E.O. Wilson calls for an Encyclopedia of Life

Translator: Hoàng Trâm Anh Nguyễn Reviewer: Nhung Phạm

Tôi đã dành cả cuộc đời mình thắc mắc thế nào là "sửng sốt cả người".

Sau hai ngày ở đây, tôi tự nhận mình đã rất sửng sốt, và thực sự rất ấn tượng,

I have all my life wondered what "mind-boggling" meant.

và tôi cảm nhận được rằng các bạn chính là một trong những niềm hi vọng lớn lao

After two days here, I declare myself boggled, and enormously impressed,

không chỉ cho những thành tựu trong khoa học và công nghệ của nước Mỹ,

and feel that you are one of the great hopes --

mà còn cho cả thế giới.

Dẫu vậy tôi đến đây, với sứ mệnh đặc biệt đại diện cho các cử tri của tôi,

not just for American achievement in science and technology,

là 10 mũ 18 -- hay một triệu nghìn tỉ ---

but for the whole world.

I've come, however, on a special mission on behalf of my constituency,

côn trùng và những sinh vật nhỏ bé khác, để đưa đến đây lời biện hộ cho chúng.

which are the 10-to-the-18th-power -- that's a million trillion --

insects and other small creatures, and to make a plea for them.

Nếu chúng ta tiêu diệt hết côn trùng, chỉ nhóm sinh vật đó, trên hành tinh này --

điều mà chúng ta vẫn đang cố thực hiện --

thì sự sống còn lại, và loài người cùng với nó sẽ gần như biến mất khỏi mặt đất

If we were to wipe out insects alone, just that group alone, on this planet --

which we are trying hard to do --

trong vòng một vài tháng ngắn ngủi.

Vậy điều gì đã dẫn tôi đến vị trí bào chữa đặc biệt này?

the rest of life and humanity with it would mostly disappear from the land.

Khi còn là một cậu bé, và trong suốt thời niên thiếu,

And within a few months.

tôi dần dần bị cuốn hút bởi sự muôn màu của cuộc sống,

Now, how did I come to this particular position of advocacy?

Tôi tìm hiểu về chu kỳ loài bướm, rắn, chim, cá, rồi hang động

As a little boy, and through my teenage years,

I became increasingly fascinated by the diversity of life.

rồi cuối cùng và chắc chắn, là chu kỳ của loài kiến.

I had a butterfly period, a snake period, a bird period, a fish period, a cave period

Trong những năm tháng đại học, tôi là một nhà côn trùng học tận tụy,

một chuyên gia về sinh học loài kiến,

tuy vậy, sự chú ý và những nghiên cứu của tôi vẫn tiếp tục hành trình

and finally and definitively, an ant period.

đi qua sự đa dạng của sự sống trên Trái đất nói chung --

By my college years, I was a devoted myrmecologist,

gồm tất cả những thứ chúng ta quan tâm như loài sinh vật, ta hiểu về nó ít thế nào

a specialist on the biology of ants,

but my attention and research continued to make journeys

và những hoạt động của chúng ta đe dọa nghiêm trọng đến nó như thế nào.

across the great variety of life on Earth in general --

including all that it means to us as a species, how little we understand it

Những nghiên cứu sâu hơn đó nuôi lớn một nỗi băn khoăn và cả khát vọng

kết tinh thành một mong ước mà tôi sẽ nói với các bạn đây.

and how pressing a danger that our activities have created for it.

Sự lựa chọn của tôi là kết quả của một cam kết cả cuộc đời

Out of that broader study has emerged a concern and an ambition,

bắt đầu lớn lên trên bờ biển vịnh Alabama, trên bán đảo Florida.

crystallized in the wish that I'm about to make to you.

Tôi đã bị mê hoặc bởi vẻ đẹp tự nhiên của vùng đất ấy,

My choice is the culmination of a lifetime commitment

that began with growing up on the Gulf Coast of Alabama, on the Florida peninsula.

bởi cả sự dồi dào, phong phú của hầu hết những loài động, thực vật nhiệt đới ở đó.

