The future of money | Neha Narula

Translator: Uyên Lê Thị Diễm Reviewer: Hồng Khánh Lê

I want to tell you about the future of money.

Tôi muốn nói với bạn về tương lai của tiền.

Let's start with a story about this culture

Hãy bắt đầu bằng câu chuyện về nền văn hóa

tồn tại ở Micronesia vào đầu thế kỉ 19, nền văn hóa Yap.

that lived in Micronesia in the early 1900s, called the Yap.

Now, I want to tell you about the Yap

Tôi muốn kể cho các bạn về người Yap

bởi vì cách thức thú vị mà họ tạo ra tiền.

because their form of money is really interesting.

They use these limestone discs called Rai stones.

Họ dùng những chiếc đĩa đá vôi gọi là Rai.

Now, the Yap don't actually move these Rai stones around

Lúc này, người Yap không hề di chuyển những tảng đá Rai

or exchange them the way we do with our coins,

hay trao đổi chúng như cách chúng ta làm với tiền xu,

because Rai stones can get to be pretty massive.

bởi vì sự thực là đá Rai rất lớn.

The largest is about four tons and 12 feet across.

Tảng lớn nhất nặng khoảng 4 tấn và rộng 12 bộ.

Vì thế họ chỉ đánh dấu ai sở hữu phần nào của tảng đá.

So the Yap just keep track of who owns part of what stone.

Chuyện kể về những người thủy thủ

There's a story about these sailors

khi mang một tảng đá qua đại dương

that were transporting a stone across the ocean

when they ran into some trouble and the stone actually fell in.

đã gặp rắc rối và tảng đá rớt xuống biển.

The sailors got back to the main island

Đoàn thủy thủ trở về đất liền

and they told everyone what had happened.

và kể cho mọi người nghe về những gì xảy ra.

And everyone decided that, actually, yes,

Rồi mọi người quyết định

the sailors had the stone and -- why not? -- it still counted.

đoàn thủy thủ sở hữu tảng đá -- tại sao không? -- nó vẫn được tính.

Even though it was at the bottom of the ocean,

Mặc dù nằm dưới đáy đại dương,

it was still part of the Yap economy.

tảng đá vẫn là một phần của nền kinh tế Yap.

You might think that this was just a small culture

Với bạn thì đây có lẽ chỉ là một nền văn hóa nhỏ bé

a hundred years ago.

tồn tại một trăm năm trước.

Nhưng những điều tương tự cũng diễn ra ở Tây phương,

But things like this happen in the Western world as well,

and the Yap actually still use a form of these stones.

và người Yap vẫn còn dùng những loại đá này.

In 1932, the Bank of France asked the United States

Năm 1932, ngân hàng Pháp yêu cầu Hoa Kỳ

to convert their holdings from dollars into gold.

chuyển đổi tài sản của họ từ đô la thành vàng.

But it was too inconvenient to think about actually shipping

Nhưng việc vận chuyển số vàng sang châu Âu

quá bất tiện.

all of that gold over to Europe.

Nên thay vì như vậy, một người được cử tới nơi số vàng được cất

So instead, someone went to where that gold was being stored

and they just labeled it as belonging to France now.

và dán nhãn sở hữu của Pháp.

Và mọi người đều đồng ý rằng Pháp sở hữu số vàng này.

And everyone agreed that France owned the gold.

It's just like those Rai stones.

Nó cũng tương tự như những tảng đá Rai.

The point I want to make with these two examples

Điều tôi muốn nhấn mạnh khi đưa ra hai ví dụ này

is that there's nothing inherently valuable

đó là không tồn tại giá trị vốn có nào

about a dollar or a stone or a coin.

về một tờ đô la hay tảng đá hay đồng xu.

Thứ khiến những vật này có giá trị

The only reason these things have any value

is because we've all decided they should.

là bởi ta đã quyết định rằng chúng có giá trị.

And because we've decided that,

Và bởi vì ta quyết định điều đó,

they do.

nên chúng có giá trị.

Money is about the exchanges and the transactions

Tiền chính là những trao đổi và giao dịch

that we have with each other.

mà ta có với nhau.

Tiền không mang tính khách quan.

Money isn't anything objective.

It's about a collective story that we tell each other about value.

