Magnus Larsson: Turning dunes into architecture

Tłumaczenie: Joanna Stefanska Korekta: Michal Lasota

It's a bit funny to be

To trochę zabawne,

at a conference dedicated to things not seen,

być na konferencji poświęconej rzeczom, których nie widać

and present my proposal to build

i mówić o mojej propozycji wybudowania

a 6,000-kilometer-long wall

muru o długości 6 000 km

across the entire African continent.

w poprzek całej Afryki.

About the size of the Great Wall of China,

Przy takim rozmiarze jak Wielki Mur Chiński,

this would hardly be an invisible structure.

trudno mówić, że to niewidzialna struktura.

And yet it's made from parts that are invisible, or near-invisible, to the naked eye:

A jednak, jej budulcem są (prawie) niewidzialne gołym okiem

bacteria and grains of sand.

bakterie i ziarenka piasku.

Now, as architects we're trained to solve problems.

Jako architekci, jesteśmy uczeni jak rozwiązywać problemy.

But I don't really believe in architectural problems;

Ale ja nie wierzę w problemy architektoniczne.

I only believe in opportunities.

Wierzę tylko w możliwości.

Which is why I'll show you a threat,

Dlatego pokażę wam zagrożenie

and an architectural response.

i odpowiedź architektoniczną.

The threat is desertification.

Zagrożeniem jest pustynnienie.

My response is a sandstone wall

Moją odpowiedzią jest mur z piaskowca

made from bacteria and solidified sand,

wykonany z bakterii i zbrylonego piasku,

stretching across the desert.

ciągnący się przez pustynię.

Now, sand is a magical material

Piasek to magiczny materiał

of beautiful contradictions.

pełen pięknych przeciwieństw.

It is simple and complex.

Jest prosty i złożony zarazem.

It is peaceful and violent.

Spokojny i gwałtowny.

It is always the same, never the same,

Zawsze jest ten sam, a nigdy taki sam,

endlessly fascinating.

nieskończenie fascynujący.

One billion grains of sand

Miliard ziaren piasku

come into existence in the world each second.

powstaje na świecie w każdej sekundzie.

That's a cyclical process.

To proces cykliczny.

As rocks and mountains die,

Gdy skały i góry umierają,

grains of sand are born.

rodzą się ziarna piasku.

Some of those grains may then cement naturally into sandstone.

Niektóre z nich stają się po naturalnym scementowaniu piaskowcem.

And as the sandstone weathers, new grains break free.

A gdy piaskowiec wietrzeje, uwalniają się nowe ziarna.

Some of those grains may then accumulate

Niektóre z tych ziaren mogą się akumulować

on a massive scale,

na wielką skalę,

into a sand dune.

tworząc wydmy.

In a way, the static, stone mountain

W pewnym sensie, statyczna kamienna góra

becomes a moving mountain of sand.

staje się ruchliwą górą piasku.

But, moving mountains can be dangerous. Let me try and explain why.

Ale ruchliwe góry mogą być niebezpieczne. Spróbuję to wyjaśnić.

Dry areas cover more than one third of the Earth's land surfaces.

Suche tereny pokrywają ponad jedną trzecią powierzchni lądów.

Some are already deserts;

Niektóre to już pustynie,

others are being seriously degraded by the sand.

inne są poważnie zubażane przez piasek.

Just south of the Sahara we find the Sahel.

Na południe od Sahary znajduje się Sahel.

The name means "edge of the desert."

Ta nazwa oznacza "krawędź pustyni".

And this is the region most closely associated with desertification.

To region najmocniej kojarzony z pustynnieniem.

It was here in the late '60s and early '70s

To tam w późnych latach 60-tych i na początku 70-tych

that major droughts brought three million people

wielkie susze doprowadziły 3 miliony ludzi

to become dependent upon emergency food aid,

do uzależnienia od żywności ze środków pomocowych,

with about up to 250,000 dying.

a 250 000 osób do śmierci.

This is a catastrophe waiting to happen again.

Ta katastrofa lada chwila się powtórzy.

