The case for optimism on climate change | Al Gore

Translator: Leiah Nguyen Reviewer: Loan Nguyen

I was excited to be a part of the "Dream" theme,

Tôi đã rất hứng thú khi trở thành một phần của chủ đề "Giấc mơ",

and then I found out I'm leading off the "Nightmare?" section of it.

để sau đó phát hiện ra là mình đang dẫn phần "Ác mộng?" của nó.

(Laughter)

(Cười)

And certainly there are things about the climate crisis that qualify.

Và đương nhiên có vài thứ về sự khủng hoảng khí hậu đã được chứng thực.

And I have some bad news,

Và tôi có một vài tin xấu,

but I have a lot more good news.

nhưng tôi có rất nhiều tin tốt.

I'm going to propose three questions

Tôi sẽ nêu ra 3 câu hỏi

and the answer to the first one

và câu trả lời cho câu hỏi đầu tiên

necessarily involves a little bad news.

cần thiết phải kèm theo một ít tin xấu.

But -- hang on, because the answers to the second and third questions

Nhưng -- khoan đã, bởi câu trả lời cho câu hỏi thứ 2 và 3

really are very positive.

thật sự rất khả quan.

So the first question is, "Do we really have to change?"

Vậy câu hỏi thứ nhất là, "Chúng ta có thật sự phải thay đổi?"

And of course, the Apollo Mission, among other things

Và đương nhiên, nhiệm vụ Apollo, bên cạnh những thứ khác

changed the environmental movement,

đã thay đổi phong trào môi trường,

really launched the modern environmental movement.

thật sự đã phát động phong trào môi trường hiện đại

18 months after this Earthrise picture was first seen on earth,

18 tháng sau khi bức ảnh Trái đất mọc được lần đầu tiên thấy trên Trái đất,

the first Earth Day was organized.

Ngày Trái đất đầu tiên đã được tổ chức.

And we learned a lot about ourselves

Và chúng ta đã học được rất nhiều từ chính bản thân mình

looking back at our planet from space.

khi nhìn lại hành tinh của chúng ta từ vũ trụ.

Và một trong những thứ ta đã học được

And one of the things that we learned

confirmed what the scientists have long told us.

đã khẳng định những gì các nhà khoa học nói từ lâu.

One of the most essential facts

Một trong những yếu tố thiết yếu

about the climate crisis has to do with the sky.

về khủng hoảng khí hậu, có liên quan đến bầu trời.

As this picture illustrates,

Và bức ảnh này chỉ ra được rằng,

the sky is not the vast and limitless expanse

bầu trời không phải là khoảng không rộng lớn không có giới hạn

that appears when we look up from the ground.

xuất hiện khi chúng ta nhìn lên từ mặt đất.

It is a very thin shell of atmosphere

Nó chỉ là một lớp vỏ khí quyển rất mỏng

surrounding the planet.

bao quanh hành tinh này.

That right now is the open sewer for our industrial civilization

Và hiện tại, đang trở thành ống cống mở cho nền văn minh công nghiệp của chúng ta

as it's currently organized.

ngay khi nó đang được sắp xếp.

We are spewing 110 million tons

Chúng ta đang thải ra 110 triệu tấn

of heat-trapping global warming pollution into it every 24 hours,

các chất thải giữ nhiệt gây ra hiện tượng ấm lên toàn cầu vào nó mỗi 24h,

free of charge, go ahead.

không hề tốn phí, cứ làm đi.

And there are many sources of the greenhouse gases,

Và có rất nhiều nguồn khí thải nhà kính

I'm certainly not going to go through them all.

Tôi chắc chắn sẽ không nói hết toàn bộ chúng.

I'm going to focus on the main one,

Tôi sẽ tập trung những cái chính,

but agriculture is involved, diet is involved, population is involved.

nhưng nông nghiệp có liên quan, thực phẩm có liên quan, dân số có liên quan.

Management of forests, transportation,

Việc quản lý rừng, giao thông,

the oceans, the melting of the permafrost.

biển cả, và sự tan chảy băng ở 2 cực.

But I'm going to focus on the heart of the problem,

Nhưng tôi sẽ tập trung vào cốt lõi của vấn đề,

which is the fact that we still rely on dirty, carbon-based fuels

đó là sự thật rằng chúng ta vẫn dựa dẫm vào nguồn năng lượng bẩn, từ carbon

for 85 percent of all the energy that our world burns every year.

cho khoảng 85% nguồn năng lượng mà thế giới chúng ta đốt mỗi năm.

And you can see from this image that after World War II,

Và các bạn có thể thấy từ hình ảnh này rằng sau Chiến tranh thế giới thứ 2,

the emission rates started really accelerating.

tỷ lệ khí thải đã bắt đầu gia tăng thật sự.

And the accumulated amount of man-made, global warming pollution

Và lượng tích lũy chất thải nhân tạo, gây ấm lên toàn cầu

that is up in the atmosphere now

mà giờ đang bao lấy không khí

traps as much extra heat energy as would be released

thu giữ thêm một lượng nhiệt năng bằng với lượng được phát ra

by 400,000 Hiroshima-class atomic bombs exploding

bởi 400,000 quả bom nguyên tử cùng cỡ với quả ở Hiroshima khi phát nổ

every 24 hours, 365 days a year.

mỗi 24 giờ, 356 ngày một năm.

Fact-checked over and over again,

Sự thật đã được kiểm chứng nhiều lần,

conservative, it's the truth.

những người bảo thủ, đó là sự thật.

Now it's a big planet, but --

Bây giờ đây là một hành tin lớn, nhưng --

(Explosion sound)

(Tiếng nổ)

that is a lot of energy,

Chừng đó là rất nhiều năng lượng,

particularly when you multiply it 400,000 times per day.

đặc biệt là khi các bạn nhân nó với 400,000 lần mỗi ngày.

And all that extra heat energy

Và lượng nhiệt năng thêm đó

is heating up the atmosphere, the whole earth system.

đang nung nóng bầu khí quyền, toàn bộ hệ thống Trái đất.

Let's look at the atmosphere.

Hãy thử nhìn vào bầu khí quyển.

This is a depiction

Đây là sự miêu tả

of what we used to think of as the normal distribution of temperatures.

cho những thứ mà chúng ta từng nghĩ là sự phân bổ thông thường của nhiệt độ.