As far back as I can remember, I was enchanted by the natural beauty of that region

Vào cái ngày khi tôi mới chỉ là một cậu bé bảy tuổi đang ngồi câu cá,

tôi kéo được một con cá cờ với những chiếc gai vây lưng nhọn, thật mạnh và nhanh

and the almost tropical exuberance of the plants and animals that grow there.

đến nỗi tôi bị mù một bên mắt.

One day when I was only seven years old and fishing,

Sau đó tôi phát hiện ra mình còn gặp khó khăn trong việc nghe

I pulled a "pinfish," they're called, with sharp dorsal spines, up too hard and fast,

những âm thanh cao tần nữa, việc đó cũng có thể là do bẩm sinh.

Trong kế hoạch trở thành một nhà tự nhiên học chuyên nghiệp --

and I blinded myself in one eye.

tôi đã chưa bao giờ quan tâm đến điều gì khác trong cuộc đời --

I later discovered I was also hard of hearing,

Tôi thấy mình rất tệ trong việc quan sát chim chóc hay bắt chước tiếng ếch kêu.

possibly congenitally, in the upper registers.

So in planning to be a professional naturalist --

Thế là tôi chuyển sang những sinh vật nhỏ bé lúc nhúc,

I never considered anything else in my entire life --

những loài mà ta có thể cầm nắm chỉ bằng ngón cái và ngón trỏ:

I found that I was lousy at bird watching and couldn't track frog calls either.

những sinh vật nhỏ bé góp phần tạo nên nền móng cho hệ sinh thái của chúng ta,

So I turned to the teeming small creatures

những sinh vật nhỏ bé, như tôi vẫn thích nói, đang điều khiển cả thế giới này.

that can be held between the thumb and forefinger:

Bằng cách ấy, tôi chạm được đến giới hạn của sinh vật học, thật lạ kỳ và phong phú,

the little things that compose the foundation of our ecosystems,

the little things, as I like to say, who run the world.

như thể nó tồn tại ở một hành tinh khác vậy.

In so doing, I reached a frontier of biology so strange, so rich,

Chúng ta thực tế đang sống ở một hành tinh vẫn hầu như chưa được khai phá hết.

Phần lớn những sinh vật sống trên Trái đất vẫn là một dấu hỏi đối với khoa học.

that it seemed as though it exists on another planet.

Trong 30 năm qua, nhờ những cuộc thám hiểm tới những vùng đất xa xôi trên Trái đất,

In fact, we live on a mostly unexplored planet.

và nhờ những tiến bộ trong công nghệ,

The great majority of organisms on Earth remain unknown to science.

các nhà sinh vật đã, ví dụ, thêm vào 1/3 loài ếch đã biết và các loài lưỡng cư,

In the last 30 years, thanks to explorations in remote parts of the world

nâng tổng số loài hiện tại lên 5,400,

and advances in technology,

biologists have, for example, added a full one-third of the known frog and other amphibian species,

và nhiều loài hơn tiếp tục được phát hiện.

Hai loài cá voi mới vừa được tìm thấy cùng với hai loài linh dương mới,

mười hai loài khỉ và một loài voi mới --

to bring the current total to 5,400,

và thậm chí cả một loài khỉ đột riêng.

and more continue to pour in.

Two new kinds of whales have been discovered, along with two new antelopes,

Nằm ở cán cân trái ngược về quy mô, loài vi khuẩn biển,

dozens of monkey species and a new kind of elephant --

and even a distinct kind of gorilla.

phiêu sinh vật -- loài sẽ xuất hiện trong cuộc khảo sát cuối cùng --

At the extreme opposite end of the size scale, the class of marine bacteria,

dù mới được tìm ra năm 1988 nhưng nay được coi là sinh vật phong phú nhất hành tinh,

the Prochlorococci -- that will be on the final exam --

và hơn nữa chúng đảm nhiệm phần lớn việc quang hợp dưới đại dương.

although discovered only in 1988, are now recognized as likely the most abundant organisms on Earth,

Những vi khuẩn này không được phát hiện trước đó,

bởi chúng cũng nằm trong số những sinh vật nhỏ nhất Trái đất,

and moreover, responsible for a large part of the photosynthesis that occurs in the ocean.

quá nhỏ để có thể nhìn thấy qua kính hiển vi quang học thông thường.

