David Bolinsky: Visualizing the wonder of a living cell

David Bolinsky thổi hồn vào tế bào

Translator: Lien Hoang Reviewer: Trang Le

I'm a medical illustrator,

Tôi chuyên làm các minh họa y học,

and I come from a slightly different point of view.

và quan điểm của tôi hơi khác biệt một chút.

I've been watching, since I grew up,

Từ nhỏ, tôi đã chiêm ngưỡng

the expressions of truth and beauty in the arts

các cách minh họa sự thật và cái đẹp trong mĩ thuật

and truth and beauty in the sciences.

cũng như sự thật và cái đẹp trong khoa học.

And while these are both wonderful things in their own right --

Và, dù sự thật hay cái đẹp, tự nó riêng lẻ, đã rất tuyệt vời rồi --

they both have very wonderful things going for them --

hai điều này còn được những thứ vô cùng tuyệt vời theo đuổi --

truth and beauty as ideals that can be looked at by the sciences

sự thật và cái đẹp, khi chúng là các hình mẫu hoàn mĩ từ góc độ khoa học

and by math are almost like the ideal conjoined twins

và toán học, thì cũng như là cặp sinh đôi dính liền lý tưởng

that a scientist would want to date.

mà nhà khoa học nào cũng muốn hò hẹn.

(Laughter)

(Tiếng cười)

These are expressions of truth as awe-full things,

Có cách minh họa sự thật như là những thứ đáng kính sợ

by meaning they are things you can worship.

nghĩa là chúng là thứ đáng để bạn tôn thờ.

They are ideals that are powerful. They are irreducible.

Chúng là những hình mẫu hoàn mĩ đầy sức mạnh. Ta không thể hạ thấp tầm quan trọng của chúng.

They are unique. They are useful --

Chúng độc đáo. Chúng hữu dụng --

sometimes, often a long time after the fact.

đôi khi, dù thông tin ban đầu không còn hữu dụng nữa, thì những minh họa ấy vẫn còn.

And you can actually roll some of the pictures now,

Và thật ra bạn có thể lật giở những tấm hình đó bây giờ,

because I don't want to look at me on the screen.

vì tôi không muốn nhìn mặt tôi trên màn chiếu.

Truth and beauty are things

Sự thật và cái đẹp thường là những thứ

that are often opaque to people who are not in the sciences.

tối nghĩa với những người không làm khoa học.

They are things that describe beauty in a way

Chúng là những thứ miêu tả cái đẹp theo một cách

that is often only accessible if you understand the language

mà bạn chỉ có thể cảm nhận được nếu bạn hiểu ngôn ngữ

and the syntax of the person

và cú pháp của người

who studies the subject in which truth and beauty is expressed.

nghiên cứu đối tượng trong đó sự thật và cái đẹp được biểu hiện.

If you look at the math, E=mc squared,

Nếu bạn nhìn vào phương trình E = mc bình phương,

if you look at the cosmological constant,

nếu bạn nhìn vào hằng số vũ trụ,

where there's an anthropic ideal, where you see that life had to evolve

ở đây có một lý tưởng mà loài người hằng ấp ủ, đó là sự sống phức tạp chỉ phát triển

from the numbers that describe the universe --

từ những con số mô tả vũ trụ --

these are things that are really difficult to understand.

đây là những điều thật là khó hiểu.

And what I've tried to do

Và điều mà tôi đã cố gắng làm

since I had my training as a medical illustrator --

từ khi tôi được đào tạo để trở thành nhà minh họa y học --

since I was taught animation by my father,

từ khi tôi học đồ họa từ ba tôi,

who was a sculptor and my visual mentor --

một nhà điêu khắc và người thày đồ họa của tôi --

I wanted to figure out a way to help people

tôi đã muốn kiếm ra một cách giúp mọi người

understand truth and beauty in the biological sciences

thấu cảm sự thật và cái đẹp trong khoa học sinh học

by using animation, by using pictures, by telling stories

bằng cách dùng hoạt họa, dùng tranh vẽ, bằng cách kể chuyện

so that the things that are not necessarily evident to people

sao cho những thứ không phải lúc nào cũng rõ ràng với mọi người

can be brought forth, and can be taught, and can be understood.

có thể được mang ra trình bày, có thể được dạy, và được hiểu.