The white represents normal temperature days;

Màu trắng thể hiện cho những ngày có nhiệt độ bình thường;

1951-1980 are arbitrarily chosen.

1951-1980 được chọn như là điển hình.

The blue are cooler than average days,

Màu xanh có nghĩa là mát hơn trung bình

the red are warmer than average days.

màu đỏ là ấm hơn trung bình ngày.

But the entire curve has moved to the right in the 1980s.

Nhưng toàn bộ đường cong đã và đang dịch sang phải vào những năm 1980.

And you'll see in the lower right-hand corner

Và các bạn sẽ thấy thấp dưới góc trái

the appearance of statistically significant numbers

sự hiện diện của những con số thống kê rõ ràng

of extremely hot days.

của những ngày cực kỳ nóng.

In the 90s, the curve shifted further.

Vào thập niên 90s, đường cong dịch xa hơn

And in the last 10 years, you see the extremely hot days

và trong vòng 10 năm trở lại đây, các bạn thấy những ngày cực kỳ nóng

are now more numerous than the cooler than average days.

bây giờ đã áp đảo hơn những ngày mát hơn trung bình.

In fact, they are 150 times more common on the surface of the earth

Sự thật là, chúng phổ biến hơn 150 lần trên bề mặt Trái đất

than they were just 30 years ago.

hơn chúng đã từng cách đây 30 năm.

So we're having record-breaking temperatures.

Vậy, chúng ta đang có những nhiệt độ đạt kỷ lục.

Fourteen of the 15 of the hottest years ever measured with instruments

14/15 những năm nóng nhất chưa từng có được đo bằng các dụng cụ

have been in this young century.

rơi vào thể kỷ mới này.

The hottest of all was last year.

Năm nóng nhất trong tất cả là năm ngoái,

Last month was the 371st month in a row

Tháng vừa rồi là tháng thứ 371 liên tiếp

warmer than the 20th-century average.

ấm hơn trung bình của thế kỷ 20.

And for the first time, not only the warmest January,

Và lần đầu tiên, không chỉ là tháng 1 ấm nhất,

but for the first time, it was more than two degrees Fahrenheit warmer

nhưng lần đầu tiền, là tháng 1 có trên 2 độ F ấm

than the average.

hơn trung bình.

These higher temperatures are having an effect on animals,

Những nhiệt độ cao như thế này, đang ảnh hưởng đến các loại động vật,

plants, people, ecosystems.

cây cối, con người, hệ sinh thái.

But on a global basis, 93 percent of all the extra heat energy

Nhưng theo cơ bản toàn cầu, 93% của toàn lượng nhiệt năng thêm

is trapped in the oceans.

bị kẹt lại trong đại dương.

And the scientists can measure the heat buildup

Và các nhà khoa học có thể đo sự tăng nhiệt

much more precisely now

chính xác hơn rất nhiều

at all depths: deep, mid-ocean,

tại mọi độ sâu: đáy thẳm, mặt giữa,

the first few hundred meters.

vài trăm mét đầu

And this, too, is accelerating.

và tất cả đều đang gia tăng.

It goes back more than a century.

Điều này bắt đầu từ hơn 1 thế kỷ.

And more than half of the increase has been in the last 19 years.

và hơn 1 nửa sự gia tăng thuộc về 19 năm gần đây.

This has consequences.

Điều này chứa những hậu quả

The first order of consequence:

Hậu quả đầu tiên:

the ocean-based storms get stronger.

Bão trên biển trở nên mạnh hơn.

Super Typhoon Haiyan went over areas of the Pacific

Siêu bão Haiyan đã đi qua khu vực Thái Bình Dương

five and a half degrees Fahrenheit warmer than normal

mà ở đó nhiệt độ cao hơn 5.5 độ F so với bình thường

before it slammed into Tacloban,

trước khi đổ bộ vào Tacloban,

as the most destructive storm ever to make landfall.

với tư cách là cơn bão có sức hủy hoại lớn nhất từng đổ bộ vào đất liền.

Pope Francis, who has made such a difference to this whole issue,

Giáo hoàng Francis, người đã tạo nên điều khác biệt cho toàn bộ vấn đề này,

visited Tacloban right after that.

đã thăm Tacloban ngay sau đó.

Superstorm Sandy went over areas of the Atlantic

Siêu bão Sandy đã đi qua khu vực biển Atlantic

nine degrees warmer than normal

9 độ ấm hơn bình thường

before slamming into New York and New Jersey.

trước khi đổ bộ vào New York và New Jersey.

The second order of consequences are affecting all of us right now.

Hậu quả vị trí thứ 2 đang ảnh hưởng đến toàn bộ chúng ta hiện tại.

The warmer oceans are evaporating much more water vapor into the skies.

Đại dương ấm lên khiến nước bốc hơi nhanh hơn lên bầu trời.

Average humidity worldwide has gone up four percent.

Độ ẩm trung bình toàn thế giới đã tăng lên 4%

And it creates these atmospheric rivers.

Và điều này tạo nên những con sông khí quyển.

The Brazilian scientists call them "flying rivers."

Những nhà khoa học Brazil gọi chúng là "những dòng sông bay".

And they funnel all of that extra water vapor over the land

Và chúng thu giữ tất cả các lượng nước bốc hơi khắp mặt đất

where storm conditions trigger these massive record-breaking downpours.

nơi có những điều kiện tạo cơn bão gây ra những trận mưa lớn kỷ lục.

This is from Montana.

Đây là từ Montana

Take a look at this storm last August.

Hãy nhìn vào cơn bão tháng 8 vừa rồi.

As it moves over Tucson, Arizona.

Khi nó di chuyển qua Tucson, Arizona.

It literally splashes off the city.

Nó thật sự cuốn bay cả thành phố.

These downpours are really unusual.

Những trận mưa lớn này thật sự rất bất thường,

Last July in Houston, Texas,

Tháng 7 vừa rồi ở Houston, Texas,

it rained for two days, 162 billion gallons.

trời đã mưa suốt 2 ngày, 162 tỷ gallon.

That represents more than two days of the full flow of Niagara Falls

Chừng đó tương đương với lượng dòng chảy đầy của thác Niagara trong 2 ngày

in the middle of the city,

ngay giữa thành phố

which was, of course, paralyzed.

nơi mà, đương nhiên, đã bị tê liệt.

These record downpours are creating historic floods and mudslides.