And it's one that gets very little attention.

A bardzo mało się o tym mówi.

In our accelerated media culture,

W naszej kulturze szybkich mediów

desertification is simply too slow

pustynnienie jest zbyt powolne

to reach the headlines.

by nadawało się na nagłówki.

It's nothing like a tsunami or a Katrina:

To nie tsunami, czy Katrina,

too few crying children and smashed up houses.

zbyt mało płaczących dzieci i zrujnowanych domów.

And yet desertification

A jednak to pustynnienie

is a major threat on all continents,

jest największym zagrożeniem na wszystkich kontynentach,

affecting some 110 countries

dotykając około 110 krajów

and about 70 percent of the world's agricultural drylands.

i około 70% ziem uprawnych na świecie.

It seriously threatens the livelihoods

Może pozbawić miliony ludzi

of millions of people,

środków do życia,

and especially in Africa and China.

szczególnie w Afryce i w Chinach.

And it is largely an issue that we've created for ourselves

I jest to nieszczęście, które sami na siebie ściągnęliśmy

through unsustainable use of scarce resources.

przez niezrównoważone gospodarowanie skąpymi zasobami.

So, we get climate change.

Mamy więc zmiany klimatyczne,

We get droughts,

susze,

increased desertification,

wzmożone pustynnienie,

crashing food systems, water scarcity,

załamanie produkcji żywności, niedobór wody,

famine, forced migration,

głód, wymuszone migracje,

political instability, warfare, crisis.

polityczną niestabilność, wojny, kryzysy.

That's a potential scenario

Taki jest możliwy scenariusz,

if we fail to take this seriously.

jeśli nie potraktujemy sprawy poważnie.

But, how far away is it?

Jak jesteśmy blisko?

I went to Sokoto in northern Nigeria

Pojechałem do Sokoto w północnej Nigerii,

to try and find out how far away it is.

by zobaczyć, ile nas dzieli od katastrofy.

The dunes here move southward at a pace of around 600 meters a year.

Tutejsze wydmy przesuwają się na południe w tempie 600 m rocznie.

That's the Sahara eating up almost [two meters] a day of the arable land,

Sahara pochłania prawie metr ziemi rolnej dziennie,

physically pushing people away from their homes.

fizycznie wypychając ludzi z ich domów.

Here I am -- I'm the second person on the left --

Tutaj jestem -- drugi z lewej --

(Laughter)

(Śmiech)

with the elders in Gidan-Kara,

ze starszyzną w Gidan-Kara,

a tiny village outside of Sokoto.

małej wiosce pod Sokoto.

They had to move this village in 1987

Musieli przesunąć całą wioskę w 1987

as a huge dune threatened to swallow it.

bo groziło jej pochłonięcie przez wielką wydmę.

So, they moved the entire village, hut by hut.

Więc przesunęli całą wioskę, chata po chacie.

This is where the village used to be.

Tutaj kiedyś była wioska.

It took us about 10 minutes to climb up to the top of that dune,

Zajęło nam z 10 minut by wspiąć się na tę wydmę,

which goes to show why they had to move to a safer location.

co wyjaśnia, dlaczego musieli się przenieść w bezpieczniejsze miejsce.

That's the kind of forced migration

To jest rodzaj wymuszonej migracji,

that desertification can lead to.

do której może prowadzić pustynnienie.

If you happen to live close to the desert border,

Jeśli akurat mieszkasz blisko pustyni,

you can pretty much calculate how long it will be

możesz sobie obliczyć, ile czasu minie

before you have to carry your kids away,

aż będziesz musiał zabrać swoje dzieci,

and abandon your home and your life as you know it.

porzucić swój dom i dotychczasowe życie.

Now, sand dunes cover only about one fifth of our deserts.

Wydmy pokrywają tylko około jedną piątą pustyń.

And still, those extreme environments are very good places

I to właśnie ich ekstremalne środowisko daje świetne możliwości,

if we want to stop the shifting sands.

by zatrzymać ruchome piaski.

