Magnus Larsson: Turning dunes into architecture

Magnus Larsson: Biến những cồn cát thành những công trình xây dựng.

Translator: Anh Tran Reviewer: Ha Tran

It's a bit funny to be

Khá là khôi hài khi có mặt

at a conference dedicated to things not seen,

tại 1 hội thảo bàn về những điều chưa được nhìn thấy bao giờ,

and present my proposal to build

và để giới thiệu 1 đề án của tôi về việc xây dựng

a 6,000-kilometer-long wall

1 bức tường dài 6000 cây số

across the entire African continent.

xuyên suốt cả lục địa Châu Phi.

About the size of the Great Wall of China,

Gần bằng kích cỡ của Vạn Lý Trường Thành ở Trung Quốc,

this would hardly be an invisible structure.

nên khó mà trở thành 1 công trình vô hình.

And yet it's made from parts that are invisible, or near-invisible, to the naked eye:

Nhưng nó được xây dựng nên từ những phần vô hình hoặc gần như vô hình đối với mắt thường của chúng ta,

bacteria and grains of sand.

đó là vi khuẩn và những hạt cát.

Now, as architects we're trained to solve problems.

Là kiến trúc sư chúng tôi được đào tạo để giải quyết vấn đề.

But I don't really believe in architectural problems;

Nhưng tôi không thật sự tin tưởng vào những vấn đề kiến trúc;

I only believe in opportunities.

Tôi chỉ tin vào những cơ hội.

Which is why I'll show you a threat,

Đó là tại sao tôi sẽ cho bạn thấy 1 mối đe dọa,

and an architectural response.

và 1 giải pháp kiến trúc.

The threat is desertification.

Mối đe dọa đó là sự sa mạc hóa.

My response is a sandstone wall

Giải pháp của tôi là 1 bức tường bằng sa thạch

made from bacteria and solidified sand,

được xây nên bằng vi khuẩn và cát đã được cô đặc.

stretching across the desert.

trải dài suốt sa mạc.

Now, sand is a magical material

Giờ đây, cát là 1 loại vật liệu kì diệu

of beautiful contradictions.

của những mâu thuẫn.

It is simple and complex.

Nó đơn giản và cũng phức tạp.

It is peaceful and violent.

Nó yên ả nhưng cũng mãnh liệt.

It is always the same, never the same,

Nó luôn giống nhau và cũng không hề giống nhau,

endlessly fascinating.

hấp dẫn vô cùng.

One billion grains of sand

1 tỷ hạt cát

come into existence in the world each second.

được sản sinh ra mỗi giây trên thế giới.

That's a cyclical process.

Đó cũng là 1 quá trình tuần hoàn.

As rocks and mountains die,

Khi đá và núi mòn đi,

grains of sand are born.

những hạt cát được sinh ra.

Some of those grains may then cement naturally into sandstone.

Một số hạt sẽ được gắn kết 1 cách tự nhiên vào bức tường sa thạch.

And as the sandstone weathers, new grains break free.

Và 1 khi bức tường sa thạch đó tiếp xúc với môi trường, những hạt cát mới sẽ sinh ra.

Some of those grains may then accumulate

một số hạt đó sau này sẽ tích tụ lại

on a massive scale,

theo quy mô lớn

into a sand dune.

và trở thành cồn cát.

In a way, the static, stone mountain

theo 1 cách mà ngọn núi đá vững chắc

becomes a moving mountain of sand.

trở thành một núi cát di động.

But, moving mountains can be dangerous. Let me try and explain why.

núi lở có thể rất nguy hiểm. Tôi sẽ cố giải thích tại sao.

Dry areas cover more than one third of the Earth's land surfaces.

Vùng khô bao phủ hơn 1/3 bề mặt đất liền trên trái đất.

Some are already deserts;

Một số đã là sa mạc;

others are being seriously degraded by the sand.

số khác thì đang bị thoái hóa nghiêm trọng bởi cát.

Just south of the Sahara we find the Sahel.