These bacteria were not uncovered sooner

Mặc dù vậy, sự sống dưới biển khơi lại phụ thuộc vào những sinh vật nhỏ bé này.

because they are also among the smallest of all Earth's organisms --

Đây chỉ là cái nhìn lướt qua cho thấy sự thiếu hiểu biết của con người về sự sống.

so minute that they cannot be seen with conventional optical microscopy.

Xét về nấm -- ta có nấm tròn, nấm gỉ sắt, mốc, và nhiều loài sinh vật gây bệnh.

Yet life in the sea may depend on these tiny creatures.

60,000 loài được khoa học biết đến,

These examples are just the first glimpse of our ignorance of life on this planet.

nhưng có hơn 1,5 triệu loài được ước tính đang tồn tại.

Consider the fungi -- including mushrooms, rusts, molds and many disease-causing organisms.

Xét đến giun tròn, loài phong phú nhất trong giới động vật,

60,000 species are known to science,

Bốn trong số năm loài động vật trên Trái đất là giun tròn --

but more than 1.5 million have been estimated to exist.

Consider the nematode roundworm, the most abundant of all animals.

nếu tất cả vật chất ở thể rắn bị xóa bỏ ngoại trừ giun tròn,

bạn vẫn có thể thấy được đường nét ma quái của hầu hết chúng trong loài giun này.

Four out of five animals on Earth are nematode worms --

Có khoảng 16,000 loài giun tròn

if all solid materials except nematode worms were to be eliminated,

đã được phát hiện và đoán biết bởi các nhà khoa học;

you could still see the ghostly outline of most of it in nematode worms.

có thể có hàng trăm nghìn loài này, thậm chí hàng triệu, vẫn chưa được biết đến.

About 16,000 species of nematode worms

Những bí ẩn này trong đa dạng sinh học được kéo dài thêm trong danh sách

have been discovered and diagnosed by scientists;

bởi những mảng tối trong thế giới sinh học của vi khuẩn

there could be hundreds of thousands of them, even millions, still unknown.

mà trong vòng vài năm trở lại đây

This vast domain of hidden biodiversity is increased still further

ta mới chỉ được biết đến khoảng 6,000 loài vi khuẩn trên khắp thế giới.

by the dark matter of the biological world of bacteria,

which within just the last several years

Nhưng ta có thể tìm thấy lượng vi khuẩn đó chỉ trong một gram đất,

still were known from only about 6,000 species of bacteria worldwide.

chỉ một nắm đất nhỏ có thể chứa đến 10 tỷ vi khuẩn bên trong.

But that number of bacteria species can be found in one gram of soil,

Thống kê cho thấy trong một tấn đất -- loại đất màu mỡ --

just a little handful of soil, in the 10 billion bacteria that would be there.

chứa xấp xỉ bốn triệu loài vi khuẩn, tất cả đều chưa được biết đến.

It's been estimated that a single ton of soil -- fertile soil --

Vậy câu hỏi đặt ra là: Tất cả chúng đang làm gì?

contains approximately four million species of bacteria, all unknown.

Sự thật là, chúng ta không biết.

Ta đang sống trên hành tinh của những hoạt động có ảnh hưởng tới môi trường sống,

So the question is: what are they all doing?

được thực hiện chỉ bằng đức tin và phỏng đoán.

The fact is, we don't know.

We are living on a planet with a lot of activities, with reference to our living environment,

Cuộc sống của chúng ta phụ thuộc vào những sinh vật.

