Paper towns and why learning is awesome | John Green

Translator: Huỳnh Sơn Tùng Reviewer: Evelyn To

This is a map of New York State

Đây là bản đồ của bang New York

that was made in 1937 by the General Drafting Company.

nó được làm ra vào năm 1937 bởi công ty General Drafting.

It's an extremely famous map among cartography nerds,

Nó là một tấm bản đồ rất nổi tiếng đối với những người đam mê bản đồ,

because down here at the bottom of the Catskill Mountains,

bởi vì ở phía dưới này, phía dưới dãy núi Catskill,

there is a little town called Roscoe --

có một thị trấn nhỏ tên là Roscoo --

actually, this will go easier if I just put it up here --

thực ra, nó sẽ dễ hơn nếu tôi đưa nó lên đây --

There's Roscoe, and then right above Roscoe is Rockland, New York,

Đó là Roscoe, và ngay phía trên của Roscoe là Rockland, New York,

and then right above that is the tiny town of Agloe, New York.

và trên nó nữa là thị trấn nhỏ bé Agloe, New York.

Agloe, New York, is very famous to cartographers,

Agloe, New York, rất nổi tiếng với những người vẽ bản đồ,

because it's a paper town.

bởi vì nó là một thị trấn giấy.

It's also known as a copyright trap.

Nó còn được biến đến như một cái bẫy bản quyền.

Mapmakers -- because my map of New York and your map of New York

Những người vẽ bản đồ -- bởi vì tấm bản đồ New York của tôi và của bạn

are going to look very similar, on account of the shape of New York --

đều sẽ rất giống nhau, do hình dáng New York --

often, mapmakers will insert fake places onto their maps,

thông thường, những người vẽ sẽ thêm vào các địa điểm giả vào bản đồ của họ,

in order to protect their copyright.

để bảo vệ quyền tác giả của họ.

Because then, if my fake place shows up on your map,

Nếu địa điểm ảo đó của tôi xuất hiện trên bản đồ của bạn,

I can be well and truly sure that you have robbed me.

tôi có thể chắc chắn rằng bạn đã ăn trộm của tôi.

Agloe is a scrabblization of the initials of the two guys who made this map,

Agloe là sự kết hợp từ tên họ viết tắt của hai người tạo nên tấm bản đồ này.

Ernest Alpers and Otto [G.] Lindberg,

Ernest Alpers và Otto [G.] Lindberg,

and they released this map in 1937.

và họ phát hành nó vào năm 1937.

Decades later, Rand McNally releases a map

Nhiều thập kỉ sau, Rand McNally phát hành một tấm bản đồ

with Agloe, New York, on it, at the same exact intersection

có Agloe, New York, ở trên nó, ở chính vị trí giao nhau

of two dirt roads in the middle of nowhere.

của hai con đường đất ở một nơi hẻo lánh.

Well, you can imagine the delight over at General Drafting.

Bạn có thể tưởng tượng ra sự vui mừng của General Drafting.

They immediately call Rand McNally, and they say,

Họ lập tức gọi cho Rand McNally, và nói,

"We've caught you! We made Agloe, New York, up.

"Chúng tôi bắt tóm được ông rồi nhé! chúng tôi đã bịa ra Agloe, New York.

It is a fake place. It's a paper town.

Nó là giả. Nó là một thị trấn trên giấy.

We're going to sue your pants off!"

Chúng tôi sẽ kiện ông!."

And Rand McNally says, "No, no, no, no, Agloe is real."

Và Rand McNally nói, "Không, không, không, không Agloe là có thật"

Because people kept going to that intersection of two dirt roads --

Bời vì người ta cứ đến điểm giao của hai con đường đất đó --

(Laughter)

(Cười)

in the middle of nowhere, expecting there to be a place called Agloe --

ở một nơi hẻo lánh, hy vọng rằng có một nơi tên là Agloe --

someone built a place called Agloe, New York.

ai đó tạo nên địa điểm tên là Agloe, New York.

(Laughter)

(Cười)

It had a gas station, a general store, two houses at its peak.

Nó có trặm xăng, của hàng tạp hoá, hai ngôi nhà ở trên đỉnh.

(Laughter)

(Cười)

And this is of course a completely irresistible metaphor to a novelist,

Và điều này là một sự ẩn dụ vô cùng thú vị đối với các nhà văn,

because we would all like to believe that the stuff that we write down on paper

bởi vì chúng ta đều thích tin vào những gì ta ghi trên giấy

can change the actual world in which we're actually living,

có thể thay đổi được thế giới thực mà ta đang sống,

which is why my third book is called "Paper Towns".

đó là lý do cuốn sách thứ ba của tôi có tên là "Thị trấn giấy".

But what interests me ultimately more than the medium in which this happened,

nhưng cuối cùng điều thu hút tôi nhiều hơn cách điều này xảy ra,

is the phenomenon itself.

là ở bản thân hiện tượng.

It's easy enough to say that the world shapes our maps of the world, right?

Nó thật dễ dàng để nó rằng thế giới định hình những tấm bản đồ, đúng không?

Like the overall shape of the world is obviously going to affect our maps.