Đó là câu chuyện được lượm lặt mà ta kể cho nhau về giá trị.

Một tập hợp những chuyện tưởng tượng.

A collective fiction.

Và đó là một khái niệm thật sự quyền lực.

And that's a really powerful concept.

Trong hai thập niên vừa qua,

In the past two decades,

we've begun to use digital money.

chúng ta bắt đầu dùng tiền thông qua kỹ thuật số.

So I get paid via direct deposit,

Tôi được nhận lương ở tài khoản,

I pay my rent via bank transfer,

tôi trả tiền thuê nhà bằng chuyển khoản,

tôi đóng thuế online.

I pay my taxes online.

Và hàng tháng,

And every month,

a small amount of money is deducted from my paycheck

một số tiền lại bị trừ khỏi tài khoản tôi

and invested in mutual funds in my retirement account.

và được tích vào quỹ tương hỗ trong tài khoản hưu trí của tôi.

Những tương tác này

All of these interactions

are literally just changing 1's and 0's on computers.

chỉ đơn thuần là thay đổi nhị phân 0 và 1 trên máy tính.

There's not even anything physical, like a stone or a coin.

Chẳng có gì hữu hình, như tảng đá hay đồng xu.

Digital money makes it so that I can pay someone around the world

Tiền giao dịch qua kỹ thuật số khiến cho việc trả tiền toàn cầu

in seconds.

khả thi trong giây lát.

Now when this works,

Khi nó hoạt động,

it's because there are large institutions underwriting every 1 or 0

đó là nhờ những tổ chức rộng lớn bảo đảm chính xác mỗi một con số 1 và 0

that changes on a computer.

thay đổi trên máy tính.

And when it doesn't,

Và khi nó không hoạt động,

it's often the fault of those large institutions.

thì lỗi thuộc về những tổ chức lớn này.

Or at least, it's up to them to fix the problem.

Hoặc ít ra, họ có trách nhiệm sửa chữa lỗi sai.

And a lot of times, they don't.

Và nhiều lần, họ không sửa.

There's a lot of friction in the system.

Có nhiều không tương thích trong hệ thống.

How long did it take the US credit card companies

Phải tốn bao lâu để các công ty thẻ tín dụng Mỹ

to implement chip and pin?

tạo ra chip và pin?

Half my credit cards still don't work in Europe.

Một nửa số thẻ tín dụng của tôi không hoạt động tại châu Âu.

That's friction.

Đó là không tương thích.

Transferring money across borders and across currencies

Việc chuyển tiền xuyên quốc gia và từ hệ thống này sang hệ thống khác

is really expensive:

rất đắt đỏ:

friction.

không tương thích.

An entrepreneur in India can set up an online business in minutes,

Một nhà khởi nghiệp tại Ấn Độ có thể thành lập công ty online trong vài phút,

but it's hard for her to get loans and to get paid:

nhưng với bà việc thu nợ và nhận lương thật khó khăn:

friction.

không tương thích.

Our access to digital money and our ability to freely transact

Việc tiếp cận tiền qua kỹ thuật số và khả năng tự do giao dịch của chúng ta

is being held captive by these gatekeepers.

đang bị hạn chế bởi những người canh cổng này.

And there's a lot of impediments in the system slowing things down.

Và có nhiều chướng ngại vật trong hệ thống đang làm trì trệ mọi thứ.

That's because digital money isn't really mine,

Lý do là vì tiền thông qua kỹ thuật số không thực sự là tiền của tôi,

đó là tín hiệu vào nằm trên các cơ sở dữ liệu thuộc về ngân hàng,

it's entries in databases that belong to my bank,

my credit card company or my investment firm.

công ty thẻ tín dụng hay công ty đầu tư của tôi.

And these companies have the right to say "no."

Và các công ty này có quyền nói ''không''.

If I'm a PayPal merchant

Nếu tôi là một người dùng Paypal

and PayPal wrongly flags me for fraud,

và Paypal vô cớ buộc tội tôi gian lận,

đó chính là vấn đề.

that's it.

My account gets frozen, and I can't get paid.

Tài khoản của tôi bị đóng băng, và tôi không được trả lương.

These institutions are standing in the way of innovation.

Các tổ chức này đang trong giai đoạn đổi mới.

