Lawrence Lessig: The unstoppable walk to political reform

Lawrence Lessig: Chặng đường không ngừng nghỉ theo đuổi cải cách chính trị

Translator: Vi Phan Reviewer: Hang Phan

So a chip, a poet and a boy.

Một con chip, một nhà thơ, và một cậu bé.

It's just about 20 years ago,

Khoảng 20 năm về trước,

June 1994, when Intel announced

Tháng sáu, 1994, khi Intel thông báo

that there was a flaw

có một lỗi

at the core of their Pentium chip.

trong lõi chip Pentium.

Deep in the code of the SRT algorithm

Sâu trong mã nguồn của thuật toán SRT

to calculate intermediate quotients necessary

để tính thương số trung gian cần thiết

for iterative floating points of divisions --

cho phần thập phân của phép chia

I don't know what that means, but it's what it says on Wikipedia —

Tôi không biết thế nghĩa gì, nhưng đó là điều Wikipedia giải thích -

there was a flaw and an error

that meant that there was a certain probability

nghĩa là có khả năng nào đó

that the result of the calculation would be an error,

kết quả phép tính sẽ sai,

and the probability was one out of every

và xác suất là

360 billion calculations.

một phần 360 tỷ

So Intel said your average spreadsheet

Intel cho biết trung bình, bảng tính

would be flawed once every 27,000 years.

cứ 27.000 năm sẽ bị sai một lần.

They didn't think it was significant,

Họ không nghĩ đó là đáng kể,

but there was an outrage in the community.

nhưng dư luận trong hãng lại nổi giận.

The community, the techies, said, this flaw

Cộng đồng trong hãng, các chuyên viên, nói rằng

has to be addressed.

phải sửa lỗi này.

They were not going to stand by quietly

Họ sẽ không khoanh tay đứng nhìn

as Intel gave them these chips.

Intel đưa cho họ những con chip đó.

So there was a revolution across the world.

Bởi vậy đã có một cuộc cách mạng khắp thế giới.

People marched to demand --

Mọi người tuần hành để yêu cầu--

okay, not really exactly like that —

okay, cũng không thật chính xác là như vậy--

but they rose up and they demanded

nhưng họ đã đứng dậy và yêu cầu

that Intel fix the flaw.

Intel sửa lỗi đó.

And Intel set aside 475 million dollars

Intel đã chi 475 triệu đô la

to fund the replacement of millions of chips

để thay thế hàng triệu chip

to fix the flaw.

để sửa lỗi đó.

So billions of dollars in our society

Vậy là xã hội chúng ta đã chi hàng tỷ đô la

was spent to address a problem

để sửa chữa một vấn đề

which would come once out of every 360 billion

có xác suất xảy ra

calculations.

chỉ một phần 360 tỷ

Number two, a poet.

Thứ hai, một nhà thơ.

This is Martin Niemöller.

Đây là Martin Niemöller.

You're familiar with his poetry.

Bạn biết thơ của anh ta.

Around the height of the Nazi period,

Vào đỉnh cao của thời kì Đức Quốc Xã

he started repeating the verse,

anh ta bắt đầu đọc đi đọc lại câu này

"First they came for the communists,

"Trước tiên, họ đến bắt những người cộng sản

and I did nothing,

và tôi không làm gì,

did not speak out because I was not a communist.

không lên tiếng, vì tôi không phải cộng sản,

Then they came for the socialists.

Rồi họ đến bắt những người theo chủ nghĩa xã hội.

Then they came for the trade unions.

Rồi họ đến bắt những người hoạt động công đoàn.

Then they came for the Jews.

Rồi họ đến bắt người Do Thái.

And then they came for me.

Và rồi họ đến bắt tôi.

But there was no one left to speak for me."

Chẳng còn ai để bảo vệ tôi nữa cả."

Now, Niemöller is offering a certain kind of insight.

Niemöller mang đến một sự sâu sắc nào đó.

This is an insight at the core of intelligence.

Đây là sự sâu sắc từ cốt lõi của trí thông minh.

We could call it cluefulness.