Ngay ở miền Nam Sahara chúng ta đến Sahel.

The name means "edge of the desert."

Cái tên đó có nghĩa là "rìa của sa mạc"

And this is the region most closely associated with desertification.

và khu vực đó có quan hệ mật thiết với việc sa mạc hóa.

It was here in the late '60s and early '70s

Nó ở đó vào cuối những năm 60 và đầu 70

that major droughts brought three million people

những vụ hạn hán nặng nề đã dẫn tới việc 3 triệu dân

to become dependent upon emergency food aid,

trở thành những người tị nạn trông chờ vào những hỗ trợ lương thực,

with about up to 250,000 dying.

và tới 250.000 người chết.

This is a catastrophe waiting to happen again.

Thảm hóa đó luôn trực chờ xảy ra 1 một lần nữa.

And it's one that gets very little attention.

và lại rất ít được chú ý.

In our accelerated media culture,

trong văn hóa truyền thông được đẩy mạnh của chúng ta,

desertification is simply too slow

vấn đề sa mạc hóa lại quá chậm

to reach the headlines.

để được đưa lên trang nhất.

It's nothing like a tsunami or a Katrina:

Nó không giống như sóng thần hoặc Katrina:

too few crying children and smashed up houses.

nó quá ít những đứa trẻ khóc và những căn nhà bị sụp đổ.

And yet desertification

Nhưng sa mạc hóa

is a major threat on all continents,

là một mối đe dọa chính lên tất cả các lúc địa,

affecting some 110 countries

ảnh hưởng tới gần 110 quốc gia

and about 70 percent of the world's agricultural drylands.

và khoản 70% đất nông nghiệp.

It seriously threatens the livelihoods

Nó đe dọa nghiêm trọng tới đời sống

of millions of people,

của nhiều triệu người,

and especially in Africa and China.

đặc biệt là Châu Phi và Trung Quốc.

And it is largely an issue that we've created for ourselves

Và đó là vấn đề chúng ta tạo ra cho chính bản thân mình

through unsustainable use of scarce resources.

qua việc sử dụng thiếu chặc chẽ nguồn nguyên liệu khan hiếm.

So, we get climate change.

Và do đó khí hậu thay đổi.

We get droughts,

Chúng ta gánh chịu hạn hán,

increased desertification,

sa mạc hóa ngày càng mở rộng,

crashing food systems, water scarcity,

hệ thống lương thực thực phẩm sụp đổ, sự khan hiếm nguồn nước,

famine, forced migration,

nạn đói kém, bắt buộc phải di cư,

political instability, warfare, crisis.

thiếu vững chắc của chính trị, chiến tranh, khủng hoảng.

That's a potential scenario

Đó là 1 viễn cảnh có thể xảy ra

if we fail to take this seriously.

nếu chúng ta sai lầm trong đánh giá mức độ nghiêm trọng của nó.

But, how far away is it?

Nhưng, nó có còn xa vời không?

I went to Sokoto in northern Nigeria

Tôi đã tới Sokoto ở bắt Nigeria

to try and find out how far away it is.

và tìm hiểu xem điều này có xa vời lắm không.

The dunes here move southward at a pace of around 600 meters a year.

Những cồn cát ở đây di chuyển về hướng nam ở mức khoản 600 mét 1 năm.

That's the Sahara eating up almost [two meters] a day of the arable land,

Sa mạc Sahara gặm nhấm gần như 1 mét đất trồng mỗi ngày,

physically pushing people away from their homes.

đẩy lùi người dân khỏi nơi ở của họ.

Here I am -- I'm the second person on the left --

Đây là tôi -- người thứ 2 từ trái qua --

(Laughter)

(Tiếng cười)

with the elders in Gidan-Kara,

với những già làng ở Gidan-Kara,

a tiny village outside of Sokoto.

một làng nhỏ ở ngoại thành Sokoto.

