
Before the world of humans began,
0
6720
2613
پێش ئەوەی جیهانی مرۆڤ دەست پێبکات،
00:09
there was the world of the gods, made of fields, plains and gardens.
1
9333
5694
جیهانی خواوەندەکان هەبوو، کە لە دەشت، شاخ و باخەکان پێکهات بوو.
00:15
Four brothers wandered this celestial realm.
2
15027
2699
چوار برا لەم جیهانە ئاسمانییە دەسوڕانە.
00:17
They had no family other than each other—
3
17726
2302
جگە لە خۆیان هیچ خێزانێکیان نەبوو.
00:20
they didn’t even know who their parents were.
4
20028
2749
تەنانەت نەیاندەزانی کە باوانییان کێن.
00:22
One of the brothers, Deminan, looked different from the others.
5
22777
3705
یەکێک لە براکان ناوی دیمینان بوو، لە براکانی جیاواز بوو.
00:26
His skin was covered in painful scabs,
6
26482
2380
پێستی بە برینی بە ئازار داپۆشرا بوو،
00:28
and he wondered why he alone had been marked with this affliction.
7
28862
4340
تێنەدەگەیشت کە بۆچی تەنها ئەو پێستی بەم جۆرەیە.
00:33
One day, while the supreme spirit Yaya was out in his gardens,
8
33202
4118
ڕۆژێک، روحی باڵا، یایا، لە دەرەوەی باخچەکەی بوو،
00:37
Deminan and his brothers snuck into Yaya’s house.
9
37320
3592
دیمینان و براکانی خۆیان خستە ماڵی یایا.
00:40
After feasting and exploring, they spotted a giant gourd hanging in the corner.
10
40912
5210
دوای نان خواردن و سوڕانەوە، کولەکەیەکی شەش مانگی زەبەلاحیان لە سوچێکدا دیت.
بەڵام کاتێک ویستیان سەیری ناوەوەی کولەکەکە بکەن لە دەستیان کەوتە خوارەوە.
00:46
But as they tried to look inside the gourd, they dropped it.
11
46122
2986
00:49
The gourd broke apart, releasing a deluge that swept the brothers away,
12
49108
4275
کولەکەکە تێکشکاو و بووە هۆی درووست بوونی لافاوێک کە چوار براکەی ڕاماڵی،
00:53
separating them from the celestial lands forever.
13
53383
3977
و بۆ هەمیشە لە خاکی ئاسمانییەکان جیای کردنەوە.
00:57
The waters from the gourd formed a new world.
14
57360
3595
ئاوی ناو کولەکەکە جیهانێکی تازەی درووست کرد.
01:00
This realm was covered in seas, which didn’t exist in the gods’ world.
15
60955
4570
ئەم جیهانە بە زەریاکان داپۆشرابوو و لە جیهانی خواوەندەکان نەبوو.
01:05
The waters were full of fish and other creatures,
16
65525
2661
ئەم جیهانە ئاوییانە پڕ بوون لە ماسی، بوونەوەریتر،
01:08
and dotted with islands and caves.
17
68186
2479
دورگە و شاخ.
01:10
This world of seas was also cut off completely from the celestial realm,
18
70665
4960
جیهانی ئاوەکان بە تەواوەتی لە جیهانی ئاسمانییەکان جیاکرابووەوە،
01:15
and the brothers wandered aimlessly,
19
75625
2312
برایەکان بە بێ ئامانج دەسوڕانەوە،
01:17
even more lost than they had been before.
20
77937
3415
و لە هەموو کاتێک زیاتر ونبووبوون.
01:21
One day, three of the brothers stumbled upon a house.
21
81352
3678
ڕۆژێک، سێ لە برایەکان لە سەر ماڵێک گیرسانەوە.
01:25
In the house lived an elder named Bayamanacao, and he invited them in.
22
85030
5220
بایامانوکو خاوەنی ماڵەکە، کەسێکی بە تەمەن بوو و بانگێشتی کردن بۆ ماڵەکەی.
01:30
When Deminan caught up slightly later, he followed them into the house.
23
90250
4211
کاتێک دیمینان دواتر گەیشتە ماڵەکە، ئەویش چووە ماڵەکە.
01:34
Bayamanacao told the brothers he was their grandfather
24
94461
3788
بایامانوکو بە براکان دەڵێت من باپیرە گەورەتانم
01:38
and gave them a gift of special cassava bread.
25
98249
3241
دیارییەکی تایبەتیان پێ دەبەخشێت کە پارچە سەمونێکی کاساڤا بوو.