Students today are often immersed in an environment

Học sinh ngày nay chìm đắm trong một môi trường

where what they learn is subjects that have truth and beauty

trong đó các em học các môn học có sự thật và cái đẹp

embedded in them, but the way they're taught is compartmentalized

ẩn giấu trong đó, nhưng các môn ấy được dạy theo cách chia thành từng phần nhỏ

and it's drawn down to the point where the truth and beauty

kết cục là sự thật và cái đẹp

are not always evident.

không phải lúc nào cũng rõ ràng nữa.

It's almost like that old recipe for chicken soup

Điều này có thể ví von như cái công thức súp gà ngày xưa

where you boil the chicken until the flavor is just gone.

theo đó bạn đun sôi gà tới mức mất hết cả mùi vị.

We don't want to do that to our students.

Ta không muốn làm điều đó với học sinh của chúng ta.

So we have an opportunity to really open up education.

Thế nên, ở đây ta có một cơ hội để thật sự mở cửa nền giáo dục.

And I had a telephone call from Robert Lue at Harvard,

Và tôi nhận được một cú điện thoại từ Robert Lue ở Đại học Harvard,

in the Molecular and Cellular Biology Department,

Khoa Sinh học Phân tử và Tế bào,

a couple of years ago. He asked me if my team and I

vài năm trước. Anh ấy hỏi xem nhóm của tôi và tôi

would be interested and willing to really change

có hứng thú và thật sự muốn thay đổi

how medical and scientific education is done at Harvard.

cách giảng dạy y học và khoa học ở Harvard không.

So we embarked on a project that would explore the cell --

Thế là chúng tôi bắt đầu một dự án khám phá tế bào --

that would explore the truth and beauty inherent

khám phá sự thật và cái đẹp sẵn có

in molecular and cellular biology

trong sinh học phân tử và tế bào

so that students could understand a larger picture

để học sinh có thể hiểu bức tranh toàn cảnh

that they could hang all of these facts on.

trên đó các em có thể ráp những thông tin đã được học.

They could have a mental image of the cell

Các em có thể hình dung trong đầu hình ảnh tế bào

as a large, bustling, hugely complicated city

như là một thành phố lớn, hối hả, vô cũng phức tạp

that's occupied by micro-machines.

đầy những máy tính siêu vi.

And these micro-machines really are at the heart of life.

Và những cỗ máy nhỏ xíu này thực sự là trung tâm của sự sống.

These micro-machines,

Những cỗ máy nhỏ xíu này,

which are the envy of nanotechnologists the world over,

cái mà những kĩ sư nanô trên khắp thế giới đều thèm muốn,

are self-directed, powerful, precise, accurate devices

là những thiết bị tự điều hành, có sức mạnh lớn, vô cùng chính xác

that are made out of strings of amino acids.

được làm từ các chuỗi axit amin.

And these micro-machines power how a cell moves.

Và những cỗ máy nhỏ xíu này cung cấp năng lượng cho tế bào di chuyển.

They power how a cell replicates. They power our hearts.

Chúng cấp năng lượng cho tế bào phân chia. Chúng cấp năng lượng cho trái tim của chúng ta.

They power our minds.

Chúng cung cấp năng lượng cho trí não chúng ta.

And so what we wanted to do was to figure out

Và thế, điều chúng tôi muốn làm là tìm ra

how we could make this story into an animation

làm sao để biến câu chuyện này thành một đồ họa

that would be the centerpiece of BioVisions at Harvard,

trọng yếu cho BioVisions của Harvard,

which is a website that Harvard has

đây là một trang web của Harvard

for its molecular and cellular biology students

dành cho các sinh viên khoa sinh học phân tử và tế bào của trường

that will -- in addition to all the textual information,

để -- bên cạnh các thông tin trên chữ

in addition to all the didactic stuff --

bên cạnh tất cả những thứ quá là mô phạm --

put everything together visually, so that these students

sẽ ghép mọi thứ lại bằng hình ảnh, để cho các em sinh viên

would have an internalized view of what a cell really is

khắc vào tâm trí hình ảnh một tế bào thật ra là cái gì

in all of its truth and beauty, and be able to study

với tất cả sự thật và cái đẹp trong đó, và có thể học

with this view in mind, so that their imaginations would be sparked,

với hình ảnh này trong đầu, để cho trí tưởng tượng của các em được thắp sáng,

so that their passions would be sparked

để niềm đam mê của các em được thắp sáng

and so that they would be able to go on

và để các em có thể đi tiếp từ đó

and use these visions in their head to make new discoveries

và dùng những hình ảnh trong đầu này để tạo ra những phát minh mới

and to be able to find out, really, how life works.