They had to move this village in 1987

Họ phải dời đi vào năm 1987

as a huge dune threatened to swallow it.

khi 1 cồn cát lớn có nguy cơ sẽ nuốt chửng ngôi làng.

So, they moved the entire village, hut by hut.

Và họ đã dời cả 1 ngôi làng, từng cái túp lều 1.

This is where the village used to be.

Đây là vị trí của làng trước kia.

It took us about 10 minutes to climb up to the top of that dune,

Chúng tôi phải đi khoản 10 phút để leo tới đỉnh của cồn cát này.

which goes to show why they had to move to a safer location.

Đó là tại sao họ phải dời làng tới một nơi an toàn hơn.

That's the kind of forced migration

Đây gần như là di cư bắt buộc

that desertification can lead to.

mà sa mạc hóa gây nên.

If you happen to live close to the desert border,

Nếu bạn phải sống ở gần rìa sa mạc,

you can pretty much calculate how long it will be

bạn có thể sẽ phải tính toán còn bao xa nó sẽ tới nơi ở của mình

before you have to carry your kids away,

trước khi bạn phải đưa những đứa trẻ đi,

and abandon your home and your life as you know it.

và bỏ lại nhà cửa và cuộc sống ở đó.

Now, sand dunes cover only about one fifth of our deserts.

Những cồn cát chỉ bao phủ khoản 1/5 sa mạc ngày nay.

And still, those extreme environments are very good places

và môi trường khắc nghiệt này cũng là những nơi rất tốt

if we want to stop the shifting sands.

nếu chúng ta muốn ngăn cát chảy lại.

Four years ago, 23 African countries

4 năm trước, 23 quốc gia Châu Phi

came together to create the Great Green Wall Sahara.

cùng nhau tạo ra Great Green Wall Sahara.

A fantastic project, the initial plan

1 dự án lớn, dự án khởi đầu

called for a shelter belt of trees to be planted

kêu gọi việc tạo nên 1 hàng cây bảo hộ được trồng

right across the African continent,

xuyên suốt cả Châu Phi,

from Mauritania in the west, all the way to Djibouti in the east.

từ Mauritania ở miền tây, tới tận Djibouti ở miền đông.

If you want to stop a sand dune from moving,

Nếu bạn muốn ngăn 1 cồn cát khỏi việc di chuyển

what you need to make sure to do is to stop the grains

cái bạn cần là bảo đảo phải ngăn chặn cát

from avalanching over its crest.

tràn qua đỉnh của cồn cát.

And a good way of doing that, the most efficient way,

Và 1 cách hiệu quả nhất

is to use some kind of sand catcher.

là sử dụng 1 thứ gì đó có thể thu gom cát.

Trees or cacti are good for this.

Cây cối và xương rồng rất thích hợp cho việc này.

But, one of the problems with planting trees is that

Nhưng, một trong những vấn đề về việc trồng rừng là

the people in these regions are so poor

người dân ở đây rất nghèo

that they chop them down for firewood.

nên họ phải chặt cây để nhóm lửa.

Now there is an alternative to just planting trees

Giờ đây là 1 lựa chọn khác cho việc trồng rừng

and hoping that they won't get chopped down.

và hy vọng rằng rừng sẽ không bị chặt nữa.

This sandstone wall that I'm proposing essentially does three things.

Bức tường sa thạch mà tôi đề xuất ra có thể giải quyết được 3 việc.

It adds roughness to the dune's surface,

Nó góp phần vào làm cho bề mặt

to the texture of the dune's surface, binding the grains.

và cấu tạo của cồn cát thêm cứng cáp , gắn kết những hạt cát lại.

It provides a physical support structure for the trees,

Nó mang lại một cấu trúc nâng đỡ vật lý cho cây,

and it creates physical spaces,

và tạo ra không gian,

habitable spaces inside of the sand dunes.

những không gian sinh hoạt bên trong những cồn cát đó.