Chúng ta có thể gọi là căn cứ

It's a certain kind of test:

Nó là một dạng phép thử nào đó:

Can you recognize

Bạn có nhận ra

an underlying threat and respond?

mối đe dọa tiềm ẩn và phản ứng?

Can you save yourself or save your kind?

Bạn có thể cứu bản thân, hay đồng loại ?

Turns out ants are pretty good at this.

Kiến rất giỏi về việc này.

Cows, not so much.

Bò, không giỏi lắm.

So can you see the pattern?

Bạn có thấy dấu hiệu

Can you see a pattern and then recognize

Bạn có thấy dấu hiệu, và rồi nhận biết

and do something about it? Number two.

và hành động kịp thời? Đấy là điều thứ hai.

Number three, a boy.

Thứ ba, một cậu bé.

This is my friend Aaron Swartz.

Đây là bạn của tôi, Aaron Swartz.

He's Tim's friend.

Cậu ta là bạn của Tim.

He's friends of many of you in this audience,

và là bạn của nhiều khán giả đang ngồi đây,

and seven years ago,

và 7 năm trước,

Aaron came to me with a question.

Aaron đến hỏi tôi một câu hỏi.

It was just before I was going to give my first TED Talk.

Chỉ trước buổi nói chuyện đầu tiên tại TED của tôi.

I was so proud. I was telling him about my talk,

Thật tự hào. Tôi nói với anh ta về bài nói

"Laws that choke creativity."

"Luật pháp bóp nghẹt sự sáng tạo"

And Aaron looked at me

Aaron nhìn tôi

and was a little impatient, and he said,

hơi thiếu kiên nhẫn, rồi anh ấy nói

"So how are you ever

"Vậy anh dự định

going to solve the problems you're talking about?

giải quyết vấn này như thế nào?"

Copyright policy, Internet policy,

Chính sách bản quyền và chính sách Internet

how are you ever going to address those problems

anh dự định giải quyết nó như thế nào

so long as there's this fundamental corruption

trong khi vẫn còn tham nhũng

in the way our government works?"

trong bộ máy chính quyền?

So I was a little put off by this.

Tôi cảm thấy hơi thất vọng.

He wasn't sharing in my celebration.

Anh ta đã không chia vui với tôi.

And I said to him, "You know, Aaron,

Tôi nói: "Anh biết đấy, Aaron,

it's not my field, not my field."

đó không phải lĩnh vực của tôi."

He said, "You mean as an academic, it's not your field?"

Anh ấy hỏi, "Ý anh là về học thuật, đó không phải lĩnh vực của anh?"

I said, "Yeah, as an academic, it's not my field."

Tôi bảo, "Ờ, về học thuật, không phải."

He said, "What about as a citizen?

"Vậy với tư cách của một công dân?

As a citizen."

Với tư cách một công dân."

Now, this is the way Aaron was.

Đó là cách của Aaron.

He didn't tell. He asked questions.

Cậu ta không nói, chỉ hỏi thôi.

But his questions spoke as clearly

Nhưng câu hỏi của cậu nói rõ

as my four-year-old's hug.

như những cái ôm hồi 4 tuổi của tôi.

He was saying to me,

Cậu ta nói với tôi:

"You've got to get a clue.

"Anh phải có bằng chứng

You have got to get a clue, because there is

Anh phải nắm được thực chất,

a flaw at the core of the operating system

vì có một lỗi trong bộ máy điều hành

of this democracy,

của nền dân chủ này,

and it's not a flaw every one out of 360 billion times

và đây không phải một lỗi với xác suất một phần 360 tỷ

our democracy tries to make a decision.

khi xã hôi dân chủ của chúng ta đưa ra quyết định.

It is every time,

Mà là mỗi lần,

every single important issue.

trên mỗi một vấn đề quan trọng.

We've got to end the bovinity of this political society.

Chúng ta phải chấm dứt tình trạng trì trệ của cái xã hội chính trị này.