Four years ago, 23 African countries

Cztery lata temu, 23 afrykańskie państwa

came together to create the Great Green Wall Sahara.

zebrały się by stworzyć Wielki Zielony Mur Saharyjski.

A fantastic project, the initial plan

Fantastyczny projekt. Początkowy plan

called for a shelter belt of trees to be planted

zakładał zasadzenie ochronnego pasa drzew

right across the African continent,

w poprzek całego kontynentu,

from Mauritania in the west, all the way to Djibouti in the east.

od Mauretanii na zachodzie, aż do Dżibuti na wschodzie.

If you want to stop a sand dune from moving,

Jeśli chcesz zatrzymać ruchomą wydmę,

what you need to make sure to do is to stop the grains

musisz zapobiec osypywaniu się

from avalanching over its crest.

ziarenek piasku z jej grzbietu.

And a good way of doing that, the most efficient way,

Najbardziej wydajną metodą

is to use some kind of sand catcher.

jest użycie jakiegoś łapacza piasku.

Trees or cacti are good for this.

Drzewa i kaktusy świetnie się nadają.

But, one of the problems with planting trees is that

Ale główny problem z sadzeniem drzew --

the people in these regions are so poor

ludzie w tych regionach są tak biedni,

that they chop them down for firewood.

że wycinają je na opał.

Now there is an alternative to just planting trees

Jest inne wyjście -- zamiast sadzić drzewa

and hoping that they won't get chopped down.

i mieć nadzieję, że nie zostaną wykarczowane --

This sandstone wall that I'm proposing essentially does three things.

ten mur z piaskowca, który proponuję. Ma on trzy funkcje:

It adds roughness to the dune's surface,

zwiększa porowatość powierzchni wydmy

to the texture of the dune's surface, binding the grains.

wiążąc ziarna.

It provides a physical support structure for the trees,

Stanowi fizyczną podporę dla drzew

and it creates physical spaces,

i tworzy przestrzenie wewnątrz wydm

habitable spaces inside of the sand dunes.

nadające się do zamieszkania.

If people live inside of the green barrier

Jeśli ludzie zamieszkają wewnątrz zielonego muru

they can help support the trees, protect them from humans,

mogą pomagać w utrzymaniu drzew, chronić je przed ludźmi

and from some of the forces of nature.

i przed niektórymi żywiołami.

Inside of the dunes we find shade.

Wewnątrz wydm znajdziemy cień.

We can start harvesting condensation,

Możemy gromadzić skroploną wodę

and start greening the desert from within.

i zazieleniać pustynię od środka.

Sand dunes are almost like ready-made buildings in a way.

Wydmy piaskowe są prawie jak gotowe budynki.

All we need to do is solidify the parts that we need to be solid,

Musimy tylko utwardzić części, które powinny być lite,

and then excavate the sand,

a potem wykopać piasek

and we have our architecture.

i mamy naszą architekturę.

We can either excavate it by hand

Możemy kopać ręcznie,

or we can have the wind excavate it for us.

lub pozwolić by wiatr zrobił to za nas.

So, the wind carries the sand onto the site

Wiatr przynosi piasek na miejsce

and then it carries the redundant sand away from the structure for us.

a potem zabiera ze sobą jego nadmiar.

But, by now, you're probably asking,

Pewnie już się zastanawiacie,

how am I planning to solidify a sand dune?

jak zamierzam zestalić wydmę piaskową?

How do we glue those grains of sand together?

Jak skleić ziarenka piasku?

And the answer is, perhaps, that you use these guys,

Może odpowiedzią jest użycie tych maluchów,

Bacillus pasteurii,

Bacillus pasteurii,

a micro-organism that is readily available in wetlands

mikroorganizmów powszechnych na mokradłach

and marshes, and does precisely that.

i bagnach, gdzie właśnie to robią.

It takes a pile of loose sand

Przerabiają sterty piasku

and it creates sandstone out of it.

na piaskowiec.

These images from the American Society for Microbiology show us the process.

Te ilustracje Amerykańskiego Towarzystwa Mikrobiologii pokazują, jak to działa.