Giống như hình dáng tổng thể của thế giới hiển nhiên sẽ quy định những tấm bản đồ.

But what I find a lot more interesting is the way

Nhưng điều mà tôi thấy thú vị hơn là cách thức

that the manner in which we map the world changes the world.

mà cách những tấm bản đồ của chúng ta thay đổi thế giới.

Because the world would truly be a different place if North were down.

Bời vì thế giới sẽ chắc chắn là một nơi khác nếu cực Bắc ở phía dưới.

And the world would be a truly different place

Và nó sẽ là một nơi hoàn toàn khác biệt

if Alaska and Russia weren't on opposite sides of the map.

nếu Alaska và Nga không ở hai phía đối diện của bản đồ.

And the world would be a different place

Và thế giới sẽ là một nơi khác

if we projected Europe to show it in its actual size.

nếu chúng ta chiếu châu Âu để cho thấy kích thước thật của nó.

The world is changed by our maps of the world.

Thế giới bị thay đổi bởi những tấm bản đồ của chúng ta.

The way that we choose -- sort of, our personal cartographic enterprise,

Cách mà chúng ta lựa chọn -- kiểu như, doanh nghiệp bản đồ của chúng ta,

also shapes the map of our lives,

cũng ảnh hưởng tới bản đồ của cuộc sống chúng ta,

and that in turn shapes our lives.

và nó lần lượt thay đổi cuộc sống của ta.

I believe that what we map changes the life we lead.

Tôi tin rằng cái chúng ta vẽ trên bản đồ thay đổi cuộc sống mà ta lãnh đạo.

And I don't mean that in some, like, secret-y Oprah's Angels network, like,

Và tôi không có ý là trong một trường hợp, như mạng lưới bí mật Oparah Angels, như,

you-can-think-your-way- out-of-cancer sense.

cảm giác bạn-có-thể-nghĩ -cách-thoát-khỏi-ung-thư.

But I do believe that while maps don't show you where you will go in your life,

Nhưng tôi tin rằng khi bản đồ không chỉ cho bạn nơi bạn sẽ đi đến trong cuộc đời,

they show you where you might go.

chúng sẽ chỉ cho bạn nơi bạn có thể đến.

You very rarely go to a place that isn't on your personal map.

Bạn gần như không đi đến một nơi nào đó mà không có trên bản đồ của mình.

So I was a really terrible student when I was a kid.

Vì vậy tôi là một học sinh kém khi tôi còn nhỏ.

My GPA was consistently in the low 2s.

Điểm GPA của tôi luôn luôn ở 2.

And I think the reason that I was such a terrible student

Và tôi nghĩ lý do tôi là một học sinh kém

is that I felt like education was just a series of hurdles

là vì tôi cảm thấy như giáo dục chỉ giống như 1 chuỗi các rào cản

that had been erected before me,

đã được dựng lên ở phía trước,

and I had to jump over in order to achieve adulthood.

và tôi vượt qua chúng để đạt được sự trưởng thành.

And I didn't really want to jump over these hurdles,

Và tôi thực sự không muốn nhảy qua chúng,

because they seemed completely arbitrary, so I often wouldn't,

bởi vì chúng dường như hoàn toàn tuỳ tiện, vậy nên tôi sẽ không,

and then people would threaten me, you know,

và rồi mọi người đe doạ tôi, bạn biết đấy,

they'd threaten me with this "going on [my] permanent record,"

họ đe doạ tôi thế này "tiếp tục với cái hồ sơ vĩnh viên của tôi,"

or "You'll never get a good job."

hoặc "Con sẽ không bao giờ có được một công việc tốt."

I didn't want a good job!

Tôi không muốn một công việc tốt!

As far as I could tell at eleven or twelve years old,

Tất cả những gì tôi ở thế nói ở tuổi mười một, mười hai,

like, people with good jobs woke up very early in the morning,

giống như, những người có công việc tốt dậy rất sớm vào buổi sáng,

(Laughter)

(Cười)

and the men who had good jobs, one of the first things they did

và người có công việc tốt, một trong những điều đầu tiên họ làm

was tie a strangulation item of clothing around their necks.

là thắt một thứ nghẹt thở lên cổ mình.

They literally put nooses on themselves,

Họ thực sự buộc thòng lọng vào cổ mình,

and then they went off to their jobs, whatever they were.

rồi họ đi đến nơi làm việc, dù công việc đó là gì.

That's not a recipe for a happy life.

Đó không phải là công thức cho sự hạnh phúc

These people -- in my, symbol-obsessed, twelve year-old imagination --

Những người đó -- trong những sự ám ảnh, suy nghĩa của đứa bé 12 tuổi trong tôi --

these people who are strangling themselves

họ khiến việc tự thắt cổ mình

as one of the first things they do each morning,

thành một trong những việc thường nhật buổi sáng,

they can't possibly be happy.

họ không thể nào vui vẻ được.

Why would I want to jump over all of these hurdles

Vậy thì tại sao ta lại muốn nhảy qua những rào cản kia cơ chứ

and have that be the end?

để rồi có kết cục như vậy?

That's a terrible end!

Đó là cái kết tồi tệ!