Đưa ra một ví dụ thực tế: có hơn 500 loài vi khuẩn hiện đã được biết đến --

done by faith and guess alone.

những vi khuẩn thân thiện -- đang sống cộng sinh trong miệng và cổ họng của bạn

Our lives depend upon these creatures.

To take an example close to home: there are over 500 species of bacteria now known --

chúng chắc chắn là cần thiết để bảo vệ chúng ta khỏi những vi khuẩn gây bệnh.

Tôi nghĩ giờ là lúc để chúng ta cùng xem một bộ phim tuy nhỏ nhưng ý nghĩa

friendly bacteria -- living symbiotically in your mouth and throat

được đặc biệt làm để dành cho dịp này.

probably necessary to your health for holding off pathogenic bacteria.

Và tôi muốn chiếu nó cho các bạn.

Bộ phim có sự hỗ trợ của Billie Holiday.

(Video)

At this point I think we have a little impressionistic film

that was made especially for this occasion.

And I'd like to show it.

Assisted in this by Billie Holiday.

(Video)

Và đó có thể mới chỉ là sự khởi đầu!

Những con vi-rút, những bán sinh vật giữa những thể tiền thực khuẩn

mang gien thúc đẩy sự phát triển liên tục của đời sống vi khuẩn,

And that may be just the beginning!

The viruses, those quasi-organisms among which are the prophages,

là thứ hầu như chưa được biết đến, là một thế giới bên ngoài sinh học hiện đại.

the gene weavers that promote the continued evolution in the lives of the bacteria,

Cái gì đã tạo nên loài vi-rút vẫn còn là một bí ẩn,

are a virtually unknown frontier of modern biology, a world unto themselves.

mặc dù vi-rút rõ ràng có vai trò rất quan trọng với con người.

Nhưng chúng ta có thể chắc chắn một điều: vi-rút có đa dạng gien

What constitutes a viral species is still unresolved,

vượt trội, có thể vượt quá đa dạng gien của tất cả các sự sống khác gộp lại.

although they're obviously of enormous importance to us.

But this much we can say: the variety of genes on the planet in viruses

Ngày nay, nói về việc nghiên cứu đa dạng sinh học vi sinh vật,

các nhà khoa học giống như những nhà thám hiểm trên con thuyền giữa Thái Bình Dương.

exceeds, or is likely to exceed, that in all of the rest of life combined.

Nhưng điều đó đang nhanh chóng thay đổi với sự trợ giúp của công nghệ gien mới.

Nowadays, in addressing microbial biodiversity,

Việc sắp xếp toàn bộ mã gien một vi khuẩn có thể được thực hiện trong ít hơn 4 giờ.

scientists are like explorers in a rowboat launched onto the Pacific Ocean.

Chúng ta sẽ sớm đi trước trong lĩnh vực với những thiết bị sắp xếp ta có được --

But that is changing rapidly with the aid of new genomic technology.

Already it is possible to sequence the entire genetic code of a bacterium in under four hours.

để tìm ra những con vi khuẩn trong những kẽ nứt nhỏ của bề mặt môi trường sống

giống như cách bạn quan sát những chú chim bằng hai mắt.

Soon we will be in a position to go forth in the field with sequencers on our backs --

Ta sẽ thấy gì khi dựng lên bản đồ thế giới sống khi ta thật sự đi theo con đường này?

to hunt bacteria in tiny crevices of the habitat's surface

Khi chúng ta đi từ những động vật có vú khá lớn, những loài chim, ếch và thực vật

in the way you go watching for birds with binoculars.

What will we find as we map the living world, as, finally, we get this underway seriously?