What happens is, you pour Bacillus pasteurii onto a pile of sand,

Gdy umieścisz Bacillus pasteurii w porcji piasku,

and it starts filling up the voids in between the grains.

bakterie zaczynają wypełniać przestrzeń między ziarenkami.

A chemical process produces calcite,

W reakcji chemicznej powstaje kalcyt,

which is a kind of natural cement

który jest rodzajem naturalnego cementu,

that binds the grains together.

który wiąże ziarna piasku.

The whole cementation process takes about 24 hours.

Proces cementowania trwa około 24 godziny.

I learned about this from a professor at U.C. Davis called Jason DeJong.

Dowiedziałem się tego od profesora U.C. Davisa zwanego Jasonem DeJongiem.

He managed to do it in a mere 1,400 minutes.

Osiągnął to w zaledwie 1400 minut.

Here I am, playing the part of the mad scientist,

To ja, w roli szalonego naukowca,

working with the bugs at UCL in London,

pracującego z mikrobami na londyńskim uniwersytecie,

trying to solidify them.

próbując utwardzania.

So, how much would this cost?

A ile by to kosztowało?

I'm not an economist, very much not,

Zupełnie nie jestem ekonomistą,

but I did, quite literally, a back of the envelope calculation --

ale obliczyłem na odwrocie koperty,

(Laughter)

(Śmiech)

-- and it seems that for a cubic meter of concrete

że za metr sześcienny betonu

we would have to pay in the region of 90 dollars.

w tym regionie trzeba zapłacić 90 dolarów.

And, after an initial cost of 60 bucks to buy the bacteria,

A po początkowym wydatku 60 dolców na zakup bakterii,

which you'll never have to pay again,

za które nigdy nie trzeba płacić ponownie,

one cubic meter of bacterial sand

metr sześcienny bakteryjnego piaskowca

would be about 11 dollars.

kosztowałby około 11 dolarów.

How do we construct something like this?

Jak się buduje coś takiego?

Well, I'll quickly show you two options.

Szybko pokażę dwie możliwości.

The first is to create a kind of balloon structure,

Pierwsza to stworzenie struktury typu balon

fill it with bacteria, then allow the sand to wash over the balloon,

wypełnionej bakteriami i poczekanie aż piasek obsypie balon,

pop the balloon, as it were, disseminating the bacteria into the sand and solidifying it.

przebije go, jak gdyby, i bakterie rozprzestrzenią się w piasku spajając go.

Then, a few years afterwards,

Po kilku latach,

using permacultural strategies,

używając strategii permakultury,

we green that part of the desert.

zazielenimy tę część pustyni.

The second alternative would be to use injection piles.

Druga możliwość to użycie kolumn iniekcyjnych.

So, we pushed the piles down through the dune,

Wbijamy pale w głąb wydmy

and we create an initial bacterial surface.

i tworzymy początkowe powierzchnie bakteryjne.

We then pull the piles up through the dune

A potem wyciągamy te kolumny z wydmy

and we're able to create almost any conceivable shape inside of the sand

i możemy stworzyć niemal dowolne kształty wewnątrz wydmy,

with the sand acting as a mold as we go up.

gdyż piasek działa jak forma, gdy posuwamy się ku górze.

So, we have a way of turning sand into sandstone,

Mamy więc sposób, by zmienić piasek w piaskowiec,

and then creating these habitable spaces inside of the desert dunes.

i stworzyć przestrzenie mieszkalne wewnątrz pustynnych wydm,

But, what should they look like?

ale jak one powinny wyglądać?

Well, I was inspired, for my architectural form, by tafoni,

Moją propozycję formy architektonicznej zainspirowały tafoni,

which look a little bit like this, this is a model representation of it.

które wyglądają jakoś tak - to jest model.

These are cavernous rock structures that I found on the site in Sokoto.

Są to nisze skalne, jakie widziałem w Sokoto.

And I realized that if I scaled them up, they would provide me

I pomyślałem, że gdyby je powiększyć,

with good spatial qualities,

miałyby niezłe właściwości przestrzenne,

for ventilation, for thermal comfort, and for other things.

jeśli chodzi o wentylację, temperaturę i inne rzeczy.