How many of you use Facebook photos, Google Photos,

Bao nhiêu người trong số các bạn sử dụng Facebook, Google hình ảnh,

Instagram?

Instagram?

My photos are everywhere.

Hình ảnh của tôi có ở khắp mọi nơi.

Chúng ở trên điện thoại cá nhân, máy tính xách tay,

They are on my phone, they're on my laptop,

they're on my old phone, they're in Dropbox.

trong điện thoại cũ, trên tài khoản Dropbox.

They're on all these different websites and services.

Chúng có ở tất cả các trang web và dịch vụ khác nhau.

And most of these services don't work together.

Và hầu hết các dịch vụ này không liên kết hoạt động với nhau.

They don't inter-operate.

Chúng không tương kết với nhau.

And as a result,

Kết quả là,

thư viện hình ảnh của tôi là một mớ hỗn độn.

my photo library is a mess.

The same thing happens

Việc tương tự xảy ra

when institutions control the money supply.

khi các tổ chức kiểm soát nguồn tiền.

A lot of these services don't inter-operate,

Nhiều dịch vụ không tương kết với nhau,

and as a result, this blocks what we can do with payment.

rồi ngăn chặn ta thanh toán.

And it makes transaction costs go up.

Và điều này khiến việc giao dịch tăng giá.

So far, we've been through two phases of money.

Gần đây, chúng ta vừa trải qua hai giai đoạn của đồng tiền.

In an analog world, we had to deal with these physical objects,

Trong thế giới analog, chúng ta phải, giải quyết những mục tiêu hữu hình này,

and money moved at a certain speed -- the speed of humans.

và tiền di chuyển ở một tốc độ xác định -- tốc độ của con người.

In a digital world, money can reach much farther and is much faster,

Trong thế giới kỹ thuật số, tiền có thể đi xa hơn và nhanh hơn nhiều,

but we're at the mercy of these gatekeeper institutions.

nhưng ta lại phải phó mặc cho những tổ chức gác cổng này.

Money only moves at the speed of banks.

Tiền chỉ di chuyển ở tốc độ của các ngân hàng.

Chúng ta sắp sửa bước vào một giai đoạn tiền tệ mới.

We're about to enter a new phase of money.

Tương lai của tiền đã được lập trình sẵn.

The future of money is programmable.

Khi chúng ta kết hợp phần mềm với tiền tệ,

When we combine software and currency,

money becomes more than just a static unit of value,

tiền không còn là một đơn vị giá trị tĩnh nữa,

and we don't have to rely on institutions for security.

và chúng ta không phải dựa vào các tổ chức an ninh.

Ở thế giới được lập trình sẵn,

In a programmable world,

we remove humans and institutions from the loop.

chúng ta loại bỏ con người và các tổ chức khỏi những vòng lặp.

And when this happens,

Và khi điều này xảy ra,

we won't even feel like we're transacting anymore.

chúng ta không cảm nhận được việc giao dịch nữa.

Money will be directed by software,

Tiền sẽ được định hướng bởi phần mềm,

and it will just safely and securely flow.

và nó sẽ lưu thông một cách an toàn và bảo mật.

Cryptocurrencies are the first step of this evolution.

Tiền điện tử là bước mở màn của tiến trình này.

Tiền điện tử là loại tiền kỹ thuật số

Cryptocurrencies are digital money

that isn't run by any government or bank.

không được quản lý bởi bất kỳ chính phủ hay ngân hàng nào.

It's money designed to work in a world without intermediaries.

Đó là tiền được thiết kế để làm việc trong một thế giới không cần trung gian.

Bitcoin là loại tiền điện tử phổ biến nhất,

Bitcoin is the most ubiquitous cryptocurrency,

nhưng có đến hàng trăm loại tiền điện tử.

but there are hundreds of them.

There's Ethereum, Litecoin, Stellar, Dogecoin,

Ethereum, Litecoin, Stella, Dogecoin,

and those are just a few of the more popular ones.

và chúng chỉ là một trong số những loại phổ biến.

And these things are real money.

Và chúng là tiền thật.

The sushi restaurant down my street

Nhà hàng sushi dưới phố nhà tôi

takes Bitcoin.

dùng Bitcoin.

I have an app on my phone that I can use to buy sashimi.