Những trận mưa kỷ lục này đang tạo ra những trận lụt và và lũ quét lịch sử.

This one is from Chile last year.

Cái này đến từ Chile năm ngoái.

And you'll see that warehouse going by.

Và các bạn sẽ thấy cái nhà kho chạy ngang qua.

There are oil tankers cars going by.

Còn có thêm xe bồn chứa dầu nữa.

This is from Spain last September,

Cái này từ Tây Ban Nha tháng 9 trước,

you could call this the running of the cars and trucks, I guess.

các bạn có thể gọi đây là cuộc chạy đua của xe hơi và xe tải, tôi đoán vậy.

Every night on the TV news now is like a nature hike

Mọi tối trên bản tin TV hiện nay giống đi bộ thiên nhiên

through the Book of Revelation.

qua sách Khải huyền vậy.

(Laughter)

(Cười)

I mean, really.

Ý tôi là, thật đấy.

The insurance industry has certainly noticed,

Nền công nghiệp bảo hiểm chắc chắn đã và đang chú ý đến

the losses have been mounting up.

những tổn thất đang gia tăng.

They're not under any illusions about what's happening.

Họ không mang ảo tưởng về những thứ đang xảy ra.

And the causality requires a moment of discussion.

Và quan hệ nhân quả đòi hỏi phải có thời gian nào đó để bàn bạc.

We're used to thinking of linear cause and linear effect --

Chúng ta đang dần quen với lối suy nghĩ hẹp về nguyên nhân và hậu quả

one cause, one effect.

một nhân, một quả.

This is systemic causation.

Đây là một hệ quả ngấm ngầm.

As the great Kevin Trenberth says,

Như Kevin Trenberth vĩ đại nói,

"All storms are different now.

"Tất cả cơn bão giờ đã khác.

There's so much extra energy in the atmosphere,

Có rất nhiều năng lượng thừa trong khí quyển,

there's so much extra water vapor.

có rất nhiều hơi nước thừa.

Every storm is different now."

Mọi cơn bão giờ đã khác."

So, the same extra heat pulls the soil moisture out of the ground

Vậy, cũng với lượng nhiệt đó đã đẩy lượng ẩm ra khỏi mặt đất

and causes these deeper, longer, more pervasive droughts

và gây nên những đợt hạn hán tệ hơn, dài hơn và lan tỏa hơn

and many of them are underway right now.

và rất nhiều trong số chúng đang diễn ra.

It dries out the vegetation

Nó làm khô héo thực vật

and causes more fires in the western part of North America.

và gây hỏa hoạn tại phía tây của Bắc Mỹ.

There's certainly been evidence of that, a lot of them.

Chắc chắn có những bằng chứng cho việc này, rất nhiều.

More lightning,

Nhiều sấm chớp,

as the heat energy builds up, there's a considerable amount

khi lượng nhiệt năng tăng cao, cũng có một lượng đáng kể

of additional lightning also.

sấm chớp thêm vào.

These climate-related disasters also have geopolitical consequences

Những thiên tai liên quan đến khí hậu này cũng có những hậu quả địa lý chính trị

and create instability.

và tạo ra sự bất ổn.

The climate-related historic drought that started in Syria in 2006

Đợt hạn hán kỷ lục liên quan đến thời tiết bắt đầu ở Syria vào 2006

destroyed 60 percent of the farms in Syria,

đã phá hủy 60% nông trại ở Syria,

killed 80 percent of the livestock,

giết 80% lượng vật nuôi,

and drove 1.5 million climate refugees into the cities of Syria,

và khiến 1.5 triệu người tị nạn vì khí hậu tìm đến các thành phố ở Syria,

where they collided with another 1.5 million refugees

nơi họ đã đụng mặt với 1.5 triệu người tị nạn khác

from the Iraq War.

từ chiến tranh I-rắc.

And along with other factors, that opened the gates of Hell

Và cùng với những yếu tố khác, đã mở ra cánh cổng địa ngục

that people are trying to close now.

mà mọi người hiện giờ đang cố gắng đóng lại.

The US Defense Department has long warned

Bộ quốc phòng Mỹ từ lâu đã cảnh báo

of consequences from the climate crisis,

về những hậu quả từ khủng hoảng khí hậu,

including refugees, food and water shortages

bao gồm những người tị nạn, thiếu thức ăn và nước uống

and pandemic disease.

và đại dịch bệnh tật.

Right now we're seeing microbial diseases from the tropics spread

Hiện tại, chúng ta đang chứng kiến bệnh do vi khuẩn lan truyền từ vùng nhiệt đới

to the higher latitudes;

đến vùng có vĩ độ cao hơn;

the transportation revolution has had a lot to do with this.

cuộc cách mạng vận tải đã đóng góp lớn trong việc gây ra điều này.

But the changing conditions change the latitudes and the areas

Nhưng chính sự thay đổi điều kiện thời tiết đã thay đổi phạm vi của các vùng

where these microbial diseases can become endemic

nơi những căn bệnh do vi khuẩn có thể trở thành dịch bệnh

and change the range of the vectors, like mosquitoes and ticks that carry them.

và thay đổi phạm vi chủng loại các vật chủ trung gian mang bệnh như muỗi và ve.

The Zika epidemic now --

Đại dịch Zika bây giờ --

we're better positioned in North America

Thật tốt khi chúng ta sống ở Bắc Mỹ

because it's still a little too cool and we have a better public health system.

bởi vì ở đây hơi quá lạnh và chúng ta có hệ thống chăm sóc sức khỏe công cộng tốt

But when women in some regions of South and Central America

Nhưng khi phụ nữ ở một số khu vực tại Nam và Trung Mỹ

are advised not to get pregnant for two years --

được khuyên rằng không nên mang thai trong vòng 2 năm --

that's something new, that ought to get our attention.

điều đó mới, và cần nhận được sự chú ý của chúng ta

The Lancet, one of the two greatest medical journals in the world,

Thời báo Lancet, một trong 2 tạp chí y khoa lớn nhất thế giới,

last summer labeled this a medical emergency now.

hè năm ngoài đã gọi đây hiện là một trường hợp khẩn cấp của y học.

And there are many factors because of it.

Và có rất nhiều yếu tố là nguyên nhân gây ra điều này.

This is also connected to the extinction crisis.

Điều này còn liên quan đến khủng hoảng tuyệt chủng.