và có thể tìm ra thật ra sự sống vận hành như thế nào.

So we set out by looking at how these molecules are put together.

Thế là chúng tôi bắt đầu bằng cách xem các phân tử này ghép lại với nhau như thế nào

We worked with a theme, which is, you've got macrophages

Chúng tôi làm việc theo một chủ đề, ấy là, anh có các đại thực bào

that are streaming down a capillary,

đang đi theo mao mạch,

and they're touching the surface of the capillary wall,

chúng chạm vào bề mặt của thành mạch

and they're picking up information from cells

và thu thập thông tin từ tế bào

that are on the capillary wall, and they are given this information

trên thành mao mạch, và chúng được cấp thông tin là

that there's an inflammation somewhere outside,

có một sự viêm loét ở đâu đó ngoại bào,

where they can't see and sense.

mà các đại thực bào không thể tự thấy hay cảm nhận.

But they get the information that causes them to stop,

Nhưng chúng nhận được thông tin khiến chúng dừng lại,

causes them to internalize that they need to make

khiến chúng tự biết phải tạo ra

all of the various parts that will cause them to change their shape,

tất cả những thành phần khác nhau cần để thay đổi hình dạng,

and try to get out of this capillary and find out what's going on.

và cố gắng ra khỏi mao mạch để xem cái gì đã xảy ra.

So these molecular motors -- we had to work

Thế là các động cơ phân tử này -- chúng tôi phải làm việc

with the Harvard scientists and databank models

với các nhà khoa học Harvard và mẫu của ngân hàng dữ liệu

of the atomically accurate molecules

về những phân tử vô cũng chính xác

and figure out how they moved, and figure out what they did.

và tìm ra chính di chuyển thế nào, và tim ra chúng làm những gì.

And figure out how to do this in a way

Và tìm ra làm thế nào để thể hiện một cách

that was truthful in that it imparted what was going on,

trung thực những gì đang xảy ra

but not so truthful that the compact crowding in a cell

nhưng không trung thực đến mức những chi tiết nhỏ đầy chặt tế bào

would prevent the vista from happening.

cản trở viễn cảnh chung.

And so what I'm going to show you is a three-minute

Và thế là, tôi sắp cho các bạn xem

Reader's Digest version of the first aspect of this film

một phiên bản của Reader's Digest về phần đầu của bộ phim

that we produced. It's an ongoing project

mà chúng tôi đã thực hiện. Dự án vẫn đang tiếp tục

that's going to go another four or five years.

và sẽ kéo dài bốn hay năm năm nữa.

And I want you to look at this

Và tôi mong các bạn hãy xem cái này

and see the paths that the cell manufactures --

mà thấy cách tế bào sản xuất --

these little walking machines, they're called kinesins --

những máy di chuyển bé nhỏ này, chúng gọi là thế năng --

that take these huge loads

lấy những tải hàng khổng lồ

that would challenge an ant in relative size.

thách thức một chú kiến có kích thước tương đương.

Run the movie, please.

Ta hãy chạy phim nào!

But these machines that power the inside of the cells

Nhưng những cỗ máy bé nhỏ cung cấp năng lượng nội bào này

are really quite amazing, and they really are the basis of all life

thật sự rất đáng kinh ngạc, và chúng thật sự là nguồn cội của sự sống

because all of these machines interact with each other.

bởi vì tất cả các cỗ máy này tương tác với nhau.

They pass information to each other.

Chúng chuyển thông tin cho nhau.

They cause different things to happen inside the cell.

Chúng khiến những việc khác nhau xảy ra trong tế bào.