Tôi có một ứng dụng trên điện thoại mà có thể dùng để mua sashimi.

Nhưng không chỉ cho những giao dịch nhỏ.

But it's not just for small transactions.

In March, there was a transaction that moved around 100,000 bitcoins.

Tháng 3 vừa rồi, có một giao dịch lên đến 100,000 bitcoin.

That's the equivalent of 40 million US dollars.

Tương đương với 40 triệu đô la Mỹ.

Cryptocurrencies are based on a special field of mathematics

Tiền điện tử được dựa vào một lĩnh vực toán học đặc biệt

có tên là mật mã học.

called cryptography.

Mật mã học là khoa học về bảo mật thông tin,

Cryptography is the study of how to secure communication,

and it's about two really important things:

và có hai thành tố thật sự quan trọng:

masking information so it can be hidden in plain sight,

giấu thông tin bằng cách đưa về dạng chưa mã hóa,

và kiểm tra nguồn của một thông tin.

and verifying a piece of information's source.

Mật mã học củng cố nhiều hệ thống quanh ta.

Cryptography underpins so many of the systems around us.

And it's so powerful that at times

Và nó mạnh mẽ đến nỗi nhiều lúc

the US government has actually classified it as a weapon.

chính phủ Hoa Kỳ liệt nó vào một loại vũ khí.

During World War II, breaking cryptosystems like Enigma

Trong thế chiến thứ II, việc giải mã các hệ thống như Enigma

là tối quan trọng để giải mã các tín hiệu truyền đi của kẻ thù

was critical to decoding enemy transmissions

and turning the tide of the war.

và lật ngược tình thế cuộc chiến.

Ngày nay, bất cứ ai với một trình duyệt mạng hiện đại cũng đều đang

Today, anyone with a modern web browser is running

a pretty sophisticated cryptosystem.

vận hành một hệ mật cực kỳ phức tạp.

Đó là thứ dùng để bảo mật những tương tác của ta trên Internet.

It's what we use to secure our interactions on the Internet.

Đó là thứ đảm bảo an toàn khi ta nhập vào một mật khẩu

It's what makes it safe for us to type our passwords in

and to send financial information to websites.

và gửi đi thông tin tài chính tới các trang mạng.

So what the banks used to give us --

Vậy những gì mà các ngân hàng từng đem đến cho ta --

sự chuyển tiền kỹ thuật số đáng tin cậy --

trustworthy digital money transfer --

we can now get with a clever application of cryptography.

giờ đây chúng ta có thể tiếp xúc với một ứng dụng mật mã thông minh.

And this means that we don't have to rely on the banks anymore

Và điều này có nghĩa là ta không cần phụ thuộc vào ngân hàng

để bảo mật các giao dịch nữa.

to secure our transactions.

We can do it ourselves.

Chúng ta có thể tự làm điều đó.

Bitcoin is based on the very same idea that the Yap used,

Bitcoin được dựa vào ý tưởng tương tự mà người Yap đã dùng,

this collective global knowledge of transfers.

đó là kiến thức tập hợp toàn cầu về chuyển đổi.

In Bitcoin, I spend by transferring Bitcoin,

Trong Bitcoin, tôi tiêu tiền bằng cách chuyển đổi Bitcoin,

and I get paid when someone transfers Bitcoin to me.

và nhận lương khi người ta chuyển Bitcoin tới cho tôi.

Imagine that we had this magic paper.

Hãy tưởng tượng các bạn có một tờ giấy thần kỳ.

So the way that this paper works is I can give you a sheet of it

Vậy thì cách mà tờ giấy này làm việc đó là tôi có thể cho bạn một tờ

and if you write something on it,

và nếu bạn viết lên một thứ gì đó,

kỳ diệu là nó cũng sẽ xuất hiện trên tờ giấy của tôi.

it will magically appear on my piece as well.

Let's say we just give everyone this paper

Ví dụ bạn cho mọi người tờ giấy này

and everyone writes down the transfers that they're doing

và mọi người viết ra những chuyển đổi họ đang thực hiện

in the Bitcoin system.

trong hệ thống Bitcoin.

All of these transfers get copied around to everyone else's pieces of paper.

Tất cả những chuyển đổi này được sao lại trên tờ giấy của những người khác.