đến loài côn trùng khó thấy hơn, loài không xương sống nhỏ bé khác và sau đó

xa hơn, đến hàng triệu sinh vật trong thế giới sự sống vô hình

As we move past the relatively gigantic mammals, birds, frogs and plants

được bao bọc và tồn tại trong thế giới loài người?

to the more elusive insects and other small invertebrates and then beyond

Chúng ta đã tìm ra những loài vẫn được coi là "vi khuẩn" trong nhiều thế hệ

to the countless millions of organisms in the invisible living world

chúng thực tế được chia thành hai bộ phận vi sinh vật chủ yếu:

enveloped and living within humanity?

những vi khuẩn thực sự và những sinh vật đơn bào cổ, loại

Already what were thought to be bacteria for generations

gần với nhóm sinh vật nhân thực (nhóm con người thuộc về) hơn những vi khuẩn khác.

have been found to compose, instead, two great domains of microorganisms:

Một số nhà sinh vật học thực sự, và tôi tính cả mình trong số họ,

true bacteria and one-celled organisms the archaea,

đã tự hỏi, giữa khổng lồ số lượng các loài vi sinh vật vẫn chưa được biết đến,

which are closer than other bacteria to the eukaryota, the group that we belong to.

Some serious biologists, and I count myself among them,

liệu có một khả năng nào ta có thể tìm ra những người ngoài hành tinh trong đó?

have begun to wonder that among the enormous and still unknown diversity of microorganisms,

Người ngoài hành tinh thực sự, những sinh vật ngoài không gian.

Họ có hàng tỉ năm để đặt chân đến Trái đất

đặc biệt là ở giai đoạn đầu tiên của quá trình tiến hóa sinh học trên Trái Đất.

one might -- just might -- find aliens among them.

True aliens, stocks that arrived from outer space.

Chúng ta biết rằng một số loài vi khuẩn có nguồn gốc từ Trái Đất

They've had billions of years to do it,

có khả năng chịu được hầu hết tất cả các điều kiện nhiệt độ cực đoan nhất

but especially during the earliest period of biological evolution on this planet.

và các thay đổi khắc nghiệt của môi trường,

We do know that some bacterial species that have earthly origin

(bao gồm bức xạ đủ mạnh và đủ dài để làm nứt vỡ các ống Pyrex)

are capable of almost unimaginable extremes of temperature

xung quanh tập hợp các loài vi khuẩn đang tăng lên về số lượng.

and other harsh changes in environment,

Có thể tồn tại một động lực trong giải quyết vấn đề sinh quyển một cách toàn diện

including hard radiation strong enough and maintained long enough to crack the Pyrex vessels

và những loài điều khiển nó như một luồng lớn các thực thể

around the growing population of bacteria.

thì gần như không có giá trị phân biệt.

There may be a temptation to treat the biosphere holistically

Nhưng mỗi loài trong số chúng, bao gồm cả những phiêu sinh vật nhỏ nhất,

and the species that compose it as a great flux of entities

đều là những kiệt tác của sự tiến hóa.

Chúng phải chịu đựng những khắc nghiệt của tạo hóa trong hàng nghìn, hàng triệu năm.

hardly worth distinguishing one from the other.

But each of these species, even the tiniest Prochlorococci,

Chúng thích nghi một cách xuất sắc với môi trường nơi chúng tồn tại,

phối hợp chặt chẽ với các loài khác tạo nên hệ sinh thái mà con người phụ thuộc

are masterpieces of evolution.

Each has persisted for thousands to millions of years.

theo những cách mà chúng ta chưa từng tưởng tưởng được.

Each is exquisitely adapted to the environment in which it lives,

Chúng ta sẽ phá hủy những hệ sinh thái này và cả những loài sinh vật tạo nên chúng

interlocked with other species to form ecosystems upon which our own lives depend

đẩy con người đến bờ diệt vong --

thật không may, ta đang phá hủy chúng bằng sự khéo léo và những năng lượng vô hạn.

in ways we have not begun even to imagine.