If people live inside of the green barrier

Nếu người dân sống bên trong vành đai xanh này

they can help support the trees, protect them from humans,

họ có thể hỗ trợ việc trồng rừng, và bảo vệ rừng khỏi con người,

and from some of the forces of nature.

và những tác động từ thiên nhiên.

Inside of the dunes we find shade.

Bên trong cồn cát chúng ta tìm được bóng râm.

We can start harvesting condensation,

Chúng ta có thể bắt đầu có được sự kết tụ,

and start greening the desert from within.

và bắt đầu xanh hóa sa mạc từ bên trong.

Sand dunes are almost like ready-made buildings in a way.

Những cồn cát cũng gần như là những công trình làm sẵn theo 1 cách nào đó.©

All we need to do is solidify the parts that we need to be solid,

Tất cả những gì chúng ta cần làm là củng cố những phần chúng ta yêu cầu sự chắc chắn.

and then excavate the sand,

và sau đó moi chỗ cát đó lên,

and we have our architecture.

chúng ta sẽ có công trình xây dựng.

We can either excavate it by hand

Chúng ta có thể đào bằng tay

or we can have the wind excavate it for us.

hoặc để cho sức gió làm điều đó cho chúng ta.

So, the wind carries the sand onto the site

Gió sẽ mang cát đến

and then it carries the redundant sand away from the structure for us.

và mang những hạt cát thừa ra khỏi công trình.

But, by now, you're probably asking,

Nhưng, có lẽ giờ đây bạn sẽ hỏi

how am I planning to solidify a sand dune?

là tôi sẽ cô đặc cồn cát đó như thế nào?

How do we glue those grains of sand together?

Làm sao để gắn kết những hạt cát đó lại với nhau?

And the answer is, perhaps, that you use these guys,

Và câu trả lời là bạn sử dụng những con vi khuẩn này đây,

Bacillus pasteurii,

Bacillus pasteurii,

a micro-organism that is readily available in wetlands

1 vi sinh vật hiện có sẵn ở những vùng đất ẩm ướt

and marshes, and does precisely that.

và đầm lầy.

It takes a pile of loose sand

Ta cần 1 nhúm cát lỏng

and it creates sandstone out of it.

và nó sẽ làm ra được sa thạch.

These images from the American Society for Microbiology show us the process.

Những hình ảnh này lấy từ Hiệp hội vi sinh học Mỹ sẽ cho chúng ta thấy cái quá trình đó.

What happens is, you pour Bacillus pasteurii onto a pile of sand,

Bạn sẽ đổ Bacillus pasteurii vào 1 nhúm cát,

and it starts filling up the voids in between the grains.

và nó bắt đầu lấp vào những khoản trống giữa những hạt cát.

A chemical process produces calcite,

1 quá trình hóa học sẽ tạo ra canxit (CaCO3)

which is a kind of natural cement

là 1 chất kết dính tự nhiên

that binds the grains together.

gắn kết những hạt cát lại với nhau.

The whole cementation process takes about 24 hours.

Cả quá trình kết dính mất hết 24 tiếng đồng hồ.

I learned about this from a professor at U.C. Davis called Jason DeJong.

Tôi học được điều này từ giáo sư Jason DeJong ở U.C Davis.

He managed to do it in a mere 1,400 minutes.

Ông ta thử nghiệm nó trong 1 cái hồ trong 1400 phút.

Here I am, playing the part of the mad scientist,

Đây là tôi, trong vai 1 nhà khoa học say mê

working with the bugs at UCL in London,

nghiên cứu về những thiếu sót trong dự án ở UCL, London,

trying to solidify them.

đang cố để cô đặc chúng.

So, how much would this cost?

Vậy, chi phí sẽ là bao nhiêu?

I'm not an economist, very much not,

Tôi không phải là 1 nhà kinh tế, rất ư là không,

but I did, quite literally, a back of the envelope calculation --

Nhưng tôi đã làm 1 phép tính trên mặt sau của 1 bì thư --

(Laughter)

(Tiếng cười)

-- and it seems that for a cubic meter of concrete

-- và có vẻ như là để có 1 mét khối bê tông

we would have to pay in the region of 90 dollars.

chúng ta phải trả 90 đô la Mỹ.

