Why do Americans vote on Tuesdays?

Translator: kazhen qadr Reviewer: Daban Q Jaff

I want to tell you all about a piece of American history

من دەمەێت باسی بەشێک لە مێژووی ئەمریکاتان بۆ بکەم

that is so secret,

کە ئەوەندە نهێنیە

that nobody has done anything about it for 167 years,

کە هیچ کەسێک هیچی نەکردووە سەبارەت بەوە بۆ ماوەی ١٦٧ ساڵ،

until right now.

تاوەکو ئێستا.

And the way that we're going to uncover this vestigial organ of America past

و ئەو ڕێگەیەی کە ئێمە ئەو پاشماوەی، ڕابردووی ئەمریکای پێ هەڵدەدەینەوە

is by asking this question:

بە کردنی ئەم پرسیارەیە:

Why?

بۆچێ؟

As we all know --

وەک هەموومان دەزانین

(Laughter)

پێکەنین

we are in the middle of another presidential election,

ئێمە لە ناوەڕاستی هەڵبژاردنێکی تری سەرۆکایەتین،

hotly contested, as you can see.

ململانێی گەرمی لەسەرە، وەک دیارە

(Laughter)

(پێکەنین)

But what you may not know is that American voter turnout

بەڵام ئەوەی کە ڕەنگە نەیزانن ئەوەیە کە ڕێژەی دەنگدەرانی ئەمریکا

ranks near the bottom of all countries in the entire world,

لە پلەکانی نزیک کۆتاییە لە نێوان وڵاتانی هەموو جیهان،

138th of 172 nations.

١٣٨ لە ١٧٢ نەتەوەکان.

This is the world's most famous democracy.

ئەوە بەناوبانگترین سیستەمی دیموکراسی جیهانە.

So ...

کەواتە...

Why do we vote on Tuesday?

بۆچی ئێمە لە سێشەممەدا دەنگ دەدەین؟

Does anybody know?

هیچ کەس دەزانێت؟

And as a matter of fact, Michigan and Arizona are voting today.

و لەڕاستیدا ویلایەتی میشیگان و ئاریزۆنا ئەمڕۆ دەنگ دەدەن.

Here's the answer:

وەڵامەکە ئەوەیە:

Absolutely no good reason whatsoever.

بێگومان هەرچۆنێک بێت هیچ هۆکارێکی باشی نییە.

(Laughter)

(پێکەنین)

I'm not joking.

من گاڵتە ناکەم.

You will not find the answer in the Declaration of Independence,

وەڵامەکەی نادۆزرێتەوە لە جاڕنامەی سەربەخۆیی دا،

nor will you find it in the Constitution.

و نە لە دەستوردا دەیدۆزێتەوە.

It is just a stupid law from 1845.

تەنیا یاسایەکی گەمژانەی ساڵی ١٩٤٥ ە.

(Laughter)

(پێکەنین)

In 1845, Americans traveled by horse and buggy.

لە ساڵی ١٨٤٥ ئەمریکیەکان بە ئەسپ و گالیسکە گەشتیان دەکرد.

As did I, evidently.

ئاشکرایە منیش وام کردووە

It took a day to get to the county seat to vote, a day to get back,

ڕۆژێکی دەویست تا بگەیتە بنکەکە بۆ دەنگدان، و ڕۆژێکیش بۆ بگەڕێیەوە،

and you couldn't travel on the Sabbath, so, Tuesday it was.

و ناتوانیت لە ڕۆژی شەممەدا گەشت بکەی، لەبەرئەوەی سێشەممە دیاری کرا.

I don't often travel by horse and buggy, I would imagine most of you don't,

من زۆر بە ئەسپ و عەرەبانە گەشت ناکەم، و پێشم وایە زۆربەتان بەهەمان شێوەن

so when I found out about this, I was fascinated.

بۆیە کاتێک ئەوەم زانی سەرسام بووم.

I linked up with a group called, what else -- "Why Tuesday?"