We will destroy these ecosystems and the species composing them

Ý tưởng làm về bảo tồn thiên nhiên đến với tôi năm 1953, khi một sinh viên Harvard

at the peril of our own existence --

and unfortunately we are destroying them with ingenuity and ceaseless energy.

tìm kiếm những loài kiến hiếm tìm thấy trong khu rừng rậm Cuba

My own epiphany as a conservationist came in 1953, while a Harvard graduate student,

loài kiến tỏa sáng dưới ánh mặt trời --

lục hoặc xanh da trời ánh kim tùy loài và một loài tôi tìm thấy, có màu vàng ánh kim

searching for rare ants found in the mountain forests of Cuba,

Tôi tìm ra những con kiến kỳ diệu của mình sau những lần leo núi hết sức vất vả

ants that shine in the sunlight --

metallic green or metallic blue, according to species, and one species, I discovered, metallic gold.

nơi có những khu rừng Cuba cuối cùng trụ lại,

nhưng tiếp tục -- và vẫn đang -- bị chặt phá dần.

I found my magical ants, but only after a tough climb into the mountains

Sau đó tôi nhận ra rằng, những loài sinh vật này,

where the last of the native Cuban forests hung on,

và phần lớn những loài động, thực vật độc đáo, tuyệt vời khác trên hòn đảo đó --

and were then -- and still are -- being cut back.

cùng những sinh vật đến từ mọi nơi trên thế giới --

I realized then that these species

những sinh vật mất hàng nghìn năm tiến hóa, đang đứng trên bờ vực tuyệt chủng.

and a large part of the other unique, marvelous animals and plants on that island --

Và điều này xảy ra ở tất cả mọi nơi mà chúng ta nhìn thấy được.

and this is true of practically every part of the world --

Sự tàn phá của con người ăn mòn vĩnh viễn tầng sinh quyển cổ đại bởi nhiều tác động

which took millions of years to evolve, are in the process of disappearing forever.

And so it is everywhere one looks.

mà có thể tóm gọn bằng từ viết tắt "HIPPO", tên gọi của hà mã.

The human juggernaut is permanently eroding Earth's ancient biosphere by a combination of forces

H là viết tắt của Tàn phá môi trường sống, gồm biến đổi khí hậu do bởi khí nhà kính.

I là viết tắt của Các loài xâm lấn như kiến lửa, trai ngựa vằn, cỏ tước mạch

that can be summarized by the acronym "HIPPO," the animal hippo.

H is for habitat destruction, including climate change forced by greenhouse gases.

và vi khuẩn gây bệnh cùng vi-rút đang tràn ngập khắp các quốc gia với tốc độ hàm mũ.

I is for the invasive species like the fire ants, the zebra mussels, broom grasses

Chữ P, chữ đầu tiên trong từ "HIPPO", là viết tắt của Ô nhiễm.

and pathogenic bacteria and viruses that are flooding every country, and at an exponential rate -- that's the I.

Chữ P thứ hai là viết tắt của Gia tăng dân số một cách liên tục của loài người.

Và chữ cái cuối, chữ O, là viết tắt của Khai thác quá mức --

The P, the first one in "HIPPO," is for pollution.

việc này đẩy các sinh vật đến bờ tuyệt chủng do săn bắn và đánh bắt quá nhiều.

The second is for continued population, human population expansion.

Lực lượng tàn phá HIPPO mà chúng ta tạo ra nếu không yếu đi, tức là đã được định sẵn

And the final letter is O, for over-harvesting --

(theo những dự đoán tốt nhất từ những nghiên cứu đa dạng sinh học đang diễn ra)

driving species into extinction by excessive hunting and fishing.

để làm giảm dần đi một nửa những loài động, thực vật đang tồn tại trên Trái Đất

The HIPPO juggernaut we have created, if unabated, is destined --

cho đến khi chúng tuyệt chủng hoặc ở trong tình trạng nguy cấp khi kết thúc thế kỷ.

according to the best estimates of ongoing biodiversity research --

Tình trạng biến đổi khí hậu do con người -- một lần nữa, nếu không suy yếu đi

to reduce half of Earth's still surviving animal and plant species

sẽ có thể phá hủy 1/4 loài sinh vật sống trên Trái Đất trong năm thập kỷ tới.

to extinction or critical endangerment by the end of the century.