We've got to adopt, it turns out,

Phải chấp nhận nó, và hóa ra,

the word is fourmi-formatic attitude --

từ đó là "thái độ loài kiến" -

that's what the Internet tells me the word is --

đó là những gì Internet cho tôi, từ đó nghĩa là

the ant's appreciative attitude

thái độ đáng trọng của loài KIẾN

that gets us to recognize this flaw,

cái giúp chúng ta nhận ra lỗi này,

save our kind and save our demos.

cứu đồng loại và cứu chế độ dân chủ

Now if you know Aaron Swartz,

Nếu bạn biết Aaron Swartz,

you know that we lost him

bạn biết rằng chúng ta đã mất cậu ấy

just over a year ago.

chỉ một năm trước.

It was about six weeks

Khoảng 6 tuần

before I gave my TED Talk,

trước khi tôi có một buổi nói chuyện TED Talk,

and I was so grateful to Chris

và tôi đã rất biết ơn Chris

that he asked me to give this TED Talk,

vì đã hỏi mời tôi nói buổi TED talk này,

not because I had the chance to talk to you,

không phải vì tôi đã có cơ hội để nói chuyện với bạn,

although that was great,

mặc dù điều đó tuyệt vời,

but because it pulled me out of an extraordinary depression.

nhưng vì nó kéo tôi ra khỏi sự trầm cảm bất thường.

I couldn't begin to describe the sadness.

Tôi không thể nào tả hết nổi buồn.

Because I had to focus.

Bởi vì tôi phải tập trung.

I had to focus on, what was I going to say to you?

Tôi đã phải tập trung, tôi đã định nói gì với các bạn ?

It saved me.

Việc này đã cứu tôi.

But after the buzz, the excitement,

Nhưng sau sự phấn khích,

the power that comes from this community,

sức mạnh đã tới từ cộng đồng này,

I began to yearn for a less sterile,

Tôi bắt đầu mong muốn tìm ra một cách ít khô khan,

less academic way to address these issues,

ít học thuật hơn, để giải quyết vấn đề,

the issues that I was talking about.

vấn đề mà tôi đã nói.

We'd begun to focus on New Hampshire

Chúng tôi bắt đầu tập trung vào New Hampshire

as a target for this political movement,

làm mục tiêu của sự chuyển dịch chính trị này,

because the primary in New Hampshire

bởi vì cái chính là New Hampshire

is so incredibly important.

là nơi cực kì quan trọng.

It was a group called the New Hampshire Rebellion

Có một nhóm người, được gọi là quân khởi nghĩa New Hampshire

that was beginning to talk about, how would we make

bắt đầu nói về cách mà chúng ta tạo nên

this issue of this corruption central in 2016?

vấn đề của sự tham nhũng trung tâm vào năm 2016?

But it was another soul that caught my imagination,

Nhưng đó là một vĩ nhân khác nằm trong sự tưởng tượng của tôi,

a woman named Doris Haddock, aka Granny D.

một người phụ nữ tên Doris Haddock, ( tức Granny D. )

On January 1, 1999, 15 years ago,

Tháng 1, năm 1999, 15 năm trước.

at the age of 88, Granny D started a walk.

ở tuổi 88, Granny D bắt đầu đi bộ.

She started in Los Angeles

Bà ấy đi từ Los Angeles

and began to walk to Washington, D.C.

đến thủ đô Washington,

with a single sign on her chest that said,

với một tấm bản trên ngực ghi là

"campaign finance reform."

"chiến dịch tái thiết kinh tế "

Eighteen months later,

Mười tám tháng sau,

at the age of 90,

ở tuổi 90,

she arrived in Washington with hundreds following her,

bà tới Washington, có hàng trăm người đi theo,

including many congressmen who had gotten in a car

bao gồm nhiều nghị sĩ, đang ở trong xe

and driven out about a mile outside of the city

và đã lái xe ra khỏi thành phố hàng dặm

to walk in with her.

để đi bộ với bà.

(Laughter)

(Cười)

Now, I don't have 13 months

Bây giờ, tôi chẳng có 13 tháng

to walk across the country.