Now, part of the formal control over this structure

Część kontroli nad formowaniem takiej struktury

would be lost to nature, obviously,

trzeba by oddać naturze, oczywiście,

as the bacteria do their work.

gdyż działałyby bakterie.

And I think this creates a kind of boundless beauty actually.

Ale myślę, że to daje rodzaj bezmiernego piękna.

I think there is really something in that articulation

Naprawdę sądzę, że jest w tej formie coś

that is quite nice.

całkiem ładnego.

We see the result, the traces, if you like,

Widzimy tu rezultat, ślady

of the Bacillus pasteurii being harnessed to sculpt the desert

Bacillus pasteurii zaprzęgniętych do rzeźbienia

into these habitable environments.

struktur mieszkalnych w pustyni.

Some people believe that

Niektórzy sądzą,

this would spread uncontrollably,

że bakterie rozprzestrzeniłyby się w niekontrolowany sposób

and that the bacteria would kill everything in its way.

i zabiły wszystko po drodze.

That's not true at all.

Ale to nieprawda.

It's a natural process. It goes on in nature today,

To naturalny proces. Zachodzi dziś w naturze.

and the bacteria die as soon as we stop feeding them.

Bakterie giną, jak tylko przestajemy je karmić.

So, there it is --

A więc oto one --

architectural anti-desertification structures

architektoniczne struktury przeciw pustynnieniu

made from the desert itself.

stworzone z samej pustyni.

Sand-stopping devices, made from sand.

Urządzenia zatrzymujące piasek, wykonane z piasku.

The world is likely to lose one third of its arable land

Światu grozi utrata jednej trzeciej ziem uprawnych

by the end of the century.

przed końcem stulecia.

In a period of unprecedented population growth

W okresie niespotykanego wzrostu populacji

and increased food demands, this could prove disastrous.

i rosnącego zapotrzebowania na żywność, to może być katastrofa.

And quite frankly, we're putting our heads in the sand.

I mówiąć szczerze, jak dotąd chowamy głowę w piasek.

If nothing else, I would like for this scheme to initiate a discussion.

Chciałbym przynajmniej, by ten projekt wywołał dyskusję.

But, if I had something like a TED wish,

Ale gdybym mógł wypowiedzieć życzenie do TEDa

it would be to actually get it built,

chciałbym, aby to zbudowano.

to start building this habitable wall,

Aby zaczęto budowę tego muru mieszkalnego,

this very, very long, but very narrow city in the desert,

tego bardzo długiego, lecz wąskiego miasta na pustyni,

built into the dunescape itself.

wbudowanego w krajobraz wydm.

It's not only something that supports trees,

Nie tylko wspiera on drzewa,

but something that connects people and countries together.

ale także łączy ludzi i kraje.

I would like to conclude by showing you an animation of the structure,

Chciałbym zakończyć pokazując wam animację

and leave you with a sentence by Jorge Luis Borges.

i zostawiając z cytatem z Jorge Luisa Borgesa.

Borges said that "nothing is built on stone,

Borges powiedział "Nic nie jest zbudowane na skale,

everything is built on sand,

wszystko buduje się na piasku,

but we must build as if the sand were stone."

ale musimy budować tak, jakby piasek był skałą".

Now, there are many details left to explore in this scheme --

Wiele szczegółów tego planu wymaga dopracowania,

political, practical, ethical, financial.

politycznych, praktycznych, etycznych, finansowych.

My design, as it takes you down the rabbit hole,

Mój projekt, zabierający was w podróż do krainy czarów,

is fraught with many challenges

jest najeżony wyzwaniami,

and difficulties in the real world.

i trudnościami prawdziwego świata.

But, it's a beginning, it's a vision.

Ale to początek. To wizja.

As Borges would have it, it's the sand.

I jak rzekłby Borges, to jest piasek.

And I think now is really the time

A ja myślę, że już pora

to turn it into stone. Thank you.

zmienić go w skałę. Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)