And, after an initial cost of 60 bucks to buy the bacteria,

Và, sau khi bỏ ra 60 đô la ban đầu để mua loại vi khuẩn đó,

which you'll never have to pay again,

chúng ta không cần phải mua lại nữa,

one cubic meter of bacterial sand

1 mét khối cát được cô đặc như vậy

would be about 11 dollars.

sẽ chỉ khoản 11 đô la.

How do we construct something like this?

Chúng ta phải xây dựng cái đó như thế nào?

Well, I'll quickly show you two options.

Tôi sẽ cho các bạn 2 lựa chon.

The first is to create a kind of balloon structure,

Một là tạo ra 1 mô hình bong bóng như thế này,

fill it with bacteria, then allow the sand to wash over the balloon,

đổ đầy vi khuẩn vào, sau đó cho cát tràn qua mô hình bong bóng đó,

pop the balloon, as it were, disseminating the bacteria into the sand and solidifying it.

làm bể cái bong bóng khi nó đang khuếch tán vi khuẩn vào cát và cô đặc nó lại.

Then, a few years afterwards,

Vài năm sau,

using permacultural strategies,

sử dụng những chiến lược phát triển hệ sinh thái nông nghiệp bền vững và độc lập (permacultural strategies)

we green that part of the desert.

để làm xanh hóa khu vực đó của sa mạc.

The second alternative would be to use injection piles.

Lựa chọn thứ hai là sử dụng những cọc nhồi.

So, we pushed the piles down through the dune,

Chúng ta nhận chìm những cái cọc đó xuống cồn cát,

and we create an initial bacterial surface.

và ta tạo ra 1 bề mặt bao phủ bởi Bacillus pasteurii.

We then pull the piles up through the dune

Rồi khi ta rút những cái cọc đó lên khỏi cồn cát

and we're able to create almost any conceivable shape inside of the sand

thì chúng ta có khả năng tạo ra hầu hết những hình dạng có thể hình dung được trong lòng cát

with the sand acting as a mold as we go up.

và cồn cát đóng vai trò như là một cái khuôn khi chúng ta rút cọc ra.

So, we have a way of turning sand into sandstone,

Vậy, chúng ta đã có 1 cách để biến cát thành sa thạch,

and then creating these habitable spaces inside of the desert dunes.

và tạo ra những không gian sinh hoạt bên trong những cồn cát,

But, what should they look like?

Nhưng, hình dạng của nó nên như thế nào?

Well, I was inspired, for my architectural form, by tafoni,

Tôi lấy cảm hứng thiết kế từ tafoni

which look a little bit like this, this is a model representation of it.

trông nó giống như thế này đây, đây là 1 mô hình đại diện.

These are cavernous rock structures that I found on the site in Sokoto.

Đây là những cấu trúc đá rỗng mà tôi tìm được ở Sokoto.

And I realized that if I scaled them up, they would provide me

Và tôi nhận ra là nếu tôi phóng lớn nó lên, nó sẽ cho tôi nhiều

with good spatial qualities,

không gian chức năng,

for ventilation, for thermal comfort, and for other things.

cho sự thông gió, điều hòa nhiệt độ, và nhiều thứ khác nữa.

Now, part of the formal control over this structure

Bây giờ, 1 phần của sự kiểm soát chính thức trên cấu trúc này

would be lost to nature, obviously,

sẽ rõ ràng là bị mất đi tự nhiên,

as the bacteria do their work.

khi vi khuẩn làm việc của nó.

And I think this creates a kind of boundless beauty actually.

Và tôi nghĩ nó thực sự tạo ra 1 vẻ đẹp bao la.

I think there is really something in that articulation

Tôi nghĩ có 1 cái gì đó trong cái đề xuất này

that is quite nice.

khá là hay.