We're in danger of losing 50 percent of all the living species on earth

Chúng ta đang có nguy cơ mất 50% các giống loài đang sống trên Trái Đất

by the end of this century.

đến cuối thế kỷ này.

And already, land-based plants and animals

và hiện tại, những thực vật trên cạn và nhiều loài động vật

are now moving towards the poles

đang di chuyển về phía 2 cực

at an average rate of 15 feet per day.

với tốc độ trung bình 15 feet 1 ngày.

Speaking of the North Pole,

Nhắc tới Bắc Cực,

last December 29, the same storm that caused historic flooding

29 tháng 12 vừa rồi, cũng là cơn bão đã gây nên trận lụt lịch sử

in the American Midwest,

ở miền trung Tây Mỹ

raised temperatures at the North Pole

đã làm tăng nhiệt độ ở Bắc Cực

50 degrees Fahrenheit warmer than normal,

50 độ F ấm hơn bình thường,

causing the thawing of the North Pole

gây nên hiện tăng băng tan ở Bắc Cực

in the middle of the long, dark, winter, polar night.

ngay giữa đêm mùa đông Bắc cực tối tăm và dai dẳng.

And when the land-based ice of the Arctic melts,

Và khi băng trên mặt đất tại Bắc Cực tan,

it raises sea level.

nó sẽ làm tăng mực nước biển.

Paul Nicklen's beautiful photograph from Svalbard illustrates this.

Bức ảnh tuyệt đẹp của Paul Nicklen từ Svalbard cho ta thấy điều đó.

It's more dangerous coming off Greenland

Điều này còn nguy hiểm hơn ở Greenland

and particularly, Antarctica.

và đặc biệt là Nam Cực

The 10 largest risk cities for sea-level rise by population

10 thành phố lớn nhất theo dân số đang gặp nguy hiểm bởi mực nước biển tăng

are mostly in South and Southeast Asia.

hầu hết nằm ở Nam và Đông Nam Á

When you measure it by assets at risk, number one is Miami:

Khi các bạn đo lường theo mức độ thiệt hại tài chính, số 1 là Miami:

three and a half trillion dollars at risk.

3,5 tỷ tỷ đô la đang gặp nguy hiểm.

Number three: New York and Newark.

Đứng thứ 3 là New York và Newark

I was in Miami last fall during the supermoon,

Tôi đã ở Miami mùa thu vừa rồi suốt đợt siêu trăng,

one of the highest high-tide days.

một trong những ngày triều cường lên cao nhất.

And there were fish from the ocean swimming in some of the streets

Và đã có những con cá từ biển, bơi lội tung tăng trên vài con phố

of Miami Beach and Fort Lauderdale

ở khu vực Miami Beach và Fort Lauderdale

and Del Rey.

và Del Rey.

And this happens regularly during the highest-tide tides now.

Điều này bây giờ diễn ra thường xuyên suốt những đợt triều lớn

Not with rain -- they call it "sunny-day flooding."

Vì không có mưa -- họ gọi đó là "lụt ngày nắng"

It comes up through the storm sewers.

Nó tràn từ những đường cống bão.

And the Mayor of Miami speaks for many when he says

Và ngài thị trưởng của Miami đã đại diện nhiều người khi ông nói rằng

it is long past time this can be viewed through a partisan lens.

đã quá lâu để vấn đề này được suy xét dưới góc độ của những đảng phái.

This is a crisis that's getting worse day by day.

Đây là một khủng hoảng, và nó đang ngày một tệ hơn.

We have to move beyond partisanship.

Chúng ta phải còn hơn cả việc ủng hộ phe phái.

And I want to take a moment to honor these House Republicans --

Và tôi muốn dành ít phút để vinh danh những người thuộc đảng Cộng Hòa

(Applause)

(Vỗ tay)

who had the courage last fall

những người đã có sự dũng cảm tới phút cuối

to step out and take a political risk,

để bước ra và chấp nhận rủi ro chính trị,

by telling the truth about the climate crisis.

để nói ra sự thật về khủng hoảng khí hậu.

So the cost of the climate crisis is mounting up,

Vậy là, cái giá của khủng hoảng khí hậu đang ngày càng gia tăng,

there are many of these aspects I haven't even mentioned.

có rất nhiều mặt khía cạnh mà tôi chưa đề cập.

It's an enormous burden.

Đây là một gánh nặng cực kì lớn.

I'll mention just one more,

Tôi sẽ chỉ đề cập thêm 1 nữa,

because the World Economic Forum last month in Davos,

bởi vì Diễn đàn Kinh tế thế giới tháng vừa rồi ở Davos,

after their annual survey of 750 economists,

sau cuộc khảo sát thường niên với 750 nhà kinh tế học,

said the climate crisis is now the number one risk

đã nói rằng, khủng hoảng khí hậu bây giờ là mối nguy hại số 1

to the global economy.

cho nền kinh tế thế giới.

So you get central bankers

Các chủ ngân hàng trung tâm

like Mark Carney, the head of the UK Central Bank,

như Mark Carney, đứng đầu ngân hàng Trung Ương Anh quốc

saying the vast majority of the carbon reserves are unburnable.

nói rằng đa số lượng carbon dự trữ là không thể đốt cháy được.

Subprime carbon.

Carbon dưới chuẩn.

I'm not going to remind you what happened with subprime mortgages,

Tôi sẽ không nhắc các bạn nhớ về những gì đã xảy ra với nợ dưới chuẩn.

but it's the same thing.

nhưng nó cũng tương tự vậy.

If you look at all of the carbon fuels that were burned

Nếu các bạn quan sát phần nhiên liệu carbon được đốt cháy

since the beginning of the industrial revolution,

kể từ khi cuộc cách mạng công nghiệp nổ ra

this is the quantity burned in the last 16 years.

đây là lượng đã được sử dụng trong vòng 16 năm gần đây.

Here are all the ones that are proven and left on the books,

Đây là những gì được chứng minh và ghi trong sách vở,

28 trillion dollars.

28 tỷ tỷ đô-la.

The International Energy Agency says only this amount can be burned.

Cơ quan Năng lượng quốc tế nói rằng, chỉ có một lượng như này có thể được dùng.

So the rest, 22 trillion dollars --

Vậy phần còn lại, 22 tỷ tỷ đô-la

unburnable.

không đốt được.

Risk to the global economy.