And the cell will actually manufacture the parts that it needs

Và cuối cùng thì tế bào sẽ sản xuất nhưng phần cần thiết

on the fly, from information

khi cần, từ các dữ liệu

that's brought from the nucleus by molecules that read the genes.

mang từ nhân tế bào ra, bằng các phân tử đọc mã gen.

No life, from the smallest life to everybody here,

Chẳng có sự sống nào, từ nhỏ nhất tới mọi người ở đây,

would be possible without these little micro-machines.

có thể tồn tại mà không có những cỗ máy bé xíu này.

In fact, it would really, in the absence of these machines,

Mà trên thực tế, nếu không có những cỗ máy này,

have made the attendance here, Chris, really quite sparse.

thì khán phòng này, anh Chris ạ, sẽ thưa thớt lắm đây.

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Music)

(Nhạc)

This is the FedEx delivery guy of the cell.

Đây là anh chàng chuyển phát FedEx của tế bào.

This little guy is called the kinesin,

Anh chàng bé nhỏ này gọi là kinesin,

and he pulls a sack that's full of brand new manufactured proteins

và anh ta kéo một bao đầy prô-tê-in mới được sản xuất

to wherever it's needed in the cell --

tới nơi cần tới trong tế bào --

whether it's to a membrane, whether it's to an organelle,

dù là tới một màng nào đó, hay là tới bào quan,

whether it's to build something or repair something.

dù là để xây cái gì đó hay sửa cái gì đó.

And each of us has about 100,000 of these things

Và mỗi chúng ta có khoảng 100,000 những thứ này

running around, right now,

đang chạy vòng quanh, ngay lúc này,

inside each one of your 100 trillion cells.

ở mỗi trong cả triệu triệu tế bào của ta.

So no matter how lazy you feel,

Thế nên, dù bạn cảm thấy lười biếng tới đâu đi chăng nữa,

you're not really intrinsically doing nothing.

thực ra, cơ bản mà nói, cũng không phải là bạn đang không làm gì đâu.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So what I want you to do when you go home

Thế nên điều tôi muốn các bạn làm khi về nhà

is think about this, and think about how powerful our cells are.

là nghĩ về điều này, và nghĩ về các tế bào của ta có sức mạnh biết bao.

And think about some of the things

Và nghĩ về một số thứ

that we're learning about cellular mechanics.

mà chúng ta đang khám phá ra về cơ học tế bào.

Once we figure out all that's going on --

Khi mà ta đã hiểu thấu tất cả những thứ đang xảy ra rồi --

and believe me, we know almost a percent of what's going on --

và, tin tôi đi, chúng ta chỉ biết gần một phần trăm cái gì đang xảy ra thôi --

once we figure out what's going on,

khi mà ta đã tìm ra cái gì đang xảy ra rồi,

we're really going to be able to have a lot of control

chúng ta thật sự sẽ có khả năng điều khiển

over what we do with our health,

việc ta nên làm với sức khỏe của ta,

with what we do with future generations,

việc ta làm gì với các thế hệ sau này,

and how long we're going to live.

và việc chúng ta sống lâu tới bao nhiêu tuổi.

And hopefully we'll be able to use this

Và hi vọng là chúng ta sẽ có thể dùng điều này

to discover more truth, and more beauty.

để khám phá nhiều sự thật hơn, và nhiều cái đẹp hơn.

(Music)

(Nhạc)

But it's really quite amazing that these cells, these micro-machines,

Nhưng đáng kinh ngạc thật đấy, làm sao những cỗ máy bé xíu này

are aware enough of what the cell needs that they do their bidding.

biết được tế bào cần gì, để chúng thực thi mệnh lệnh.

They work together. They make the cell do what it needs to do.

Chúng làm việc cùng nhau. Chúng khiến tế bào làm việc cần làm.

And their working together helps our bodies --

Và việc chúng làm việc với nhau giúp cơ thể ta --

huge entities that they will never see -- function properly.

những thực thể khổng lồ mà chúng sẽ không bao giờ thấy -- hoạt động đúng guồng.

Enjoy the rest of the show. Thank you.

Hãy thưởng thức phần còn lại của chương trình. Xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)