để đi bộ xuyên quốc gia

I've got three kids who hate to walk,

Tôi có 3 con , chúng không thích đi bộ,

and a wife who, it turns out,

và vợ tôi, hóa ra,

still hates when I'm not there

vẫn ghét đi bộ khi không có tôi ở đó

for mysterious reasons,

vì lý do bí ẩn,

so this was not an option,

nên đây không phải sự lựa chọn,

but the question I asked,

nhưng câu hỏi mà tôi đã hỏi,

could we remix Granny D a bit?

chúng ta có thể làm khác Granny D một tẹo?

What about a walk not of 3,200 miles

Không phải đi bộ 3.200 dặm

but of 185 miles across New Hampshire

mà 185 dặm xuyên qua New Hampshire

in January?

vào tháng 1?

So on January 11,

Vì vậy, vào tháng 11,

the anniversary of Aaron's death,

ngày tưởng nhớ cái chết của Aaron,

we began a walk that ended on January 24th,

chúng tôi bắt đầu chuyến đi bộ và kết thúc vào 24 tháng 1,

the day that Granny D was born.

ngày Granny D được sinh ra.

A total of 200 people joined us across this walk,

Tổng cộng có 200 người tham gia chuyến đi bộ này,

as we went from the very top to the very bottom of New Hampshire

khi chúng tôi đi từ đầu đến cuối New Hampshire

talking about this issue.

để nói về vấn đề này.

And what was astonishing to me,

Và những gì làm tôi giật mình,

something I completely did not expect to find,

điều gì đó mà tôi hoàn toàn không nghĩ đến

was the passion and anger

là sự đam mê và sự giận dữ

that there was among everyone that we talked to about this issue.

giữa những người tham gia khi chúng tôi nói về vấn đề này.

We had found in a poll that 96 percent of Americans

Chúng tôi đã làm cuộc khảo sát cho thấy 96 % người Mỹ

believe it important to reduce the influence

cho rằng việc quan trọng là giảm sự ảnh hưởng

of money in politics.

của tiền trong chính trị.

Now politicians and pundits tell you,

Bây giờ, những nhà chính trị và nhà phê bình nói với bạn,

there's nothing we can do about this issue,

chúng tôi không thể làm gì với vấn đề này,

Americans don't care about it,

người Mỹ không quan tâm về điều đó,

but the reason for that is

nhưng có một lý do là

that 91 percent of Americans

91% người Mỹ

think there's nothing that can be done about this issue.

nghĩ rằng chúng ta không thể làm gì với vấn đề này.

And it's this gap between 96 and 91

Và chênh lệch là 96 và 91

that explains our politics of resignation.

đã giải thích cho sự cam chịu chế độ chính trị.

I mean, after all, at least 96 percent of us

Ý tôi là, sau tất cả, ít nhất là 96% chúng ta

wish we could fly like Superman,

muốn bay như siêu nhân

but because at least 91 percent of us believe we can't,

nhưng ít nhất 91% chúng ta lại tin rằng chúng ta không thể,

we don't leap off of tall buildings every time

chúng ta không nhảy ra khỏi nhà lầu mỗi lần

we have that urge.

chúng ta muốn bay.

That's because we accept our limits,

Đó vì chúng ta chấp nhận giới hạn của mình,

and so too with this reform.

và cũng như vậy đối với cuộc tái thiết này.

But when you give people the sense of hope,

Nhưng khi bạn cho họ một tia hy vọng,

you begin to thaw that absolute sense of impossibility.

bạn bắt đầu đập tan ý nghĩ " việc đó là không thể ".

As Harvey Milk said, if you give 'em hope,

Như Harvey Milk đã nói, nếu bạn cho họ hy vọng,

you give 'em a chance, a way to think

bạn cho họ cơ hội, một cách nghĩ

about how this change is possible.

rằng việc thay đổi là có khả thi.

Hope.

Hy Vọng.

And hope is the one thing that we, Aaron's friends,

Và hy vọng là một điều mà chúng ta là bạn của Aaron,

failed him with, because we let him

đã làm anh ta thất vọng, vì chúng ta đã khiến cậu ta

lose that sense of hope.

mất hy vọng.

I loved that boy like I love my son.