Nguy cơ cho nền kinh tế thế giới.

That's why divestment movement makes practical sense

Đó là lý do vì sao hành động rút đầu tư trở nên thực tiễn hơn

and is not just a moral imperative.

và không chỉ là sự bắt buộc mang tính đạo đức.

So the answer to the first question, "Must we change?"

Vậy câu trả lời cho câu hỏi đầu tiên, "Chúng ta có buộc phải thay đổi không?"

is yes, we have to change.

là có, chúng ta phải thay đổi.

Second question, "Can we change?"

Câu 2, "Vậy có thể thay đổi không?"

This is the exciting news!

Đây là tin khá thú vị !

The best projections in the world 16 years ago

Những dự án tốt nhất trên thế giới cách đây 16 năm

were that by 2010, the world would be able to install

là đến năm 2010, thế giới sẽ có thể lắp đặt

30 gigawatts of wind capacity.

30 giga oát công suất từ gió.

We beat that mark by 14 and a half times over.

Chúng ta đã đạt được hơn điều đó 14.5 lần.

We see an exponential curve for wind installations now.

Chúng ta thấy đường cong hàm mũ của việc dựng trạm năng lượng gió ở hiện tại.

We see the cost coming down dramatically.

Chúng ta thấy chi phí giảm xuống rõ rệt.

Some countries -- take Germany, an industrial powerhouse

Một vài nước -- ví dụ như Đức, một trung tâm năng lượng công nghiệp

with a climate not that different from Vancouver's, by the way --

với khí hậu không khác Vancouver,

one day last December,

một ngày tháng 12 vừa rồi,

got 81 percent of all its energy from renewable resources,

đạt 81% toàn bộ năng lượng nước đó từ năng lượng tái tạo.

mainly solar and wind.

chủ yếu từ mặt trời và gió

A lot of countries are getting more than half on an average basis.

Rất nhiều nước đang đạt mức hơn nửa so với trung bình cơ bản.

More good news:

Thêm nhiều tin tốt:

energy storage, from batteries particularly,

dự trữ năng lượng, đặc biệt là từ pin,

is now beginning to take off

đang bắt đầu phát triển

because the cost has been coming down very dramatically

bởi chi phí đang dần đi xuống một cách rõ rệt

to solve the intermittency problem.

để giải quyết vấn đề gián đoạn.

With solar, the news is even more exciting!

Với năng lượng mặt trời, tin này còn đáng mừng hơn!

The best projections 14 years ago were that we would install

Những dự án tốt nhất cách đây 14 năm là rằng chúng ta sẽ lắp đặt

one gigawatt per year by 2010.

1 giga oát 1 năm đến 2010.

When 2010 came around, we beat that mark by 17 times over.

Khi thời điểm 2010 đến gần, chúng ta đã vượt ngưỡng đó gấp 17 lần.

Last year, we beat it by 58 times over.

Năm ngoái, chúng ta đã vượt 58 lần.

This year, we're on track to beat it 68 times over.

Năm nay, chúng ta đang trên đà vượt mức 68 lần.

We're going to win this.

Chúng ta sẽ thắng.

We are going to prevail.

Chúng ta chắc chắn sẽ thắng thế.

The exponential curve on solar is even steeper and more dramatic.

Đường cong hàm mũ về năng lượng mặt trời thậm chí dốc hơn và ngày càng rõ rệt.

When I came to this stage 10 years ago,

Khi tôi đến sân khấu này 10 năm trước

this is where it was.

Đây là vị trí của nó.

We have seen a revolutionary breakthrough

Chúng ta đang chứng kiến một cuộc bức phá cách mạng

in the emergence of these exponential curves.

trong sự vươn lên của những đường cong này.

(Applause)

(Vỗ tay)

And the cost has come down 10 percent per year

Và chi phí đã giảm 10% mỗi năm

for 30 years.

trong vòng 30 năm.

And it's continuing to come down.

Và nó vẫn tiếp tục giảm.

Now, the business community has certainly noticed this,

Hiện, cộng đồng kinh doanh đã chắc chắn chú ý điều này,

because it's crossing the grid parity point.

bời vì nó đang vượt qua điểm cân bằng hiệu quả kinh tế.

Cheaper solar penetration rates are beginning to rise.

Tỷ lệ thâm nhập năng lượng mặt trời rẻ hơn đang tiếp tục tăng.

Grid parity is understood as that line, that threshold,

Cân bằng hiệu quả kinh tế là một đường thẳng có ngưỡng,

below which renewable electricity is cheaper than electricity

dưỡi ngưỡng đó thì điện có thể tái tạo sẽ rẻ hơn điện

from burning fossil fuels.

tạo từ việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

That threshold is a little bit like the difference

Cái ngưỡng đó gần giống như sự khác biệt

between 32 degrees Fahrenheit and 33 degrees Fahrenheit,

giữa 32 độ F và 33 độ F,

or zero and one Celsius.

hoặc 0 và 1 độ C.

It's a difference of more than one degree,

Sự khác biệt là hơn cả việc cách nhau 1 độ,

it's the difference between ice and water.

đó là sự khác biệt giữa đá và nước.

And it's the difference between markets that are frozen up,

Và đó là sự khác biệt giữa những thị trường bị đóng băng,

and liquid flows of capital into new opportunities for investment.

và dòng chảy nguồn vốn vào những cơ hội đầu tư mới.

This is the biggest new business opportunity

Đây là cơ hội kinh doanh mới lớn nhất

in the history of the world,

trong lịch sử loài người,

and two-thirds of it is in the private sector.

và 2/3 trong số đó thuộc về mảng cá nhân.

We are seeing an explosion of new investment.

Chúng ta đang chứng kiến một sự bùng nổ trong việc đầu tư mới.

Starting in 2010, investments globally in renewable electricity generation

Bắt đầu từ năm 2010, đầu tư toàn cầu vào sản xuất điện năng tái tạo

surpassed fossils.

đã vượt mặt điện hóa thạch.

The gap has been growing ever since.

Khoảng cách đang ngày một gia tăng từ thời điểm đó.

The projections for the future are even more dramatic,

Những dự án cho tương lai lại càng rõ hơn nữa,

even though fossil energy is now still subsidized

mặc dù năng lượng hóa thạch vẫn đang được trợ cấp

at a rate 40 times larger than renewables.