And I can look at mine

Và tôi có thể nhìn vào tờ giấy của tôi

and I'll have a list of all of the transfers that are happening

và tôi sẽ có một danh sách tất cả các chuyển đổi đang diễn ra

in the entire Bitcoin economy.

trong toàn nền kinh tế Bitcoin.

This is actually what's happening with the Bitcoin blockchain,

Đây chính là những gì đang diễn ra với khối chuỗi Bitcoin,

which is a list of all of the transactions in Bitcoin.

một danh sách tất cả những giao dịch tại Bitcoin.

Except, it's not done through paper.

Ngoại trừ, nó không diễn ra trên giấy tờ.

Nó được hoàn thành qua mã vi tính,

It's done through computer code,

running on thousands of networked computers

vận hành trên hàng ngàn máy tính mạng

around the world.

trên toàn cầu.

All of these computers are collectively confirming

Tất cả những máy tính này đang dần dà xác nhận

ai sở hữu Bitcoin nào.

who owns what Bitcoin.

So the Bitcoin blockchain is core to how Bitcoin works.

Vì thế hệ chuỗi Bitcoin chính là mấu chốt trong cách Bitcoin vận hành.

But where do bitcoins actually come from?

Nhưng Bitcoin thực sự từ đâu đến?

Well, the code is designed to create new Bitcoin

Mật mã được thiết kế để tạo ra Bitcoin mới

according to a schedule.

dựa vào một lịch trình.

And the way that it works is that to get those Bitcoin,

Và cách mà nó vận hành đó là để có được những Bitcoin này,

tôi phải giải một bài toán mật mã bất kỳ.

I have to solve a puzzle -- a random cryptographic puzzle.

Hãy tưởng tượng bạn có 15 con xúc xắc,

Imagine that we had 15 dice,

and we were throwing these dice over and over again.

và chúng ta liên tục đảo những con xúc xắc này.

Whenever the dice come up all sixes,

Cứ khi nào những con xúc xắc xoay đến mặt sáu chấm,

chúng ta thắng.

we say that we win.

Điều này rất gần với những gì những chiếc máy tính đang làm.

This is very close to what these computers are all actually doing.

They're trying over and over again to land on the right number.

Chúng đang liên tục cố gắng để cho ra con số chính xác.

And when they do,

Và khi chúng làm được,

ta nói rằng chúng vừa giải ra bài toán.

we say that they've solved the puzzle.

The computer that solves the puzzle

Chiếc máy tính mà vừa hoàn thành bài toán

công khai cách làm tới những chiếc còn lại trong hệ thống

publishes its solution to the rest of the network

and collects its reward: new bitcoins.

và nhận phần thưởng: những bitcoin mới.

And in the act of solving this puzzle,

Và trong khi giải bài toán ấy,

những chiếc máy tính này đang thực sự giúp bảo mật hệ chuỗi Bitcoin

these computers are actually helping to secure the Bitcoin blockchain

và thêm vào danh sách các giao dịch.

and add to the list of transactions.

There are actually people all over the world running this software,

Thực ra trên thế giới có những người đang điều hành phần mềm này,

and we call them Bitcoin miners.

và ta gọi họ là những thợ đào Bitcoin.

Anyone can become a Bitcoin miner.

Ai cũng có thể trở thành một thợ đào Bitcoin.

You can go download the software right now

Ngay lúc này bạn có thể tải về phần mềm

and run it in your computer and try to collect some bitcoins.

và chạy nó trên máy tính cá nhân và cố kiếm một vài bitcoin.

I can't say that I would recommend it,

Tôi không nói sẽ đề xuất điều này,

because right now, the puzzle is so hard and the network is so powerful,

bởi ngay lúc này, bài toán quá khó và hệ thống thì quá mạnh,

that if I tried to mine Bitcoin on my laptop,

đến nỗi nếu tôi cố đào Bitcoin trên laptop của mình,

I probably wouldn't see any for about two million years.

tôi có thể sẽ không thấy Bitcoin nào trong 2 triệu năm nữa.

The miners, professional miners, use this special hardware

Những thợ đào chuyên nghiệp sử dụng phần cứng đặc biệt

that's designed to solve the puzzle really fast.

được thiết kế để giải toán rất nhanh.