And then, when I was in tenth grade, I went to this school,

Và rồi, khi tôi ở lớp mười, tôi đến ngôi trường này,

Indian Springs School, a small boarding school,

trường Indian Springs, ngôi trường nội trú nhỏ,

outside of Birmingham, Alabama.

ở ngoại ô Birmingham, Alabama.

And all at once I became a learner.

Và đột nhiên tôi muốn học.

And I became a learner, because I found myself

Tôi muốn học, vì tôi nhận ra

in a community of learners.

tôi đang ở trong một cộng đồng những người ham học.

I found myself surrounded by people

Tôi thấy xung quanh mình là những con người

who celebrated intellectualism and engagement,

tôn trọng tri thức và tham vọng,

and who thought that my ironic oh-so-cool disengagement

và ai lại nghĩ ý kiến cổ hủ đầy mỉa mai của tôi

wasn't clever, or funny,

thật sự không thông minh, hay hài hước,

but, like, it was a simple and unspectacular response

mà chỉ là một câu trả lời nông cạn

to very complicated and compelling problems.

cho một vấn đề thật sự phức tạp nhưng hấp dẫn.

And so I started to learn, because learning was cool.

Và tôi bắt đầu học, vì học tập thật tuyệt vời.

I learned that some infinite sets are bigger than other infinite sets,

Tôi học được vài tập vô hạn lại lớn hơn các tập vô hạn khác,

and I learned that iambic pentameter is and why it sounds so good to human ears.

và tôi học được thơ năm nhịp đôi là gì và tại sao nó lại thích hợp với tai người.

I learned that the Civil War was a nationalizing conflict,

Tôi học được rằng cuộc nội chiến là một xung đột được quốc gia hoá,

I learned some physics,

tôi học một chút vật lý,

I learned that correlation shouldn't be confused with causation --

tôi biết được sự tương quan không nên bị nhầm lẫn với nhân quả --

all of these things, by the way,

tất cả những điều này, nhân tiện,

enriched my life on a literally daily basis.

làm giàu thêm cuộc sống hàng ngày của chúng ta.

And it's true that I don't use most of them for my "job,"

Và đúng là tôi không sử dụng chúng nhiều trong "công việc" của tôi,

but that's not what it's about for me.

nhưng thật sự thì những thứ đó không giành cho tôi.

It's about cartography.

Mà là cho việc vẽ bản đồ.

What is the process of cartography?

Quá trình vẽ bản đồ là gì?

It's, you know, sailing upon some land, and thinking,

Bạn biết đấy, ta giong buồm đến vùng đất nào đó rồi suy nghĩ,

"I think I'll draw that bit of land,"

"Tôi nghĩ tôi sẽ vẽ thêm đất ở đây,"

and then wondering, "Maybe there's some more land to draw."

và lại tự hỏi, "Có lẽ ngoài kia còn nhiều đất để vẽ."

And that's when learning really began for me.

Và đó là khi việc học thật sự bắt đầu với tôi.

It's true that I had teachers that didn't give up on me,

Đúng là tôi có những giáo viên không quay lưng lại với tôi,

and I was very fortunate to have those teachers,

và tôi đã thật sự may mắn khi có những giáo viên như vậy,

because I often gave them cause to think there was no reason to invest in me.

vì tôi thường cho rằng mình vô vọng.

But a lot of the learning that I did in high school

Nhưng những gì tôi đã học ở cấp ba

wasn't about what happened inside the classroom,

không hề nói về những việc xảy ra trong lớp học,

it was about what happened outside of the classroom.

mà chúng nói về những việc xảy ra ở ngoài kia.

For instance, I can tell you

Ví dụ, tôi có thể nói với bạn rằng

that "There's a certain Slant of light, Winter Afternoons --

(thơ) "There's a certain Slant of light, Winter Afternoons --

That oppresses, like the Heft Of Cathedral Tunes --"

That oppresses, like the Heft Of Cathedral Tunes --"

not because I memorized Emily Dickinson in school

không phải vì tôi học thuộc Emily Dickinson trên trường

when I was in high school,

khi tôi học cấp ba,

but because there was a girl when I was in high school,

mà vì có một cô gái hồi cấp ba,

and her name was Amanda, and I had a crush on her,

tên cô ấy là Amanda, và tôi thích cô ấy,

and she liked Emily Dickinson poetry.

và cô ấy thích thơ văn của Emily Dickinson.

The reason I can tell you what opportunity cost is,

Nguyên nhân tôi có thể cho bạn biết "chi phí cơ hội" là gì

is because one day when I was playing Super Mario Kart on my couch,

là vì một ngày, khi tôi đang chơi Super Mario Kart,

my friend Emmet walked in, and he said,

bạn tôi Emmet bước vào và nói

"How long have you been playing Super Mario Kart?"

"Cậu chơi Super Mario Kart được bao lâu rồi?"

And I said, "I don't know, like, six hours?" and he said,

Tôi trả lời, "Không biết, chắc cỡ 6 tiếng." rồi cậu ta nói,

"Do you realize that if you'd worked at Baskin-Robbins those six hours,

"Cậu nhận là nếu dùng 6 tiếng đó làm việc tại Baskin-Robbins,

you could have made 30 dollars, so in some ways,

cậu có thể kiếm 30 đô-la, hay nói cách khác

you just paid thirty dollars to play Super Mario Kart."

cậu vừa trả 30 đô-la để chơi Super Mario Kart đấy."