We see the result, the traces, if you like,

Chúng ta thấy được kết quả, những vết tích

of the Bacillus pasteurii being harnessed to sculpt the desert

của Bacillus pasteurii được khai thác để mà tạo hình sa mạc

into these habitable environments.

trở thành những môi trường sinh hoạt như thế này đây.

Some people believe that

Một số người tin rằng

this would spread uncontrollably,

nó sẽ phát triển vượt tầm kiểm soát,

and that the bacteria would kill everything in its way.

và loại vi khuẩn này sẽ tiệu diệt tất cả mọi thứ trên con đường phát triển của nó.

That's not true at all.

Điều này không đúng.

It's a natural process. It goes on in nature today,

Đây là 1 quá trình tự nhiên. Nó phát triển 1 cách tự nhiên.

and the bacteria die as soon as we stop feeding them.

và vi khuẩn sẽ chết ngay khi chúng ta không nuôi dưỡng nó nữa.

So, there it is --

Vậy đây,

architectural anti-desertification structures

là những công trình kiến trúc chống sa mạc hóa

made from the desert itself.

hình thành nên từ chính sa mạc

Sand-stopping devices, made from sand.

một công cụ chặn cát, được làm ra từ cát.

The world is likely to lose one third of its arable land

Thế giới có khả năng mất đi 1/3 đất trồng

by the end of the century.

vào cuối thế kỷ này.

In a period of unprecedented population growth

Trong quá trình gia tăng dân số chưa từng thấy như hiện nay

and increased food demands, this could prove disastrous.

và kèm theo sự gia tăng nhu cầu lương thực, nó có thể trở thành thảm họa.

And quite frankly, we're putting our heads in the sand.

Và nói thẳng ra, chúng tôi đang nghiên cứu

If nothing else, I would like for this scheme to initiate a discussion.

và nếu không còn gì khác nữa, thì tôi cũng mong muốn dự án này mở đầu cho 1 cuộc thảo luận.

But, if I had something like a TED wish,

Nhưng, nếu tôi có 1 thứ đó như là điều ước của TED,

it would be to actually get it built,

tôi sẽ mong cho dự án này thành công,

to start building this habitable wall,

để bắt đầu xây dựng nên bức tường cát này

this very, very long, but very narrow city in the desert,

nó rất dài, nhưng những thành phố nhỏ bên trong,

built into the dunescape itself.

được xây dựng góp phần vào cảnh quan sa mạc ở đây.

It's not only something that supports trees,

Nó không chỉ chống đỡ cho cây cối,

but something that connects people and countries together.

mà còn giúp kết nối nhiều người và nhiều quốc gia lại với nhau.

I would like to conclude by showing you an animation of the structure,

Tôi sẽ kết thúc bài nói bằng việc cho bạn thấy mô hình diễn họa của dự án này,

and leave you with a sentence by Jorge Luis Borges.

và để lại 1 câu nói của Jorge Luis Borges.

Borges said that "nothing is built on stone,

Ông nói : "Không có gì được xây lên từ đá,

everything is built on sand,

mọi thứ đều từ cát,

but we must build as if the sand were stone."

nhưng chúng ta phải xây dựng như thể cát là đá."

Now, there are many details left to explore in this scheme --

Bây giờ, có rất nhiều chi tiết nhỏ trong dự án này,

political, practical, ethical, financial.

chính trị, thực tiễn, đạo đức, tài chính.

My design, as it takes you down the rabbit hole,

Thiết kế của tôi, mà nhiều bạn còn mơ hồ,

is fraught with many challenges

nó chứa đầy những thử thách

and difficulties in the real world.

và khó khăn trong thực tế.

But, it's a beginning, it's a vision.

Nhưng đó chỉ là khởi đầu, chỉ là 1 tầm nhìn.

As Borges would have it, it's the sand.

Như là Borges đã từng có. Nó là cát,

And I think now is really the time

và tôi nghĩ bây giờ chính là lúc

to turn it into stone. Thank you.

biến nó thành đá. Xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)