چوومە گروپێکەوە بەناوی بۆچی سێشەممە؟

to go and ask our nation's most prominent elected leaders

تا بچین پرسیار لە سەرکردە ناسراو و هەڵبژێردراوەکان بکەین

if they knew the answer to the question,

کە ئایا وەڵامی پرسیارەکەمان دەزانن،

"Why do we vote on Tuesday?"

بۆچی ئێمە لە سێشەمان دەنگ دەدەین؟

(Video) Rick Santorum: Anybody knows? OK, I'm going to be stumped on this.

(لە ڤیدیۆ کەدا) ڕیک سانتۆرەم: کەس دەزانێ؟ باشە، من ئەوە نازانم.

Anybody knows why we vote on Tuesdays?

کەس دەزانێ بۆچی لە سێشەممە دەنگ دەدەین؟

Jacob Soboroff: Do you happen to know? Ron Paul: On Tuesdays?

جایکوب سۆبۆرۆف: ئایا تۆ دەزانی؟ ڕۆن پۆڵ: لە سێشەممان؟

JS: The day after the first Monday in November.

ڕۆژێک دوای یەکەم دووشەم لە مانگی ١١.

RP: I don't know how that originated.

نازانم ئەوە چۆن سەریهەڵدا.

JS: Do you know why we do vote on Tuesday? Newt Gingrich: No.

دەزانی بۆ ئێمە لە سێشەممان دەنگ دەدەین؟ نیوت گینگرچ : نەخێر.

Dick Lugar: No, I don't. (Laughter)

دیک لوگار: نەخێر، من نازانم. (پێکەنین)

Dianne Feinstein: I don't. Darrell Issa: No.

دایان فینستین: نازانم. دارێل ئیسسا: نەخێر.

John Kerry: In truth, really, I'm not sure why.

جۆن کێری: لەڕاستیدا، دڵنیا نیم بۆچی.

JS: OK, thanks very much.

باشە، زۆر سوپاس.

(Laughter)

(پێکەنین)

JS: These are people that live for election day,

ئەمانە ئەو کەسانەن کە بۆ ڕۆژی هەڵبژاردن دەژین،

yet they don't know why we vote on that very day.

بەڵام هێشتا نازانن، بۆچی لەو ڕۆژە دەنگ دەدەین.

(Laughter)

(پێکەنین)

Chris Rock said, "They don't want you to vote.

کریس ڕۆک وتی: ئەوان نایانەوێ تۆ دەنگ بدەیت.

If they did, we wouldn't vote on a Tuesday in November.

گەر بیانویستبا، لە سێشەممەی مانگی ١١ دەنگمان نەدەدا.

Have you ever thrown a party on a Tuesday?

ئایا تا ئێستا ئاهەنگێکت لە سێشەممان ڕێکخستووە؟

(Laughter)

(پێکەنین)

No, of course not. Nobody would show up."

نەخێر، بێگومان نا، هیچ کەسێک نایات.

(Laughter)

(پێکەنین)

Here's the cool part.

بەشە خۆشەکە ئەوەیە.

Because we asked this question, "Why Tuesday?"

لەبەرئەوەی ئێمە ئەو پرسیارەمان کرد، بۆچی سێشەممە؟

there is now this bill, the Weekend Voting Act

ئێستا ئەو یاسایە لە دەنگدانی کۆتایی هەفتەدایە

in the Congress of the United States of America.

لە کۆنگرێسی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا.

It would move election day from Tuesday to the weekend,

کە ڕەنگە ڕۆژی هەڵبژاردن بگۆڕێت لە سێشەممەوە بۆ کۆتایی هەفتە،

so that -- duh -- more people can vote.

بۆ ئەوەی! خەڵکی زیاتر بتوانن دەنگ بدەن.

(Applause)

چەپڵە

It has only taken 167 years,

تەنها ١٦٧ ساڵی پێچووە،

but finally, we are on the verge of changing American history.

بەڵام لەکۆتاییدا، ئێمە لە لێواری گۆڕینی مێژووی ئەمریکاین.

Thank you very much.

زۆر سوپاستان دەکەم.

(Applause)

(چەپڵە)

Thanks a lot.

زۆر سوپاس.

(Applause)

(چەپڵە)