And I was, like, "I'll take that deal."

Và tôi nói, "Chơi luôn."

(Laughter)

(Cười)

But I learned what opportunity cost is.

Nhưng tôi đã học được chi phí cơ hội là gì.

And along the way, the map of my life got better.

Và với mỗi bước chân của tôi, tấm bản đồ của cuộc sống trở nên tốt hơn.

It got bigger; it contained more places.

Nó càng lớn ra; nó chứa nhiều địa điểm hơn.

There were more things that might happen,

Càng nhiều khả năng hơn,

more futures I might have.

tương lai của tôi lại càng tươi sáng hơn.

It wasn't a formal, organized learning process,

Nó không phải là môt quá trình học tập nhàm chán đầy rằng buộc,

and I'm happy to admit that.

và tôi tự hào khi thừa nhận việc đó.

It was spotty, it was inconsistent, there was a lot I didn't know.

Nó có nhiều lổ hổng hay không liền mạch, nhiều thứ tôi chưa biết.

I might know, you know, Cantor's idea

Tôi có thể biết, như là, ý tưởng của Cantor:

that some infinite sets are larger than other infinite sets,

vài tập vô hạn lại lớn hơn các tập vô hạn khác,

but I didn't really understand the calculus behind that idea.

nhưng tôi không thật sự hiểu ý nghĩa đằng sau khái niệm đó.

I might know the idea of opportunity cost,

Tôi có thể biết khái niệm chi phí cơ hội,

but I didn't know the law of diminishing returns.

nhưng tôi không biết quy luật hiệu suất giảm dần.

But the great thing about imagining learning as cartography,

Nhưng điều tuyệt vời khi ví việc học như việc vẽ bản đồ,

instead of imagining it as arbitrary hurdles

thay vì tưởng tượng nó như những rào cản

that you have to jump over,

bạn phải nhảy qua,

is that you see a bit of coastline, and that makes you want to see more.

mà giống như bạn thấy vết tích một vùng đất mới,

và nó thôi thúc bạn tiếp tục.

And so now I do know at least some of the calculus

Và giờ tôi đã biết một chút về ý nghĩa

that underlies all of that stuff.

ẩn bên trong tất cả những thứ đó.

So, I had one learning community

Vậy là tôi đã trở nên ham học

in high school, then I went to another for college,

ở cấp ba, rồi tôi lên đại học

and then I went to another,

rồi một trường nữa,

when I started working at a magazine called "Booklist,"

rồi tôi bắt đầu làm việc cho tạp chí "Booklist",

where I was an assistant, surrounded by astonishingly well-read people.

tôi làm trợ lý, nhưng xung quanh tôi là những con người tài giỏi.

And then I wrote a book.

Và rồi tôi viết một cuốn sách.

And like all authors dream of doing,

Và cũng như mơ ước của những người viết sách,

I promptly quit my job.

Tôi nhanh chóng nghỉ việc.

(Laughter)

(Cười)

And for the first time since high school,

Và lần đầu tiên kể từ ngày ở trường cấp ba,

I found myself without a learning community, and it was miserable.

tôi thấy mình không còn ở trong một cộng đồng học tập, nó thật tồi tệ.

I hated it.

Tôi ghét nó.

I read many, many books during this two-year period.

Tôi đọc rất nhiều, rất nhiều sách trong suốt hai năm này.

I read books about Stalin,

Tôi đọc sách về Stalin,

and books about how the Uzbek people came to identify as Muslims,

và sách về cách người Uzbek tự xưng là người Hồi giáo,

and I read books about how to make atomic bombs,

và tôi đọc sách về cách chế tạo bom nguyên tử,

but it just felt like I was creating my own hurdles,

nhưng nó cứ như thể tôi đang tạo ra những rào cản cho mình,

and then jumping over them myself, instead of feeling the excitement

và rồi tự mình nhảy qua chúng, thay vì cảm thấy thích thú

of being part of a community of learners, a community of people

vì là một phần của cộng đồng học hỏi, một nhóm những người

who are engaged together in the cartographic enterprise

cộng tác với nhau trong sự nghiệp vẽ bản đồ

of trying to better understand and map the world around us.

đang cố gắng hiểu rõ hơn và vẽ lại thế giới xung quanh chúng ta.

And then, in 2006, I met that guy.

Và rồi, năm 2006, tôi gặp anh chàng này.

His name is Ze Frank.

Tên anh ấy là Ze Frank.

I didn't actually meet him, just on the Internet.

Tôi không thực sự gặp mặt anh ấy, chỉ qua Internet.

Ze Frank was running, at the time, a show called "The Show with Ze Frank,"

Lúc đó, Ze Frank đang thực hiện chương trình "The Show with Ze Frank,"

and I discovered the show,

và tôi phát hiện ra nó,

and that was my way back into being a community learner again.

và đó là con đường đưa tôi trở về với cộng đồng học hỏi.