Chúng ta và thế hệ sau này của chúng ta sẽ mất đi những gì

Human-forced climate change alone -- again, if unabated --

nếu hầu hết môi trường sống theo đó bị suy thoái?

could eliminate a quarter of surviving species during the next five decades.

Nguồn tiềm lực rất lớn của thông tin khoa học vẫn chưa được tập hợp lại,

What will we and all future generations lose

gần như toàn bộ tính ổn định của môi trường

if much of the living environment is thus degraded?

và các loại dược phẩm cùng sản phẩm mới có sức mạnh và giá trị ngoài tưởng tượng --

Huge potential sources of scientific information yet to be gathered,

tất cả đều bị lãng phí.

much of our environmental stability

Mất mát này sẽ khiến ta phải trả giá đắt

and new kinds of pharmaceuticals and new products of unimaginable strength and value --

cho sự thịnh vượng, an toàn và đúng, cả khía cạnh tinh thần sau này

all thrown away.

bởi vì những biến cố trước đó --

biến cố cuối kết thúc thời đại khủng long -

The loss will inflict a heavy price

mất thông thường từ 5 đến 10 triệu năm mới khôi phục lại được.

in wealth, security and yes, spirituality for all time to come,

Thật buồn khi kiến thức của chúng ta về đa dạng sinh học còn quá thiếu sót,

because previous cataclysms of this kind --

the last one, that ended the age of dinosaurs --

ta phải đối mặt với rủi ro mất đi phần lớn đa dạng sinh học trước khi được khám phá.

took, normally, five to 10 million years to repair.

Ví dụ, ngay cả tại nước Mỹ, 200,000 loài sinh vật đang được biết đến

Sadly, our knowledge of biodiversity is so incomplete

that we are at risk of losing a great deal of it before it is even discovered.

thực tế chỉ được tìm thấy một phần;

For example, even in the United States, the 200,000 species known currently

đa số chúng vẫn còn là bí ẩn với chúng ta trong sinh học cơ bản.

Chỉ khoảng 15% số loài đã biết được nghiên cứu đủ sâu để đánh giá được tình trạng.

actually has been found to be only partial in coverage;

Trong số 15% được đánh giá tình trạng đó, 20% bị xếp vào mức nguy hiểm

it is mostly unknown to us in basic biology.

Only about 15 percent of the known species have been studied well enough to evaluate their status.

tức là, ở trong nguy cơ tuyệt chủng.

Đó là ở nước Mỹ.

Chúng ta, nói ngắn gọn, đang mò mẫm với tương lai mịt mờ của môi trường sống.

Of the 15 percent evaluated, 20 percent are classified as "in peril,"

Chúng ta cấp bách cần thay đổi điều này.

that is, in danger of extinction.

Chúng ta cần có sự thăm dò tầng sinh quyển một cách đúng đắn

That's in the United States.

We are, in short, flying blind into our environmental future.

khi đó chúng ta có thể hiểu và quản lý nó một cách hiệu quả.

Chúng ta cần bắt tay vào làm việc trước khi thực sự tàn phá hành tinh.

We urgently need to change this.

Phải biết rõ điều đó.

We need to have the biosphere properly explored

Đây sẽ là một dự án khoa học lớn tương đương với Dự án bảo vệ gien người.

so that we can understand and competently manage it.

Ta nên coi nó như việc bắn tên lửa lên Mặt trăng với một thời khóa biểu cố định.

We need to settle down before we wreck the planet.

Vì thế tôi mang ước muốn của mình đến với những khán giả của TED,

And we need that knowledge.

This should be a big science project equivalent to the Human Genome Project.

đến với bất cứ ai nghe được bài nói của tôi trên thế giới này.

Tôi ước mong chúng ta sẽ làm việc cùng nhau, giúp tạo ra những công cụ then chốt

It should be thought of as a biological moonshot with a timetable.

