Why do Americans vote on Tuesdays?

Translator: Zhila Mawlood Reviewer: mabbast chato

I want to tell you all about a piece of American history

ده‌مه‌وێت له‌باره‌ی به‌شێك له‌ مێژووی ئه‌مریكاتان بۆ باسبكه‌م

that is so secret,

كه‌ زۆر نهێنییه‌،

that nobody has done anything about it for 167 years,

كه‌ هیچ كه‌سێك پێشووتر ئه‌مه‌ی نه‌كردووه‌ له‌ماوه‌ی ١٦٧ ساڵ پێش ئێستا،

until right now.

تاكو ئێستا،

And the way that we're going to uncover this vestigial organ of America past

ئه‌و ڕێگه‌یه‌ی كه‌ ئه‌و به‌شه‌ ماوه‌ی ڕابردووی ئه‌مریكا ئاشكرا ده‌كه‌ین

is by asking this question:

بریتییه‌ له‌م پرسیاره‌:

Why?

بۆچی؟

As we all know --

هه‌روه‌ك هه‌موومان ده‌زانین--

(Laughter)

(پێكه‌نین)

we are in the middle of another presidential election,

له‌ ناوه‌ڕاستی هه‌ڵبژاردنێكی دیكه‌ی سه‌رۆكایه‌تین،

hotly contested, as you can see.

پێشبڕكێیه‌كی به‌هێز هه‌یه‌، هه‌روه‌ك ده‌بینن.

(Laughter)

But what you may not know is that American voter turnout

(پێكه‌نین)

به‌ڵام ئه‌وه‌ی كه‌ ڕه‌نگه‌ نه‌یزانن ئه‌وه‌یه‌ ڕێژه‌ی به‌شداربوونی ده‌نگده‌ری

ranks near the bottom of all countries in the entire world,

ئه‌مریكی له‌ هه‌موو وڵاتانی جیهان زیاتره‌.

138th of 172 nations.

ڕێژه‌ی ١٣٨ له‌ كۆی ١٧٢نه‌ته‌وه‌.

This is the world's most famous democracy.

ئه‌مه‌ به‌ناوبانگترین دیموكراسییه‌ له‌ جیهان.

So ...

كه‌وایه‌...

Why do we vote on Tuesday?

بۆچی له‌ ڕۆژی سێشه‌ممه‌ ده‌نگ ده‌ده‌ین؟

Does anybody know?

كه‌س ده‌زانێت؟

And as a matter of fact, Michigan and Arizona are voting today.

له‌ڕاستیدا، هه‌ردوو ویلایه‌تی میشیگان و ئه‌ریزۆنا ئه‌مڕۆ ده‌نگ ده‌ده‌ن.

Here's the answer:

وه‌ڵامه‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌:

Absolutely no good reason whatsoever.

هیچ هۆكارێكی دیاریكراو نییه‌.

(Laughter)

(پێكه‌نین)

I'm not joking.

من گاڵته‌ ناكه‌م.

You will not find the answer in the Declaration of Independence,

وه‌ڵامه‌كه‌تان ده‌ستناكه‌وێت له‌ به‌یاننامه‌ی ڕاگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی

nor will you find it in the Constitution.

ته‌نانه‌ت له‌ ده‌ستووریش نایدۆزنه‌وه‌.

It is just a stupid law from 1845.

ته‌نیا یاسایه‌كی گه‌مژانه‌ی ١٨٤٥ ه‌.

(Laughter)

(پێكه‌نین)

له‌ساڵی ١٨٤٥، ئه‌مریكیه‌كان به‌ ئه‌سپ و گالیسكه‌ گه‌شتیان ده‌كرد.

In 1845, Americans traveled by horse and buggy.

As did I, evidently.

هه‌روه‌ك من كردم، به‌ڕوونی.

It took a day to get to the county seat to vote, a day to get back,

ڕۆژێكی خایاند تا گه‌یشتمه‌ باره‌گای ده‌نگدان، و ڕۆژێك بۆ گه‌ڕانه‌وه‌،

and you couldn't travel on the Sabbath, so, Tuesday it was.

نه‌شت ده‌توانی له‌ ڕۆژانی شه‌ممه‌ گه‌شت بكه‌یت، بۆیه‌ ڕۆژی سێ شه‌ممه‌ بوو.

I don't often travel by horse and buggy, I would imagine most of you don't,

زۆر به‌ گالیسكه‌ و ئه‌سپ گه‌شت ناكه‌م، وای بۆ ده‌چم زۆربه‌شتان وه‌كو من بن.

so when I found out about this, I was fascinated.

بۆیه‌ كه‌ ئه‌مه‌م بۆ ده‌ركه‌وت، سه‌رم سوڕما.

I linked up with a group called, what else -- "Why Tuesday?"

چوومه‌ پاڵ گرووپێك به‌ناوی، چیتر--"بۆچی سێ شه‌ممه‌؟"

to go and ask our nation's most prominent elected leaders

تا بچین و پرسیار له‌ دیارترین سه‌ركرده‌ هه‌ڵبژێردراوه‌كان بكه‌ین

if they knew the answer to the question,

گه‌ر وه‌ڵامی پرسیاره‌كه‌ بزانن،

"Why do we vote on Tuesday?"