Here's Ze talking about Las Vegas:

Ở đây, Ze đang nói về Las Vegas:

(Video) Ze Frank: Las Vegas was built in the middle of a huge, hot desert.

(Video) Ze Frank: Las Vegas được xây dựng giữa sa mạc khổng lồ và nóng.

Almost everything here was brought from somewhere else --

Hầu hết mọi thức ở đây được đưa đến từ một nơi khác --

the sort of rocks, the trees, the waterfalls.

các loại đá, cây cối, thác nước.

These fish are almost as out of place as my pig that flew.

Những chú cá này ở đây có khi còn khó tin hơn nói lợn biết bay.

Contrasted to the scorching desert that surrounds this place,

Những thứ đó thật trái ngược với cái sa mạc bao quanh nơi này,

so are these people.

những người ở đây cũng vậy.

Things from all over the world have been rebuilt here, away from their histories,

Những kì quan thế giới đã được dựng lại ở đây, tách biệt với lịch sử của chúng,

and away from the people that experience them differently.

tách biệt với những người hiểu chúng theo một cách khác.

Sometimes improvements were made -- even the Sphinx got a nose job.

Vài tinh chỉnh đã được thêm vào -- kể cả con Nhân sư cũng được sửa mũi.

Here, there's no reason to feel like you're missing anything.

Ở đây, bạn không có lý do nào để cảm thấy thiếu thốn thứ gì cả.

This New York means the same to me as it does to everyone else.

Thành phố New York này đối với tôi cũng như đối với mọi người.

Everything is out of context, and that means context allows for everything:

Mọi thứ không đi theo khuôn mẫu nào cả,

Self Parking, Events Center, Shark Reef.

Bãi đổ xe, Trung tâm hội nghị, Hang cá mập .

This fabrication of place could be one of the world's greatest achievements,

Sự sắp đặt các địa điểm thế này có thể là thành tựu lớn nhất của thế giới,

because no one belongs here; everyone does.

bởi vì mọi người đều cảm thấy thuộc về nơi này.

As I walked around this morning, I noticed most of the buildings

Khi tôi đi dạo sáng hôm nay, tôi để ý thấy các tòa nhà cao tầng

were huge mirrors reflecting the sun back into the desert.

như những tấm gương lớn phản chiếu ánh mặt trời vào sa mạc.

But unlike most mirrors,

Nhưng không giống loại gương thường,

which present you with an outside view of yourself embedded in a place,

Những tấm gương này không có bóng gì cả.

these mirrors come back empty.

John Green: Khiến tôi nhớ về những ngày

John Green: Makes me nostalgic for the days

mà bạn có thể thấy từng điểm ảnh trong các video trên mạng.

when you could see the pixels in online video.

(Laughter)

(Cười)

Ze isn't just a great public intellectual, he's also a brilliant community builder,

Ze không chỉ là học giả giỏi, anh ấy còn là người xây dựng cộng đồng đại tài.

and the community of people that built up around these videos

những cộng đồng được dựng lên từ những video này

was in many ways a community of learners.

cũng tương tự như cộng đồng học tập.

So we played Ze Frank at chess collaboratively, and we beat him.

Vậy là ta đã thắng Ze Frank ở ván cờ hợp tác.

We organized ourselves to take a young man on a road trip across the United States.

Chúng tôi đã sắp xếp để đưa một chàng trai trẻ đi khắp nước Mĩ.

We turned the Earth into a sandwich,

Chúng tôi biến Trái Đất thành bánh sandwich

by having one person hold a piece of bread at one point on the Earth,

bằng cách cho hai người hai người,

and on the exact opposite point of the Earth,

mỗi người giữ một miếng bánh,

have another person holding a piece of bread.

đứng cách nhau đúng một vòng Trái Đất.

I realize that these are silly ideas, but they are also "learny" ideas,

Tôi có nhận ra rằng những ý tưởng này khá ngớ ngẩn nhưng chúng rất bổ ích,

and that was what was so exciting to me,

và điều đó khiến tôi cảm thấy hào hứng,

and if you go online, you can find communities like this all over the place.

và nếu bạn lên mạng, bạn có thể tìm thấy những cộng đồng thế này ở khắp mọi nơi.

Follow the calculus tag on Tumblr,

Lần theo tag "calculus" trên Tumblr,

and yes, you will see people complaining about calculus,

và bạn sẽ thấy người ta phàn nàn về toán học (calculus),

but you'll also see people re-blogging those complaints,

nhưng bạn cũng sẽ thấy nhiều người không đồng tình,

making the argument that calculus is interesting and beautiful,

tạo ra những cuộc tranh luận về sự đẹp đẽ và thú vị của phép tính.

and here's a way in to thinking about the problem that you find unsolvable.

và đây là cách bạn tìm câu trả lời cho những câu hỏi bạn không giải được.

You can go to places like Reddit, and find sub-Reddits,

Bạn có thể vào những trang như Reddit, và tìm các sub-Reddits,

like "Ask a Historian" or "Ask Science,"

như "Hỏi một sử gia" hay "Hỏi về khoa học",

where you can ask people who are in these fields

bạn có thể hỏi những người chuyên ngành trong những lĩnh vực khác nhau

a wide range of questions,

với mọi kiểu câu hỏi,

from very serious ones to very silly ones.

từ những câu nghiêm túc đến những câu ngớ ngẩn.