Tôi yêu cậu ấy như con trai tôi.

But we failed him.

Nhưng chúng ta đã làm cậu ta thất vọng,

And I love my country,

Và tôi yêu đất nước của tôi,

and I'm not going to fail that.

và tôi sẽ không ngừng lại.

I'm not going to fail that.

Tôi sẽ không thất bại.

That sense of hope, we're going to hold,

Hy vọng đó - chúng ta sẽ giữ nó,

and we're going to fight for,

và chúng ta sẽ chiến đấu vì nó,

however impossible this battle looks.

cho dù cuộc chiến này trông có vẻ bất khả thi.

What's next?

Làm gì tiếp đây?

Well, we started with this march with 200 people,

Vâng, có 200 người tuần hành,

and next year, there will be 1,000

năm tới, sẽ là 1.000

on different routes

ở lộ trình khác

that march in the month of January

một cuộc tuần hành vào tháng 1

and meet in Concord to celebrate this cause,

và gặp nhau ở Concord để ăn mừng cho hoạt động này,

and then in 2016, before the primary,

và năm 2016, trước thời gian bầu cử,

there will be 10,000 who march across that state,

sẽ có 10.000 người tham gia tuần hành qua bang này

meeting in Concord to celebrate this cause.

gặp nhau ở Concord để ăn mừng hoạt động này.

And as we have marched, people around the country

Và khi chúng ta tuần hành, mọi người khắp nơi trên đất nước

have begun to say, "Can we do the same thing

nói rằng, "Chúng ta có thể tuần hành giống như vậy

in our state?"

ở bang của chúng ta không?"

So we've started a platform called G.D. Walkers,

Như vậy chúng ta tạo ra một tuyên ngôn gọi là G.D Walkers,

that is, Granny D walkers,

nghĩa là, người bộ hành Granny D,

and Granny D walkers across the country

và người bộ hành Granny D đi vòng quanh đất nước

will be marching for this reform. Number one.

sẽ tuần hành cho cuộc tái thiết. Đó là điều thứ nhất.

Number two, on this march,

Điều thứ hai, trong cuộc tuần hành này,

one of the founders of Thunderclap, David Cascino,

một trong những nhà sáng lập Thunderclap, David Cascino,

was with us,

đã đi với chúng tôi,

and he said, "Well what can we do?"

và anh ta hỏi , "Chúng ta có thể làm gì ?"

And so they developed a platform,

Và như vậy họ đã xây dựng một diễn đàn,

which we are announcing today,

mà chúng tôi đang công bố hôm nay,

that allows us to pull together voters

cho phép chúng ta kéo các cử tri gần nhau hơn

who are committed to this idea of reform.

những người góp ý vào cuộc tái thiết.

Regardless of where you are,

Bất kể bạn đang ở đâu,

in New Hampshire or outside of New Hampshire,

trong New Hampshire hay ngoài New Hampshire,

you can sign up and directly be informed

bạn có thể đăng kí và được thông báo trực tiếp

where the candidates are on this issue

những ứng cử viên của vấn đề này đang ở đâu

so you can decide who to vote for

nên bạn có thể quyết định bầu cho ai

as a function of which is going

đảm nhiệm chức vụ mà

to make this possibility real.

sẽ biến điều khả thi trở thành hiện thực.

And then finally number three, the hardest.

Và cuối cùng, điều thứ ba, cái khó nhất.

We're in the age of the Super PAC.

Chúng ta trong thời đại của Super PAC.

Indeed yesterday, Merriam announced

Thực ra, hôm qua, Merriam thông báo

that Merriam-Webster will have Super PAC as a word.

rằng Marriam - Webster sẽ đưa Super Pac vào từ điển.

It is now an official word in the dictionary.

Bây giờ nó chính thức có mặt trong từ điển.

So on May 1, aka May Day,

Vào ngày 1 tháng 5 - Ngày Quốc tế lao động,

we're going to try an experiment.

chúng ta sẽ làm một phép thử

We're going to try a launching

Chúng ta sẽ phát động

of what we can think of as a Super PAC

những gì chúng ta nghĩ về Super PAC ( Siêu Ủy ban hoạt động chính trị)

to end all Super PACs.