Now, the Bitcoin network and all of this special hardware,

Ngày nay, mạng lưới Bitcoin và cả phần cứng đặc biệt này,

there are estimates that the amount of energy it uses

có những ước đoán rằng năng lượng nó tiêu tốn

is equivalent to that of a small country.

bằng với năng lượng tiêu thụ của một quốc gia.

So, the first set of cryptocurrencies

Vì vậy, chuỗi tiền điện tử đầu tiên

are a little bit slow and a little bit cumbersome.

hơi chậm cũng như cồng kềnh một chút.

But the next generation is going to be so much better and so much faster.

Nhưng thế hệ tiếp theo sẽ tốt hơn và nhanh hơn nhiều.

Cryptocurrencies are the first step

Tiền điện tử là bước đầu tiên

để bước vào thế giới tiền tệ được lập trình toàn cầu.

to a world with a global programmable money.

And in a world with programmable money,

Và trong thế giới của tiền tệ lập trình,

I can pay anyone else securely

tôi có thể trả tiền cho bất cứ ai một cách bảo mật

without having to sign up or ask permission,

mà không cần đăng nhập hay xin quyền truy cập

or do a conversion or worry about my money getting stuck.

hay chuyển đổi hoặc lo lắng tiền của mình gặp vấn đề.

And I can send money around the world.

Và tôi có thể tiêu tiền ở mọi nơi trên thế giới.

This is a really amazing thing.

Đây là điều cực kỳ tuyệt vời.

It's the idea of permission-less innovation.

Đó là ý tưởng đổi mới không giới hạn.

The Internet caused an explosion of innovation,

Internet gây ra sự bùng nổ đổi mới,

because it was built upon an open architecture.

bởi vì nó được xây dựng hướng tới một kiến trúc mở.

And just like the Internet changed the way we communicate,

Và cũng giống như Internet đã thay đổi cách ta giao tiếp,

tiền lập trình sẽ thay đổi cách chúng ta thanh toán,

programmable money is going to change the way we pay,

allocate and decide on value.

cấp phát và định đoạt giá trị.

So what kind of world does programmable money create?

Vậy tiền lập trình đã tạo ra kiểu thế giới nào?

Imagine a world where I can rent out my healthcare data

Hãy tưởng tượng một thế giới nơi tôi có thể cho thuê dữ liệu y tế của tôi

to a pharmaceutical company.

tới một công ty chuyên về dược.

Họ có thể phân tích dữ liệu diện rộng

They can run large-scale data analysis

and provide me with a cryptographic proof

và cung cấp cho tôi chứng thực mật mã

that shows they're only using my data in a way that we agreed.

thể hiện họ chỉ đang sử dụng dữ liệu của tôi theo như ký kết.

Và họ có thể trả tôi theo những gì họ khám phá ra.

And they can pay me for what they find out.

Instead of signing up for streaming services

Thay vì đăng nhập vào các thiết bị trực tuyến

and getting a cable bill,

và lấy hóa đơn truyền hình cáp,

what if my television analyzed my watching habits

sẽ ra sao nếu cái ti vi phân tích thói quen xem truyền hình của tôi

and recommended well-priced content that fit within my budget

và đề xuất nội dung với giá tốt phù hợp với túi tiền

that I would enjoy?

mà tôi sẽ hài lòng?

Imagine an Internet without ads,

Hãy tưởng tượng khi Internet không có quảng cáo,

because instead of paying with our attention when we view content,

bởi vì thay vì chú ý đến nội dung xem khi chi trả,

we just pay.

ta chỉ trả tiền thôi.

Interestingly, things like micro-payments

Thật thú vị là những thứ như dịch vụ chi trả nhỏ

sẽ thực sự thay đổi cách hoạt động của sự bảo mật trên thế giới,

are actually going to change the way security works in our world,

because once we're better able to allocate value,

bởi khi ta có nhiều hơn khả năng phân phối các giá trị,

con người sẽ sử dụng tiền và năng lượng của người dùng

people will use their money and their energies

vào nhiều thứ có tính kiến tạo hơn.

for more constructive things.

If it cost a fraction of a cent to send an email,

Nếu phải tốn một phần xu khi gửi đi một email,

would we still have spam?

liệu ta có bị spam nữa không?