But to me, the most interesting communities of learners

Nhưng đối với tôi, cộng đồng học tập thú vị nhất

that are growing up on the Internet right now are on YouTube,

và đang lớn dần lên trên Internet hiện nay là Youtube,

and admittedly, I am biased.

và thú thật, tôi có hơi thiên vị.

But I think in a lot of ways, the YouTube page resembles a classroom.

Những xét cho kỹ, trang YouTube hiện nay tương tự một lớp học.

Look for instance at "Minute Physics,"

Lấy ví dụ như "Minute Physics",

a guy who's teaching the world about physics:

kênh của anh chàng thích giảng cho mọi người về vật lý:

(Video) Let's cut to the chase.

(Video) Cùng đi vào vấn đề nào.

As of July 4, 2012, the Higgs boson is the last fundamental piece

Tính đến ngày 4 tháng 7 2012, hạt Higgs là mảnh ghép nền tảng cuối cùng

of the standard model of particle physics to be discovered experimentally.

của mô hình tiêu chuẩn của vật lý hạt được phát hiện qua các thí nghiệm.

But, you might ask, why was the Higgs boson

Bạn có thể đang thắc mắc, tại sao hạt Higgs

included in the standard model,

lại xuất hiện trong mô hình tiêu chuẩn,

alongside well-known particles like electrons and photons and quarks,

cùng với các hạt phổ biến như electron, photon và quark

if it hadn't been discovered back then in the 1970s?

khi mà nó còn chưa được tìm thấy vào những năm 1970?

Good question. There are two main reasons.

Hỏi hay đấy. Có hai lý do chính.

First, just like the electron is an excitation in the electron field,

Đầu tên, cũng như hạt electron là sự kích thích trong trường electron.

the Higgs boson is simply a particle which is an excitation

hạt Higgs cũng vậy nó là sự kích thích trong trường Higgs,

of the everywhere-permeating Higgs field.

loại trường tồn tại ở mọi nơi trong vũ trụ.

The Higgs field in turn plays an integral role

Trường Higgs lại đóng vai trò quan trọng

in our model for the weak nuclear force.

trong mô hình lực hạt nhân yếu.

In particular, the Higgs field helps explain why it's so weak.

Cụ thể, trường Higgs giúp giải thích tại sao nó lại yếu như vậy.

We'll talk more about this in a later video,

Chúng ta sẽ nói về vấn đề này ở một video sau.

but even though weak nuclear theory was confirmed in the 1980s, in the equations,

Dù thuyết hạt nhân yếu đã được xác minh từ những năm 1980 bằng các phương trình,

the Higgs field is so inextricably jumbled with the weak force, that until now

trường Higgs tồn tại lẫn trong sự hỗn độn của lực yếu

we've been unable to confirm its actual and independent existence.

nên ta không thể khẳng định sự tồn tại độc lập của nó, cho đến nay.

JG: Or here's a video that I made

JG: Hoặc một video tôi làm

as part of my show "Crash Course," talking about World War I:

trong chương trình "Crash Course", nó nói về chiến tranh thế giới thứ nhất.

(Video) The immediate cause was of course the assassination in Sarajevo

(Video) Nguyên nhân trực tiếp dĩ nhiên là do vụ ám sát

of the Austrian Archduke Franz Ferdinand,

Thái tử Franz Ferdinand của Áo ở Sarajevo

on June 28, 1914, by a Bosnian-Serb nationalist named Gavrilo Princip.

vào ngày 28 tháng 6, 1914. Thủ phạm là nhà cách mạng Cộng hòa Srpska có tên Gavrilo Princip.

Quick aside: It's worth noting

Ngoài ra, ta nên lưu ý rằng

that the first big war of the twentieth century began

chiến tranh thế giới thứ nhất nổ ra

with an act of terrorism.

bởi một hành động khủng bố.

So Franz Ferdinand wasn't particularly well-liked

Mặc dù Franz Ferdinand không được sự tín nhiệm từ người chú - hoàng đế Franz Joseph --

by his uncle, the emperor Franz Joseph -- now that is a mustache!

như vậy mới gọi là râu chứ!

But even so, the assassination led Austria to issue an ultimatum to Serbia,

Nhưng cuộc ám sát đã tạo điều kiện cho Áo gửi tối hậu thư cho Serbia,

whereupon Serbia accepted some, but not all, of Austria's demands,

và Serbia đã chấp nhận một phần, không phải tất cả, yêu cầu của Áo

leading Austria to declare war against Serbia.

khiến Áo tuyên bố chiến tranh với Serbia.

And then Russia, due to its alliance with the Serbs, mobilized its army.

rồi đến Nga, đồng minh của Serbia, tiến hành huy động quân đội.