ở mức 40 lần lớn hơn năng lượng tái tạo.

And by the way, if you add the projections for nuclear on here,

Và tiện thể, nếu các bạn thêm vào đây những dự án năng lượng nguyên tử,

particularly if you assume that the work many are doing

đặc biệt nếu các bạn cho rằng nhiều việc đang được làm

to try to break through to safer and more acceptable,

để tạo ra một dạng an toàn và dễ chấp nhận hơn,

more affordable forms of nuclear,

rẻ hơn của năng lượng nguyên tử,

this could change even more dramatically.

điều này có thể thay đổi thậm chí rõ hơn.

So is there any precedent for such a rapid adoption

Vậy đã có tiền lệ nào cho việc tiếp nhận nhanh chóng

of a new technology?

một công nghệ mới như thế này?

Well, there are many, but let's look at cell phones.

Thật ra, có nhiều, nhưng hãy xem điện thoại di động

In 1980, AT&T, then Ma Bell,

Vào năm 1980, AT&T, sau đó là Ma Bell,

commissioned McKinsey to do a global market survey

đã trả cho McKinsey để nghiên cứu thị trường

of those clunky new mobile phones that appeared then.

về loại điện thoại di động "cục gạch" mới mà sau đó đã xuất hiện.

"How many can we sell by the year 2000?" they asked.

"Chúng ta có thể bán bao nhiêu cái đến năm 2000?" họ hỏi.

McKinsey came back and said, "900,000."

McKinsey quay trở lại và nói, "900.000".

And sure enough, when the year 2000 arrived,

Và đủ chắc chắn, khi năm 2000 đến,

they did sell 900,000 -- in the first three days.

họ thật sự đã bán 900.000--- trong vòng 3 ngày đầu.

And for the balance of the year, they sold 120 times more.

Và tính trung bình năm, họ đã bán 120 lần hơn thế.

And now there are more cell connections than there are people in the world.

Và giờ thì số lượng kết nối thuê bao còn nhiều hơn số người trên thế giới.

So, why were they not only wrong, but way wrong?

Vậy, tại sao họ không chỉ sai mà lại quá sai đến vậy?

I've asked that question myself, "Why?"

Tôi đã tự hỏi câu hỏi này, "Tại sao?"

(Laughter)

(Cười)

And I think the answer is in three parts.

Và tôi nghĩ ra câu trả lời với 3 phần.

First, the cost came down much faster than anybody expected,

Thứ nhất, chi phí đã đi xuống nhanh hơn nhiều người dự kiến.

even as the quality went up.

thậm chí trong khi chất lượng tăng lên.

And low-income countries, places that did not have a landline grid --

Và những nước có thu nhập thấp, những nơi không có hệ thống điện thoại cố định --

they leap-frogged to the new technology.

Họ nhảy cóc luôn sang công nghệ mới.

The big expansion has been in the developing counties.

Sự phát triển này đã và đang xảy ra ở các nước đang phát triển.

So what about the electricity grids in the developing world?

Vậy còn mạng lưới điện ở những nước đang phát triển thì sao?

Well, not so hot.

Thật ra thì cũng không nóng sốt lắm.

And in many areas, they don't exist.

Và tại nhiều vùng, chúng còn không tồn tại.

There are more people without any electricity at all in India

Số lượng người sống hoàn toàn không có điện ở Ấn Độ

than the entire population of the United States of America.

còn hơn toàn bộ dân số nước Mỹ.

So now we're getting this:

Nên giờ ta tiến tới điều này:

solar panels on grass huts

Pin mặt trời trên các lều cỏ

and new business models that make it affordable.

và những mô hình kinh doanh để làm nó rẻ hơn.

Muhammad Yunus financed this one in Bangladesh with micro-credit.

Muhammad Yunus đã cấp vốn cho loại như này ở Bangladesh với khoản vay nhỏ

This is a village market.

Đây là một khu chợ quê.

Bangladesh is now the fastest-deploying country in the world:

Bangladesh hiện đang là nước triển khai nhanh nhất thế giới:

two systems per minute on average, night and day.

trung bình 2 hệ thống mỗi phút, ngày và đêm.

And we have all we need:

Và chúng ta có tất cả:

enough energy from the Sun comes to the earth

năng lượng vừa đủ lấy từ Mặt trời đến Trái Đất

every hour to supply the full world's energy needs for an entire year.

mỗi giờ để cung cấp năng lượng cho cả thế giới trong vòng 1 năm.

It's actually a little bit less than an hour.

Thật ra thì ít hơn 1 giờ 1 chút.

So the answer to the second question, "Can we change?"

Vậy câu trả lời cho câu hỏi thứ 2, "Chúng ta có thể thay đổi không?"

is clearly "Yes."

rõ ràng là "Có."

And it's an ever-firmer "yes."

Và là câu "Có" chắc chắn hơn bao giờ.

Last question, "Will we change?"

Câu hỏi cuối, "Chúng ta sẽ thay đổi chứ?"

Paris really was a breakthrough,

Paris thực sự đã làm nên một bước đột phá

some of the provisions are binding

Vài nguồn cung cấp đang được gộp

and the regular reviews will matter a lot.

và đánh giá thường sẽ rất quan trọng.

But nations aren't waiting, they're going ahead.

Nhưng các quốc gia không đợi, họ đang tiến lên.

China has already announced that starting next year,

Trung Quốc đã thông báo rằng bắt đầu từ năm sau,

they're adopting a nationwide cap and trade system.

họ sẽ tiếp nhận hệ thống cắt giảm khí thải toàn quốc.

They will likely link up with the European Union.

Họ có vẻ sẽ liên kết với EU

The United States has already been changing.

Hoa Kỳ cũng đang dần thay đổi.

All of these coal plants were proposed

Tất cả những lò than đá đã được đề xuất

in the next 10 years and canceled.

trong 10 năm tới và sẽ cho đóng cửa

All of these existing coal plants were retired.

Tất các những lò than đá hiện hữu đã được cho về hưu.

All of these coal plants have had their retirement announced.

Tất cả những lò than đá này đều đã ra thông cáo đóng cửa.

All of them -- canceled.

Tất cả -- cho đóng cửa

We are moving forward.

Chúng ta đang tiến về trước.