We're not at this world yet,

Chúng ta chưa ở trong thế giới ấy,

but it's coming.

nhưng nó đang đến.

Right now, it's like we're in a world that is seeing the first automobile.

Ngay lúc này, giống như ta đang ở trong một thế giới của chiếc ô tô đầu tiên.

The first cryptocurrency, like the first car,

Loại tiền điện tử đầu tiên, như chiếc ô tô đầu tiên,

is slow and hard to understand and hard to use.

chậm, khó hiểu và khó sử dụng.

Tiền kỹ thuật số, giống như con ngựa và cái xe chở,

Digital money, like the horse and carriage,

works pretty well,

hoạt động rất tốt,

and the whole world economy is built on it.

và cả nền kinh tế thế giới được xây dựng trên nó.

If you were the first person on your block

Nếu là người đầu tiên trong khu mình sống

to get a car with an internal combustion engine,

sở hữu chiếc ô tô có động cơ đốt trong,

your neighbors would probably think you were crazy:

hàng xóm của bạn có thể sẽ nghĩ rằng bạn điên rồ:

"Why would you want this large, clunky machine

"Tại sao anh lại cần cái máy vụng về, bự chảng

that breaks down all the time, that lights on fire,

lại còn hư hỏng suốt, dùng lửa thay đèn,

and is still slower than a horse?"

và còn chậm hơn cả một con ngựa chứ?''

But we all know how that story turns out.

Nhưng ai trong ta cũng biết câu chuyện này rốt cuộc là thế nào.

We're entering a new era of programmable money.

Chúng ta đang tiến vào kỷ nguyên mới của tiền lập trình.

Và nó rất thú vị, nhưng cũng hơi đáng sợ một chút.

And it's very exciting, but it's also a little bit scary.

Cryptocurrencies can be used for illegal transactions,

Tiền điện tử có thể được dùng trong giao dịch bất hợp pháp,

just like cash is used for crime in the world today.

cũng giống như tiền mặt dùng cho tội ác trong thế giới hiện nay.

When all of our transactions are online,

Khi mọi giao dịch của ta là trực tuyến,

what does that mean for surveillance -- who can see what we do?

điều đó có ý nghĩa gì với việc giám sát -- ai có thể thấy những việc ta làm?

Ai giành lợi thế trong thế giới mới ấy và ai thì không?

Who's advantaged in this new world and who isn't?

Will I have to start to pay for things that I didn't have to pay for before?

Tôi có phải bắt đầu trả cho những thứ mà trước đây tôi không phải trả hay không?

Will we all become slaves to algorithms and utility functions?

Liệu ta có trở thành nô lệ của các thuật toán và các chức năng tiện ích?

Tất cả công nghệ mới đến cùng với sự đánh đổi.

All new technology comes with trade-offs.

Internet mang lại nhiều cách lãng phí thời gian.

The Internet brought us a lot of ways to waste time.

But it also greatly increased productivity.

Nhưng nó cũng gia tăng đáng kể năng suất.

Mobile phones are annoying

Điện thoại di động thật phiền

because they make me feel like I have to stay connected to work

bởi chúng khiến ta cảm thấy như ta phải ở trạng thái kết nối

all the time.

mọi lúc.

But they also help me stay connected to friends and family.

Nhưng chúng cũng giúp tôi giữ liên lạc với bạn bè và gia đình.

The new sharing economy is going to eliminate some jobs.

Nền kinh tế sẻ chia mới sẽ loại bỏ một vài việc làm.

Nhưng nó sẽ tạo ra những nghề nghiệp mới, linh động.

But it's also going to create new, flexible forms of employment.

With programmable money,

Với tiền lập trình,

we decouple the need for large, trusted institutions

chúng ta tách nhu cầu đối với những tổ chức lớn, đáng tin cậy

from the architecture of the network.

ra khỏi kiến trúc của mạng lưới.

And this pushes innovation in money out to the edges, where it belongs.

Và điều này đẩy việc đổi mới tiền tệ ra rìa, nơi nó thuộc về.

Programmable money democratizes money.

Tiền lập trình dân chủ hóa tiền tệ.

And because of this, things are going to change and unfold

Và bởi vì điều này, mọi thứ sẽ thay đổi và mở ra

in ways that we can't even predict.

theo những cách mà ta không thể dự báo được.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)