Germany, because it had an alliance with Austria,

Đức, đồng minh của Áo,

told Russia to stop mobilizing,

yêu cầu Nga dừng việc huy động

which Russia failed to do, so then Germany mobilized its own army,

nhưng Nga không chấp thuận, nên Đức liền huy động quân đội của họ,

declared war on Russia, cemented an alliance with the Ottomans,

và tuyên chiến với Nga, củng cố tình đồng minh với Đế quốc Ottoman

and then declared war on France, because, you know, France.

rồi tuyên chiến với Pháp, vì, bạn biết đấy, Pháp.

(Laughter)

(Cười)

And it's not just physics and world history

Không chỉ có vật lý và lịch sử thế giới

that people are choosing to learn through YouTube.

là thứ người ta học qua Youtube.

Here's a video about abstract mathematics.

Đây là một video về toán học trừu tượng.

(Video) So you're me, and you're in math class yet again,

(Video) Bạn là tôi, và bạn đang ở trong một tiết toán,

because they make you go every single day.

vì họ bắt bạn học thứ đó hàng ngày.

And you're learning about, I don't know, the sums of infinite series.

Và bạn đang học... tổng của dãy vô hạn.

Nó nằm trong chương trình học cấp ba phải không?

That's a high school topic, right?

Mặc dù nó là chủ đề thú vị, nhưng họ lại khiến nó thật nhàm chán.

Which is odd, because it's a cool topic, but they somehow manage to ruin it anyway.

Vậy nên tôi đoán đó là lí do họ cho dãy vô hạn vào chương trình học.

So I guess that's why they allow infinite series in the curriculum.

Vì vậy, để tránh bị giáo viên chú ý, bạn vẽ vào vở thay vì chép bài

So, in a quite understandable need for distraction, you're doodling

và nghĩ xem viết từ "dãy" (series) ở dạng số nhiều thế nào

and thinking more about what the plural of "series" should be

thay vì nghĩ về bài học: "serieses," "seriese," "seriesen," hay "serii"?

than about the topic at hand: "serieses," "seriese," "seriesen," and "serii?"

hay ở dạng số ít thế nào: một "serie", hay "serum",

Or is it that the singular should be changed: one "serie," or "serum,"

như dạng số ít của "sheep" là "shoop".

just like the singular of "sheep" should be "shoop."

Nhưng cái khái niệm ở đây,

But the whole concept of things

like 1/2 + 1/4 + 1/8 + 1/16 and so on approaches one, is useful if, say,

ví dụ 1/2 + 1/4 + 1/8 + 1/16 + ... thật ra cũng có ích nếu như

you want to draw a line of elephants,

chẳng hạn bạn muốn vẽ một hàng voi,

each holding the tail of the next one:

mỗi con đều nối đuôi nhau:

normal elephant, young elephant, baby elephant, dog-sized elephant,

voi cỡ thường, voi nhỏ, voi sơ sinh, voi có kích cỡ con chó,

puppy-sized elephant, all the way down to Mr. Tusks and beyond.

rồi đến cỡ chó con, xuống tận kích cỡ của Mr. Tusk và tiếp tục.

Và điều hay ho ở đây là

Which is at least a tiny bit awesome,

because you can get an infinite number of elephants in a line,

bạn có thể vẽ số lượng voi vô hạn trên một hàng,

and still have it fit across a single notebook page.

mà chỉ cần vỏn vẹn một trang vở.

JG: Và cuối cùng là Destin từ "Smarter Every Day",

JG: And lastly, here's Destin, from "Smarter Every Day,"

nói về tính bảo toàn của momen động lượng,

talking about the conservation of angular momentum,

vì đây là Youtube, nên, mèo:

and, since it's YouTube, cats:

(Video) Hey, it's me, Destin. Welcome back to "Smarter Every Day."

(Video) Chào, tôi Destin đây. Chào mừng trở lại với "Smarter Every Day".

Có lẽ bạn đã biết rằng mèo luôn tiếp đất bằng chân của nó.

So you've probably observed that cats almost always land on their feet.

Today's question is: why?

Câu hỏi hôm là: tại sao?

Like most simple questions, there's a very complex answer.

Câu trả lời cho những câu hỏi đơn giản thường rất phức tạp.

For instance, let me reword this question:

Ví dụ, tôi sẽ thay đổi câu hỏi một chút:

How does a cat go from feet-up to feet-down in a falling reference frame,

Làm thế nào mà con mèo có thể xoay mình trong khung tham chiếu theo chiều rơi

without violating the conservation of angular momentum?

mà không vi phạm tính bảo toàn của momen động lượng?

(Laughter)

(Cười)

JG: So, here's something all four of these videos have in common:

JG: Ta có thể thấy cả bốn video đều có điểm chung:

They all have more than half a million views on YouTube.

chúng đều có hơn nửa triệu lượt xem trên Youtube.

And those are people watching not in classrooms,

Và những người xem nó không phải đang trong một lớp học,

but because they are part of the communities of learning

mà vì họ là một phần của cộng đồng học tập

that are being set up by these channels.

được dựng lên bởi những kênh này.

And I said earlier that YouTube is like a classroom to me,

Và như tôi đã nói, Youtube giống như một lớp học với tôi,

and in many ways it is, because here is the instructor --

và điều đó đúng ở nhiều mặt, vì đây là người hướng dẫn --

it's like the old-fashioned classroom: here's the instructor,

như một lớp học bình thường: đây là người hướng dẫn,

and then beneath the instructor are the students,

và bên dưới người hướng dẫn là các học sinh,

and they're all having a conversation.

và các học sinh đang thảo luận với nhau.