Last year -- if you look at all of the investment

Năm ngoái -- nếu bạn nhìn những gói đầu tư

in new electricity generation in the United States,

vào nhà máy điện mới ở Mỹ,

almost three-quarters was from renewable energy,

hầu hết 3/4 là từ năng lượng tái tạo,

mostly wind and solar.

hầu hết là gió và mặt trời.

We are solving this crisis.

Chúng ta đang giải quyết sự khủng hoảng này.

The only question is: how long will it take to get there?

Câu hỏi duy nhất là: sẽ mất bao lâu để chúng ta đạt được điều đó?

So, it matters that a lot of people are organizing

Vậy, vấn đề nằm ở chỗ rất nhiều người đang sắp xếp tổ chức

to insist on this change.

để theo đuổi tới cùng sự thay đổi này.

Almost 400,000 people marched in New York City

Gần 40.000 người đã diễu hành ở New York

before the UN special session on this.

trước phiên họp đặc biệt của Liên hợp quốc về vấn đề này.

Many thousands, tens of thousands,

Hàng ngàn người, hàng vạn người

marched in cities around the world.

đã diễu hành trên các thành phố khắp thế giới.

And so, I am extremely optimistic.

Và vì thế, tôi cực kỳ lạc quan.

As I said before, we are going to win this.

Như tôi đã nói lúc trước, chúng ta sẽ thắng.

I'll finish with this story.

Tôi sẽ kết thúc với câu chuyện như thế này.

When I was 13 years old,

Khi tôi 13 tuổi,

I heard that proposal by President Kennedy

tôi được nghe kế hoạch đề xuất bởi Tổng thống Kennedy

to land a person on the Moon and bring him back safely

để đưa con người lên Mặt trăng và an toàn trở về

in 10 years.

trong 10 năm.

And I heard adults of that day and time say,

Và tôi nghe những người lớn thời đó nói rằng,

"That's reckless, expensive, may well fail."

"Điều đó quá liều lĩnh, tốn kém, và chắc hẳn sẽ thất bại."

But eight years and two months later,

Nhưng 8 năm và 2 tháng sau đó,

in the moment that Neil Armstrong set foot on the Moon,

ngay thời khác Neil Armstrong đặt chân lên Mặt trăng,

there was great cheer that went up in NASA's mission control in Houston.

mọi người đã ăn mừng hết lớn tại phòng điều phối của NASA ở Houston.

Here's a little-known fact about that:

Có một sự thật ít người biết:

the average age of the systems engineers,

độ tuổi trung bình của những kỹ sư hệ thống,

the controllers in the room that day, was 26,

những người điều phối trong căn phòng hôm đó, mới 26 tuổi,

which means, among other things,

có nghĩa, giữa những thứ khác

their age, when they heard that challenge, was 18.

độ tuổi của họ, khi họ lần đầu biết về thử thách đó,là 18.

We now have a moral challenge

Chúng ta hiện tại đang có những thử thách đạo đức

that is in the tradition of others that we have faced.

trong việc đối mặt với những truyền thống của những người khác

One of the greatest poets of the last century in the US,

Một trong những nhà thơ lớn nhất của thế kỷ qua ở US,

Wallace Stevens,

Wallace Stevens,

wrote a line that has stayed with me:

đã viết một lời khiến tôi nhớ mãi:

"After the final 'no,' there comes a 'yes,'

"Sau một lời "không" cuối cùng, sẽ là một lời "có" ,

and on that 'yes', the future world depends."

Và với lời "có" này, tương lai thế giới sẽ phụ thuộc vào đó."

When the abolitionists started their movement,

Khi những nhà chống nô lệ bắt đầu hành động,

they met with no after no after no.

họ gặp phải sự từ chối lần này qua lần khác.

And then came a yes.

Và sau đó lời "có" đã đến.

The Women's Suffrage and Women's Rights Movement

Phong trào vì Quyền lợi và bầu cử của phụ nữ

met endless no's, until finally, there was a yes.

gặp phải sự từ chối vô tận, cho đến phút cuối, sự đồng ý đã xuất hiện.

The Civil Rights Movement, the movement against apartheid,

Phong trào vì Nhân quyền, chống sự phân biệt chủng tộc

and more recently, the movement for gay and lesbian rights

và gần đây, phong trào vì quyền lợi của những người đồng tính

here in the United States and elsewhere.

ở đây tại Hoa Kỳ và những nơi khác.

After the final "no" comes a "yes."

Sau chữ "không" cuối cùng, sẽ là chữ "có".

When any great moral challenge is ultimately resolved

Khi bất cứ một thử thách đạo đức to lớn nào cuối cùng cũng được giải quyết

into a binary choice between what is right and what is wrong,

theo kiểu lựa chọn có, không giữa cái gì đúng và cái gì sai,

the outcome is fore-ordained because of who we are as human beings.

kết quả lúc đó đã được định trước bởi chúng ta với tư cách là con người.

Ninety-nine percent of us, that is where we are now

99% trong chúng ta, đó là vị trí hiện tại của chúng ta

and it is why we're going to win this.

và đó là lý do chúng ta sẽ chiến thắng điều này.

We have everything we need.

Chúng ta có mọi thứ chúng ta cần.

Some still doubt that we have the will to act,

Một vài người nghi ngờ việc chúng ta có đủ ý chí để hành động,

but I say the will to act is itself a renewable resource.

nhưng tôi nói chính ý chí để hành động đã là một năng lượng tái tạo rồi.

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Chris Anderson: You've got this incredible combination of skills.

Chris Anderson: Anh có một sự kết hợp tuyệt vời các kỹ năng.

You've got this scientist mind that can understand

Anh có đầu óc của một nhà khoa học để có thể hiểu

the full range of issues,

toàn diện về những vấn đề,

and the ability to turn it into the most vivid language.

và những khả năng để biến nó trở thành một ngôn ngữ sống động.

No one else can do that, that's why you led this thing.

Không ai có thể làm điều đó, đó là lý do mà anh đã dẫn dắt.

It was amazing to see it 10 years ago, it was amazing to see it now.

Rất tuyệt vời khi thấy điều này 10 năm trước, giờ vẫn rất tuyệt.

Al Gore: Well, you're nice to say that, Chris.

Al Gore: Cảm ơn đã nói vậy, Chris.