"بۆچی له‌ ڕۆژی سێ شه‌ممه‌ ده‌نگ ده‌ده‌ین؟"

(Video) Rick Santorum: Anybody knows? OK, I'm going to be stumped on this.

(ڤیدیۆ) ڕیك سانتۆره‌م: كه‌س ده‌زانێت؟ باشه‌، خه‌ریكه‌ سه‌رم لێتێكده‌چێت.

كه‌س ده‌زانێت بۆچی له‌ ڕۆژی سێ شه‌ممه‌ ده‌نگ ده‌ده‌ین؟

Anybody knows why we vote on Tuesdays?

جه‌یكه‌ب سۆبۆرۆف: وه‌ڵامه‌كه‌ ده‌زانن؟ ڕۆن پۆڵ: سێ شه‌ممان؟

Jacob Soboroff: Do you happen to know? Ron Paul: On Tuesdays?

جه‌ی ئێس: ڕۆژێك دوای یه‌كه‌مین دووشه‌ممه‌ له‌ تشرینی دووه‌م.

JS: The day after the first Monday in November.

RP: I don't know how that originated.

ئاڕ پی: نازانم ئه‌مه‌ چۆن ده‌ستیپێكردووه‌.

JS: Do you know why we do vote on Tuesday? Newt Gingrich: No.

جه‌ی ئێس: ده‌زانیت بۆچی سێ شه‌ممه‌ ده‌نگ ده‌ده‌ین؟. نیوت گینگڕیچ: نه‌خێر.

Dick Lugar: No, I don't. (Laughter)

دیك لوگار: نه‌خێر، نازانم. (پێكه‌نین)

Dianne Feinstein: I don't. Darrell Issa: No.

دانیێل فیینسته‌ین: نازانم. دارێل ئیسا: نه‌خێر.

John Kerry: In truth, really, I'm not sure why.

جۆن كێری: له‌ڕاستیدا، دڵنیا نیم بۆچی وایه‌.

JS: OK, thanks very much.

جه‌ی ئێس: زۆر سوپاس.

(Laughter)

(پێكه‌نین)

JS: These are people that live for election day,

جه‌ی ئێس: ئه‌مانه‌ بۆ ڕۆژی ده‌نگدان ده‌ژین

yet they don't know why we vote on that very day.

له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش نازانن بۆچی له‌م ڕۆژه‌دا ده‌نگ ده‌ده‌ین.

(Laughter)

(پێكه‌نین)

Chris Rock said, "They don't want you to vote.

كریس ڕۆك گوتی، "نایانه‌وێت ئێوه‌ ده‌نگ بده‌ن.

If they did, we wouldn't vote on a Tuesday in November.

گه‌ر بیانویسبا، له‌ سێ شه‌ممه‌یه‌ك له‌ تشرینی یه‌كه‌م ده‌نگمان نه‌ده‌دا.

Have you ever thrown a party on a Tuesday?

هه‌رگیز بووه‌ چاوت به‌ پارتێك كه‌وتبێت له‌ سێ شه‌ممه‌؟

(Laughter)

No, of course not. Nobody would show up."

(پێكه‌نین)

نه‌خێر، بێگومان نه‌خێر، هیچ كامیان ده‌رناكه‌ون."

(Laughter)

(پێكه‌نین)

ئه‌مه‌ به‌شه‌ باشه‌كه‌یه‌.

Here's the cool part.

Because we asked this question, "Why Tuesday?"

له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م پرسیاره‌مان كرد، "بۆچی سێ شه‌ممه‌؟"

there is now this bill, the Weekend Voting Act

ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ ئێستا ده‌ركه‌وتووه‌، یاسای ده‌نگدان له‌ پشووی هه‌فته‌

in the Congress of the United States of America.

له‌ گۆنگرێسی ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا.

It would move election day from Tuesday to the weekend,

كه‌ ڕۆژی ده‌نگدان له‌ سێ شه‌ممه‌وه‌ بۆ كۆتایی هه‌فته‌ ده‌گوازێته‌وه‌،

so that -- duh -- more people can vote.

له‌به‌ر ئه‌وه‌-- ژماره‌یه‌كی زیاتری خه‌ڵكی ده‌توانن ده‌نگ بده‌ن.

(Applause)

(چه‌پڵه‌ڕێزان)

It has only taken 167 years,

ته‌نیا ١٦٧ ساڵی خایاند،

but finally, we are on the verge of changing American history.

به‌ڵام له‌ كۆتاییدا، له‌ لێواری گۆڕینی مێژووی ئه‌مریكاین.

Thank you very much.

زۆر سوپاستان ده‌كه‌م.

(Applause)

(چه‌پڵه‌ڕێزان)

Thanks a lot.

زۆر زۆر سوپاس.

(Applause)

(چه‌پڵه‌ڕێزان)