And I know that YouTube comments have a very bad reputation

Tôi biết rằng những bình luận trên Youtube được đánh giá thấp

in the world of the Internet,

trong thế giới Internet,

but in fact, if you go on comments for these channels,

nhưng thật ra, nếu bạn vào bình luận trên các kênh này,

what you'll find is people engaging the subject matter,

bạn sẽ thấy mọi người đang tập trung vào chủ đề,

asking difficult, complicated questions that are about the subject matter,

hỏi những câu hỏi khó về chủ đề,

and then other people answering those questions.

và rồi có người trả lời những câu hỏi đó.

And because the YouTube page is set up so that the page in which I'm talking to you

Và tất cả những video Youtube tôi nói với bạn

is on the exact -- the place where I'm talking to you is on the exact same page

sẽ luôn ở đó, đúng vị trí mà tôi đã thấy luôn nằm trên trang cố định

as your comments,

khi bạn gõ bình luận,

you are participating in a live and real and active way in the conversation.

bạn đang tham gia vào một cuộc thảo luận có thực và nó luôn sôi động.

And because I'm in comments usually, I get to participate with you.

Và vì tôi cũng hay bình luận, tôi cũng có thể gia nhập với bạn.

And you find this whether it's world history,

Và bạn có thể thấy điều này dù là lịch sử thế giới,

or mathematics, or science, or whatever it is.

hay toán học hay khoa học hay cái gì đi nữa.

You also see young people using the tools and the sort of genres of the Internet

Bạn cũng có thể thấy giới trẻ hiện nay sử dụng các công cụ trên mạng Internet

in order to create places for intellectual engagement,

để tạo ra nơi trao đổi tri thức

instead of the ironic detachment

thay vì nơi để chạy trốn khỏi nó

that maybe most of us associate with memes and other Internet conventions --

tiêu biểu là ảnh chế hay nhiều sáng chế khác trên Internet --

you know, "Got bored. Invented calculus."

ví dụ như, "Ông trời rảnh quá nên đã tạo ra toán học".

Or, here's Honey Boo Boo criticizing industrial capitalism:

Hay Honey Boo Boo chỉ trích chủ nghĩa công nghiệp tư bản:

["Liberal capitalism is not at all the Good of humanity.

["Chủ nghĩa công nghiệp tư bản không phải là tất cả cái tốt của nhân loại.

Quite the contrary; it is the vehicle of savage, destructive nihilism."]

Ngược lại; nó là công cụ càn quét, chủ nghĩa hư vô phá hoại."]

In case you can't see what she says ... yeah.

I really believe that these spaces,

Tôi thực sự tin rằng những không gian này,

these communities, have become for a new generation of learners,

những cộng đồng này đã được dựng lên cho thế hệ trẻ ham học,

the kind of communities, the kind of cartographic communities

loại cộng đồng thế này, cộng đồng vẽ bản đồ như thế này

that I had when I was in high school, and then again when I was in college.

mà tôi đã từng tham gia hồi cấp ba, rôi đại học.

And as an adult, re-finding these communities

Và khi tôi cố gắng tìm lại nó khi đã trưởng thành

has re-introduced me to a community of learners,

đã cho tôi biết sự tồn tại của một cộng đồng học tập

and has encouraged me to continue to be a learner even in my adulthood,

luôn thôi thúc tôi học hỏi thêm ngay cả khi đã là người lớn,

so that I no longer feel like learning is something reserved for the young.

nhờ vậy tôi không còn cảm thấy học tập là thứ gì đó giành cho giới trẻ.

Vi Hart and "Minute Physics" introduced me

Vi Hart và "Minute Physics" đã dạy cho tôi

to all kinds of things that I didn't know before.

những kiến thức tôi chưa từng được biết.

And I know that we all hearken back

Và tôi biết rằng chúng ta đều hoài niệm về

to the days of the Parisian salon in the Enlightenment,

những phòng khách Paris trong thời kì Khai Sáng,

or to the Algonquin Round Table, and wish,

hay nhớ đến Algonquin Round Table, và ước,

"Oh, I wish I could have been a part of that,

"Ôi, giá mà mình có mặt ở đó

I wish I could have laughed at Dorothy Parker's jokes."

Mình ước mình có thể nghe những câu đùa của Dorothy Parker."

But I'm here to tell you that these places exist, they still exist.

Nhưng tôi nói cho bạn hay là những nơi này có tồn tại và chúng vẫn luôn như vậy.

They exist in corners of the Internet, where old men fear to tread.

Chúng tồn tại ở một góc nào đó trên Internet. nơi mà người già không giám bước đến.

(Laughter)

(Cười)

And I truly, truly believe that when we invented Agloe, New York, in the 1960s,

Và tôi thật sự, thật sự tin rằng khi chúng ta vẽ nên Agloe, New York,

vào những năm 60,

when we made Agloe real, we were just getting started.

khi ta biến Agloe thành sự thật, chúng ta chỉ mới bắt đầu.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)