01:41
He revealed their family lineage to them:
26
101490
2457
مێژووی خێزانەکەیانیان بۆ براکان ئاشکرا کرد:
01:43
their mother had been the Earth Mother Goddess Itibi Cahubaba
27
103947
4039
خواوەندی دایکە زەوی، ئیتیب، کاهوبابایە
01:47
and had died when they were born.
28
107986
2006
لە کاتی لە دایکبوونی براکان مردووە.
01:49
The brothers were grateful for his hospitality and insight into their past.
29
109992
5430
براکان سوپاسی پیاوەکەیان کرد بۆ مێواندارێتی و ئاشکرا کردنی ڕابردوویان.
01:55
But then Bayamanacao turned on Deminan,
30
115422
3860
پێش ئەوەی بڕۆن، بایاماکاکۆ سەیری دیمینانی کرد،
01:59
blowing tobacco spittle from his nose onto Deminan’s back.
31
119282
4208
دوکەڵی توتنی ناو سییەکانی بە پشتی دیمینان کرد.
02:03
The spot where the spittle landed immediately began to swell and sting.
32
123490
5170
ئەو بەشەی کە دوکەڵەکەی بەرکەوت، زوورایەو بۆنی ناخۆشی دەرکرد.
02:08
Soon Deminan was delirious
33
128660
2149
دیمینان زۆر زوو بێهۆش بوو
02:10
and his back was so swollen his brothers feared he would die.
34
130809
4385
و پشتی زۆر ئازاری هەبوو بەجۆرێک براکانی پێان وابوو دەمرێت.
02:15
Not knowing what else to do, they cut open the welt.
35
135194
3860
نەیاندەزانی چی بکەن، برینەکەیان کردەوە.
02:19
A turtle emerged from the wound and swam away,
36
139054
3710
کیسەڵێک هاتە دەرەوە و ڕای کرد.
02:22
alternating easily between sea and land as she went.
37
142764
4414
بە ئاسانی لە نێوان زەریا و وشکانییەکان هاتووچۆی دەکرد.
02:27
When Deminan recovered from his delirium,
38
147178
2977
کاتێک دیمینان بە هۆش هاتەوە،
02:30
he finally understood what the curse of his disease meant:
39
150155
4240
لە کۆتاییدا تێگەیشت نەخۆشییەکەی چییە:
02:34
he was a caracaracol, able to communicate with the gods.
40
154395
4714
تایبەتمەندی کاراکاراکوڵی هەبوو، دەیتوانی لەگەڵ خواوەندەکان پەیوەندی بگرێت.
02:39
He was the link between the celestial realm and the earthly realm.
41
159109
4742
ئەو ئەڵقەی پەیوەندی نێوان جیهانی ئاسمانەکان و زەوی بوو.
02:43
Deminan was the first in a long lineage of caracaracols.
42
163851
5054
دیمینان یەکەم کەس بوو لە کۆمەڵێک کەس کە ئەم تایبەتمەندیان هەبوو.
02:48
The world of seas he and his brothers had created when they dropped the gourd
43
168905
4612
جیهانی زەریاکان، ئەو جیهانەی دیمینان و براکانی لە ئاوی کولەکەکە درووستیان کرد
02:53
became the world of humans,
44
173517
1736
دەبێتە جیهانی مرۆڤەکان،
02:55
where the caracaracols who followed Deminan maintained the delicate balance
45
175253
3838
ئەو کەسانەی کە تایبەتمەندی کاراکاراکۆلیان هەیە و دوای دیمینان کەوتن و توانیان
02:59
between people and gods.
46
179091
2307
پارسەنگی نێوان خواوەند و مرۆڤ ڕابگرن.
03:01
But their unique power came at a price:
47
181398
2676
بەڵام ئەم تایبەتمەندییە دەگمەنە گران لە سەریان وەستا:
03:04
Deminan and all the caracaracols who followed him
48
184074
2996
دیمینان و گشت پەیڕەوکەرانی
03:07
continued to suffer from the illness that had first marked Deminan as special.
49
187070
4870
بە دەست هەمان ئەو ئازارە دەگمەنانەی دیمینانەوە دەیان ناڵاند،
03:11
Represented in Taino carvings and figurines
50
191940
3082
تاتۆی تایانۆ و کارەکتەریتر لە سەر لاشەیان دەردەکەوێت
03:15
with a swollen back and emaciated arms,
51
195022
3046
و پشتی چەماوە و بازوی بێهێزیان دەناسرێنەوە،
03:18
the caracaracol is both cursed and blessed to be a conduit between worlds.
52
198068
5680
کاراکاراکۆل هەم نەفرەت و هەم خواپێدراوییە لە نێوان جیهانەکان.
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7