để kết thúc tất cả các Super PAC.

And the basic way this works is this.

Và cách cơ bản của công việc là cái này.

For the last year, we have been working

Vào năm ngoái, chúng tôi đã làm việc

with analysts and political experts

với nhà phân tích và chuyên gia chính trị

to calculate, how much would it cost

để tính toán mất bao nhiêu chi phí

to win enough votes in the United States Congress

để thắng đủ số phiếu bầu trong Nghị viện Hoa Kỳ

to make fundamental reform possible?

để làm cuộc tái thiết diễn ra ?

What is that number? Half a billion? A billion?

Con số là gì ? nửa tỷ ? 1 tỷ ?

What is that number?

Con số là gì ?

And then whatever that number is,

Cho dù con số là gì ,

we are going to kickstart, sort of,

chúng ta sẽ quyên góp kiểu đại chúng

because you can't use KickStarter for political work,

vì bạn không thể dùng công ty huy động vốn đại chúng cho việc chính trị

but anyway, kickstart, sort of,

nhưng dù sao, quyên góp, kiểu như

first a bottom-up campaign

bắt đầu chiến dịch từ dưới lên

where people will make small dollar commitments

nơi mọi người quyên góp vài đô la

contingent on reaching very ambitious goals,

để đạt được mục tiêu đầy tham vọng,

and when those goals have been reached,

và khi đã đạt được những mục tiêu đó,

we will turn to the large dollar contributors,

chúng tôi sẽ quay lại người đã góp tiền lớn

to get them to contribute to make it possible

và nhờ họ đóng góp để chúng ta có thể

for us to run the kind of Super PAC necessary

tổ chức những Super PAC cần thiết

to win this issue,

để chiến thắng vấn đề này,

to change the way money influences politics,

để thay đổi cách tiền ảnh hưởng đến chính trị,

so that on November 8,

ngày 8 tháng 11

which I discovered yesterday is the day

khi tôi nhận ra hôm qua là ngày

that Aaron would have been 30 years old,

Aaron đáng lẽ đã tròn 30 tuổi,

on November 8,

vào ngày 8 tháng 11,

we will celebrate 218 representatives

chúng tôi ăn mừng 218 đại biểu

in the House and 60 Senators

trong Nhà Trắng, và 60 nghị sĩ

in the United States Senate

ở trong Nghị Viện

who have committed to this idea

những người đã cam kết với ý tưởng

of fundamental reform.

về vấn đề căn bản của cuộc tái thiết.

So last night, we heard about wishes.

Hôm qua, chúng tôi đã nghe về những điều ước.

Here's my wish.

Đây là điều ước của tôi.

May one.

Cầu mong cho 1 người,

May the ideals of one boy

Cầu mong cho ý tưởng của một cậu bé

unite one nation behind one critical idea

nhằm gắn kết một quốc gia đằng sau một ý tưởng quan trọng

that we are one people,

rằng chúng ta là một dân tộc

we are the people who were promised a government,

chúng ta là những người đã được chính quyền hứa hẹn

a government that was promised to be

một chính quyền được hứa sẽ

dependent upon the people alone, the people,

chỉ vì con người, chỉ con người mà thôi

who, as Madison told us,

mà như Medison đã nói,

meant not the rich more than the poor.

không phải người giàu hơn người nghèo.

May one.

Cầu cho một người

And then may you, may you join this movement,

Và cầu cho bạn, cầu cho bạn tham gia vào phong trào này

not because you're a politician,

không phải vì bạn là chính trị gia

not because you're an expert,

không bởi vì bạn là chuyên gia,

not because this is your field,

không phải vì đây là lĩnh vực của bạn,

but because if you are,

nhưng bởi vì nếu bạn là,

you are a citizen.

bạn là một công dân.

Aaron asked me that.

Aaron đã hỏi tôi như thế.

Now I've asked you.

Và tôi cũng vừa hỏi các bạn câu hỏi trên.

Thank you very much.

Cám ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)