But honestly, I have a lot of really good friends

Nhưng thật sự, tôi có rất nhiều những người bạn tốt

in the scientific community who are incredibly patient

trong cộng đồng khoa học, những người cực kỳ kiên nhẫn

and who will sit there and explain this stuff to me

những người sẽ ngồi đó, giải thích mọi thứ cho tôi

over and over and over again

hết lần này qua lần khác

until I can get it into simple enough language

cho tới khi tôi có thể biến nó thành một thứ ngôn ngữ đủ đơn giản

that I can understand it.

mà tôi có thể hiểu được.

And that's the key to trying to communicate.

Và đó là chìa khóa trong nỗ lực để giao tiếp.

CA: So, your talk. First part: terrifying,

CA: Vậy, lời phát biểu của anh. Phần đầu: kinh hoàng,

second part: incredibly hopeful.

phần 2: cực kỳ đầy hy vọng,

How do we know that all those graphs, all that progress, is enough

Làm sao chúng tôi biết được tất cả những biều đồ, những tiến trình, là đủ

to solve what you showed in the first part?

để giải quyết những thứ mà anh đã chỉ ra ở phần đầu

AG: I think that the crossing --

AG: Tôi nghĩ rằng việc tiến đến

you know, I've only been in the business world for 15 years.

anh biết đó, tôi chỉ mới vào thế giới kinh doanh được 15 năm.

But one of the things I've learned is that apparently it matters

Nhưng một thứ tôi học được đó là xem ra sẽ là cả 1 vấn đề

if a new product or service is more expensive

nếu một sản phẩm hoặc dịch vụ trở nên đắt hơn

than the incumbent, or cheaper than.

những thứ cùng ngành với nó, hoặc rẻ hơn.

Turns out, it makes a difference if it's cheaper than.

Hóa ra là, sẽ có sự khác biệt đáng kể nếu nó rẻ hơn.

(Laughter)

(Cười)

And when it crosses that line,

Và khi nó vượt qua ranh giới đó,

then a lot of things really change.

thì rất nhiều thứ sẽ thay đổi.

We are regularly surprised by these developments.

Chúng ta thường hay ngạc nhiên bởi những sự phát triển này.

The late Rudi Dornbusch, the great economist said,

Rudi Dornbusch quá cố, nhà kinh tế học vĩ đại đã nói,

"Things take longer to happen then you think they will,

"Mọi thứ xảy ra chậm khiến bạn nghĩ nó sẽ luôn chậm,

and then they happen much faster than you thought they could."

và rồi nó xảy ra nhanh hơn nhiều so với bạn nghĩ nó có thể."

I really think that's where we are.

Tôi nghĩ đó là vị trí hiện tại.

Some people are using the phrase "The Solar Singularity" now,

Một vài người hiện sử dụng cụm "Điểm kỳ dị năng lượng mặt trời"

meaning when it gets below the grid parity,

có nghĩa là khi nó xuống dưới điểm cân bằng kinh tế,

unsubsidized in most places,

bỏ trợ cấp ở hầu hết các nơi,

then it's the default choice.

thì nó là lựa chọn mặc định.

Now, in one of the presentations yesterday, the jitney thing,

Bây giờ, trong một trong những bài thuyết trình hôm qua, Thứ rẻ tiền,

there is an effort to use regulations to slow this down.

đã có một nỗ lực trong việc dùng luật để làm chậm điều này lại.

And I just don't think it's going to work.

Và tôi không nghĩ điều này sẽ có hiệu quả.

There's a woman in Atlanta, Debbie Dooley,

Có một phụ nữ từ Atlanta, Debbie Dooley,

who's the Chairman of the Atlanta Tea Party.

người là chủ tịch của Đảng trà Atlanta.

They enlisted her in this effort to put a tax

Họ đã quy kết bà để cố gắng đặt thuế

on solar panels and regulations.

các tấm năng lượng mặt trời và ra quy định.

And she had just put solar panels on her roof

Và bà chỉ vừa mới đặt chúng lên mái nhà

and she didn't understand the request.

và bà đã không hiểu yêu cầu này.

(Laughter)

(Cười)

And so she went and formed an alliance with the Sierra Club

Và vì thế bà đã tạo lập liên hệ với CLB Sierra

and they formed a new organization called the Green Tea Party.

Và họ đã lập nên tổ chức mới, được gọi là "Đảng Trà Xanh".

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

And they defeated the proposal.

Và họ đã đánh bại bản dự thảo.

So, finally, the answer to your question is,

Vậy, cuối cùng, câu trả lời cho câu hỏi của anh là,

this sounds a little corny and maybe it's a cliché,

cái này nghe có vẻ hơi sến và hơi sáo rỗng

but 10 years ago -- and Christiana referred to this --

nhưng cách đây 10 năm -- và Christiana đã liên hệ tới điều này --

there are people in this audience who played an incredibly significant role

có những người trong khán giả hôm nay đã đóng một phần to lớn

in generating those exponential curves.

trong việc tạo nên những đường cong hàm mũ.

And it didn't work out economically for some of them,

và nó đã không có kết quả kinh tế cho một vài người.

but it kick-started this global revolution.

nhưng nó đã kích thích cho cuộc cách mạng toàn cầu này.

And what people in this audience do now

Và điều mà những con người đang ngồi đây làm bây giờ

with the knowledge that we are going to win this.

với ý niệm rằng chúng ta sẽ thắng.

But it matters a lot how fast we win it.

Nhưng vấn đề lớn nằm chỗ chúng ta sẽ thắng nhanh như thế nào?

CA: Al Gore, that was incredibly powerful.

CA: Al Gore, thật vĩ đại.

If this turns out to be the year,

Nếu đây là năm

that the partisan thing changes,

mà việc liên quan đến đảng phái thay đổi,

as you said, it's no longer a partisan issue,

như anh nói, nó sẽ không còn là vấn đề của đảng phái nữa,

but you bring along people from the other side together,

nhưng anh đem những người từ phía khác lại với nhau,

backed by science, backed by these kinds of investment opportunities,

trên cơ sở bằng khoa học, bằng những cơ hội đầu tư,

backed by reason that you win the day --

bởi lý do rằng các bạn sẽ làm thắng --

boy, that's really exciting.

chàng trai, điều này thật sự tuyệt vời.

Thank you so much.

Cảm ơn anh rất nhiều.

AG: Thank you so much for bringing me back to TED.

AG: Cám ơn các bạn đã đưa tôi lại với TED.

Thank you!

Cảm ơn các bạn !

(Applause)

(Vỗ tay)