So this brings me to my wish for TEDsters,

mà chúng ta cần để cùng lan tỏa ý thức bảo tồn đa dạng sinh học trên Trái đất.

and to anyone else around the world who hears this talk.

Và hãy cùng gọi nó là "Cuốn bách khoa toàn thư của cuộc sống"

I wish we will work together to help create the key tools

"Cuốn bách khoa toàn thư của cuộc sống" là gì? Là một khái niệm đã được hình thành,

đang bắt đầu lan tỏa và được xem xét một cách nghiêm túc?

that we need to inspire preservation of Earth's biodiversity.

Nó là một cuốn bách khoa toàn thư trên mạng máy tính

And let us call it the "Encyclopedia of Life."

được xây dựng bởi hàng nghìn nhà khoa học trên khắp thế giới.

What is the "Encyclopedia of Life?" A concept that has already taken hold

Những người nghiệp dư cũng có thể góp sức xây dựng nó.

and is beginning to spread and be looked at seriously?

Nó gồm những trang viết trải dài vô hạn cho mỗi loài sinh vật,

It is an encyclopedia that lives on the Internet

and is contributed to by thousands of scientists around the world.

bất cứ ai cũng đều tiếp cận được mọi thông tin quan trọng về sự sống trên Trái đất

Amateurs can do it also.

khi có yêu cầu, bất cứ đâu trên thế giới.

It has an indefinitely expandable page for each species.

Tôi đã viết về ý tưởng này trước đây,

và tôi biết có những người trong căn phòng này từng đã nỗ lực hết mình vì nó.

It makes all key information about life on Earth accessible to anyone,

on demand, anywhere in the world.

Nhưng điều làm tôi hào hứng nhất là từ khi thúc đẩy ý tưởng cụ thể này theo cách đó,

I've written about this idea before,

and I know there are people in this room who have expended significant effort on it in the past.

khoa học đã có những bước tiến mới.

Công nghệ đã được thúc đẩy.

But what excites me is that since I first put forward this particular idea in that form,

Ngày nay, việc tạo lập một cuốn bách khoa toàn thư

không phụ thuộc vào lượng thông tin chứa trong đó, là việc hoàn toàn trong tầm tay.

science has advanced.

Technology has moved forward.

Thực chất, trong năm qua, một nhóm những viện khoa học có tầm ảnh hưởng

Today, the practicalities of making such an encyclopedia,

đã bắt đầu huy động nhân lực hiện thực hóa giấc mơ này.

regardless of the magnitude of the information put into it, are within reach.

Tôi mong các bạn sẽ giúp đỡ họ.

Hợp tác cùng nhau, chúng ta có thể khiến nó trở thành hiện thực.

Indeed, in the past year, a group of influential scientific institutions

Cuốn bách khoa toàn thư sẽ sớm cho thấy những lợi ích về mặt ứng dụng thực tế,

have begun mobilizing to realize this dream.

hướng đến những phẩm chất siêu việt trong ý thức và ý thức nhu cầu của con người.

I wish you would help them.

Working together, we can make this real.

Nó sẽ thay đổi khoa học sinh học theo hướng rõ ràng có lợi cho nhân loại.

The encyclopedia will quickly pay for itself in practical applications.

Và trên hết, nó có thể truyền cảm hứng đến một thế hệ nhà sinh vật học mới

It will address transcendent qualities in the human consciousness, and sense of human need.

tiếp tục con đường thám hiểm bắt đầu 60 năm về trước -- với cá nhân tôi,

It will transform the science of biology in ways of obvious benefit to humanity.

để kiếm tìm sự sống, thấu hiểu sự sống và cuối cùng, trên tất cả, để duy trì sự sống

And most of all, it can inspire a new generation of biologists

Đó là ước muốn của tôi. Cảm ơn các bạn.

to continue the quest that started, for me personally, 60 years ago:

to search for life, to understand it and finally, above all, to preserve it.

That is my wish. Thank you.